Η μειονεξία πίσω από την αναξιότητα να αγαπηθώ. Πως να την αποβάλλω από τη ζωή μου

Ακρόαση άρθρου......

Το αίσθημα της μειονεξίας είναι ένα σύμπλεγμα στρεβλών πεποιθήσεων και εκτιμήσεων σχετικά με το ποιοι είμαστε.

Οι ψευδαισθήσεις που συχνά υιοθετούμε γύρω από τη χαμηλή αυτοεκτίμησή και το αίσθημα κατωτερότητας σε συγκριση με τους άλλους, περιπλέκουν το συναισθηματικό μας κόσμο, οδηγώντας σε μια άδικη ντροπή και ενοχή—συναισθήματα τα οποία τα οποία επιφέρουν έντονη θλίψη και μοναξιά.

Το μειονεκτικό παιδί μέσα μας...

Η εσωτερική εμπειρία της μειονεκτικότητας έχει τις σαφείς ρίζες της στην παιδική μας ηλικία. Χρειάζεται, λοιπόν, εφόσον αισθανόμαστε ότι μειονεκτούμε σε σχέση με τους άλλους, να ρωτήσουμε τον εαυτό μας:

• Άραγε οι γονείς μας ή οι σημαντικοί άλλοι στη ζωή μας μάς αποδέχονταν; Πόσο σημασία μας έδιναν; Ακούγαμε ένα μπράβο ή λόγια ενθάρρυνσης;
• Τί αίσθηση μας άφηνε η στάση τους απέναντί μας;
• Μήπως μας σύγκριναν με άλλα παιδιά είτε στις επιδόσεις, είτε στην εξωτερική εμφάνιση
• Εστίαζαν σε "ελαττώματά" μας;
• Μας ασκούσαν αυστηρή κριτική ή δεχόμασταν πειράγματα και αστεία γύρω από το πρόσωπό μας ή τις συμπεριφορές μας;
• Μήπως μας πέρασαν την πεποίθηση ότι δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας;
• Υπερίσχυαν τα αρνητικά σχόλια σε βαρος μας;

Αυτά είναι ορισμένα από τα πιο πολύτιμα συστατικά που σμιλεύουν την αυτοεκτίμηση μας. Είναι εκείνα που διαμορφώνουν την αίσθηση της αποδοχής ή το αίσθημα φόβου της απόρριψης από τους άλλους.

Μα πάνω από όλα, δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε τον ίδιο μας τον εαυτό, γιατί μεγαλώνουμε με την ιδέα ότι κάτι στραβό πάει με εμάς..

Νιώθαμε, λοιπόν, οτι δεν αγαπηθήκαμε. Ίσως αισθανθήκαμε ανεπιθύμητοι, απωθητικοί, κατώτεροι ή βαρετοί.

Η εμπειρια του να μην νιώθουμε αποδεκτοί και επιθυμητοί απο τους άλλους γεννά μια βαθιά, γενικευμένη ανασφάλεια,η οποία επηρεάζει πολλές πτυχές της ζωής μας όπως: επαγγελματική, προσωπική, κοινωνική

Για παράδειγμα:

• Δεν έχουμε αρκετή αυτοπεποίθηση,
• φοβόμαστε την κριτική στις στενές μας σχέσεις,
• εστιάζουμε στην γνώμη των άλλων σαν να ορίζουν εκείνοι την αξία μας
• οι προκλήσεις μας αναστατώνουν

Σε πολλές περιπτώσεις, παρατηρούμε στον εαυτό μας ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο: δεν ανοιγόμαστε σε νέους ανθρώπους, σαν να προσπαθούμε να προστατεύσουμε τον πυρήνα μας. Υποσυνείδητα πιστεύουμε πως, αν εκτεθούμε και αναδείξουμε τον εαυτό μας, θα απογοητεύσουμε τους άλλους με ρίσκο  να πληγωθούμε ή να μας αφήσουν. 

Ποιές συμπεριφορές διαιωνίζουν και συντηρούν την μειονεξία;

Η μειονεξία είναι ένα τραύμα. Πολλές φορές επικαλύπτεται αυτό το τραύμα υιοθετώντας τακτικές ώστε να αυξήσυμε τις πιθανότητες αποδοχής. Θέλουμε για παράδειγμα να ικανοποιούμε τις ανάγκες και τα χατίρια των άλλων σε έναν υπερβολικό βαθμό, παραγκωνίζοντας τα προσωπικά μας θέλω.

Καταλήγουμε στις σχέσεις περισσότερο να δίνουμε παρά να παίρνουμε, και αυτό κουράζει, γιατί είναι ένα μάταιο κυνήγι πίσω από το να μην χάσουμε τον άλλον.

Οι επιλογές μας στους ανθρώπους βασίζονται στο υποσυνείδητο κριτήριο του "χρειάζομαι κάποιον", παρά στο αν "θέλω κάποιον" και συνειδητά τον επιλέγω.

Δεν διεκδικούμε, δεν εκφράζουμε τις αντιρρήσεις μας ή τα συναισθήματά μας για να μην πληγώσουμε τον άλλον, πιστεύοντας ότι αν πληγωθεί θα μας αφήσει.

Όταν το τραύμα διαλέγει για εσένα

Ιδιαίτερα στις συντροφικές ή και τις φιλικές σχέσεις, δεν λειτουργούμε πάντα με τον συνειδητό νου, αλλά το υποσυνείδητό μας είναι αυτό που προσεγγίζει τον άλλον, ο οποίος συνοδεύται με μια πιθανή απειλή: την απόρριψη. Αυτό, από μόνο του δεν μας επιτρέπει να καλλιεργήσουμε μια καθαρή, γνήσια, αυθεντική σχέση, αλλά μια σχέση βασισμένη στο άγχος και στο φόβο.

Ο άλλος μπορεί να είναι ένας ακόμη άνθρωπος που θα μας απορρίψει. Όσο περισσότερο μας γνωρίζει με τον καιρό, τόσο περισσότερο φοβόμαστε ότι θα μας αγαπήσει λιγότερο, πιστεύοντας πως θα φανερωθεί το αληθινό μας πρόσωπο - το οποίο, στα δικά μας μάτια δεν είναι αρεστό.

Αν εμείς δεν βλέπουμε τον εαυτό μας ως μοναδικό, όμορφο και άξιο, με τον ίδιο φακό πιστεύουμε ότι μας βλέπουν και οι άλλοι.

Είναι το αρχικό τραύμα που αναβιώνεται και αναπαράγεται στις σχέσεις. Αυτό είναι και το πλήγμα της μειονεξίας, το γεγονός ότι καταβάθος, ντρεπόμαστε και νιώθουμε ενοχές για αυτό που είμαστε.

Επομένως, αν νιώθουμε κατ' αυτον τον τρόπο, πως είναι δυνατόν να πιστέψουμε ότι θα βρεθεί άνθρωπος που θα μας συμπεριφερθεί αντικειμενικά, όμορφα, με σεβασμό, με αποδοχή; Πως θα αγαπηθούμε, αφού δεν πιστεύουμε στην αγάπη;

Την αγάπη πρέπει να την βιώσεις για να την πιστέψεις και να μη την φοβάσαι.

Επίσης, το τραύμα της μειονεξίας μπορεί να οδηγήσει στο κοινωνικό άγχος: τον φόβο της έκθεσης απέναντι στους άλλους

Αξιολογώντας αυστηρά τον εαυτό μας ως προς τις ικανότητες και τις δεξιότητές μας, το αίσθημα κατωτερότητας είναι συνδεδεμένο με το 'ντρέπομαι για μένα', εφόσον αναπτύσσω έναν μηχανισμό που με βοηθάει να κρύβομαι από τους άλλους.

Δημιουργείται μια διάχυτη και μακροχρόνια θλίψη και μοναξιά από:

• την απομόνωση,
• τις αποφυγές από διάφορες δραστηριότητες,
• την υπερανάλυση γύρω από την αυτοεικόνα,
• την εμμονική σύγκριση,
• την αδυναμία να ανοίξουμε συζήτηση και να αναπτύξουμε σχέσεις.

Η ενοχή

Η ενοχή, είναι το επακόλουθο συναίσθημα της μειονεξίας. Είναι το επώδυνο συναίσθημα αυτού του πόνου. "Τι κάνω λάθος; Εξαιτίας μου χαλάνε οι σχέσεις, έχω ελαττώματα και αυτό είναι κακό για τις σχέσεις μου, γιατί δεν τα πάω καλά, γιατί δεν είμαι επαρκής";

H ενοχή γύρω από αυτό που νομίζω ότι είμαι είναι άλλη μια ψευδαίσθηση, διότι η ενοχή έχει να κάνει με κάποιο κακό ή μια βλάβη που προκάλεσα σε κάποιον άλλον.

Άραγε, η λεκτική επίθεση, η κριτική και όλα όσα δεχόμασταν ως παιδιά ήταν δίκαια και αντικειμενικά;
Προκαλέσαμε κάτι τόσο κακό ώστε να αξίζουμε την τιμωρία;

Δυστυχώς, την οικογένεια δεν την επιλέγουμε, διαμορφωνόμαστε μέσω αυτής. Όμως, η ενοχή και η μειονεξία χτίζονται στην ψυχή μας επειδή κάποιοι άλλοι συστηματικά μας τραυμάτιζαν συναισθηματικά και λεκτικά. Και κυρίως, η μητέρα ή ο πατέρας που συμβολίζουν τον κόσμο μας από μικροί και αποτελούν μέρος της ταυτότητάς μας, καθώς ως παιδιά είμασταν αντικειμενικά εξαρτημένοι από εκείνους.

Η έλλειψη αγάπης και αποδοχής αποτελεί έναν εσωτερικό πόνο, τον οποίο στην ενήλικη ζωή,  οι άμυνές μας προσπαθούν αυτόματα να αποφύγουν, απομακρύνοντάς μας από καταστάσεις που μας φέρνουν σε επαφή με αυτό το τραύμα.

Παρόλα ταύτα, σε ποιον άνθρωπο αξίζει να ζει μια ζωή μειονεκτική; Με μια εικόνα για τον εαυτό του που δεν επέλεξε, και χωρίς να δώσει την ευκαιρία στον εαυτό του να την διαμορφώσει συνειδητά και να την πλάσει όπως εκείνος ήθελε;

Μπορώ να αντιμετωπίσω την παγίδα της μειονεξίας;

Η μειονεκτικότητα, είναι μια βαθιά αίσθηση που αγγίζει τον πυρήνα του εαυτού. Πολλές φορές αισθανόμαστε πως "έτσι είμαστε, αυτοί είμαστε"  και δεν μπορούμε να φανταστούμε ή να οραματιστούμε διαφορετικα τον εαυτό μας. Ωστόσο, πρόκειται για κάτι που έχουμε την δυνατότητα να το αναγνωρίσουμε και να το αλλάξουμε.

Όταν έρθει η αναγνώριση, χρειάζεται να αποδεσμευτούμε από τις ευθύνες που αποδίδαμε στους γονείς μας. Έρχεται η προσωπική ευθύνη που ως ενήλικες οφείλουμε να αναλάβουμε για την ζωή μας.

Χρειάζεται, λοιπόν, να ξαναμπούμε σε εκείνα τα βιώματα που ένιωσε το εσωτερικό παιδί μέσα μας: τις στιγμές κοινωνικου αποκλεισμού, τις συγκρίσεις, τα γεγονότα που θυμόμαστε έντονα και μας ακολουθούν. Να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να τα ξαναζήσει, σαν να συμβαίνουν στο εδω και τώρα. Μέσα από την δουλειά με τον εαυτό μας, θα αρχίσουμε να γινόμαστε παρατηρητές των καταστάσεων, χωρίς να εμπλεκόμαστε σε αυτές.

Να μειώσουμε την κριτική στον εαυτό μας. Να αναθεωρήσουμε τις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις γύρω από την μειονεκτικότητα, την επάρκεια, την κοινωνικότητα, την ρύθμιση της ντροπής και της ενοχής. Ναμάθουμε να αποδεχόμαστε την απόρριψη χωρίς να φοβόμαστε τη μοναξιά ή την κατάθλιψη.

Να καταγράφουμε καθημερινές καταστάσεις που αποφεύγουμε, ώστε να τις ιεραρχήσουμε και να ξεκινήσουμε να αρχίσουμε σιγα-σιγά να τις προσεγγίζουμε. Να εξοικειωθούμε με το άγνωστο, με τους φόβους μας. Να ανακτήσουμε την χαμένη αυτοπεποίθηση. Να εκφραζόμαστε αλλά και να ζυγίζουμε την διαθεσιμότητα και την δοτικότητα που υπερπροσφέρουμε, σε βάρος της δικής μας ψυχικής υγείας.

Το ότι νιώθουμε μειονεκτικά τώρα, δεν σημαίνει ότι δεν μας αξίζει να νιωσουμε καλύτερα. Δεν σημαίνει ότι δεν θα το ξεπεράσουμε ποτέ. Δεν σημαίνει ότι θα μείνουμε για πάντα μόνοι.

Αυτά είναι τα λόγια του τραύματος. Ας ανακαλύψουμε τον πραγματικό, αυθεντικό μας εαυτό - και νας μάθουμε να ακούμε εκείνον, και όχι τον τραυματισμένο μας εαυτό.

* Πηγή: Ανακαλύπτοντας ξανά τη ζωή σας. Jeffrey Young, Klosko, 1997.