Ψυχολογικά αίτια σεξουαλικών δυσλειτουργιών

Ακρόαση άρθρου......

Σε όλα τα στάδια της σεξουαλικής δραστηριότητας -επιθυμία, διέγερση, οργασμό, αποκατάσταση- μπορεί να προκύψουν δυσκολίες, έως και δυσλειτουργίες, που να οφείλονται σε αμιγώς ψυχολογικούς παράγοντες.

Οι περισσότεροι άνθρωποι όμως δυσκολεύονται ιδιαίτερα στην κατανόηση της επίδρασης του ψυχολογικού παράγοντα στη σεξουαλική συμπεριφορά και τη συναισθηματική αντίδραση κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης.

Τις περισσότερες φορές αναζητείται μια οργανική αιτιότητα ή και ένα ιατρικό πρόβλημα που να ευθύνεται για τη συγκεκριμένη δυσκολία που αντιμετωπίζεται κατά τη σεξουαλική επαφή. Για παράδειγμα, η έλλειψη ερωτικής επιθυμίας αναζητείται σχεδόν πάντα σε κάποια ορμονική διαταραχή, τα αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας σε αντίστοιχα ορμονικά ή ουρολογικά προβλήματα κοκ.

Ο συναισθηματικός/ ψυχολογικός παράγοντας μοιάζει σχεδόν «αόρατος», «αδιευκρίνιστος», «μη συγκεκριμένος» και επικρατεί μια τάση εστίασης του σεξ και των δραστηριοτήτων του σε αντίστοιχες σωματικές αντιδράσεις και καθαρά ανατομικές λειτουργίες. Η εστίαση σε ένα συγκεκριμένο όργανο του σώματος, που «ευθύνεται» για το σεξουαλικό πρόβλημα που αντιμετωπίζεται, φαίνεται πάντοτε πολύ πιο εύκολη και απλή.

Το γεγονός αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα σε σεξουαλικές δυσλειτουργίες που αντιμετωπίζονται από άντρες, για τους οποίους η συσχέτιση της οποιαδήποτε «ευκολίας» ή «δυσκολίας» κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής με τη λειτουργία του πολλαπλά συναισθηματικά επενδεδυμένου φαλλού είναι δεδομένη λόγω γνωστών ψυχολογικών και κοινωνιολογικών βιωμάτων.

Δύσκολα γίνεται κατανοητό ότι η λειτουργία των γεννητικών οργάνων, όπως και όλων των άλλων οργάνων του σώματος, ρυθμίζεται και επηρεάζεται καθοριστικά από αντίστοιχους συναισθηματικούς παράγοντες.

Είναι λοιπόν σημαντικός ο εντοπισμός των ψυχολογικών παραμέτρων που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία της σεξουαλικής πράξης και οι οποίοι, λόγω μη αναγνώρισης και επαρκούς διάγνωσης, δεν αντιμετωπίζονται πάντα με την κατάλληλη ψυχολογική/ ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.

Τα ψυχολογικά αίτια των σεξουαλικών δυσλειτουργιών κατατάσσονται συνήθως σε τρεις ευρείς κατηγορίες:

Στις Σκιές του Έρωτα, για τους αιρετικούς της αγάπης - Εκδόσεις PSYCHOLOGY.GR:  Αποκτήστε το βιβλίο των Ερώτων, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας.

Βαθύτερα Ψυχολογικά Αίτια

Σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση σεξουαλικών δυσλειτουργιών διαδραματίζουν τα βιώματα, οι αντιλήψεις και οι πεποιθήσεις που έχει κάθε άνθρωπος για τη σεξουαλική ζωή, π.χ. η αυστηρή ανατροφή, τα ενοχικά βιώματα, η ελεύθερη επικοινωνία και έκφραση για αυτό το θέμα μέσα στην οικογένεια, οι αντιλήψεις των γονέων, εάν πίστευαν ότι το σεξ είναι κάτι «κακό» ή βρώμικο, τα θρησκευτικά πιστεύω κλπ.

Οι παράμετροι αυτές επηρεάζουν καθοριστικά την ελευθερία που νιώθει το άτομο κατά τη σεξουαλική επαφή καθώς βέβαια και την τάση του να διεκδικήσει και να απολαύσει ικανοποίηση από την ερωτική ζωή. Οι φόβοι και οι αναστολές στη σεξουαλικότητα «εκδηλώνονται» καταρχήν στην αίσθηση του ίδιου του σώματος, την κίνησή του και παρεμποδίζουν σημαντικά την ελεύθερη έκφραση και επικοινωνία του.

Η ύπαρξη ενδοψυχικών συγκρούσεων διαδραματίζει επίσης καθοριστικό ρόλο και επηρεάζει σημαντικές ψυχικές λειτουργίες.
Το άτομο μπορεί να νιώθει ότι θέλει να εκφραστεί αλλά ότι αυτό είναι «κακό» ή «μη αποδεκτό», ή νιώθει σύγχυση σχετικά με τις επιθυμίες του και ότι αυτό που θέλει δεν είναι ξεκάθαρο και συγκεκριμένο.

Η ενδοψυχική σύγκρουση προκαλεί σημαντικό άγχος, έντονα ψυχοσωματικά συμπτώματα που επηρεάζουν τη λειτουργία του σώματος, κατ επέκταση και των γεννητικών οργάνων και της λειτουργίας τους κατά την ερωτική επαφή. Το άγχος ευνουχισμού αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενδοψυχικής σύγκρουσης δημιουργώντας σημαντική αναστολή και σημαντικό παράγοντα αιτιότητας πολλών σεξουαλικών δυσλειτουργιών που αντιμετωπίζονται από άντρες.

Συγκεκριμένες τραυματικές εμπειρίες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην αναστολή του ατόμου κατά τη σεξουαλική επαφή, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης ή άλλης παρενόχλησης που έχει βιωθεί κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία.

Σε αυτές τις περιπτώσεις το άτομο έχει βιώσει τη λανθασμένη αντίληψη ότι «το σώμα του δεν του ανήκει» και επικρατεί μια βασική αίσθηση έλλειψης εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Η αίσθηση αρνητικής εικόνας σώματος είναι επίσης χαρακτηριστική σε πολλές από αυτές τις περιπτώσεις.

Τέλος, προβλήματα συνυφασμένα με την προσωπικότητα, καθώς και χαρακτηρολογικές δομές της προσωπικότητας μπορεί να προκαλούν σημαντική αιτία αναστολής. Για παράδειγμα, άτομα με ψυχαναγκαστικά στοιχεία προσωπικότητας εκδηλώνουν έντονο βαθμό άγχους, προσεγγίζουν την ερωτική επαφή με έντονη αμφιθυμική διάθεση, τάση αυτοπαρατήρησης και αυτομομφής και δυσκολεύονται ιδιαίτερα να εκφραστούν ελεύθερα και να αφεθούν στα συναισθήματά τους.

Εμφανή Ψυχολογικά Αίτια

Προβλήματα σχέσης και επικοινωνίας ανάμεσα στο ζευγάρι παίζουν αναμφισβήτητα καθοριστικό ρόλο στη σεξουαλική ζωή. Ζευγάρια στα οποία υπάρχουν διαρκώς διαφωνίες και εντάσεις, που οι δύο σύντροφοι είναι εχθρικοί και απορριπτικοί μεταξύ τους, που δεν εμπιστεύονται ή δεν εκτιμούν ο ένας τον άλλον και ο θυμός επικρατεί σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς τους, είναι αναμενόμενο ότι θα παρουσιάσουν προβλήματα και στη σεξουαλική τους ζωή.

Συνήθως, αυτό που παρατηρείται αρχικά είναι η απουσία επιθυμίας για επαφή, σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να παρουσιαστούν και άλλες δυσλειτουργίες, όπως στυτική δυσλειτουργία ή πρόωρη εκσπερμάτωση στον άντρα, μη δυνατότητα διέγερσης ή οργασμού στη γυναίκα κλπ.

Σε αυτές τις περιπτώσεις παρατηρεί πραγματικά κανείς πώς η σεξουαλική δυσλειτουργία που παρουσιάζεται αποτελεί «καθρέφτη» του προβλήματος που υπάρχει στη σχέση του ζευγαριού.

Για παράδειγμα, η γυναίκα που δεν έχει οργασμό μπορεί ουσιαστικά να εκφράζει με αυτό τον τρόπο τη γενικότερη έλλειψη ικανοποίησης από το σύντροφό της και το συναισθηματικό «κλείσιμό» της απέναντί του, ή ο άντρας που έχει πρόωρη εκσπερμάτιση μπορεί ασυνείδητα να μη θέλει να ικανοποιήσει τη σύντροφό του, επειδή κατά βάθος νιώθει εχθρικά μαζί της.

Τέλος, κάθε ζευγάρι ως «συναισθηματική οντότητα» εξελίσσεται και αναπτύσσεται στο χρόνο. Υπό αυτή την έννοια μπορεί να αντιμετωπίζει και δυσκολίες ή προβλήματα που αφορούν τη φάση ζωής στην οποία βρίσκεται ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι.

Γνωστή εδώ είναι η «κρίση ηλικίας» σε άντρες και γυναίκες, σεξουαλικά προβλήματα που αντιμετωπίζονται σε ζευγάρια που έχουν διαφορά ηλικίας, καθώς και συγκεκριμένα στάδια ζωής που διανύει το ζευγάρι, όπως, για παράδειγμα, η περίοδος λοχείας, η εμμηνόπαυση κλπ.

Μαθησιακά Ψυχολογικά Αίτια

Τα μαθησιακά ψυχολογικά αίτια μπορεί να αφορούν την έλλειψη σεξουαλικής ενημέρωσης, διαπαιδαγώγησης ή και τη σεξουαλική εμπειρία των δύο συντρόφων.

Συχνή είναι και η παραπληροφόρηση σχετικά με μύθους και εσφαλμένες πεποιθήσεις σχετικά με το σεξ. Πολλοί «μύθοι» σχετικά με θέματα του σεξ έχουν δημιουργήσει σημαντικές παρεξηγήσεις και, κατ' επέκταση, δυσκολίες απόδοσης και ικανοποίησης κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Πολλά παραδείγματα σχετικών «μύθων» μπορούν να αναφερθούν:

Για τις γυναίκες αναφέρονται τα ακόλουθα παραδείγματα:
Η «φυσιολογική» γυναίκα έχει οργασμό σε κάθε σεξουαλική επαφή. Υπάρχουν δύο είδη οργασμού, ο κολπικός που είναι φυσιολογικός και «ώριμος» και ο κλειτοριδικός που δεν είναι. Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός μειώνουν την ερωτική διάθεση της γυναίκας. Η γυναίκα, όπως και ο άντρας, έχει εκσπερμάτιση. Οι σεξουαλικές επιθυμίες της γυναίκας δεν είναι τόσο δυνατές όσο του άντρα.

Για τους άντρες αναφέρονται τα ακόλουθα παραδείγματα:
Ο άντρας είναι πάντα πρόθυμος και «έτοιμος» για σεξoυαλική επαφή. Για έναν άντρα έχει σημασία μόνο η απόδοση στο σεξ. Ο ίδιος δεν θέλει να συμμετέχει συναισθηματικά. Ο άντρας θέλει πάντα να παίρνει πρωτοβουλίες και αποβλέπει μόνο στη διείσδυση. Το «μέγεθος» έχει μόνο σημασία. Μια αποτυχία στη στύση τα «χαλάει» όλα. Κάθε σεξουαλική επαφή πρέπει να είναι πάντα λειτουργική και «επιτυχημένη»!

Σημαντικοί είναι επίσης και ορισμένοι εν δυνάμει λανθασμένοι τρόποι συμπεριφοράς κατά τη διάρκεια της επαφής, οι οποίοι μπορούν να δημιουργήσουν δυσλειτουργίες. Ένας από αυτούς είναι η έντονη τάση αυτοπαρατήρησης κατά τη διάρκεια της επαφής και, παράλληλα, βέβαια αξιολόγησης των επιδόσεων.

Είναι σημαντική η προσπάθεια απόσπασης της προσοχής από την έντονη παρατήρηση του εαυτού και εστίασης εξ ολοκλήρου στις αισθήσεις και στην απόλαυση της στιγμής. Μια άλλη λανθασμένη τακτική αποτελεί η απαίτηση επαφής από το/ τη σύντροφό μας, αγχώνοντάς τον/ την με αυτόν τον τρόπο, ή αντίστοιχα αποδοχής συμμετοχής στη σεξουαλική δραστηριότητα επειδή το επιθυμεί ή το «απαιτεί» εκείνος/ η, καταλήγοντας έτσι σε αίσθημα θλίψης ή θυμού στο τέλος της ερωτικής επαφής.

Συχνή είναι βέβαια και η υπέρμετρη εστίαση στην ικανοποίηση του/ της συντρόφου καταλήγοντας έτσι και πάλι στο αίσθημα ότι οι προσωπικές μας ανάγκες δεν έχουν ικανοποιηθεί και ότι το ταίρι μας τις αγνοεί.

Τέλος, το άγχος επίδοσης και ο φόβος αποτυχίας κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής είναι σημαντικοί ανασταλτικοί παράγοντες. Είναι σημαντική η προσέγγιση της σεξουαλικής επαφής χωρίς «άγχος αποτυχίας» και χωρίς τη σωρεία αρνητικών σκέψεων και παρατηρήσεων που αναπόφευκτα καταστρέφουν την ευχαρίστηση που επικρατεί τη συγκεκριμένη στιγμή.

Το σεξ εξάλλου δεν αποτελεί μια πρακτική ή «μηχανική» δραστηριότητα στην οποία αναμένεται ένα «καλό» ή «κακό» αποτέλεσμα! Το σεξ αποτελεί ίσως μια από τις λίγες δραστηριότητες στις οποίες το αποτέλεσμα δεν έχει καμία απολύτως σημασία!

Η σεξουαλική δραστηριότητα αποτελεί μια αμιγώς ψυχοσυναισθηματική λειτουργία. Η ψυχική ευεξία, η συναισθηματική κατάσταση, η αυτοεκτίμηση, η επικοινωνία αποτελούν την «ψυχή» και, κατ' επέκταση, την κινητήριο δύναμη της όλης διαδικασίας.

Ως εκ τούτου, η σεξουαλική δραστηριότητα επηρεάζεται από όλους εκείνους τους παράγοντες που θα μπορούσαν να διαταράξουν αυτή την ψυχική δυναμική και αλληλεπίδραση και να δημιουργήσουν μια κατάσταση άγχους, αμφισβήτησης, αρνητικής εικόνας, αυτοκαταστροφικών σκέψεων κοκ.

Οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται να αντιληφθούν ή και να κατανοήσουν αυτή τη δυναμική: «Μα αφού δεν νιώθω άγχος», αναφέρεται συχνά, «πώς μπορεί να είναι ψυχολογικό;». Ή, σε άλλες περιπτώσεις, «πώς είναι δυνατόν οι αρνητικές σκέψεις μου να μην με αφήνουν να φθάσω σε οργασμό;».

Στη σεξουαλική δραστηριότητα όμως όλα ξεκινούν και καταλήγουν στον ψυχολογικό παράγοντα. Είναι σημαντικό να μην εστιάζουμε μόνο σε ό, τι είναι απτό και χειροπιαστό, σε ανατομικούς και βιοχημικούς παράγοντες προκειμένου για τη διευκρίνιση ή ερμηνεία μιας δυσκολίας στο σεξ. Ο οργασμός, η επιτυχής στύση αλλά και όλες οι σχετικές σεξουαλικές λειτουργίες αποτελούν το αποτέλεσμα μιας καλής ψυχικής κατάστασης και όχι την προϋπόθεση επιτέλεσής της!