Πώς να αναγνωρίσετε αν ο θεραπευτής είναι κατάλληλος για εσάς

Ακρόαση άρθρου......

Οι προκλήσεις ψυχικής υγείας απαιτούν το γενναίο βήμα της εισαγωγής σε μια θεραπευτική διαδικασία. Ξεκινώντας αυτό το ταξίδι, σύντομα αναγνωρίζει κάποιος ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ανταποκρίνεται διαφορετικά στην θεραπεία και τα διαφορετικά είδη της.

Το πρώτο σημαντικό βήμα λοιπόν είναι να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση, ο τύπος δηλαδή θεραπείας που ταιριάζει καλύτερα στην κατάσταση που βιώνετε, αλλά και στην προσωπική σας προτίμηση.

Παράλληλα είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι κάθε ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής ακολουθεί έναν κώδικα δεοντολογίας & ηθικής, δηλαδή ένα σύνολο κανόνων που οριοθετεί και περιγράφει τον τρόπο επαγγελματικής συμπεριφοράς, πώς υλοποιείται η εργασία ενός ψυχολόγου και με τι κριτήρια λαμβάνονται οι αποφάσεις. Ωστόσο, πέραν των ποιοτικών πρακτικών επαγγελματικής φύσης, ζωτικής σημασίας είναι και το να νιώθετε άνετα με τον θεραπευτή σας.

Οι μελέτες περί σχέσεων θεραπευτή – θεραπευομένου ολοένα και πληθαίνουν. Τα σημαντικά ευρήματα είναι ότι η θεραπευτική σχέση, όπως ονομάζεται, επηρεάζει σημαντικά το αποτέλεσμα της θεραπείας.

Όταν δεν υπάρχει μια καλή αντιστοιχία θεραπευτή – θεραπευομένου, μπορεί να υπάρξουν ισχυρές αρνητικές επιπτώσεις ως προς την θεραπευτική εμπειρία του θεραπευομένου (Rozental et al., 2016).

Παρακάτω θα σημειωθούν μερικές ποιότητες που αναμένονται από έναν θεραπευτή.

Ποιότητες ενός καλού θεραπευτή

Γενικά, η καταλληλότητα ενός θεραπευτή σχετίζεται με την υποκειμενική εμπειρία του καθενός, αλλά τα παρακάτω χαρακτηριστικά είναι σημαντικό να υπάρχουν για να εξασφαλιστεί η ευημερία της θεραπευτικής σχέσης:

Ο θεραπευτής είναι σημαντικό να ακούει ενεργά αυτά που μοιράζεστε, σταδιακά να σας εμπνεύσει εμπιστοσύνη και οικειότητα, αλλά κι εσείς με το πέρας των συνεδριών, νιώθετε όλο και πιο άνετα να μοιραστείτε προσωπικά θέματα που συνήθως δε μοιράζεστε με άλλους (American Psychological Association, 2019).   

Ακόμη είναι σημαντικό να νιώθετε ότι τα όριά σας δεν καταπατώνται, αλλά αντί αυτού, είναι σεβαστά και αποδεκτά ανεξαρτήτως φύσεως. Ο θεραπευτής λειτουργεί συμμαχικά με εσάς, αναζητεί μαζί σας το καλύτερο πιθανό σενάριο για την εκάστοτε ανάγκη και καταλαβαίνει την προοπτική σας (Crits-Christoph et al., 2019). Επιπλέον, είναι απαραίτητο να νιώθετε ότι ο θεραπευτής σκοπεύει στην ευημερία σας γενικότερα και στη συναισθηματική φροντίδα ειδικότερα.

Είναι κατάλληλος για εμένα;

Κάποιες φορές και ειδικά στις πρώτες επαφές σας με θεραπευτές ίσως αισθανθείτε ότι δεν ταιριάζετε σαν άνθρωποι, όπως ακριβώς μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε σχέση της ζωής σας.

Είναι αρκετά σύνηθες οι άνθρωποι να δοκιμάζουν μερικούς θεραπευτές πριν βρουν τον κατάλληλο για εκείνους (National Alliance on Mental Illness, 2020).

Σπανιότερο, αλλά εξίσου πιθανό είναι κάποιος που έχει κατασταλάξει σε έναν θεραπευτή, να αισθανθεί μερικούς μήνες ή χρόνια μετά ότι χρειάζεται διαφορετικό θεραπευτή.    

Εισαγωγή στη Λακανική Ψυχανάλυση: Online ασύγχρονο Σεμινάριο στην πλατφόρμα του Psyveristy: Παρακολουθήστε το από τον υπολογιστή ή το κινητό σας, στο χρόνο που εσείς επιλέγετε. Παρέχεται Βεβαίωση Παρακολούθησης, με την επιτυχή ολοκλήρωση του τελικού τεστ αξιολόγησης.

Μερικά σημεία καμπής

Ανήθικη επαγγελματική συμπεριφορά

Η ανήθικη συμπεριφορά ορίζεται από τους κώδικες δεοντολογίας & ηθικής, αλλά και τους γενικούς κανόνες συμπεριφοράς. Σε αυτές μπορεί να  περιλαμβάνονται: το ακατάλληλο άγγιγμα, η παραβίαση του απορρήτου, αιτήματα για σεξουαλικές χάρες, και το αίτημα ή η αποδοχή δωροδοκιών υψηλής αξίας.  

Εάν ο θεραπευτής σας φαίνεται να παραβιάζει αυτούς τους κώδικες, μπορείτε να τους αναφέρετε στον οργανισμό που εργάζεται ή απευθείας στην εκάστοτε οργάνωση που είναι μέλος (π.χ. British Psychological Association, British Association for Counselling and Psychotherapy, American Psychological Association, Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων κ.α.).

Ουσιαστικά, όποιος θεραπευτής εμπλέκεται σε ανήθικες συμπεριφορές, παραβιάζει την εμπιστοσύνη σας και τα ανθρώπινα δικαιώματά σας. Σύμφωνα με μελέτες, η εμπειρία οποιουδήποτε είδους ανήθικης συμπεριφοράς εντός θεραπείας μπορεί να είναι εξαιρετικά επιζήμια για το άτομο που λαμβάνει τη θεραπεία. Αν λοιπόν εντοπίσετε τέτοιες συμπεριφορές, επιλέξτε να τερματίσετε το συντομότερο δυνατό τη θεραπεία με τον συγκεκριμένο θεραπευτή (Curran et al., 2019).

Μη ξεκάθαρη στοχοθεσία

Η έναρξη μιας θεραπευτικής διαδικασίας συνδυάζεται άμεσα με την θέσπιση θεραπευτικών στόχων. Οι στόχοι αποτελούν αρωγούς όχι μόνο της διαδικασίας αλλά και των δύο μελών των συνεδριών. Ο θεραπευτής επωφελείται γιατί μπορεί να επιλέξει καταλληλότερες μεθόδους θεραπείας, ενώ παράλληλα μπορεί να αξιολογήσει την πρόοδο του εκάστοτε ατόμου.

Ο θεραπευόμενος χρειάζεται επίσης να αναγνωρίζει πού βρίσκεται σε σχέση με την έναρξη των συνεδριών και να νιώθει ότι οι στόχοι που έχουν τεθεί σχετίζονται άμεσα με εκείνον και τις ανάγκες του.

Από την άλλη, αξιοσημείωτο είναι ότι η θεραπεία -αναλόγως πάντα της φύσεώς της- δεν είναι απαραίτητο ότι θα παρέχει άμεσα αποτελέσματα. Κάθε άτομο εξελίσσεται διαφορετικά και σε διαφορετικό χρονοδιάγραμμα. Εκείνο όμως που αναμένεται, είναι ότι ο θεραπευτής θα πρέπει να είναι σαφής σχετικά με τα σημεία αναφοράς που ελπίζει ότι θα πετύχει ο θεραπευόμενος, τα οποία συνήθως δημιουργούνται από κοινού στην αρχή των συνεδριών. Θα πρέπει να συζητούν ποιοι είναι οι στόχοι για τη θεραπεία και να αναφέρουν πότε έχετε σημειώσει πρόοδο και σε ποια σημεία (Greenstein, 2018).

Λείπει το κατάλληλο υπόβαθρο ή εκπαίδευση

Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι αρκετές και οι θεραπευτές πλέον είναι έμπειροι συχνά σε περισσότερους από μια προσέγγιση. Μερικές προσεγγίσεις είναι: η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), οι Συνθετικές προσεγγίσεις, η προσωποκεντρική θεραπεία (PCT), οι Σωματικά επικεντρωμένες θεραπείες, η διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία (DBT), η ψυχοδυναμική θεραπεία και άλλες. Παρά την πληθώρα προσεγγίσεων, δεν έχουν όλοι οι θεραπευτές το  υπόβαθρο ή την επαρκή εκπαίδευση για να βοηθήσουν με τον πιο παραγωγικό τρόπο όλους τους θεραπευομένους. Οπότε, αν μάθετε ότι πράγματι ο θεραπευτής σας δεν μπορεί να σας βοηθήσει επαρκώς βάση της εκπαίδευσης του, δοκιμάστε να αλλάξετε θεραπευτή ή να μοιραστείτε τις ανησυχίες σας μαζί του (Adshead, 2021).

Είναι επικριτικός

Ο θεραπευτής δεν είναι ο άνθρωπος που σε όλα θα λέει ναι και είναι πιθανό συχνά να φέρεται με σκοπό να αποτραπούν συμπεριφορές ή επιλογές που δεν φαίνονται να είναι τελικά χρήσιμες για εσάς ή που μπορεί να σας βλάψουν. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν περιμένετε να ντροπιαστείτε από τον θεραπευτή σας. Ο θεραπευτής χρειάζεται να είναι λιγότερο επικριτικός και περισσότερο κατανοητικός και συμπονετικός.

Η ενσυναίσθηση είναι χαρακτηριστικό του καλού θεραπευτή, ενώ η επίκριση δεν ανήκει στο πλάνο. Φυσικά, δεν αναμένεται ούτε η πλήρης συμφωνία μεταξύ σας σε όλα τα θέματα. Η ευαισθησία όμως στον τρόπο μετάδοσης μιας πληροφορίας προς εσάς είναι στις αρμοδιότητες ενός θεραπευτή. Εάν και εφόσον νιώσετε ότι ο θεραπευτής σας περιφρονεί ή σας φαίνεται υπερβολικά σκληρός ή επικριτικός, ίσως να το συζητήσετε μαζί του ή να αποχωρήσετε από τις συνεδρίες με αυτόν τον άνθρωπο (Greenstein, 2018). 

Αποκτήστε το βιβλίο Εξομολογήσεις ενός ψυχοθεραπευτή, από το βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr

Θεραπευτής ή φίλος;

Συχνά οι θεραπευόμενοι νιώθουν ότι θα μπορούσαν να είναι φίλοι εκτός συνεδριών με τον θεραπευτής τους. Μπορεί να σας βοηθήσει να νιώσετε οικειότητα και άνεση. Είναι εντάξει να νιώθετε έτσι, αρκεί τα όρια μεταξύ θεραπευτή-θεραπευόμενου να μην ξεπερνώνται.

Τα όρια αυτά υπόκεινται στις αρμοδιότητες του θεραπευτή, καθώς ακόμη και αν εσείς νιώθετε την ανάγκη να προσεγγίσετε με φιλικές διαθέσεις τον θεραπευτή σας, εκείνος χρειάζεται να οριοθετήσει τη συμπεριφορά.

Για παράδειγμα, οι συνεδρίες σε καφετέριες και γενικά σε εξωθεραπευτικά πλαίσια, εκτός ορισμένων πολύ ειδικών περιπτώσεων, απαγορεύεται. Άλλο παράδειγμα προς αποφυγή είναι ένας θεραπευτής που μοιράζεται μεγάλο όγκο πληροφοριών για τον εαυτό του ή περί των δικών του εμπειριών.

Μερικές φορές, οι θεραπευτές που μοιάζουν περισσότερο με φίλους δεν θα σας προκαλέσουν θεραπευτικά, ούτε θα σας βοηθήσουν να δουλέψετε τόσο αποτελεσματικά τα ζητήματά σας, ακόμη και αν παροδικά νιώθετε ότι συμβαίνει (Greenstein, 2018).

Ακόμη και αν δημιουργούσατε μια φιλική σχέση με τον θεραπευτή σας, πόσο δίκαιο θα ήταν για εσάς το γεγονός ότι υπάρχει ανισότητα στη σχέση αυτή; Ο θεραπευτής σας γνωρίζει πολλές προσωπικές σας πληροφορίες και εσείς ελάχιστα πράγματα για εκείνον.

Παραποπές

1. Adshead, G. (2021). The psychotherapies. Psychiatric Ethics, 451-468. https://doi.org/10.1093/med/9780198839262.003.0019 
2. American Psychological Association. (2019). How to choose a psychologist. PsycEXTRA Dataset. https://doi.org/10.1037/e511652019-001 
3. Crits-Christoph, P., Rieger, A., Gaines, A., & Gibbons, M. B. (2019). Trust and respect in the patient-clinician relationship: Preliminary development of a new scale. BMC Psychology, 7(1). https://doi.org/10.1186/s40359-019-0347-3 
4. Curran, J., Parry, G. D., Hardy, G. E., Darling, J., Mason, A., & Chambers, E. (2019). How does therapy harm? A model of adverse process using task analysis in the meta-synthesis of service users' experience. Frontiers in Psychology, 10. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.00347 
5. Greenstein, L. (2018, February 14). How do I know if my therapist is effective? NAMI: National Alliance on Mental Illness. https://www.nami.org/Blogs/ 
6. National Alliance on Mental Illness. (2020). Finding a mental health professional: A personal guide. PsycEXTRA Dataset. https://doi.org/10.1037/e302672003-001 
7. Rozental, A., Kottorp, A., Boettcher, J., Andersson, G., & Carlbring, P. (2016). Negative effects of psychological treatments: An exploratory factor analysis of the negative effects questionnaire for monitoring and reporting adverse and unwanted events. PLOS ONE, 11(6), e0157503. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0157503