Τα παιδιά και οι οθόνες: ενδείξεις εξάρτησης

Ακρόαση άρθρου......

Για τα Χριστούγεννα, ο 11χρονος γιός μου ζήτησε από τον Αη Βασίλη κινητό τηλέφωνο και η 12χρονη κόρη μου λαπτοπ. Φαντάζομαι -για την ακρίβεια δεν φαντάζομαι, είμαι απολύτως βέβαιος... πως δεν είμαι ο μόνος γονιός που αντιμετωπίζω το πρόβλημα της νέας εποχής, την εξάρτηση των παιδιών μας από τις κάθε λογής οθόνες.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα παιδιά περνούν πλέον περισσότερο χρόνο μπροστά από οθόνες από όσο ποτέ στο παρελθόν. Μαζί με τις τηλεοράσεις, τα smartphones, τα γραπτά μηνύματα και τα βιντεοπαιχνίδια, πολλά παιδιά έχουν τώρα προσωπικούς υπολογιστές, ψηφιακές συσκευές αναπαραγωγής μουσικής και το Διαδίκτυο για να γεμίσουν κάθε στιγμή εγρήγορσης. Και τα στοιχεία δείχνουν ότι ακόμη και πολύ μικρά παιδιά προσχολικής ηλικίας προσχωρούν τώρα στις ψηφιακές διασκεδάσεις.

Παρόλα αυτά, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις από τους ειδικούς της δημόσιας υγείας και τους ερευνητές, η αληθινή έρευνα που εξετάζει πόσο πραγματικά εθιστικά είναι τα ψηφιακά μέσα είναι περιορισμένη. Στην πραγματικότητα, μέχρι τώρα, μεγάλο μέρος αυτής της έρευνας έχει επικεντρωθεί στον εθισμό των βιντεοπαιχνιδιών, όμως λίγα πράγματα έχουν ειπωθεί για το Ιντερνέτ, τα διαδικτυακά παιχνίδια, τα σόσιαλ μέντια και όλες τις μορφές ηλεκτρονικής επικοινωνίας.

Με βάση τις διαθέσιμες έρευνες, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία πρότεινε πρόσφατα ακόμη μια νέα διάγνωση, τη Διαταραχή Ιντερνετικών παιχνιδιών (IGD). Με βάση άλλες μορφές εθιστικής συμπεριφοράς, όπως το πρόβλημα τυχερών παιχνιδιών, τα συμπτώματα που ενδέχεται να υποδηλώνουν IGD περιλαμβάνουν: ξόδεμα υπερβολικού χρόνου ονλαιν, αδυναμία ελέγχου της χρήσης, απώλεια ενδιαφέροντος για άλλες δραστηριότητες κ.λπ.

Σε πρόσφατο ερευνητικό άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychology of Popular Media Culture η καθηγήτρια Sarah E. Dormoff του Πανεπιστημίου του Κεντρικού Μίτσιγκαν και μια ομάδα ερευνητών, παρουσίασαν τα αποτελέσματα δύο μελετών που επικέντρωσαν σε παιδιά ηλικίας 4 έως 11 ετών, δεδομένου ότι εξαρτώνται περισσότερο από τους γονείς τους για πρόσβαση σε ψηφιακές συσκευές. Επίσης, τα συμπτώματα της εθιστικής συμπεριφοράς μπορεί να είναι ευκολότερο να ανιχνευθούν σε μικρότερα παιδιά, αφού συνήθως δεν είναι τόσο μυστικοπαθή όσο τα μεγαλύτερα. Η Dormoff και οι συνεργάτες της ανέπτυξαν ένα γονικό μέτρο για την εθιστική χρήση των μέσων προβολής οθόνης από τα παιδιά, που ονόμασαν Μέτρηση Προβληματικής Χρήσης Μέσων (PMUM).

Τα κριτήρια του PMUM περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων διαπιστώσεις όπως:

• Είναι όλο και πιο δύσκολο να κρατήσω το παιδί μου μακριά από την (κάθε είδους) οθόνη.
• Το παιδί μου σκέφτεται συνεχώς πως θα χρησιμοποιήσει οθόνες
• Το παιδί μου αναστατώνεται όταν δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει οθόνες.
• Προβλήματα προκύπτουν στην οικογένειά μας όταν το παιδί μου δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει οθόνες.
• Το πρώτο πράγμα που το παιδί μου ζητά να κάνει όταν επιστρέφει στο σπίτι από το σχολείο είναι να χρησιμοποιήσει οθόνες.
• Όταν το παιδί μου έχει μια κακή μέρα, τα διάφορα μέσα με οθόνες φαίνεται να είναι το μόνο πράγμα που τον βοηθάει να αισθανθεί καλύτερα

Στη συνέχεια οι ερευνητές ζήτησαν απο μητέρες και πατέρες των παιδιών να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την ψυχοκοινωνική λειτουργία του παιδιού, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσο έδειξαν προβλήματα συμπεριφοράς, συναισθηματικά συμπτώματα ή προβλήματα κοινωνικοποίησης με άλλα παιδιά. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα υψηλά αποτελέσματα σε συσχετίστηκαν έντονα με το συνολικό χρόνο ενασχόλησης με οθόνες.

Οσο μεγαλύτερος ο χρόνος, τόσο πιο έντονη υπερκινητική συμπεριφορά, κοινωνικά προβλήματα με άλλα παιδιά, καθώς και προβλήματα συμπεριφοράς (επιθετική δράση, κλπ.).

Συνολικά, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα προβλήματα με τον εθισμό στις οθόνες μπορούν να ξεκινήσουν πολύ νωρίτερα από ό, τι αντιλαμβάνονται πολλοί γονείς και υπογραμμίζουν πόσο σημαντικό είναι να παρακολουθούν οι γονείς πώς τα παιδιά τους χρησιμοποιούν τα διάφορα μέσα. Δεδομένου ότι είμαστε ακόμα στα αρχικά στάδια της ψηφιακής επανάστασης και οι νέες εμπειρίες των μέσων ενημέρωσης, όπως η εικονική και η επαυξημένη πραγματικότητα, είναι ακόμα εν πολλοίς αδοκίμαστες ως προς τις επιπτώσεις τους στα παιδιά, πρέπει να εξετάσουμε πιο τεκμηριωμένα τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τα παιδιά που θα βρίσκονται αύριο στην πρώτη γραμμή της νέας ψηφιακής εποχής.

Βέβαια ο Αγιος Βασίλης -αν βρει τα χρήματα... θα φέρει στα παιδιά μου τα δώρα που ζητάνε, παρότι οι απαντήσεις στα ερωτήματα της έρευνας είναι απογοητευτικές. Θα ήταν όμως παράλογο να αντιδράσει κανείς στερώντας από τα παιδιά του ηλεκτρονικά μέσα σε αυτές τις ηλικίες, που όλοι τους οι συμμαθητές είναι ήδη εθισμένοι στα διάφορα μαραφέτια της νέας εποχής και χειρίζονται τηλέφωνα και τάμπλετ καλυτερα από τους γονείς τους.

Αλλά να σας πω την αλήθεια, με τρώει η αγωνία για το πως θα μπορέσω να ελέγξω τον εθισμό και την πιθανότητα εκτροπής, χωρίς να γίνω καταπιεστικός -όπως προχτές που με επιασε η κόρη μου να προσπαθώ να διαβάσω τα μηνύματά της στο Viber και μου έριξε τόσο κράξιμο, όσο ποτέ. Γιατί αν το κάνω άγαρμπα όπως αφελώς προσπάθησα, είναι βέβαιο ότι θα χάσω το παιχνίδι. Κι αυτό το ξέρουμε ολοι...