Ο φόβος για την Ανεξαρτησία, η Σταχτοπούτα και ο Πίτερ Παν

Ακρόαση άρθρου......

Ο φόβος για την ανεξαρτησία, είναι ο φόβος να στηριχτούμε αποκλειστικά και μόνο στον εαυτό μας και να είμαστε αυτάρκεις. Στην ουσία πρόκειται για φόβο και αποφυγή διάφορων ενήλικων ευθυνών, καθώς και των ισότιμων σχέσεων, ακριβώς επειδή δημιουργούν τέτοιες ευθύνες. 

Οι σχέσεις που αποφεύγονται ή σαμποτάρονται μπορεί να είναι οποιεσδήποτε, π.χ. εργασιακές, φιλικές, ερωτικές.

Υπάρχουν δύο σύνδρομα τα οποία σχετίζονται με εξαρτητικές και ευθυνόφοβες καταστάσεις: το Σύνδρομο της Σταχτοπούτας και το Σύνδρομο του Πίτερ Παν.  Δεν είναι κλινικά σύνδρομα, επίσημα διατυπωμένα στα διαγνωστικά εγχειρίδια.  Πρόκειται απλά για σύνολα χαρακτηριστικών της προσωπικότητας που οδηγούν σε δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και σχέσεις.

Σύνδρομο Σταχτοπούτας

Ας θυμηθούμε πρώτα την ιστορία της Σταχτοπούτας:

Η Σταχτοπούτα ζούσε με μια μητριά και δύο κακές αδερφές, που την υποχρέωναν να δουλεύει όλη μέρα. Εκείνη ήταν καλή και έκανε ό,τι μπορούσε για να είναι ευτυχισμένες. Εκείνες την εμπόδιζαν να πάει στο χορό του πρίγκιπα, αλλά τη βοήθησε μια Νεράιδα και πήγε.  Μετά το χορό ο πρίγκιπας την αναζητούσε έχοντας το γοβάκι της.  Παρά τις τρικλοποδιές από την κακιά οικογένεια, ο Πρίγκιπας τη βρήκε, παντρεύτηκαν και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!

Η αλήθεια είναι βέβαια πως μόνο στα παραμύθια ζουν καλά οι σταχτοπούτες…  Γιατί παρότι είναι καθόλα ικανές, εκείνες νιώθουν ανεπαρκείς και μοιάζουν αβοήθητες, ώσπου κάποιος να τις «σώσει».  

Το Σύνδρομο Σταχτοπούτας λοιπόν αναφέρεται σε μια ασυνείδητη επιθυμία των γυναικών να τις φροντίζουν άλλοι, συνήθως ένας «γοητευτικός πρίγκιπας».

Από μια ιστορία όπως αυτή του κλασικού παραμυθιού, προκύπτουν πολλές εύλογες απορίες, όπως γιατί η Σταχτοπούτα παρέμενε στην οικογένεια της μητριάς: αφού ήταν άξια να τους φροντίζει όλους και να κρατάει το σπίτι και αφού ήταν αρκετά μεγάλη για να παντρευτεί, γιατί δεν έφευγε;  Επίσης στην ιστορία αναπαράγεται η απολύτως λανθασμένη πεποίθηση πως όσο πιο σκληρά προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε αχάριστους ανθρώπους και να αλλάξουμε δύσκολες καταστάσεις, θα ανταμειφθούμε τελικά με κάποιον μαγικό τρόπο και θα μας χαριστεί η αγάπη ενός πρίγκιπα.

Ποιες μπορεί να είναι οι Γυναίκες Σταχτοπούτες;

• Οι γυναίκες που δεν είναι ανεξάρτητες και περιμένουν να «αποκατασταθούν» προκειμένου να αναλάβουν ενήλικες ευθύνες, π.χ. να φύγουν από το οικογενειακό σπίτι, να πάρουν τον έλεγχο των προσωπικών τους σχέσεων, να διαχειρίζονται τα οικονομικά τους κ.ά.

• Οι γυναίκες που «γίνονται θυσία» (για τα παιδιά τους, συγγενείς, εργοδότες κ.λπ.) και οι γυναίκες που παραμένουν σε κακοποιητικές ή μη ικανοποιητικές σχέσεις.

• Οι γυναίκες που πιστεύουν ότι μια «σωστή» γυναίκα πρέπει να είναι όμορφη, υπάκουη, εργατική, ευγενική, να μην παίρνει πρωτοβουλίες.

• Οι γυναίκες που αποκτούν υπόσταση και βρίσκουν νόημα μόνο όταν τις θαυμάζουν (να επισημάνουμε πως είναι και οι ίδιες επιρρεπείς στο να εξιδανικεύουν και να αξιολογούν με δίπολα: π.χ. πρίγκηπας-βάτραχος).

Υπάρχουν δυστυχώς πολλές σύγχρονες Σταχτοπούτες που είτε βυθίζονται στη μοναξιά αναμένοντας μάταια τον πρίγκιπα, είτε βαφτίζουν πρίγκιπα κάποιον που δεν τους αρέσει ή τους ταιριάζει πραγματικά και απλά τον χρησιμοποιούν για να ζήσουν έστω και λίγο τη σκηνή με το γοβάκι – κι ας τους έρχεται στενό.

Το σύνδρομο του Πίτερ Παν 

Ας δούμε τώρα και την ιστορία του Πίτερ Παν:

Ο Πίτερ Παν είναι ένα ανέμελο, σκανδαλιάρικο κι έξυπνο αγόρι που πετάει & δεν θέλει να μεγαλώσει. Έχει διάφορες περιπέτειες στη Χώρα του Ποτέ, με ξωτικά, πειρατές, τα Χαμένα Παιδιά & άλλα πρόσωπα φανταστικά ή πραγματικά. Έχει ιδιαίτερη αδυναμία σε ένα κοριτσάκι, τη Γουέντι, που κι αυτή αρχικά δεν θέλει να μεγαλώσει, τελικά όμως αποφασίζει να κάνει τη μετάβαση στην ενήλικη ζωή.

Το Σύνδρομο του Πίτερ Παν επομένως, αναφέρεται σε άνδρες που επιθυμούν να παραμείνουν παιδιά και συμπεριφέρονται ανέμελα, ανεύθυνα, παιχνιδιάρικα. Συχνά δε, παρότι μοιάζουν να έχουν όλα τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται, αποφεύγουν τις ευθύνες & τις δεσμεύσεις.

Ποιοι μπορεί να είναι οι άνδρες Πίτερ Παν;

• Οι άνδρες που είναι οκνηροί, ευθυνόφοβοι, αποφεύγουν οτιδήποτε θα τους εξασφαλίσει σταθερή εργασία (π.χ. δικτύωση ή αποστολή βιογραφικών).

• Οι άνδρες που δεν μπορούν να δεσμευτούν σε μια σχέση, αλλά προσκολλώνται σε οτιδήποτε δεν συνάδει με σταθερές ενήλικες σχέσεις (από τη μαμά τους έως τον τζόγο, το αλκοόλ, ένα χόμπι).

• Οι άνδρες που είναι ονειροπόλοι, με μεγαλεπήβολα σχέδια που δεν υλοποιούν.

• Οι άνδρες που πάντα ρίχνουν τις ευθύνες σε άλλους.

Συχνά θα πούμε για έναν μεγαλούτσικο Πίτερ Παν εκφράσεις όπως «μα τέτοιος λεβέντης και να μην παντρεύεται, τόσο έξυπνος και ψαγμένος άνθρωπος και να μην έχει πετύχει στη δουλειά του». Θα κάνουμε και παραινέσεις προς την αγανακτισμένη σύντροφο ή συνεργάτιδα, όπως: «έχει τόσο χιούμορ, είναι γοητευτικός, να βλέπεις που θέλει να βοηθήσει, μην τον αποπαίρνεις κι εσύ!». 

Να σημειώσουμε βέβαια ότι η συμπεριφορά «Σταχτοπούτας» δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των γυναικών, ούτε η συμπεριφορά «Πίτερ Παν» είναι αποκλειστικά προνόμιο των ανδρών. Αλλά τα δύο σύνδρομα φαίνεται να ταιριάζουν με το πρότυπο της γυναίκας που επιθυμεί διακαώς τη δέσμευση και του άνδρα που την αποφεύγει. Αυτή είναι λοιπόν και η επιφανειακή διαφορά τους.

Στην ουσία, υπάρχει μια βαθιά ομοιότητα: γιατί και οι Σταχτοπούτες και οι Πίτερ Παν διατηρούν εξαρτητικές σχέσεις ή συμπεριφορές, που εμποδίζουν τους φαινομενικούς τους στόχους.  Έτσι σαμποτάρουν και την ουσιαστική δέσμευση, αλλά και την πραγματική ανεξαρτησία.

Αν μια Σταχτοπούτα συναντήσει έναν Πίτερ Παν, το αποτέλεσμα δεν είναι φυσικά καλό κι έχουμε μια κλασική τοξική σχέση ( με απαξίωση, επιθετικότητα, συνεξάρτηση κ.λπ.).

Γιατί δημιουργούνται τέτοια σύνδρομα;

Μερικοί παράγοντες είναι:

• Γονείς υπερπροστατευτικοί ή συναισθηματικά ψυχροί και απαιτητικοί.
• Ανασφάλεια & χαμηλή αυτοεκτίμηση-αυτοπεποίθηση.
• Φόβος μοναξιάς.
• Πολλά «πρέπει» κι αίσθηση ότι είσαι υποχρεωμένος να προσφέρεις.
• Λανθασμένες πεποιθήσεις, όπως ότι όσο περισσότερο προσπαθήσεις, τόσο περισσότερο θα καταφέρεις αυτό που ελπίζεις κι ας είναι ουτοπικό, π.χ. να σε αγαπήσουν (οι κακές αδερφές), ή να μείνεις παιδί (παρότι μεγαλώνεις).

Στη βάση βρίσκεται ο φόβος για ανεξαρτησία που διατυπώνεται (συχνά ασυνείδητα) κάπως έτσι:

«Αν μορφωθώ, αν μαζέψω χρήματα, αν είμαι υγιής, αν εστιάσω στην προσωπική μου καλλιέργεια, αν πετάξω έξω από τη ζωή μου τους απαιτητικούς άλλους, αν κρατήσω στη ζωή μου τους ενηλίκους, αν… αν…

ΤΟΤΕ

Θα αναγκαστώ να είμαι ανεξάρτητος κι αυτό δεν το θέλω, όσο κι αν το δηλώνω, ή ισχυρίζομαι πως το επιδιώκω.»

Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε αν αναγνωρίσετε στον εαυτό σας κάποια από τα παραπάνω:

• Αναγνωρίστε κι επιδιώξτε τις ισότιμες σχέσεις.
• Σταματήστε να φροντίζετε υπερβολικά, ή να αδιαφορείτε για τους άλλους.
• Αποκτήστε επίγνωση των δυνατών κι αδύνατων σημείων σας.
• Αναλάβετε ευθύνες ( μόνο τις δικές σας).
• Κάντε πράγματα μόνοι σας.
• Και τέλος, τολμήστε να μπείτε και να προχωρήσετε σε μια ψυχοθεραπευτική διαδικασία.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Τζίνα Χονδρού - Ψυχολόγος

Τζίνα Χονδρού: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος - Msc στην Ψυχολογία Υγείας.
Άτομο, Ζευγάρι, Οικογένεια, Ομάδα. Συμβουλευτική - Ψυχοθεραπεία, Ψυχοεκπαίδευση.
Γνωσιακή & Συνθετική Θεραπεία.

2106399742

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού