Η μαγική επίδραση των παραμυθιών με φρούτα και λαχανικά στη σχέση των παιδιών με την τροφή

Ακρόαση άρθρου......

Πως τα παραμύθια φέρνουν τα παιδιά πιο κοντά στην υγιεινή διατροφή.
Η σχέση των παιδιών με την τροφή είναι μια βαθιά και πολυπαραγοντική διεργασία που διαμορφώνεται ήδη από τους πρώτους μήνες ζωής.

Η τροφή δεν αποτελεί μόνο μέσο επιβίωσης, αλλά και πεδίο συναισθηματικών επενδύσεων, οικογενειακών συμβολισμών και κοινωνικών προσδοκιών.

Σε αυτό το πλαίσιο, η αφήγηση ιστοριών που εμπεριέχουν φρούτα και λαχανικά, ιδιαίτερα υπό τη μορφή παραμυθιών, φαίνεται να διαδραματίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο στη διαμόρφωση της σχέσης του παιδιού με την υγιεινή διατροφή.

Τα παραμύθια λειτουργούν ως ενδιάμεσος χώρος φαντασίας και πραγματικότητας, στον οποίο τα παιδιά προβάλλουν επιθυμίες, φόβους και ταυτίσεις. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να μετατραπούν από «δύσκολες» τροφές σε οικείες, αγαπητές μορφές, με χαρακτηριστικά που το παιδί μπορεί να αναγνωρίσει, να φροντίσει και τελικά να επιθυμήσει.

Η προσωποποίηση της τροφής –όταν ένα καρότο μιλά ή ένα ροδάκινο νιώθει– μετατρέπει την τροφή από ένα αντικείμενο κατανάλωσης σε κομμάτι του συναισθηματικού και φαντασιακού κόσμου του παιδιού.

Η αξία της Φαντασίας στη Διατροφική Εκπαίδευση

Έρευνες δείχνουν ότι η εικονογραφημένη αφήγηση ιστοριών που περιλαμβάνει φρούτα και λαχανικά μπορεί να αυξήσει σημαντικά τη θετική στάση των παιδιών απέναντι σε αυτές τις τροφές, ιδιαίτερα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (Heath et al., 2014).

Τα παιδιά που ακούνε ή διαβάζουν ιστορίες όπου οι «πρωταγωνιστές» είναι φρούτα ή λαχανικά έχουν περισσότερες πιθανότητες να τα δοκιμάσουν και να τα αποδεχτούν, ειδικά όταν η ιστορία παρουσιάζει θετικά συναισθήματα, αλληλεπίδραση και συναισθηματική αναγνώριση.

Μάθηση μέσω Παρατήρησης και Ταύτισης

Η γνωστική-συμπεριφορική προσέγγιση στην ψυχολογία εξηγεί αυτή τη διαδικασία μέσω της θεωρίας της μάθησης μέσω παρατήρησης: το παιδί βλέπει το φανταστικό του «πρότυπο» –το φρούτο ή λαχανικό που αντιμετωπίζει προκλήσεις και επιβραβεύεται– και ενεργοποιεί μηχανισμούς ταύτισης και αποδοχής.

Επιπλέον, η συναισθηματική εμπλοκή με τους χαρακτήρες αυξάνει την πιθανότητα το παιδί να «δεθεί» με τη συγκεκριμένη τροφή, δίνοντάς της μια θετική συναισθηματική χροιά (Cox et al., 2019).

Ψυχοεκπαιδευτική προσέγγιση μέσω Παραμυθιού

Τα παραμύθια με τροφές συνδέονται επίσης με τη λεγόμενη «ψυχοεκπαιδευτική αφήγηση», όπου ο σκοπός δεν είναι μόνο η ψυχαγωγία αλλά και η διαμόρφωση στάσεων, γνώσεων και συναισθηματικών δεσμών.

Η ενσωμάτωση ενός απλού και συναισθηματικά φορτισμένου αφηγήματος βοηθά το παιδί να κατανοήσει με έναν μη διδακτικό, σχεσιακό τρόπο γιατί αξίζει να φροντίσει το σώμα του μέσω της σωστής διατροφής.

Ειδικά στην εποχή της αφθονίας και της σύγχυσης γύρω από την τροφή, η χρήση αφηγήσεων που μεταφέρουν μηνύματα φροντίδας, επαφής με τη φύση και εσωτερικής ενδυνάμωσης μέσα από την τροφή, αποκτά ιδιαίτερη σημασία.

Ενδεικτικά παραδείγματα παραμυθιών

Τα παραμύθια "Oliver's Vegetables" των Vivian French και "Handa’s Surprise" της Eileen Browne έχουν συμβάλλει ουσιαστικά στην αύξηση της προθυμίας των παιδιών να δοκιμάσουν νέα φρούτα και λαχανικά.

Έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε:

• παιδικούς σταθμούς,
• νηπιαγωγεία
• σχολεία 
• προγράμματα βιωματικής μάθησης (κήπος, θεάτρο, ζωγραφική)

Πρωτότυπα Παραμύθια ως εργαλείο Ψυχοεκπαίδευσης 

Η δημιουργία πρωτότυπων παραμυθιών, εμπνευσμένων από τις διατροφικές προκλήσεις των παιδιών μπορεί να βοηθήσει:

• στην αντιμετώπιση της υπερφαγίας,
• στη μείωση της αποστροφής προς συγκεκριμένες τροφές 
• στην πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας
• στην συναισθηματική σύνδεση του παιδιού με την τροφή
• στην ανάπτυξη δεξιοτήτων αναγνώρισης και ρύθμισης συναισθημάτων

Μέσα από ιστορίες όπου η τροφή γίνεται πηγή σύνδεσης –και όχι σύγκρουσης– το παιδί μαθαίνει να σχετίζεται, να αναγνωρίζει ανάγκες και να ρυθμίζει τα συναισθήματά του.

Ο Ρόλος των Γονιών και το ενήλικο βλέμμα

Είναι σημαντικό τα παραμύθια να απευθύνονται και στους γονείς, προσφέροντάς τους εργαλεία κατανόησης της διατροφικής συμπεριφοράς του παιδιού και ενισχύοντας τη σύνδεση αντί για την επιβολή.
Η γλώσσα του παραμυθιού διδάσκει χωρίς να διδακτίζει, ενώνει και ενθαρρύνει το παιδί να φανταστεί, να ταυτιστεί και να δοκιμάσει.

Καταλήγοντας, τα παραμύθια που εστιάζουν σε φρούτα και λαχανικά δεν είναι απλώς ένας τρόπος να πειστεί το παιδί να φάει κάτι που δεν του αρέσει.

Είναι, πάνω απ’ όλα, ένας τρόπος να χτιστεί μια σχέση – με την τροφή, το σώμα και τον εαυτό. Μια σχέση που στηρίζεται στην τρυφερότητα, την αποδοχή και τη φαντασία.

Βιβλιογραφία

Cox, A., Farrow, C., & Blissett, J. (2019). Do children eat what they watch? The impact of television advertising on children’s food preferences. *Appetite*, 136, 47–56.
Heath, P., Houston-Price, C., & Kennedy, O. B. (2014). Let’s look at leeks! Picture books increase toddlers’ willingness to look at, taste and consume unfamiliar vegetables. *Frontiers in Psychology*, 5, 191.
Horne, P. J., Hardman, C. A., Lowe, C. F., & Tapper, K. (2011). Increasing children’s fruit and vegetable consumption: a peer-modelling and rewards-based intervention. *Appetite*, 56(2), 407–413.
DeCosta, P., Møller, P., Frøst, M. B., & Olsen, A. (2017). Changing children's eating behaviour - A review of experimental research. *Appetite*, 113, 327–357.
French, V. (1995). *Oliver's Vegetables*. Hodder Children's Books.
Browne, E. (1994). *Handa’s Surprise*. Walker Books.