Τι μας κρατά προσκολλημένους σε άτομα που δεν ανταποκρίνονται στα συναισθήματά μας;

Ακρόαση άρθρου......

Η λογική θα υπαγόρευε, αν κάποιος μας απέρριπτε, δεν ενδιαφερόταν για μας και τα συναισθήματά μας ή μας πλήγωνε, να τον διαγράφαμε και να προχωρούσαμε παρακάτω. Έλα, όμως, που ο ανθρώπινος εγκέφαλος λειτουργεί εντελώς διαφορετικά.

Μηχανισμοί του εγκεφάλου

Η αντίδραση του ανθρώπινου εγκεφάλου στην απόρριψη μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές, παρόμοιες με εκείνες του εθισμού.

Στην πραγματικότητα, ο ανθρώπινος εγκέφαλος ενεργοποιεί μηχανισμούς που ωθούν το άτομο στο να προσπαθήσει περισσότερο, ώστε να κερδίσει την αποδοχή εκείνου που το απορρίπτει. Κατά την ερωτική απόρριψη, ενεργοποιούνται περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον εθισμό, προκαλώντας έντονα συναισθήματα και εμμονές προς το άτομο που το απέρριψε.  

Αναλυτικότερα, έρευνες στη νευροεπιστήμη δείχνουν ότι κατά την ερωτική απόρριψη ενεργοποιούνται οι ίδιες εγκεφαλικές περιοχές που εμπλέκονται στον εθισμό σε ουσίες, όπως η ντοπαμινεργική οδός της ανταμοιβής, εξηγώντας γιατί η ερωτική απόρριψη μπορεί να προκαλέσει έντονο ψυχικό πόνο, εμμονικές σκέψεις και έντονη επιθυμία για «επανασύνδεση», παρόμοια με τη διαδικασία στέρησης που παρατηρείται στον εθισμό.

Συγκεκριμένα, ο επικλινής πυρήνας (Nucleus Accumbens) συνδέεται με την ανταμοιβή, την προσμονή και την εμμονική συμπεριφορά. Ο πρόσθιος φλοιός του προσαγωγίου (Anterior Cingulate Cortex) εμπλέκεται στην επεξεργασία συναισθηματικού πόνου, όπως και στη στέρηση ουσιών στους εθισμένους, ενώ, τέλος, η κοιλιακή καλύπτρα (Ventral Tegmental Area - VTA) παίζει ρόλο στην απελευθέρωση ντοπαμίνης, ουσίας που σχετίζεται με την ευχαρίστηση και το κίνητρο.

Ο ανθρώπινος, λοιπόν, εγκέφαλος είναι με τέτοιο τρόπο προγραμματισμένος, ώστε να επιδιώκει την επιβράβευση, βάζοντας το άτομο σε έναν ψυχολογικό φαύλο κύκλο που μοιάζει με εκείνον του εθισμού, κατά τον οποίο η απόρριψη ενισχύει την εμμονή προς το άτομο που μας απέρριψε, καθιστώντας δύσκολη την αποδέσμευση του ατόμου από αυτήν την κατάσταση.

Πέραν όμως των μηχανισμών του εγκεφάλου, συχνά οι άνθρωποι έχουν την τάση να πλάθουν μια εξιδανικευμένη εικόνα του ατόμου που δεν τους θέλει, κάνοντάς τους να αγνοούν τα αρνητικά του στοιχεία και να μένουν προσκολλημένοι στη φανταστική εικόνα που έχουν οι ίδιοι πλάσει στο μυαλό τους.

Στυλ προσκόλλησης

Το στυλ προσκόλλησης που αναπτύσσουμε από την παιδική ηλικία καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που σχετιζόμαστε στις ερωτικές μας σχέσεις και μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε στην απόρριψη.

Για παράδειγμα, άτομα με αγχώδη - ανασφαλή προσκόλληση συχνά φοβούνται την εγκατάλειψη και αναζητούν διαρκή επιβεβαίωση. Μπορεί να αναζητούν σχέσεις που τους προκαλούν πόνο, καθώς η συναισθηματική απόρριψη τους είναι οικεία. Αν βιώσουν απόρριψη, μπορεί να προσκολληθούν ακόμη περισσότερο στο άτομο που τα απορρίπτει, επειδή τους ενεργοποιεί ασυνείδητα παλαιότερα συναισθήματα ανασφάλειας.

Αντίστοιχα, άτομα με απορριπτική - αποστασιοποιημένη προσκόλληση τείνουν να αποφεύγουν τη συναισθηματική εγγύτητα, με αποτέλεσμα όταν βιώσουν την απόρριψη, να μπορέσουν πιο εύκολα να απωθήσουν τα συναισθήματά τους ή να αποστασιοποιηθούν πλήρως, αντί να τα επεξεργαστούν.

Αντίθετα, άτομα με αποδιοργανωμένη προσκόλληση συχνά οδηγούνται σε μπερδεμένη ή αντιφατική συμπεριφορά, με τον τύπο αυτόν προσκόλλησης να συνδυάζει στοιχεία και από τις δύο προηγούμενες κατηγορίες. Άτομα, δηλαδή, που έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα, στα οποία η αγάπη ήταν ασυνεπής ή συνδεόταν με απόρριψη ή πόνο, ενδέχεται  να αναζητήσουν, συχνά υποσυνείδητα, παρόμοιες σχέσεις στην ενήλικη ζωή τους, γιατί τους φαίνονται οικείες, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου, στον οποίο η απόρριψη, όχι μόνο πληγώνει, αλλά ενισχύει και την ανάγκη τους για επανασύνδεση.

Συναισθηματική εξάρτηση & παλιά τραύματα

Στους μηχανισμούς του εγκεφάλου και τα στυλ προσκόλλησης έρχονται να προστεθούν η συναισθηματική εξάρτηση και τα παλιά τραύματα.

Η συναισθηματική εξάρτηση έχει τις ρίζες της σε παλιά τραύματα και παιδικές εμπειρίες.

Λαμβάνει χώρα όταν το άτομο βασίζεται υπερβολικά σε κάποιο άλλο άτομο για να νιώσει ασφάλεια, αυτοπεποίθηση ή αξία. Η συναισθηματική εξάρτηση λειτουργεί σαν «εθισμός» για το άτομο. Το άτομο του ενδιαφέροντος γίνεται το «ναρκωτικό» του και ακόμα κι αν τον πληγώνει, δεν μπορεί να απομακρυνθεί.

Έχει φανεί ότι η έλλειψη συναισθηματικής ασφάλειας στην παιδική ηλικία, με γονείς που δεν ικανοποιούσαν σταθερά και με συνέπεια τις συναισθηματικές ανάγκες ενός παιδιού, μπορεί να οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η αγάπη είναι αβέβαιη και ότι πρέπει να «κερδίζεται».

Χαμηλή αυτοεκτίμηση

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η ανάγκη για επιβεβαίωση μπορούν να κάνουν το άτομο να ψάχνει κάποιον να το συμπληρώσει και να του δώσει αντίστοιχα την αξία που δεν αναγνωρίζει το ίδιο στον εαυτό του.

Σε ένα άτομο που δεν αισθάνεται αρκετό, ακόμα και η παραμικρή προσοχή από το λάθος άτομο μπορεί να του φανεί σαν απόδειξη αξίας, οδηγώντας το σε έναν φαύλο κύκλο, στον οποίο η αυτοεκτίμηση εξαρτάται από την εξωτερική επιβεβαίωση.

Αντί, λοιπόν, το άτομο να απομακρυνθεί, εκείνο επενδύει ακόμα περισσότερο χρόνο και συναίσθημα.

Ο φόβος της μοναξιάς

Υπάρχουν άτομα που στη σκέψη και μόνο ότι θα πρέπει να μείνουν μόνοι τους για κάποιο διάστημα ή να ξεκινήσουν από την αρχή, τρομάζουν. Έτσι, προτιμούν να κρατούν επαφή ακόμα και με άτομα που τα πληγώνουν ή παραμένουν σε μια προβληματική σχέση, προκειμένου να μη μείνουν μόνα.

Τέλος, άτομα που έχουν βιώσει απόρριψη ή εγκατάλειψη στο παρελθόν ενδέχεται να αναπαράγουν το ίδιο μοτίβο και σε μελλοντικές τους σχέσεις.

Η αυταπάτη της αλλαγής

Ένα από τα πιο συνηθισμένα μοτίβα των τοξικών σχέσεων είναι η ψευδαίσθηση ότι αν προσπαθήσει αρκετά και δείξει υπομονή, το άλλο άτομο θα αλλάξει και θα τον αγαπήσει όπως θέλει.

Αυτό συμβαίνει γιατί το άτομο δεν εστιάζει στην πραγματική συμπεριφορά του άλλου ατόμου, αλλά βλέπει μόνο το δυναμικό του. Εξάλλου, έχει δώσει τόσα πολλά και έχει αφιερώσει τόσο χρόνο που αρνείται να δεχτεί ότι έχασε τον χρόνο του.

Μπορεί κανείς να βγει από τον φαύλο κύκλο και να προχωρήσει τη ζωή του;

Φυσικά και μπορεί. Ο φαύλος κύκλος της απόρριψης και της εμμονής δεν είναι αδιέξοδος. Αρκεί το άτομο να συνειδητοποιήσει το πρόβλημα, να κατανοήσει τις ρίζες του, να δουλέψει την αυτοεκτίμησή του, να αποδεχτεί την πραγματικότητα  και να εστιάσει στον εαυτό του και στο μέλλον του.

Η θεραπεία και η προσωπική ανάπτυξη μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να χτίσει σχέσεις βασισμένες στην αγάπη και τον σεβασμό, αντί στο φόβο και την εξάρτηση.

Μέσα από τη θεραπεία, το άτομο θα κατανοήσει τα μοτίβα και τα τραύματα που τον οδηγούν σε τοξικές σχέσεις, θα αναγνωρίσει την αξία του, ανεξαρτήτως της αποδοχής των άλλων, θα ενισχύσει την αυτοεκτίμησή του, θα μάθει να λέει «όχι», να θέτει υγιή όρια, να φεύγει από καταστάσεις που το βλάπτουν και να μην αναζητά σωτηρία σε άλλους.

Έτσι, το άτομο θα μάθει να δίνει στον εαυτό του την αξία που του αρμόζει, χωρίς να νιώθει την ανάγκη να κυνηγά ανθρώπους που δεν το θέλουν.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Κέλλυ Χολέβα - Ψυχολόγος

Κέλλυ Χολέβα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Κλινική ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια με μετεκπαίδευσή της στη Γνωσιακή - Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία. Πιστοποιημένη στη χορήγηση ψυχομετρικών εργαλείων.
Διατηρεί το ιδιωτικό της γραφείο στο κέντρο της περιοχής του Κορυδαλλού, πλησίον του μετρό, αναλαμβάνοντας ενήλικες, παιδιά, εφήβους, ζευγάρια, γονείς, οικογένειες και ομάδες.

6981467990

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού