Διπολική διαταραχή και εξαρτήσεις: Μια άμεση σύνδεση

Ακρόαση άρθρου......

Στο παρόν άρθρο, θα γίνει μια απόπειρα ανάλυσης της διπολικής διαταραχής Ι και των εξαρτήσεων, μέσα από 3 βασικούς πυλώνες: τον εθισμό στην τεχνολογία και τις επιπτώσεις που έχει στον ύπνο, τον εθισμό στην πορνογραφία, η οποία αν και δεν θεωρείται ξεχωριστή διαταραχή στο DSM 5-TR, μπορεί να μας δείξει πολλά για τη διαταραχή αυτή, και τέλος στον εθισμό στο φαγητό ή binge eating με βάση την αγγλική ορολογία.

Προτού όμως αναλυθούν περαιτέρω οι εθισμοί, θα γίνει μια πολύ γενική και επιφανειακή αναφορά στο τι είναι η διπολική διαταραχή Ι και έπειτα θα παρατεθούν κάποια γεγονότα/στατιστικά γι' αυτή.

Η διπολική διαταραχή Ι, ανήκει στο ευρύτερο φάσμα των διαταραχών της διάθεσης και βρίσκεται στο ένα άκρο, σε αντίθεση με την μονοπολική κατάθλιψη που βρίσκεται στο άλλο.

Οι ασθενείς, εμφανίζουν συμπτώματα μανίας, διπολικής κατάθλιψης και μεικτά επεισόδια. Μάλιστα, ο επιπολασμός της διπολικής διαταραχής, εμφανίζεται σε ίδιο ποσοστό σε άντρες και γυναίκες, σε αντίθεση με την μονοπολική κατάθλιψη όπου εμφανίζεται σε διπλάσιο ποσοστό στις γυναίκες (Yatham & Maj, 2011).

Η τυπική έναρξη της νόσου κυμαίνεται από την εφηβεία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 40 στη ζωή ενός ατόμου, με μέση τιμή τα 18 έτη. Οι ασθενείς με διπολική διαταραχή Ι, έχουν σοβαρή θνησιμότητα και τείνουν να λειτουργούν κάτω από το επίπεδο του γενικού πληθυσμού, χωρίς αυτό πάντα να αποτελεί τον κανόνα. Υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις που να αποδεικνύουν το αντίθετο (Yatham & Maj, 2011).

Ο χρόνος της ασθένειας είναι αθροιστικός. Με άλλα λόγια, οι ασθενείς που βίωσαν για πρώτη φορά το πρώτο τους επεισόδιο, έχουν περισσότερη λειτουργική αποκατάσταση. Αξίζει να σημειωθεί στην παράθεση κάποιων στατιστικών της νόσου, ότι τα επεισόδια ψύχωσης είναι αρκετά συχνά και μάλιστα επηρεάζουν το 75% των διπολικών ασθενών. Ωστόσο, είναι λιγότερα αισθητά σε περιόδους κατάθλιψης (Yatham & Maj, 2011).

Ως μανιακό επεισόδιο, θα μπορούσε να οριστεί η διακριτή περίοδος ασυνήθιστης και αυξημένης ευερέθιστης διάθεσης και δραστηριότητας ή ακόμα και ενέργειας, που διαρκεί τουλάχιστον για 1 εβδομάδα για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν καθημερινά. Μερικά ενδεικτικά συμπτώματα είναι: Η διογκωμένη αυτοεκτίμηση, οι πολλές και γρήγορες σκέψεις/ομιλία και η αφηρημάδα. Επίσης, το επεισόδιο αυτό θα πρέπει να επηρεάζει τη λειτουργικότητα του ατόμου και να το καθιστά διαφορετικό από το "φυσιολογικό" της καθημερινότητας του.

Από την άλλη το διπολικό καταθλιπτικό επεισόδιο, χαρακτηρίζεται ως μια περίοδος τουλάχιστον δύο εβδομάδων, κατά την οποία το άτομο έχει καταθλιπτική διάθεση και απώλεια ευχαρίστησης για πράγματα που το ενδιαφέρουν, μαζί με σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους, αϋπνία ή υπερυπνία, ψυχοκινητική διέγερση, κόπωση και απώλεια ενέργειας αλλά και μειωμένη ικανότητα σκέψης και συγκέντρωσης. Μάλιστα, δεν είναι και απίθανο το άτομο να θέλει να βάλει τέλος στη ζωή του.

Το μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο χαρακτηρίζεται από μια περίοδο τουλάχιστον δύο εβδομάδων κατά τη διάρκεια της οποίας υπάρχει είτε καταθλιπτική διάθεση είτε απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης για όλες σχεδόν τις δραστηριότητες, μαζί με τουλάχιστον πέντε από τα ακόλουθα συμπτώματα, που προκαλούν σημαντική έκπτωση στην καθημερινή λειτουργικότητα.

10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.

Συμπερασματικά, για τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής Ι, πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο, ενώ η παρουσία ενός καταθλιπτικού επεισοδίου, αν και συχνή, δεν είναι απαραίτητη σύμφωνα με το εγχειρίδιο DSM 5-TR.

Όπως αναφέραμε στα συμπτώματα ενός καταθλιπτικού επεισοδίου, είναι συχνό τα άτομα με διπολική διαταραχή Ι κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου επεισοδίου να έχουν μειωμένη ή αυξημένη όρεξη. Τα άτομα με αυξημένη όρεξη, συνήθως παρατηρούν αύξηση στο βάρος τους, τρώγοντας "συναισθηματικά", δηλαδή προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματα που νιώθουν μέσω του φαγητού. Έτσι, είναι πολύ πιθανό να προτιμούν τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες, ζάχαρη και λιπαρά, αφού τους προσφέρουν προσωρινή ευφορία και ευχαρίστηση.

Σε μια έρευνα κοόρτης που έγινε, οι ασθενείς που είχαν διπολική διαταραχή, βρέθηκε ότι είχαν υψηλότερο επιπολασμό στον εθισμό στα τρόφιμα και την αδηφαγία, με πρόσφατη χρήση παράνομων ναρκωτικών. Έτσι, θα μπορούσε να ειπωθεί το γεγονός ότι η διπολική διαταραχή τείνει να ωθεί τους ανθρώπους προς το binge eating. Από την άλλη, ασθενείς ομοίως με διπολική διαταραχή Ι που θέλησαν να χάσουν βάρους μέσω βαριατρικής χειρουργικής επέμβασης, εμφάνισαν χαμηλότερα ποσοστά ολοκλήρωσης της (Holgerson et all., 2021).

Για αυτό το λόγο είναι σημαντικό να μάθουμε περισσότερα τόσο ως επιστήμονες, αλλά και ως ευρύ κοινό και κοινωνία, για το πώς λειτουργεί η διπολική διαταραχή ώστε να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τους ασθενείς με τα συμπτώματα αυτά να διαχειριστούν τη παχυσαρκία τους και τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσουν.

Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί, ότι ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός για τη λειτουργία του ανθρώπου, κι όχι μόνο ενός διπολικού Ι ασθενούς. Η διατήρηση ενός καλού ύπνου αποκοίμισης και αφύπνισης, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες για την πρόγνωση και τη διαχείριση της διπολικής διαταραχής (Kim & Kim, 2023). Ωστόσο, με την εξέλιξη της τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των smartphones, η ποιότητα του επηρεάζεται αισθητά, τόσο κατά τη διάρκεια των επεισοδίων του, αλλά και η συνολική του διάρκεια.

Τα αποτελέσματα της έρευνας των Kim & Kim (2023), δείχνουν ότι όσο περισσότερο ένα άτομο χρησιμοποιεί το έξυπνο τηλέφωνο του, τόσο πιο άσχημος και λιγότερο ποιοτικός θα είναι ο ύπνος του. Η επίδραση αυτή είναι σημαντική, ακόμα και όταν λαμβάνονται υπόψη και άλλοι παράγοντες, όπως η διατήρηση μιας ρουτίνας ύπνου.

Περισσότερα για την ποιότητα του ύπνου και τη χρήση των Smartphones, θα μπορέσουμε να δούμε σε μερικά χρόνια, όπου οι έρευνες και οι μελέτες θα είναι ακόμα πιο εκτεταμένες. Όμως όπως και να έχει, επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα του με τα τωρινά δεδομένα μελέτης.

Σύμφωνα με το DSM 5-TR, ο εθισμός στην πορνογραφία δεν αναγνωρίζεται ως διαταραχή, αλλά ταξινομείται ευρέως στη CSBD (διαταραχή καταναγκαστικής σεξουαλικής συμπεριφοράς) στο ICD. Έτσι, έχουν αναφερθεί αυξημένες επιπτώσεις της διαταραχής αυτής σε ασθενείς με διπολική διαταραχή Ι, ως ανεξάρτητη παρόρμηση και όχι ως αποτέλεσμα της μανίας. Παρόλα αυτά, λόγω της ασάφειας του προσδιορισμού στην πορνοργραφία στο DSM5-TR, η θεραπεία σε ασθενείς που έχουν και τις 2 αυτές διαταραχές είναι περιορισμένη (Fiandor et all., 2023).

Αν και δεν υπάρχουν εγκεκριμένες από τον FDA στρατηγικές θεραπείας για ασθενείς με ταυτόχρονη εμφάνιση και των 2 ασθενειών, οι εκλεκτοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, οι σταθεροποιητές διάθεσης, η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία και η ναλτρεξόνη μπορούν σίγουρα να βοηθήσουν (Fiandor et all., 2023).

Κλείνοντας, είδαμε με λίγα λόγια το τι είναι διπολική διαταραχή, τι είναι η μανία και η κατάθλιψη, που είναι συμπτώματα της, και ποια τα υποσυμπτώματα της. Ομοίως, είδαμε κάποια στατιστικά και γεγονότα για αυτή κι αναλύσαμε τις εξαρτήσεις των ασθενών με βάση 3 πυλώνες: το φαγητό, την τεχνολογία/ύπνο και τον εθισμό στην πορνογραφία.

Βιβλιογραφία

Kim, J., & Kim, S. H. (2023). Relationship of smartphone use severity with sleep quality in bipolar patients. European Psychiatry, 66(S1), S200-S201.
Fiandor-Montesino, J., Kusakavitch, M., Kakarlapudi, R., & Puthiyathu, M. (2023). Management of Concurrent Bipolar I Disorder and Compulsive Sexual Behavior Disorder: A Case Report. Cureus, 15(9).
Holgerson, A. A., Clark, M. M., Frye, M. A., Kellogg, T. A., Mundi, M. S., Veldic, M., & Grothe, K. (2021). Symptoms of bipolar disorder are associated with lower bariatric surgery completion rates and higher food addiction. Eating behaviors, 40, 101462.
Yatham, L., & Maj, M. (2011). Bipolar Disorder (1st ed.). Wiley. perlego.com/book/1012788/bipolar-disorder-clinical-and-neurobiological-foundations-pdf