Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις του καρκίνου του μαστού στις γυναίκες

Ακρόαση άρθρου......

Ο καρκίνος αποτελεί μία από τις πιο συχνά εμφανιζόμενες παγκοσμίως ασθένειες, κατά την οποία ορισμένα σωματικά κύτταρα αναπτύσσονται με ανεξέλεγκτο ρυθμό και εξαπλώνονται σε διαφορετικά σημεία του σώματός μας (National Cancer Institute, 2021).

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (2022), το 2020 κατεγράφησαν 19.3εκ. νέα περιστατικά, εκ των οποίων ο πιο κοινός τύπος εμφάνισης ήταν ο καρκίνος του μαστού με 2.26 εκατομμύρια περιστατικά. Το μεγαλύτερο ποσοστό που πλήττεται από τον καρκίνο του μαστού είναι οι γυναίκες.

Εξαιτίας αυτής της σημαντικής συχνότητας εμφάνισης του καρκίνου του μαστού στις γυναίκες, αξίζει να συζητήσουμε βιβλιογραφικά πως επηρεάζονται σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο.

Οι πιο κοινές συνέπειες είναι το άγχος, η κατάθλιψη και η αλλαγή στην ποιότητα της ζωής τους, συμπεριλαμβανομένων των αισθημάτων της απαισιοδοξίας, της ανησυχίας και του θυμού, των δυσκολιών στον ύπνο, της ανορεξίας και της διαρκής κόπωσης (Anastasiadi et al., 2017 ∙ Jassim & Whitford, 2014 ∙ Wang et al., 2018).

Ιδιαίτερα, στις διαταραχές διάθεσης και στις αγχώδεις διαταραχές σημειώνονται η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, η επίμονη καταθλιπτική διαταραχή (δυσθυμία), η γενικευμένη αγχώδη διαταραχή και η διαταραχή του μετατραυματικού στρες υπό τον φόβο της υποτροπής (Tsaras et al., 2018).

Πολλές είναι οι γυναίκες που αισθάνονται απελπισμένες αναφορικά με τον ενδεχόμενο θάνατο και ανησυχούν για την οικογένεια και την οικονομική τους κατάσταση, ενώ την αποκαλούν ως «καταραμένη ασθένεια»(Jassim & Whitford, 2014). Ο συνδυασμός της αγωνίας και του στρες, αλλά και της συνεχούς δυσφορίας, η οποία μπορεί να προκαλέσει ψυχοσωματικές επιπτώσεις, όπως τον πόνο, τη ναυτία, τη δύσπνοια και την κούραση, είναι πιθανό να αποτελέσει εμπόδιο για την θεραπεία και την αποκατάστασή τους (Park et al., 2018).

Σύμφωνα με την έρευνα των Suwankhong & Liamputtong (2016), οι ψυχολογικοί παράγοντες που προκαλούν στρες στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού είναι

• η πλήρη κατανόηση της ασθένειας,
• η πρόγνωσή της,
• ο μεγάλος αριθμός ιατρικών επισκέψεων,
• η χρονική αναμονή από την αρχική φάση της διάγνωσης,
• η ανάγκη να επισκεφτούν διαφορετικούς ιατρούς προκειμένου να λάβουν τις κατάλληλες αποφάσεις
• η οργάνωση και η πολυπλοκότητα της θεραπείας από την ιατρική ομάδα που θα επιλέξει.

Αναφορικά με τη ψυχοκοινωνική δυσφορία που βιώνουν, στο επίκεντρο βρίσκονται ο φόβος της αποκατάστασης, η έλλειψη της λίμπιντο και της σεξουαλικής επιθυμίας, η αλλαγή της εικόνας του σώματος και οι παραμορφώσεις (Καυκά και συν.,2021). Η απώλεια του στήθους μέσω της μαστεκτομής δύναται να επηρεάσει την αυτό-αντίληψη και να οδηγήσει στην απώλεια της ταυτότητας και της αυτοεκτίμησης, και στις αλλαγές στους κοινωνικούς ρόλους και στο ιδανικό εαυτό (Campbell-Enns & Woodgate, 2015 ∙ Sommariva et al., 2019).

Ο στιγματισμός είναι ένα ακόμη ζήτημα το οποίο καλούνται να διαχειριστούν, καθώς επιφέρει φυσική και κοινωνική απομόνωση και κατ’ επέκταση αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία (Nyblade et al., 2017).

Σχετικά με την σεξουαλικότητα των γυναικών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού, εμφανίζουν σεξουαλική δυσλειτουργία, διότι έρχονται αντιμέτωπες συχνά με την απώλεια των μαλλιών του, την παρουσία σημαδιών στο δέρμα, την ασυμμετρία του στήθους, την κόπωση μετά από τις θεραπείες, και την πρόωρη εμμηνόπαυση, η οποία με την σειρά της μπορεί να προκαλέσει μείωση της λίμπιντο, ξηρότητα του κόλπου και επώδυνη συνουσία.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνουμε πως η σεξουαλικότητα υπερβαίνει το σεξ και την σεξουαλική λειτουργία, καθώς αφορά μία εμπειρία που ασκεί επίδραση στην εικόνα του σώματος και του εαυτού μας.

Παράλληλα, η υποστήριξη των συντρόφων τους και η ποιότητα της σχέσης τους  φαίνεται να επηρεάζει την προσαρμογή τους στην νέα πραγματικότητα της ασθένειας, ενώ τα προβλήματα μεταξύ τους αυξάνονται όταν απέχουν από το σεξ εξαιτίας της έλλειψης σωματικής έλξης και επαφής(Ginter & Braun, 2017).

Μάλιστα, η έρευνα των Canzona et al. (2019) έδειξε πως αρκετοί άντρες, ως ερωτικοί σύντροφοι, φοβούνται να συζητήσουν ανοιχτά με τις συντρόφους τους θέματα όπως οι αλλαγές στην εικόνα του σώματός τους και η ικανοποίηση των σεξουαλικών τους αναγκών για να μην προξενήσουν περισσότερο συναισθηματικό πόνο.

Ο καρκίνος του μαστού, λοιπόν, συνιστά μία μορφή με βαθιές και πολυδιάστατες ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις για όσες έχουν διαγνωστεί. Οι ψυχολογικές συνέπειες, όπως οι διαταραχές άγχους και διάθεσης, συνδέονται συχνά με αλλαγές στην ποιότητα της ζωή τους και στην εικόνα τους, με κοινωνική απομόνωση, μείωση της αυτοεκτίμησης και δυσκολίες στην σεξουαλική λειτουργία και τις συντροφικές σχέσεις, ενισχύοντας τον στιγματισμό.

Προκειμένου να διαχειριστούμε τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις αποτελεσματικά, είναι απαραίτητο να τις προσεγγίσουμε ολιστικά μέσω της ψυχολογικής υποστήριξης των γυναικών και των οικογενειών τους, είτε εξατομικευμένα είτε ομαδικά, και της ενδυνάμωσης των κοινωνικών δικτύων και των κρατικών δομών.

Ξένη Βιβλιογραφία

Anastasiadi, Z., Lianos, G. D., Ignatiadou, E., Harissis, H. V., & Mitsis, M. (2017). Breast cancer in young women: an overview. Updates in surgery, 69, 313-317. doi.org/10.1007/s13304-017-0424-1  

Canzona, M. R., Fisher, C. L., & Ledford, C. J. (2019). Perpetuating the cycle of silence: The intersection of uncertainty and sexual health communication among couples after breast cancer treatment. Supportive Care in Cancer, 27, 659-668. doi.org/10.1007/s00520-018-4369-9  

Campbell-Enns, H., & Woodgate, R. (2015). The psychosocial experiences of women with breast cancer across the lifespan: a systematic review protocol. JBI Evidence Synthesis, 13(1), 112-121. doi.org/10.11124/jbisrir-2015-1795  

Ginter, A. C., & Braun, B. (2017). Single female breast cancer patients’ perspectives on intimate relationships. Qualitative health research, 27(10), 1461-1472. doi.org/10.1177/1049732316644431 

Jassim, G. A., & Whitford, D. L. (2014). Understanding the experiences and quality of life issues of Bahraini women with breast cancer. Social science & medicine, 107, 189-195. doi.org/10.1016/j.socscimed.2014.01.031 

National Cancer Institute (2021). What is cancer. Ανακτήθηκε 3 Δεκεμβρίου 2024 από cancer.gov/about-cancer/understanding/what-is-cancer#types

Nyblade, L., Stockton, M., Travasso, S., & Krishnan, S. (2017). A qualitative exploration of cervical and breast cancer stigma in Karnataka, India. BMC women's health, 17, 1-15. doi.org/10.1186/s12905-017-0407-x  

Park, J. H., Chun, M., Jung, Y. S., Bae, S. H., & Jung, Y. M. (2018). Psychoeducational approach to distress management of newly diagnosed patients with breast cancer. Journal of Korean Academy of Nursing, 48(6), 669-678. doi.org/10.4040/jkan.2018.48.6.669  

Tsaras, K., Papathanasiou, I. V., Mitsi, D., Veneti, A., Kelesi, M., Zyga, S., & Fradelos, E. C. (2018). Assessment of depression and anxiety in breast cancer patients: prevalence and associated factors. Asian Pacific journal of cancer prevention: APJCP, 19(6), 1661. doi.org/10.22034/APJCP.2018.19.6.1661  

Sommariva, S., Vázquez-Otero, C., Medina-Ramirez, P., Aguado Loi, C., Fross, M., Dias, E., & Martinez Tyson, D. (2019). Hispanic male cancer survivors’ coping strategies. Hispanic Journal of behavioral sciences, 41(2), 267-284. . doi.org/10.1177/0739986319840658  

Suwankhong, D., & Liamputtong, P. (2016). Breast cancer treatment: experiences of changes and social stigma among Thai women in southern Thailand. Cancer nursing, 39(3), 213-220. doi.org/10.1097/NCC.0000000000000255  

Wang, X., Zhang, Y., Fan, Y., Tan, X. S., & Lei, X. (2018). Effects of music intervention on the physical and mental status of patients with breast cancer: a systematic review and meta-analysis. Breast Care, 13(3), 183-190.  doi.org/10.1159/000487073 

World Health Organization (2022). Cancer. Ανακτήθηκε 3 Δεκεμβρίου 2024 από who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer  

Ελληνική Βιβλιογραφία

Καυκά, Μ. Α., Καμαρινού, Ε., & Παπαντωνίου, Χ. Α. (2021). Ψυχολογικές επιπτώσεις καρκίνου του μαστού και νοσηλευτική παρέμβαση.(Πτυχιακή εργασία, Πανεπιστήμιο Πατρών). Ιδρυματικό Καταθετήριο Τ.Ε.Ι. Δυτικής Ελλάδας. repository.library.teimes.gr/xmlui/handle/123456789/9725