Γονεϊκά Στυλ & Ψυχική Υγεία: Ο Αόρατος Δεσμός

Ακρόαση άρθρου......

Η ψυχολογία των παιδιών αναδεικνύει πως η γονεϊκή συμπεριφορά επηρεάζει άμεσα την ψυχική τους ευημερία. Οι γονείς παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της συναισθηματικής μας ταυτότητας και των σχέσεων μας.

Οι Τέσσερις Τύποι Γονεϊκών Στυλ και οι Επιπτώσεις τους

Αυταρχικοί γονείς: Χαρακτηρίζονται από αυστηρότητα, άκαμπτους κανόνες και έλλειψη συναισθηματικής ζεστασιάς. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά σε απόσυρση, φόβο έκφρασης και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Πόσο ασφαλές νιώθει ένα παιδί να μιλήσει για τα συναισθήματά του, αν φοβάται την αντίδραση των γονιών του;
Παράδειγμα: Ένα παιδί που μεγαλώνει με αυταρχικούς γονείς μπορεί να δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις ως ενήλικας, φοβούμενο τις συνέπειες της αποτυχίας.

Ανεκτικοί/παραχωρητικοί γονείς: Παρέχουν συναισθηματική υποστήριξη αλλά χωρίς όρια, κάτι που συχνά οδηγεί σε χειριστικές συμπεριφορές και δυσκολία διαχείρισης συναισθημάτων.

Όταν δεν υπάρχουν όρια, πώς μαθαίνει ένα παιδί να σέβεται τις ανάγκες των άλλων; 
Παράδειγμα: Ένα παιδί που δεν έχει μάθει να ακολουθεί κανόνες ενδέχεται να δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στο σχολικό ή εργασιακό περιβάλλον.

Αμελείς γονείς: Συναισθηματικά ή σωματικά απόντες, αυξάνουν την πιθανότητα αυτοτραυματισμών, καθώς το παιδί αναζητά έλεγχο και ανακούφιση.

Τι μήνυμα λαμβάνει ένα παιδί όταν νιώθει αόρατο μέσα στο ίδιο του το σπίτι; 
Παράδειγμα: Ένας έφηβος που μεγάλωσε με αμελείς γονείς μπορεί να αναζητήσει επιβεβαίωση μέσα από επικίνδυνες συμπεριφορές ή τοξικές σχέσεις.

Δημοκρατικοί γονείς: Θέτουν όρια με αγάπη, προάγοντας την ψυχική ανθεκτικότητα και μειώνοντας την επιθετικότητα.

Πώς θα ήταν ο κόσμος αν κάθε παιδί μεγάλωνε με αγάπη, σεβασμό και ξεκάθαρα όρια; 
Παράδειγμα: Ένα παιδί που έχει μεγαλώσει με δημοκρατικούς γονείς τείνει να είναι κοινωνικά προσαρμοστικό και να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις με αυτοπεποίθηση.

Γονεϊκά Στυλ και Επιπτώσεις στα Παιδιά

Η ψυχολόγος Diane Baumrind καθόρισε τέσσερα βασικά γονεϊκά στυλ:

• Διαλλακτικό στυλ: Συνδυάζει ζεστασιά με σαφή όρια, ενισχύοντας την αυτονομία και την υπευθυνότητα.
• Αυταρχικό στυλ: Βασίζεται στην αυστηρή υπακοή, οδηγώντας σε ανασφάλεια ή επιθετικότητα.
• Επιτρεπτικό στυλ: Προσφέρει αγάπη χωρίς όρια, δημιουργώντας παιδιά με δυσκολία στην αυτορρύθμιση.
• Αδιάφορο στυλ: Έλλειψη γονεϊκής εμπλοκής, συνδέεται με χαμηλή αυτοεκτίμηση και προβληματικές συμπεριφορές.

Σύγχρονες Τάσεις: Το Helicopter Parenting

Η υπερπροστατευτικότητα των γονέων, γνωστή ως Helicopter Parenting, στερεί από τα παιδιά την αυτονομία και δυσκολεύει την ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Αν και η πρόθεση των γονέων είναι θετική, μπορεί να καταλήξει σε συναισθηματική εξάρτηση και μειωμένη ικανότητα διαχείρισης προκλήσεων.

Συναισθηματική Χειραγώγηση και Νοημοσύνη

Η συναισθηματική χειραγώγηση αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο που συχνά χρησιμοποιείται από τους γονείς – συνειδητά ή ασυνείδητα – για να ελέγξουν τη συμπεριφορά των παιδιών. Τεχνικές όπως η ενοχή, η επίκληση φόβου ή η αποδοχή υπό όρους μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη συναισθηματική ανάπτυξη.

• Παράδειγμα: Ένας γονέας που λέει "Αν με αγαπούσες, θα έκανες αυτό που σου ζητάω" δημιουργεί στο παιδί συναισθήματα ενοχής και εξάρτησης.

Από την άλλη, η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) παίζει καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα ζωή των παιδιών. Οι γονείς που βοηθούν τα παιδιά να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους ενισχύουν τη δεξιότητα της ενσυναίσθησης και της αυτορρύθμισης.

• Παράδειγμα: Ένα παιδί που μαθαίνει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του χωρίς φόβο τιμωρίας, θα μπορεί ως ενήλικας να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις σχέσεις του και τις προκλήσεις της ζωής.

Χειριστικές Συμπεριφορές και Αντιδράσεις των Γονέων

Τα παιδιά συχνά αναπτύσσουν χειριστικές συμπεριφορές για να ικανοποιήσουν ανάγκες ή να αποφύγουν όρια. Όταν οι γονείς δεν διαχειρίζονται σωστά αυτές τις συμπεριφορές, η σχέση τους διαταράσσεται.

Οι γονείς μπορούν να αντιμετωπίσουν τις χειριστικές συμπεριφορές με ενσυναισθητική επικοινωνία και σαφή όρια. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουν τις πραγματικές ανάγκες πίσω από αυτές τις συμπεριφορές και να καλλιεργούν την εμπιστοσύνη μέσα από τον διάλογο. Η ενεργή ακρόαση και η ενίσχυση της αυτονομίας του παιδιού βοηθούν στη μείωση της ανάγκης για χειρισμό.

Απόσυρση, Επιθετικότητα και Αυτοτραυματισμοί

Η απόσυρση και η επιθετικότητα είναι σημάδια συναισθηματικών δυσκολιών. Ο αυτοτραυματισμός, παρότι δεν υποδηλώνει πάντα αυτοκτονική πρόθεση, είναι τρόπος διαχείρισης έντονων συναισθημάτων. Παράγοντες όπως το άγχος, η πίεση από συνομηλίκους, η ανάγκη ελέγχου των συναισθημάτων και το τραύμα συμβάλλουν σε αυτή τη συμπεριφορά.

Συνεπώς η γονεϊκή στάση χρειάζεται να είναι υποστηρικτική και μη τιμωρητική. Οι ανοιχτές συζητήσεις, η αναγνώριση των συναισθημάτων και η προσφορά ασφαλών τρόπων έκφρασης συμβάλλουν στη συναισθηματική ισορροπία. Στην περίπτωση του αυτοτραυματισμού, η προσέγγιση πρέπει να είναι χωρίς στιγματισμό, με έμφαση στην αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς και στη δημιουργία ενός σταθερού συναισθηματικού περιβάλλοντος.

Η εφαρμογή αυτών των τεχνικών ενισχύει τη σχέση γονέα-παιδιού και συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας υγιούς ψυχικής ανάπτυξης.

Η σχέση μεταξύ γονέα και παιδιού αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της ψυχικής υγείας, καλλιεργώντας έναν ισορροπημένο και λειτουργικό ενήλικα.

Γι΄αυτό οι γονείς και οι ειδικοί οφείλουν να επικοινωνούν ανοιχτά με τα παιδιά και να δημιουργούν ένα ασφαλές πλαίσιο συναισθηματικής υποστήριξης και θεραπευτικής καθοδήγησης. Η συναισθηματική ασφάλεια και η σωστή καθοδήγηση διαπλάθουν και ενδυναμώνουν ανθρώπους ικανούς να αισθάνονται, να επικοινωνούν και να δημιουργούν ουσιαστικές σχέσεις με το περιβάλλον τους.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αναστασία Σπανού - Ψυχολόγος

Αναστασία Σπανού: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος (ΕΚΠΑ & East London), Πιστοποιημένη ψυχοθεραπεύτρια Cognitive Analytic Therapist (C.A.T - ΠΕΓΑΨ-Πανελλήνια Εταιρεία Γνωστικής Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας) & Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια (ECP-ΕΕΨΕ). Κοινωνική λειτουργός (Πανεπιστήμιο Πατρών, τμήμα Εκπαίδευσης & Κοινωνικής εργασίας)

6982554248

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού