Θέλω να γίνω Ψυχολόγος. Ποιος κλάδος μου ταιριάζει; (2ο μέρος)

Ακρόαση άρθρου......

Η Ψυχολογία, αναγνωρίζεται ως εφαρμοσμένη επιστήμη, καθώς αξιοποιεί την επιστημονική μέθοδο, την παρατήρηση, την έρευνα και το πείραμα (British Psychological Society,1991).

Αν και δεν έχει βρεθεί ακριβής ορισμός, η American Psychological Association (2010) την ορίζει ως την επιστήμη που μελετά την ανθρώπινη συμπεριφορά και τις νοητικές και συναισθηματικές διεργασίες του ανθρώπου.

Βασικοί κλάδοι της Ψυχολογίας αποτελούν η Συμπεριφορική, η Γνωστική, η Κλινική, η Αναπτυξιακή, η Δικαστική, η Οργανωσιακή, η Κοινωνική, η Νευροψυχολογία, η Θετική , η Διαπολιτισμική, η Αθλητική, η Συμβουλευτική, η Εκπαιδευτική, η Σχολική και η Ψυχολογία της Υγείας (APA, 2010). 

Στο παρόν άρθρο – το οποίο αποτελεί το δεύτερο μέρος ανάλυσης των κλάδων -  θα αναλυθούν εκτενώς, οι υπόλοιποι τομείς της Ψυχολογικής επιστήμης (British Psychological Society,1991). (δείτε το πρώτο μέρος στη διεύθυνση Θέλω να γίνω Ψυχολόγος. Ποιος κλάδος μου ταιριάζει;

Συμπεριφορική Ψυχολογία

Η Συμπεριφορική Ψυχολογία, εστιάζει, στη μελέτη και την κατανόηση των ανθρώπινων αντιδράσεων και των συμπεριφορών. Θεμελιώδης αρχή της συμπεριφορικής ψυχολογίας, αποτελεί, ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά μπορεί να ερμηνευτεί και να αναπροσαρμοστεί μέσα από εξωγενείς παράγοντες, όπως η ανταμοιβή, η κλασική και η εξαρτημένη μάθηση και η τιμωρία (APA, 1990).

Σκοπός της συμπεριφορικής ψυχολογίας είναι η κατανόηση και η ερμηνεία των ανθρώπινων αντιδράσεων και των συμπεριφορών. Συγκεκριμένα, ο κλάδος δύναται να σκιαγραφήσει τον αντίκτυπο των περιβαλλοντικών συνθηκών, να προβλέψει την ανθρώπινη συμπεριφορά και να εφαρμόσει θεωρητικές γνώσεις και προσεγγίσεις σε πρακτικά - καθημερινά ζητήματα (APA, 1990).

Τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι Συμπεριφορικοί Ψυχολόγοι είναι η παρατήρηση, τo πείραμα , η αξιολόγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, η γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία (CBT) , η καταγραφή δεδομένων και οι επιμέρους – διάφορες στρατηγικές αποδοχής και κατανόησης της ανθρώπινης υπόστασης (APA, 1990).

Εμπειρικό παράδειγμα όπου φαίνεται καταλυτικά η συμβολή των Συμπεριφορικών Ψυχολόγων ,είναι, η ενίσχυση των θετικών συμπεριφορών, ούτως ώστε το παιδί να έχει θάρρος να φέρει εις πέρας τις όποιες υποχρεώσεις του (APA, 1990).

Αναπτυξιακή / Εξελικτική Ψυχολογία 

Η Αναπτυξιακή ή αλλιώς η Εξελικτική Ψυχολογία, επικεντρώνεται στην ψυχολογική, στη συναισθηματική, στη σωματική και στη συμπεριφορική ωρίμανση του εκάστοτε ατόμου καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου του. Παράλληλα, αποτελεί μία διά βίου μελέτη της ανθρώπινης οντότητας. Αποσκοπεί στην ερμηνεία και στην κατανόηση του πώς και γιατί αλλάζουν οι άνθρωποι (Ralli et al., 2021).

Στόχος της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, είναι, η μελέτη των τροποποιήσεων, της εξέλιξης της ανθρώπινης συμπεριφοράς και της μεταβολής των αισθημάτων. Σκοπός της, είναι, η μελέτη της γνωστικής , συναισθηματικής , κοινωνικής και σωματικής ωρίμανσης των ατόμων (Ralli et al., 2021).

Τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι Αναπτυξιακοί Ψυχολόγοι είναι η παρατήρηση, τα τεστ, οι κλίμακες ανάπτυξης, οι συνεντεύξεις, τα ερωτηματολόγια, τα πειράματα και οι μελέτες περίπτωσης. Η παρατήρηση, αφορά στην ερμηνεία της συμπεριφοράς και στις αποκρίσεις του εκάστοτε ατόμου. Παράλληλα, οι Αναπτυξιακοί Ψυχολόγοι χειρίζονται ειδικές κλίμακες και διάφορες προσεγγίσεις για να επιβλέψουν συγκεκριμένα αναπτυξιακά στάδια και αποκρίσεις. Επιπροσθέτως, οι ψυχολόγοι που ανήκουν στο συγκεκριμένο κλάδο, συχνά χρησιμοποιούν συνεντεύξεις για να συλλέξουν δεδομένα για την ανάπτυξη του ατόμου.

Από την άλλη, τα ερωτηματολόγια χρησιμοποιούνται για να εκτιμήσουν πτυχές της ανάπτυξης, όπως οι κοινωνικές σχέσεις και οι συναισθηματικές αποκρίσεις του εκάστοτε ατόμου. Ταυτόχρονα, πραγματοποιούν, πειράματα, προκειμένου, να καταγράψουν συγκεκριμένα αναπτυξιακά φαινόμενα, όπως η επίδραση ενός ερεθίσματος στην ανάπτυξη ή την απόκριση ενός παιδιού σε διαφορετικές καταστάσεις.

Τέλος, στη μελέτη περίπτωσης, οι ψυχολόγοι εξετάζουν εις βάθος το βίο του εκάστοτε ατόμου και μελετούν τις συγκεκριμένες συνθήκες και τον τρόπο με τον οποίο αυτές επηρεάζουν την ανάπτυξή των παιδιών. 

Ευρύτερα, με τη χρήση των άνωθεν εργαλείων, οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι παρέχουν πληροφορίες για την επίτευξη διαφόρων στρατηγικών ενίσχυσης των κοινωνικών ικανοτήτων των παιδιών σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα – όπως στο σχολείο ή στο πλαίσιο της οικογένειας . 

Κοινωνική Ψυχολογία

H Κοινωνική Ψυχολογία, επικεντρώνεται, στη διαμόρφωση της ψυχικής ζωής και της αλληλεπίδρασης ενός ατόμου σε σχέση με άλλους ανθρώπους. Εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο, οι άνθρωποι σκέφτονται και ενεργούν σε διάφορα κοινωνικά περιβάλλοντα (Wilson , 2022).

Σκοπός της Κοινωνικής Ψυχολογίας, είναι, η κατανόηση του πώς σκέφτονται οι άνθρωποι, πώς αισθάνονται, πώς ερμηνεύουν και πώς πράττουν σε κοινωνικά περιβάλλοντα (Wilson , 2022).

Βασικό εργαλείο που διαχειρίζεται ο Κοινωνικός Ψυχολόγος είναι το πείραμα. Το τελευταίο, βοηθά στην ερμηνεία και στην κατανόηση των αιτιών και των αποτελεσμάτων. Ύστερα, χειρίζονται τα ερωτηματολόγια και τις κλίμακες. Χρησιμοποιούνται για να αξιολογηθούν οι στάσεις, οι κρίσεις , τα αισθήματα και οι πεποιθήσεις των ατόμων για διάφορα κοινωνικά θέματα. Συνακόλουθα, χρησιμοποιούν την παρατήρηση, τις συνεντεύξεις και τις μελέτες περίπτωσης (Wilson , 2022).

Παράδειγμα κοινωνικής Ψυχολογίας στην καθημερινή ζωή, αποτελούν οι προκαταλήψεις και η αντιμετώπιση των διακρίσεων. Οι Κοινωνικοί Ψυχολόγοι, εστιάζουν στην εξεύρεση και καταπολέμηση των διακρίσεων και των προκαταλήψεων σε τομείς όπως η εργασία και η εκπαίδευση (Wilson , 2022).

Νευροψυχολογία

Στις εφαρμοσμένες νευροεπιστήμες ανήκει ο κλάδος της Νευροψυχολογίας. Ο συγκεκριμένος επιδιώκει να ανακαλύψει πώς συναρτάται ο εγκέφαλος με το υπόλοιπο νευρικό σύστημα μέσω της μελέτης των νευρολογικών ασθενών . Το έργο του Νευροψυχολόγου, επικεντρώνεται στις νευρολογικές διαταραχές και τις νευρολογικές ασθένειες (Gluck et al., 2008).

Σκοπός της επιστήμης της Νευροψυχολογίας, είναι η διαχείριση των ψυχικών δυσλειτουργιών που προκύπτουν λόγω της διαταραχής του νευρικού συστήματος ή εξαιτίας κάποιου τραυματισμού (Goldstein & McNeil, 2004 ).

Ως εκ’ τούτου, τα εργαλεία που χειρίζεται ένας Νευροψυχολόγος είναι η λειτουργική νευροαπεικόνηση, οι αξιολογήσεις μέσω των συνεντεύξεων και του ιστορικού , η παρατήρηση και τα τυποποιημένα νευροψυχολογικά τεστ (ψυχομετρικά εργαλεία). Στη λειτουργική νευροαπεικόνηση, χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές για τη λήψη των μετρήσεων από τον εγκέφαλο (Roalf & Gur, 2017). 

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναδεικνύει τη συμβολή της νευροψυχολογίας στην καθημερινή ζωή είναι η περίπτωση ατόμων που έχουν υποστεί εγκεφαλικά τραύματα ή εγκεφαλικές βλάβες (π.χ. από τροχαίο ατύχημα) και μέσω των νευροψυχολογικών αξιολογήσεων. Παράλληλα, μπορούν να διαγνωστούν και να κατανοηθούν οι συνέπειες αυτών των βλαβών στη γνωστική και συναισθηματική τους λειτουργία.

Θετική Ψυχολογία

Ευρύτερα, ο κλάδος της Θετικής Ψυχολογίας, επικεντρώνεται στη μελέτη των θετικών συναισθημάτων, όπως η ευτυχία, η ικανοποίηση, η αισιοδοξία και η ανθεκτικότητα. Η Θετική Ψυχολογία, επικεντρώνεται πρωτίστως στο παρελθόν ενός ατόμου και στην πορεία της ψυχικής του ευεξίας . Κατά πόσο δηλαδή είναι ευτυχισμένο το εκάστοτε άτομο τη δεδομένη χρονική στιγμή (Σταλίκας & Μυτσκίδου, 2011).

Σκοπός της Θετικής Ψυχολογίας, είναι, η προαγωγή της ευημερίας και η ανάπτυξη των θετικών πτυχών της ανθρώπινης υπόστασης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω διάφορων στρατηγικών, ούτως ώστε να νιώσει το άτομο πλήρες και ευτυχισμένο στην καθημερινότητά του  (Δημητροπούλου , 2014 ; Χατζοπούλου,  2021). 

Διαπολιτισμική Ψυχολογία

Η Διαπολιτισμική Ψυχολογία, αποτελεί ένα κλάδο, που επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο οι πολιτιστικοί παράγοντες, επηρεάζουν την ανθρώπινη υπόσταση και τη συμπεριφορά (Popa et al., 2021).

Στόχος της, είναι, η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο πολιτισμός επηρεάζει τη σκέψη και τα συναισθήματα. Η διαπολιτισμική ψυχολογία, μελετάει τις διαφορές και τις ομοιότητες μεταξύ των πολιτισμών (Hau, 2015).

Εργαλεία που χρησιμοποιούν οι Διαπολιτισμικοί Ψυχολόγοι, είναι τα πειράματα, το ερωτηματολόγιο και οι κλίμακες αξιολόγησης, οι συνεντεύξεις και οι συγκριτικές – διαπολιτισμικές μελέτες. Τα πειράματα, χρησιμοποιούνται για τη συγκρότηση των αντιδράσεων των ατόμων από διαφορετικούς πολιτισμούς κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες. Τα ερωτηματολόγια, χρησιμοποιούνται (κατά κύριο λόγο) για τη μελέτη της προσωπικότητας. Παράλληλα, οι συνεντεύξεις παρέχουν πληροφορίες για τις πολιτισμικές αντιλήψεις του κάθε λαού. Τέλος, οι διαπολιτισμικές μελέτες εξετάζουν τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των πολιτισμών (Meleady et al., 2020).

Η σπουδαιότητα της Διαπολιτισμικής Ψυχολογίας, αποδεικνύεται (κυρίως) από τις μελέτες σύγκρισης, μέσω των οποίων μελετάται η πολιτιστική και κοινωνικοοικονομική ποικιλομορφία (Peng et al., 2020). 

Ολοκληρώνοντας τους κλάδους της Ψυχολογίας, γίνεται εύλογα αντιληπτό, ότι η Ψυχολογία, αποτελεί μία επιστήμη που προσφέρει πολλά τόσο στον ευρύτερο πληθυσμό, όσο και στο κάθε άτομο ξεχωριστά (Βοσνιάδου, 2001).

Επιγραμματικά, οι κλάδοι που αναλύθηκαν, προσφέρουν ο καθένας μεμονωμένα κάτι απαιτούμενο, όσον αφορά στις συναισθηματικές και στις διανοητικές λειτουργίες του εκάστοτε ατόμου (Βοσνιάδου, 2001).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 

American Psychological Association (1990). Ethical principles of psychologists. American Psychologist, 45, 390-395.

American Psychological Association. (2010).Publication handbook of the American Psychological Association. American Psychological Association.

British Psychological Society. (1991). Code of conduct, ethical principles & [and] guidelines. British Psychological Society.

Gluck, M. A., Mercado, E., & Myers, C. E. (2008). Learning and memory: From brain to behavior. (No Title).

Goldstein, L. H., & McNeil, J. E. (2004). General introduction: what is the relevance of neuropsychology for clinical psychology practice?. Clinical neuropsychology: a practical guide to assessment and management for clinicians, 1.

Haun, D. (2014). Comparative and developmental anthropology: Studying the origins of cultural variability in cognitive function

Keith-Spiegel, P., & Koocher, G.P. (1985). Ethics in psychology. Random House

Meleady, R., Seger, C. R., & Vermue, M. (2021). Evidence of a dynamic association between intergroup contact and intercultural competence. Group Processes & Intergroup Relations, 24(8), 1427-1447. doi: 10.1177/1368430220940400

Peng, R. Z., Zhu, C., & Wu, W. P. (2020). Visualizing the knowledge domain of intercultural competence research: A bibliometric analysis. International Journal of Intercultural Relations, 74, 58-68.doi: 10.1016/j.ijintrel.2019.10.008 

Popa, D., Nechita, F., Liu, Y., & Wei Lee Chin, S. (2021). Linking positive psychology and intercultural competence by movies: Evidence from Brunei and Romania. Frontiers in Psychology, 12, 750904. doi: 10.3389/fpsyg.2021.750904

Ralli, A. M., Diakogiorgi, K., Karousou, A., & Chryssochoou, E. (2021). Εισαγωγή: Αναπτυξιακή Ψυχολογία: έρευνα, εφαρμογές και προεκτάσεις. Psychology: the Journal of the Hellenic Psychological Society, 26(1), ii-viii.

Roalf, D. R., & Gur, R. C. (2017). Functional brain imaging in neuropsychology over the past 25 years. Neuropsychology, 31(8), 954. psycnet.apa.org/doi/10.1037/neu0000426

Wilson T. D. (2022). What is social psychology? The construal principle. Psychological review, 129(4), 873–889. doi.org/10.1037/rev0000373

Βοσνιάδου, Σ. (2001). Εισαγωγή στην ψυχολογία. Βιολογικές, αναπτυξιακές και συμπεριφοριστικές προσεγγίσεις. Γνωστική ψυχολογία.Αθήνα: Gutenberg. 

Δημητροπούλου, Χ. (2014). Η προαγωγή του ευ ζειν κατά τη μέση παιδική ηλικία: μία θετική ψυχολογική παρέμβαση σε σχολικές τάξεις με πολυπολιτισμική σύνθεση.

Σταλίκας, Α. Β., & Μυτσκίδου, Π. (2011). Εισαγωγή στη θετική Ψυχολογία.

Χατζοπούλου, Ζ. (2021). Συναισθηματική νοημοσύνη και θετική ψυχολογία μέσα από ζωγραφιές παιδιών