Αγχώδεις Διαταραχές σε παιδιά και εφήβους

Ακρόαση άρθρου......

Οι αγχώδεις διαταραχές είναι οι διαταραχές που παρουσιάζονται με τη μεγαλύτερη συχνότητα κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Το άγχος προσδιορίζεται ως ένα πολύπλοκο μοτίβο κινητικών, υποκειμενικών και φυσιολογικών αντιδράσεων απέναντι σε μία αληθινή ή υποτιθέμενη απειλή.

Η αποφυγή ορισμένων ερεθισμάτων και καταστάσεων, το κλάμα, η τρεμούλα, η ονυχοφαγία, είναι ορισμένες από τις κινητικές αντιδράσεις άγχους. Συναισθήματα τρόμου και αμηχανίας, ο φόβος του θανάτου, η αγωνία για μια επικείμενη απειλή είναι υποκειμενικές αντιδράσεις άγχους. 

Άγχος Αποχωρισμού

Τα νήπια και τα παιδιά προσχολική ηλικίας (7 μηνών ως 6 ετών) είναι φυσιολογικό να παρουσιάζουν κάποιου βαθμού άγχος σε περιπτώσεις απομάκρυνσης από το σπίτι και πραγματικού ενδεχόμενου αποχωρισμού από τα άτομα στα οποία είναι προσκολλημένα. Όταν αυτό το άγχος είναι υπερβολικής έντασης και εκδηλώνεται σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, τότε ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη της διαταραχής άγχους αποχωρισμού. 

Κυρίαρχη είναι η ανησυχία μήπως αυτός που τα φροντίζει πάθει κάτι κακό, και χάσουν το πρόσωπο στο οποίο έχουν προσκολληθεί. Ή μήπως τα ίδια χαθούν κάπου και δε μπορέσουν μετά να ξαναβρούν τους γονείς τους. Μπορεί να έχουν σχετικούς εφιάλτες ή να αποφεύγουν ορισμένες καταστάσεις. Μπορεί επίσης να νιώθουν πονοκέφαλο, στομαχικούς πόνους, ναυτία όταν συμβαίνει η προβλέπεται αποχωρισμός από κύρια πρόσωπα με τα οποία έχει αναπτύξει συναισθηματικό δεσμό. Τα μικρότερα παιδιά μπορεί πχ. να ακολουθούν την μητέρα τους από δωμάτιο σε δωμάτιο ή να αρνούνται να κοιμηθούν στο δωμάτιό τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί για παράδειγμα να ζητούν οπωσδήποτε την παρέα της μητέρας για να πάνε κάπου. Αντίστοιχα να βρίσκουν δικαιολογίες προκειμένου να καθυστερήσουν ή να μην πάνε καθόλου σχολείο. 

Κοινωνική Φοβία 

Βασικό χαρακτηριστικό είναι ο επίμονος και έντονος φόβος που διακατέχει το άτομο σε μία ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις. Το άτομο φοβάται ότι θα περιέλθει σε κατάσταση αμηχανίας και σύγχυσης. Η έκθεσή του, με την παρουσία του, σε μια κοινωνική κατάσταση συχνά του προκαλεί βιώματα έντονου άγχους το οποίο ενδέχεται να οδηγήσει στην εκδήλωση αντίδρασης πανικού. Συνήθως έχουν πολύ λίγους φίλους, είναι απρόθυμοι να συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες και θεωρούνται ήσυχοι και συνεσταλμένοι τόσο από τους γονείς όσο και από τους συνομήλικούς τους. Στο σχολείο εμφανίζονται ως ιδιαίτερα φοβισμένα πχ όταν πρέπει να διαβάσουν φωναχτά, να πάρουν το λόγο στην τάξη, να ζητήσουν βοήθεια από το δάσκαλο κ.λπ. Αποφεύγουν συχνά τις σχολικές εκδρομές και εκδηλώσεις. 

Στο σπίτι μπορεί να μην απαντούν στο τηλέφωνο, να απομονώνονται όταν έρχονται επισκέπτες, προσπαθούν να μείνουν απαρατήρητα αλλά μέσα από αυτή την προσπάθεια γίνονται το κέντρο της προσοχής των άλλων και αυτό επιδεινώνει την κατάστασή τους. Έχουν αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους και συχνά βιώνουν το συναίσθημα της απόρριψης. 

Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή

Τα άτομα με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή χαρακτηρίζονται από υπερβολικό άγχος, νευρικότητα, δυσκολίας συγκέντρωσης της προσοχής ή αίσθημα πως το μυαλό είναι άδειο, ευερεθιστότητα, μυϊκή ένταση και διαταραχή ύπνου. 

Τα παιδιά μπορεί να ανησυχούν υπερβολικά για τις επιδόσεις τους στο σχολείο, για τις σχέσεις τους με τα παιδιά και πολλές φορές δίνουν την εντύπωση του τελειομανή. 

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Βασικά χαρακτηριστικά είναι οι επαναλαμβανόμενες ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί και οι οποίοι το καταπονούν και του δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργικότητά του. Οι ιδεοληψίες ή εμμονές είναι επαναλαμβανόμενες και αθέλητες σκέψεις, εικόνες, ιδέες ή παρορμήσεις, τις οποίες το άτομο βιώνει ως ιδιαίτερα αγχογόνες. Πχ φόβους γύρω από μολύνσεις ή σχετίζονται με θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα και τη θρησκεία. Η ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά παίρνει τη μορφή επαναλαμβανόμενων πράξεων τι οποίες το άτομο νιώθει υποχρεωμένο να εκτελέσει. Στερεότυπες κινήσεις που δε εξυπηρετούν κάποιο σκοπό. 

Ειδική φοβία

Έκδηλος και επίμονος φόβος, υπερβολικός και παράλογος που εκλύεται από την παρουσία ή πρόβλεψη παρουσίας ειδικού αντικειμένου ή ειδικής κατάστασης (πχ χρήση ασανσέρ, αεροπορικά ταξίδια, ζώα, ύψη, κλπ.). Τα παιδιά πιθανόν να μην αντιλαμβάνονται πάντα πότε οι φόβοι τους είναι υπερβολικοί ή αδικαιολόγητοι. Διακατέχονται από το άγχος που τους δημιουργεί η σκέψη για το τι μπορεί να τους συμβεί αν εκτεθούν στο αντικείμενο, ή την κατάσταση που τους προκαλεί το φόβο. Οι φοβίες αυτές συνήθως εμφανίζονται πριν την ηλικία των 7 ετών και στις πιο πολλές περιπτώσεις η πρώτη τους εκδήλωση δεν συνδέεται με κάποια τραυματική εμπειρία. 

Διαταραχή πανικού 

Η προσβολή πανικού εκδηλώνεται με έντονο φόβο ή δυσφορία, κατά τη οποία τέσσερα από τα παρακάτω συμπτώματα εμφανίζονται: επιτάχυνση καρδιακού ρυθμού, εφίδρωση, τρέμουλα, αίσθημα ασφυξίας, αίσθημα πνιγμονής, πόνος ή δυσφορία στο θώρακα, ναυτία ή κοιλιακή ενόχληση, τάση για λιποθυμία ή αίσθημα ζάλης, από-πραγματοποίηση, φόβος απώλειας ελέγχου ή ότι θα τρελαθεί, φόβος θανάτου, παραισθησίες (μούδιασμα ή μυρμηγκιάσματα), ρίγη ή αίσθημα ζέστης. 

Διαταραχή μετά από Τραυματικό Στρες

Τα παιδιά με τη διαταραχή αυτή παρουσιάζουν επίμονο άγχος, ως επακόλουθο ενός τραυματικού γεγονότος που βίωσαν και το οποίο είναι ασυνήθιστο στα πλαίσια της ανθρώπινης εμπειρίας. Για παράδειγμα, μετά από ένας σεισμός ή αν γίνεται αυτόπτης μάρτυρας κάποιου εγκλήματος, βιασμού, βασανισμού ή άλλης βίαιης ενέργειας.