Η νεανική βία και η έννοια της αρρενωπότητας κατά την Εφηβεία

Ακρόαση άρθρου......

Πως η αναζήτηση της ταυτότητας μπορεί να οδηγήσει στην βία.
Πριν την εφηβεία, η ταυτότητα του παιδιού είναι βασισμένη σε σταθερές, εξωτερικές ανατροφοδοτήσεις όπως από τους γονείς και το σχολείο.

Το ερώτημα « Ποιος είμαι» μπορεί να απαντηθεί με πιο απλοϊκό τρόπο όπως: «Είμαι καλός μαθητής» ή «Είμαι καλός φίλος». Τα παιδιά ήδη από νωρίς, αρχίζουν να αναπτύσσουν μια πρώιμη εικόνα του εαυτού τους, μέσω της αλληλεπίδρασης με τους σημαντικούς τους άλλους. Οι πρώιμες αυτές εμπειρίες θέτουν τα θεμέλια για την πιο περίπλοκη διαδικασία της διαμόρφωσης της ταυτότητας που θα εξελιχθεί στη εφηβεία.

Η ταυτότητα στην εφηβεία γίνεται πιο ρευστή και πολύπλοκη. Η ρευστότητα της ταυτότητας είναι αναγκαία για την ανάπτυξη του ατόμου καθώς αυτή η φάση επιτρέπει να δοκιμαστούν οι έφηβοι σε ρόλους, αξίες και αντιλήψεις.

Σύμφωνα με τον Έρικ Έρικσον ο έφηβος έρχεται αντιμέτωπος με την κρίση ταυτότητας στην οποία καλείται να βρεί απάντηση στο ποιος είναι και ποιος θέλει να γίνει.

Η δυσκολία να κατανοήσει τον εαυτό του ή να βρει έναν θετικό ρόλο στην κοινωνία μπορεί να τον φέρει σε σύγχυση ταυτότητας. Η αποτυχία στην οικοδόμηση μιας συνεκτικής αυτοεικόνας μπορεί να τον κάνει να νιώθει:

• αδυναμία
• απομόνωση
• άγχος
• συναισθηματική ένταση
• θυμό

Αρρενωπότητα, Κοινωνικός έλεγχος και Εφηβική συμπεριφορά Ψευδούς Εαυτού

Η Melanie Klein τονίζει ότι η επιθετικότητα είναι ένα εγγενές κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης. Εάν ένα παιδί αισθάνθηκε και βίωσε παραμέληση μπορεί να ερμηνεύει κάθε απογοήτευση ως απόρριψη και να αντιδρά επιθετικά για να αποδείξει τη δύναμη του. Παράλληλα το περιβάλλον που μεγαλώνει το άτομο παίζει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της συμπεριφοράς.

Ο Lev Vygotsky υποστηρίζει, πως οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις συμβάλλουν στην υιοθέτηση κάποιου ρόλου στην κοινωνία. Αν σκεφτούμε έναν έφηβο που είναι εκτεθειμένος από νωρίς σε ένα βίαιο περιβάλλον τότε είναι πιθανό να επαναλάβει επιθετικές συμπεριφορές.

Από την άλλη εάν ένα άτομο μεγαλώνει σε ένα κοινωνικό πλαίσιο όπου η ευαλωτότητα, η ευασθησία και η ευγένεια θεωρούνται αδυναμίες ή μη ταιριαστά στον ρόλο του άντρα για τα έφηβα αγόρια, τότε είναι πιθανό να αναπτύξουν έναν «Ψευδή εαυτό» όπως τον ονόμασε ο Donald Winnicot, που θα επιβεβαιώνουν τον κοινωνικό τους ρόλο μέσω της βίας.  Ο Ψευδής εαυτός είναι ένα σύνολο συμπεριφορών που δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική προσωπικότητα, αλλά επιτρέπει στο άτομο να επιβιώσει κοινωνικά.

Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς την έννοια του Ψευδούς Εαυτού αν σκεφτεί τα διαδικτυακά προφίλ στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Από την άλλη το προαύλιο του σχολείου μπορεί να λειτουργήσει ως μια σκηνή για τον έφηβο, ο οποίος στην προσπάθεια του να αποδείξει την δύναμη του και να γίνει αποδεκτός εξελίσσεται σε έναν βίαιο έφηβο. O Jean Piaget μιλά για το «Φανταστικό Κοινό», μια εφηβική ψευδαίσθηση όπου το άτομο πιστεύει ότι όλοι το παρακολουθούν και το κρίνουν.

Έτσι ένα δημόσιο προφιλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μια πλατεία, ή η αυλή ενός σχολείου μπορεί να γίνει το μέρος «απόδειξης» δύναμης και διεκδίκησης της αποδοχής μέσα από την υιοθέτηση ενός «Ψευδούς Εαυτού» που μπορεί να εκφράσει ακόμα και βία.

Ο R. W. Connell εισήγαγε τον όρο ηγεμονική/περιοριστική αρρενωπότητα για να περιγράψει τα ανδρικά πρότυπα που καταπιέζουν την συναισθηματική έκφραση και ενισχύουν την επιθετικότητα.

Η βία στον έφηβο δεν γεννιέται από το τίποτα- είναι ο απόηχος μιας μάχης ταυτότητας, ένας κραυγασμός απέναντι σε έναν κόσμο που δεν του ανήκει, αλλά απαιτεί από αυτόν να λάβει θέση.

Η επιθετικότητα μπορεί από την μια να ληφθεί ως μέρος της φυσικής ανάπτυξης, μια απόπειρα του εφήβου να δοκιμάσει τα όρια της ύπαρξης του και ταυτόχρονα τα όρια του κόσμου. Ένα ξέσπασμα ενάντια στην αβεβαιότητα του ποιος είναι και του που ανήκει, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μια θηλιά προσδοκιών και εντέλει να πνιγεί σε μια καταναγκαστική αρρενωπότητα.

Το άγχος του αβέβαιου που βιώνει ένα παιδί όταν αποχωρίζεται την μητέρα ανακούφιζεται από ένα λούτρινο αρκουδάκι ως μεταβατικό αντικείμενο, στην εφηβεία μπορεί ανακουφίζεται με μια γροθιά. Μια γροθιά που γίνεται ολοένα μεγαλύτερη για να επιστρέφεται πια γιγαντιαία από την ίδια την κοινωνία και ένα σύστημα που δεν φροντίζει αλλά καταστέλλει.

Η βία στον έφηβο μπορεί να ιδωθεί ως ένα διαστρεβλωμένο μεταβατικό αντικείμενο, δηλαδή μια γέφυρα από την παιδική στην ενήλικη ζωή χωρίς όμως την ασφάλεια που πραγματικά αναζητά και αποκτά ένα παιδί μέσα από το αγαπημένο του λούτρινο.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Τραϊάνα Αθανασιάδου - Ψυχολόγος

Η Αθανασιάδου Τραϊάνα προσεγγίζει την ψυχοθεραπεία ως έναν ζωντανό, ευέλικτο χώρο, όπου ο αληθινός εαυτός δεν ανακαλύπτεται απλώς, αλλά γεννιέται ξανά μέσα από τη σχέση. Η ματιά της είναι συνθετική. Έχει ειδικευτεί στη Σεξουαλική Υγεία, τις ψυχοσεξουαλικές διαταραχές και την ταυτότητα φύλου, με εκπαίδευση σε νοσοκομειακές δομές όπως το Ψ.Ν.Α. και το Αιγινήτειο. Παράλληλα, συνεχίζει να εργάζεται στη Συμβουλευτική Μονάδα Φοιτητών του ΕΚΠΑ, παραμένοντας σε επαφή με τις σύγχρονες ανάγκες της ψυχικής υγείας.

6940850485

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού