Η οικογένεια πίσω από τη νευρική ανορεξία

Ακρόαση άρθρου......

Το βασικό χαρακτηριστικό των διατροφικών διαταραχών είναι τα προβλήματα που συνδέονται με την πρόσληψη τροφής και διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τη νευρική/ψυχογενή ανορεξία και την ψυχογενή βουλιμία. Πιο συγκεκριμένα τα άτομα της πρώτης κατηγορίας στοχεύουν στο να μην πάρουν επιπλέον βάρος ή να χάσουν κιλά μέσω της στέρησης τροφής.

ΑΤΟΜΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ

Με μια πρώτη ανάγνωση τα ανορεκτικά άτομα δίνουν την εντύπωση πως πρόκειται για άτομα αποτελεσματικά, αποφασιστικά, γεμάτα σιγουριά. Ωστόσο, πίσω από αυτή την εικόνα κρύβεται μια εύθραυστη αυτοεκτίμηση και χαρακτηρίζονται από υψηλές προσδοκίες, τελειοθηρία και ψυχαναγκαστικότητα.

Ο φόβος τους συνίσταται στο ότι δε θα είναι πότε αρκετά καλά σε ό,τι αναλαμβάνουν και αναζητούν την επιτυχία. Οι ανορεκτικές επιθυμούν να είναι άριστες σε όλα όσα κάνουν, ενώ θεωρούν πως οι υπόλοιποι είναι καλύτεροι από τις ίδιες, άποψη την οποία πιστεύουν πως ενστερνίζεται και η οικογένειά τους. Συνήθως πρόκειται για άτομα εσωστρεφή, ευσυνείδητα, που δε δημιουργούν προβλήματα και φέρουν τον τίτλο του "καλού παιδιού". Συχνά έχουν υψηλή νοημοσύνη και τους απασχολεί ιδιαίτερα η εμφάνισή τους.

Όταν όλο αυτό το υπόβαθρο συνδυαστεί με μία γενική έλλειψη ευχαρίστησης από τη ζωή ή με δύσκολα γεγονότα ζωής για τα οποία το άτομο ήταν απροετοίμαστο να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί, η νευρική ανορεξία έρχεται ως η "λύση" στα προβλήματά τους. Μ' αυτό τον τρόπο ανακτούν το χαμένο έλεγχο σε άλλες πλευρές της ζωής τους, μετατοπίζοντας τον στο κομμάτι του φαγητού και συγκαλύπτουν τον πραγματικό τους φόβο, το φόβο της αποτυχίας.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Crisp "η ψυχογενής ανορεξία σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί μια ηλίθια εμμονή για αδυνάτισμα ή μια πλανημένη προσπάθεια για λεπτότητα και ομορφιά. Είναι μια απεγνωσμένη προσπάθεια του ατόμου για ψυχολογική επιβίωση". Η νευρική ανορεξία δεν είναι απλώς μια διατροφική διαταραχή, είναι μια συναισθηματική διαταραχή με ισχυρό ψυχολογικό υπόβαθρο.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΡΟΦΙΛ

Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου πως η κάθε οικογένεια είναι διαφορετική και πως κάθε οικογένεια όσο λειτουργική κι αν είναι, υπάρχουν στιγμές που περνά από δυσκολίες κι έχει τα δικά της τρωτά σημεία και προβλήματα. Ορισμένοι παράγοντες, που συνδέονται με την οικογένεια συμβάλλουν στην εμφάνιση της νευρικής ανορεξίας.

Στις οικογένειες των ανορεκτικών έχουν παρατηρηθεί ορισμένα πρότυπα συμπεριφοράς, που περιγράφει ο Minuchin:

• υπερεμπλοκή: οι οικογένειες ασχολούνται υπερβολικά με το παιδί χωρίς να του δίνουν καμία δυνατότητα ελέγχου
• υπερπροστασία
• ακαμψία: διατηρούν το status quo και αποφεύγουν να αντιμετωπίζουν τις αλλαγές (π.χ. εφηβεία)
• αποφυγή επίλυσης συγκρούσεων

Οι γονείς των ανορεκτικών είναι συνήθως εξαιρετικά απαιτητικοί απ' τα παιδιά τους, έχουν μεγάλες προσδοκίες, θέλουν να τα δουν επιτυχημένα, ενώ παράλληλα δεν τους παρέχουν επαρκή συναισθηματική στήριξη. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν πως είναι ικανά και άξια αγάπης μόνο όταν σημειώνουν επιτυχίες, κατορθώματα και επιτεύγματα.

Επίσης, υπάρχουν οικογένειες ανορεκτικών που επιθυμούν να κρατήσουν τα παιδιά τους όσο πιο κοντά γίνεται δημιουργώντας σχέσεις εξάρτησης. Το παιδί που εμφανίζει νευρική ανορεξία θέλει να ανεξαρτητοποιηθεί, να αυτονομηθεί και να ακολουθήσει το δικό του δρόμο εκτός της οικογένειας, την ίδια στιγμή όμως νιώθει απροετοίμαστο και ζητά τη φροντίδα των δικών του. Έχοντας τον έλεγχο στο κομμάτι των αναγκών του σώματος του θέλει να στείλει το μήνυμα από τη μια πλευρά ότι το ίδιο και μόνο είναι υπεύθυνο για τη ζωή του ("εμπιστευτείτε με ότι μπορώ να τα καταφέρω μόνος/η μου") και από την άλλη με τον τρόπο που επιλέγει να το πετύχει (ψυχογενής ανορεξία) επιδιώκει την προσοχή που έχει ανάγκη από την οικογένειά του ("αποδεχτείτε με όπως είμαι, αγαπήστε εμένα κι όχι τα επιτεύγματά μου").

Βιβλιογραφία:

• Τσιάντης, Ι. (2003). Βασική παιδοψυχιατριακή: εφηβεία. Αθήνα: Καστανιώτη