Κατάθλιψη: η σύγχρονη αρρώστια

Ακρόαση άρθρου......

Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ελλήνων πάσχουν από κάποιο τύπο κατάθλιψης και ένας στους 8 ασθενείς έχουν ανάγκη θεραπείας λόγω κατάθλιψης, κατά τη διάρκεια της ζωής τους.  Η κατάθλιψη με την κοινή σημασία του όρου είναι μια άσχημη διάθεση που είναι η φυσιολογική απάντηση σε ένα ερέθισμα που συνήθως έχει να κάνει με μια αίσθηση απώλειας, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ο χωρισμός, η απώλεια της εργασίας, η μη επίτευξη στόχων, η απώλεια ενός υλικού αγαθού, κλπ.

Οι φυσιολογικές αιτίες ή αντιδράσεις δεν διαρκούν πολύ, συνήθως δεν επηρεάζουν τη γενική λειτουργικότητα και δραστηριότητα του ατόμου, εύκολα μεταβάλλονται και τροποποιούνται.

Ο όρος Κατάθλιψη στην Ψυχιατρική υποδηλώνει μια συγκεκριμένη νόσο, δηλαδή μια διαταραχή, η οποία προκαλεί έναν συνδυασμό συμπτωμάτων που δεν συναντάται σε άλλη νόσο. Το συναίσθημα στην Κατάθλιψη είναι μόνιμο και έχει μεγάλη ένταση. Το πρωί μπορεί να είναι χειρότερο σε σχέση με το βράδυ ενώ ένας άνθρωπος που απλά είναι στεναχωρημένος έχει καλύτερη διάθεση όταν σηκώνεται το πρωί.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου της Κατάθλιψης είναι και η άσχημη διάθεση κατά το μεγαλύτερο μέρος της μέρας και γι αυτό το σύνδρομο ονομάστηκε έτσι. Η μεγάλη ελάττωση του ενδιαφέροντος σε καθημερινές δραστηριότητες που προηγουμένως αποτελούσαν πηγή ευχαρίστησης, όπως η φροντίδα της μητέρας στο παιδί ή η διάθεση να βγει κανείς να διασκεδάσει.

Κύριο σύμπτωμα, επίσης, της Κατάθλιψης είναι οι διαταραχές στον ύπνο και στην όρεξη για φαγητό. Η διαταραχή αυτή του ύπνου έχει πολλές μορφές. Κάποιοι ασθενείς δεν μπορούν να κοιμηθούν καθόλου, άλλοι κοιμούνται ακανόνιστα ή ξυπνούν από πολύ πρωί. Συνήθως η Κατάθλιψη προκαλεί απώλεια της όρεξης για φαγητό με αποτέλεσμα απώλεια βάρους. Σε μια μικρή ομάδα ασθενών προκαλείται το αντίθετο σύμπτωμα, δηλαδή υπερφαγία.

Τυπικό σύμπτωμα της Κατάθλιψης είναι η απώλεια του ενδιαφέροντος για την ερωτική πράξη, δηλαδή αν υπάρχει διάθεση για σεξ και όχι αν γίνεται ή όχι η ερωτική πράξη.

Ο ασθενής με Κατάθλιψη μπορεί να εμφανίζει απώλεια των δυνάμεών του και της ενεργητικότητάς του. Αισθάνεται κουρασμένος συνεχώς και πολλές φορές κάθεται χωρίς να κάνει τίποτα. Άλλο ένα σύμπτωμα είναι η αδυναμία συγκέντρωσης, μνήμης και σκέψης. Ο ασθενής πιστεύει ότι ο ίδιος φταίει για την τροπή που έχει πάρει η ζωή του, ότι ίσως τιμωρείται για πράγματα που έχει κάνει στο παρελθόν. Ανησυχεί και απαισιοδοξεί για το μέλλον, ότι δύσκολα θα αλλάξει η κατάσταση της ζωής του.

Συχνά ο ασθενής νιώθει απελπισμένος και αβοήθητος και εμφανίζει τάσεις αυτοκτονίας. Απόπειρες αυτοκτονίας γίνονται από ασθενείς με σοβαρή Κατάθλιψη. Υπάρχει, ακόμη, ένας μεγάλος αριθμός σωματικών συμπτωμάτων, όπως πονοκέφαλοι, μυϊκοί σπασμοί, πόνοι στη μέση, ναυτία, εμετός δυσκολία στην αναπνοή, πόνος στο στήθος που συχνά οφείλονται σε ψυχολογικούς παράγοντες και παραπέμπουν, αφού αποκλειστούν πρώτα οργανικά αίτια, σε κατάθλιψη.

Οι γυναίκες εμφανίζουν κατάθλιψη δύο φορές σχεδόν πιο συχνά απ ότι οι άνδρες. Η διαφορά αυτή δεν έχει πλήρως εξηγηθεί. Ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι σε σχετικές έρευνες οι γυναίκες μπορεί να παραδέχονται πιο εύκολα από τους άνδρες τα καταθλιπτικά τους συμπτώματα. Η διαφορά όμως είναι μεγάλη και έτσι πιστεύεται ότι συνδυασμός βιολογικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων συμβάλλει στην μεγαλύτερη συχνότητα.

Μια σειρά γεγονότων ζωής φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο για κατάθλιψη. Για παράδειγμα, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ένα διαζύγιο, απώλεια εργασίας, μετανάστευση, οικονομική ύφεση ή συνθήκες διαμονής.

Επίσης, κάποιοι άνθρωποι ερμηνεύουν τον κόσμο γύρω τους βασιζόμενοι σε κάποιες παραδοχές που δεν είναι λειτουργικές και που έχουν σαν αποτέλεσμα να παραμορφώνουν τελικά την εικόνα του γύρω κόσμου αντί να την ερμηνεύουν. Ο κίνδυνος να πάθει κανείς κατάθλιψη όταν έχει στενούς συγγενείς που πάσχουν, ιδιαίτερα από σοβαρές ή χρόνιες μορφές, είναι αυξημένος.

Το πιο παραδεκτό μοντέλο για τη γενετική επίδραση στην κατάθλιψη θεωρεί ότι διάφορα γονίδια εμπλέκονται στη μεταβίβαση χαρακτηριστικών που αυξάνουν την προδιάθεση του ατόμου να πάθει κατάθλιψη.

Κάποιες μη ψυχιατρικές παθήσεις έχουν βρεθεί ότι μπορεί να προκαλέσουν Κατάθλιψη δευτεροπαθώς. Δρουν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και επηρεάζουν τη λειτουργία των περιοχών εκείνων του εγκεφάλου που ρυθμίζουν το συναίσθημα. Τέτοιες παθήσεις είναι η νόσος του Πάρκινσον, η σκλήρυνση κατά πλάκας, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ενδοκρινικές παθήσεις, όπως υποθυρεοιδισμός, λοιμώξεις που δρουν στο Κ.Ν.Σ., όπως το AIDS, συστηματικές διαταραχές, όπως η αναιμία και ο μεταστατικός καρκίνος αλλά και διάφορα φάρμακα, όπως η κορτιζόνη και το αλκοόλ.

Καμία θεραπεία δεν μπορεί να διεκδικήσει την αποκλειστικότητα για την Κατάθλιψη. Αυτό που χρειάζεται είναι συνδυασμός θεραπειών ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενή που θα είναι και πιο αποτελεσματικός, αν λάβουμε υπόψη σχετικές εργασίες. Άλλωστε οι στόχοι των θεραπειών είναι διαφορετικοί.

Οι σωματικές θεραπείες, όπως η φαρμακοθεραπεία, στοχεύουν περισσότερο στη βελτίωση των φυσιολογικών λειτουργιών, όπως ύπνος, όρεξη, κλπ., ενώ οι ψυχοθεραπείες στη βελτίωση της διαπροσωπικής λειτουργικότητας και την καλύτερη λειτουργία της προσωπικότητας του ατόμου. Ο θεραπευτής επιλέγει για τον κάθε ασθενή την κατάλληλη σύνθεση φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας.

Η ατομική ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία είναι η πιο διαδεδομένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση στην Κατάθλιψη, όπου δίνεται έμφαση στις προηγούμενες εμπειρίες και βιώματα του ατόμου και στα ασυνείδητα κίνητρα που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά του.

Η Κατάθλιψη βοηθείται έμμεσα βελτιώνοντας τις διαπροσωπικές σχέσεις, την εμπιστοσύνη προς τα άλλα άτομα, τους αμυντικούς μηχανισμούς, τη συναισθηματική ευαισθησία, τη δημιουργικότητα, παραγωγικότητα κ.ά. Η βελτίωση όλων αυτών συντελείται μέσα από επαναβίωση και ερμηνεία σημαντικών προβλημάτων και συγκρούσεων της παιδικής ηλικίας που εμφανίζονται στη μεταβιβαστική σχέση θεραπευτή- ασθενή. Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία είναι θεραπεία μακράς διάρκειας και ενδείκνυται και σε περιπτώσεις που η ζωή του ατόμου είναι διαταραγμένη από ασυνείδητες συγκρούσεις. Επίσης, στην Κατάθλιψη μπορεί να γίνει υποστηρικτική θεραπεία -περίπου 20 συνεδρίες- που έγκειται στην ανακούφιση από τα συμπτώματα και σε συγκεκριμένες τεχνικές-βραχεία δυναμική θεραπεία.

Από το ηλεκτρονικό βιβλίο:
Οι Τέχνες ως παράγοντας διατήρησης και ανάκτησης της ψυχικής υγείας του ανθρώπου - Art Therapy, χοροθεραπεία, μουσικοθεραπεία, δραματοθεραπεία.

Αυτό το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι αφιερωμένο στην αδερφή μου Βάσω Κ. Ηλιάδη
Copyright: Aμαλία Κ. Ηλιάδη
Τρίκαλα 2006