Νόσος Alzheimer: Συμπτώματα, Παθολογία και Νευροαπεικόνιση

Ακρόαση άρθρου......

Η νόσος Alzheimer είναι η πιο διαδεδομένη νευροεκφυλιστική διαταραχή και ή πιο συχνή μορφή άνοιας. Συναντάται κυρίως σε ηλικιωμένους ασθενείς, άνω των 65 ετών, αλλά μπορεί να κάνει την εμφάνισή της νωρίτερα, πριν την ηλικία των 60, ή αργότερα, μετά την ηλικία των 85-90 ετών.

Η νόσος Alzheimer

Οι αιτίες της νόσου είναι ακόμα άγνωστες. Έχουν μελετηθεί κάποιοι παράγοντες κινδύνου όπως η γενετική προδιάθεση/ κληρονομικότητα, η ηλικία, το χαμηλό μορφωτικό και επαγγελματικό επίπεδο, η ύπαρξη άλλης νόσου, το ιστορικό κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης και άλλα, όμως κανένας παράγοντας δεν συνδέεται αποκλειστικά με την εμφάνιση της νόσου.

Πρόκειται για μία προοδευτική ασθένεια, τα πρώτα στάδια της οποίας χαρακτηρίζονται από επιλεκτική εξασθένιση της μνήμης. Οι ασθενείς επαναλαμβάνουν γεγονότα και ερωτήσεις ξανά και ξανά, ξεχνάνε τα ραντεβού τους, ξεχνάνε που έχουν τοποθετήσει προσωπικά αντικείμενα ή τα τοποθετούν σε περίεργα μέρη και φτάνουν σε σημείο να μην βρίσκουν τις κατάλληλες λέξεις να περιγράψουν κάτι ή να ξεχνάνε τα ονόματα των οικείων προσώπων.

Συμπτωματολογία της νόσου Alzheimer

Πέρα από τις διαταραχές μνήμης παρουσιάζονται και άλλα συμπτώματα όπως διαταραχές σκέψης και συλλογισμού, μειωμένος προσανατολισμός στο χώρο και στο χρόνο, ελλείμματα στην προσοχή και στις αισθητικοκινητικές λειτουργίες, διαταραχές του λόγου, όπως η κατονομασία, μεταβολές στην προσωπικότητα και συναισθηματικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη. Παρατηρείται επίσης απάθεια, κοινωνική απόσυρση, επιθετικότητα και ευερεθιστότητα, ακόμα και ψευδαισθήσεις. Η διαφοροδιάγνωση έχει μέγιστη σημασία διότι τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να παρουσιάζονται και σε άλλες ψυχιατρικές ή νευρολογικές διαταραχές.

Αποκτήστε το βιβλίο Αλτσχάιμερ: Μας αφορά όλους, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.
Ο Dale Bredesen, MD. προσφέρει πραγματική ελπίδα σε όσους επιδιώκουν να αποτρέψουν ή ακόμα και να θεραπεύσουν τη Νόσο του Αλτσχάιμερ και τη νοητική εξασθένηση.

Πέρα από τις διαταραχές μνήμης παρουσιάζονται και άλλα συμπτώματα όπως διαταραχές σκέψης και συλλογισμού, μειωμένος προσανατολισμός στο χώρο και στο χρόνο, ελλείμματα στην προσοχή και στις αισθητικοκινητικές λειτουργίες, διαταραχές του λόγου, όπως η κατονομασία, μεταβολές στην προσωπικότητα και συναισθηματικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη. Παρατηρείται επίσης απάθεια, κοινωνική απόσυρση, επιθετικότητα και ευερεθιστότητα, ακόμα και ψευδαισθήσεις. Η διαφοροδιάγνωση έχει μέγιστη σημασία διότι τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να παρουσιάζονται και σε άλλες ψυχιατρικές ή νευρολογικές διαταραχές.

Δεν υπάρχει εξειδικευμένη διαγνωστική εξέταση για τη νόσο Alzheimer. Η διάγνωση στηρίζεται στον αποκλεισμό άλλων διαταραχών, στις πληροφορίες από την οικογένεια του ασθενούς και άλλων οικίων του προσώπων, στο ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, στη νευρολογική εξέταση και σε άλλες εργαστηριακές και νευροαπεικονιστικές εξετάσεις. Θα πρέπει να αποκλειστούν άλλες διαταραχές, όπως άλλες νευροεκφυλιστικές παθήσεις, αγγειακές διαταραχές, κατάχρηση ουσιών ή φαρμάκων, παρενέργειες φαρμάκων, κατάθλιψη και ψύχωση, μερικές από τις οποίες είναι αναστρέψιμες.

Παθολογία της νόσου Alzheimer

Όσον αφορά την παθολογία της νόσου, τα δύο κεντρικά χαρακτηριστικά είναι οι νευροϊνιδιακοί κόμβοι και οι πλάκες αμυλοειδούς. Οι νευροϊνιδιακοί κόμβοι είναι νηματοειδείς κόμβοι πρωτεΐνης στο κυτταρόπλασμα των νευρώνων και οι πλάκες αμυλοειδούς είναι μάζες ουλώδους ιστού που έχουν συσσωρευθεί από εκφυλισμένους νευρώνες και την πρωτεΐνη αμυλοειδές, η οποία υπάρχει σε μικρές ποσότητες στους εγκεφάλους ατόμων που δεν πάσχουν από τη νόσο. Επίσης παρατηρείται νέκρωση νευρώνων κατά τη διάρκεια της νόσου.

Οι νευροϊνιδιακοί κόμβοι, οι πλάκες αμυλοειδούς και η απώλεια νευρώνων παρατηρείται σε αρκετές περιοχές του εγκεφάλου, κυρίως στο κροταφικό λοβό, στον ενδορινικό φλοιό, στον ιππόκαμπο και στην αμυγδαλή. Οι περιοχές αυτές σχετίζονται με τη μνήμη. Παρατηρούνται επίσης στον μετωπιαίο και βρεγματικό φλοιό. Αυτές οι περιοχές σχετίζονται με σύνθετες γνωστικές λειτουργίες, όπως οι επιτελικές λειτουργίες και οι αντιληπτικές ικανότητες.

Νευροαπεικόνιση εγκεφάλου με νόσου Alzheimer

Στην παρακάτω εικόνα (Εικόνα 1) απεικονίζονται δύο εγκέφαλοι, ένας φυσιολογικός και ένας με νόσο Alzheimer. Παρατηρούμε ότι στον εγκέφαλο με νόσο Alzheimer's υπάρχει ατροφία του εγκεφαλικού φλοιού, κυρίως στον μετωπιαίο, στον κροταφικό και στο βρεγματικό φλοιό, καθώς επίσης και μεγέθυνση των κοιλιών και ατροφία του ιππόκαμπου. Πρόκειται για σοβαρές αλλοιώσεις του εγκεφάλου οι οποίες προοδευτικά αυξάνονται και προκαλούν όλο και περισσότερα συμπτώματα στον ασθενή και μειώνουν τη λειτουργικότητά του.

Εικόνα 1. Νευροαπεικόνιση υγιούς εγκεφάλου και εγκεφάλου με νόσο Alzheimer’s. Bagad, M., Chowdhury, D, & Ahmed Khan, Z. (2013). Towards understanding Alzheimer's Disease: An Overview. Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences, 4(4), 286-298.

Η φαρμακευτική αγωγή και συννοσηροτητα

Η νόσος Alzheimer’s είναι ανίατη ασθένεια. Υπάρχουν αρκετά φάρμακα τα οποία δυστυχώς δεν θεραπεύουν τη νόσο απλά συμβάλλουν στο να μην εξελιχθεί ραγδαία.

Η φαρμακευτική αγωγή στηρίζεται στους χολινεστερασικούς αναστολείς οι οποίοι ενισχύουν τη χολινεργική δράση. Η χολινεργική δράση μειώνεται στη νόσο Alzheimer επομένως αρκετοί ασθενείς επωφελούνται από αυτή τη θεραπεία. Δυστυχώς αυτά τα φάρμακα δεν βοηθούν όλους τους ασθενείς. Σημειώνεται ότι η θεραπεία συμβάλλει στο να μειωθούν τα συμπτώματα της νόσου και όχι η πορεία της. Επιπλέον, θα πρέπει να δίνεται μεγάλη βαρύτητα σε περιπτώσεις συννοσηρότητας. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν και ψυχιατρικές διαταραχές όπως κατάθλιψη ή να έχουν ψυχωτικά συμπτώματα. Η αντιμετώπισή τους είναι μείζονος σημασίας και συμβάλλει στην καλύτερη λειτουργικότητα του ασθενούς.

Όπως σε πολλές διαταραχές έτσι και στη νόσο Alzheimer's ορισμένες φορές υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των συμπτωμάτων του ασθενούς. Ίσως η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση έναρξη φαρμακευτικής αγωγής, η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία τόσο του ασθενούς όσο και της οικογένειάς του και η ένταξή του σε κάποιο πρόγραμμα νευροψυχολογικής αποκατάστασης, όπως το ιατρείο μνήμης ή κάποιο πρόγραμμα εκμάθησης αντισταθμιστικών τεχνικών ή τρόπων μεταβολής του περιβάλλοντος προς όφελος του ασθενούς, συμβάλλουν στην καλύτερη πορεία της νόσου και στην διατήρηση της λειτουργικότητας του ασθενούς.