Κρίση πανικού σε παιδιά και εφήβους - Γιατί συμβαίνει, πως θα την αναγνωρίσετε και πως θα την αντιμετωπίσετε

Ακρόαση άρθρου......

Κρίση πανικού. Όσες φορές προσπάθησα να γράψω για τη κρίση πανικού απέχοντας από τα συναισθήματά μου, ομολογώ ότι δυσκολεύτηκα αρκετά. Βιώνοντάς τη η ίδια σαν ενήλικη, μου ήταν δύσκολο να συνειδητοποιήσω πως πρόκειται για μια αγχώδη διαταραχή που θα μπορούσε να εκδηλωθεί ακόμη και σε μικρά παιδιά. Μέχρι που άρχισα να εργάζομαι σε σχολεία. Εκεί ήρθα σε επαφή με πολλά παιδιά και εφήβους.

Σύμφωνα με έρευνες το ποσοστό των εφήβων που υποφέρουν από κρίση πανικού είναι μεγαλύτερο απ’ ότι στα παιδιά. Τι είναι όμως η κρίση πανικού και πως μπορούμε να την αναγνωρίσουμε στα παιδιά;

Η κρίση πανικού είναι μια κατάσταση έντονου άγχους και φόβου ή δυσφορίας. Η αυξημένη συχνότητα και ένταση των κρίσεων πανικού μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή πανικού. «Η διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες προσβολές πανικού, που είναι συνήθως απροσδόκητες και διαρκούν για λίγα λεπτά (σπανίως ξεπερνούν τη μια ώρα)». Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να τονίσω ότι η κρίση πανικού οφείλεται καθαρά σε ψυχολογικούς παράγοντες και παρ’ όλο που το άτομο νιώθει πολύ έντονα συναισθήματα, σωματικά είναι υγιής.

Αποκτήστε το σχετικό βιβλίο Χωρίς Φόβο και Άγχος, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.

Παράγοντες που συμβάλουν στην ανάπτυξη της κρίσης

Κάποιος θα μπορούσε να αναρωτηθεί, τι έγνοιες έχουν τα παιδιά και υποφέρουν από κρίσεις πανικού. Μπορεί να μην έχουν τις έγνοιες ή τις υποχρεώσεις των ενηλίκων, ωστόσο υπάρχουν πολλοί παράγοντες, που συμβάλλουν ώστε ένα παιδί να αναπτύσσει αγχώδη διαταραχή.

Βασικοί παράγοντες είναι η οικογένεια και το σχολείο. Οι χειριστικοί, οι υπερπροστατευτικοί, αλλά και οι αδιάφοροι γονείς θα μπορούσαν να συντελέσουν στην ανάπτυξη της διαταραχής. Άλλοι παράγοντες είναι η εγκατάλειψη, η ενδοοικογενειακή βία, ο θάνατος ή γονεική ασθένεια. Οι σχολικοί παράγοντες που ενδέχεται να αυξήσουν το έντονο άγχος του παιδιού είναι οι πολλές υποχρεώσεις των μαθημάτων, ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται με μαθησιακές δυσκολίες αλλά και των πολλαπλών εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Επίσης, το παιδί μπορεί να είναι θύμα εκφοβισμού από άλλα παιδιά, κάτι το οποίο εκτός από έντονο άγχος προκαλεί και πολλές φοβίες. Τέλος, η αλλαγή σχολείου θα μπορούσε να είναι ένας σοβαρός λόγος.

Πως αναγνωρίζεις ότι το παιδί σου υποφέρει από κρίσεις πανικού

Τα συμπτώματα εμφανίζονται απροειδοποίητα και ξαφνικά. Όταν παρατηρήσετε το παιδί να είναι ξαφνικά φοβισμένο και αναστατωμένο, χωρίς να μπορεί να εξηγήσει τι αισθάνεται, είναι ένα μικρό δείγμα πανικού. Επίσης, όταν έχει ταχυπαλμία, εφίδρωση, εξάψεις, ρίγη, δυσκολία στην αναπνοή και αίσθημα πνιγμού, τότε πιθανόν να βιώνει μια κρίση πανικού. Κάποια παιδιά μπορεί να έχουν ναυτία ή ζάλη, αίσθημα λιποθυμίας, ξηροστομία, κουδούνισμα στα αυτιά (σε βαθμό να μη μπορούν να ακούσουν καθαρά όταν κάποιος τους μιλάει), ανακάτεμα στο στομάχι και το πιο σύνηθες είναι το αίσθημα τρόμου ή φόβου ότι μπορεί να πεθάνουν. Άλλα παιδιά έχουν τρέμουλο σα να κρυώνουν, ενώ κάτι τέτοιο δε συμβαίνει στη πραγματικότητα.

Στους εφήβους, πέρα των ανωτέρω, συχνά συνυπάρχει αποφυγή των κοινωνικών σχέσεων με συνομηλίκους, έντονη επιθυμία του εφήβου να έχει συνεχώς κοντά του κάποιο οικείο πρόσωπο για την αντιμετώπιση πιθανών κρίσεων, αποφυγή του να πάει στο σχολείο και αδυναμία αποχωρισμού των γονέων.

Το χειρότερο συναίσθημα όμως είναι ο φόβος ότι μπορεί όλο αυτό που έζησαν να το ξανανιώσουν. Για το λόγο αυτό, τα άτομα με διαταραχή πανικού αρχίζουν να φοβούνται για μια ενδεχόμενη κρίση, παρά για συγκεκριμένα αντικείμενα ή γεγονότα. Όλο αυτό προκαλεί έναν φαύλο κύκλο “φόβου της κρίσης πανικού” και αυξάνει την πιθανότητα να επέλθει όντως μια νέα κρίση.

Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας σε περίπτωση κρίσης

Σ’ αυτό το σημείο να αναφέρω, ότι έφηβοι που υποφέρουν από κρίσεις πανικού έχουν την τάση να μεγεθύνουν τις δυσλειτουργικές σκέψεις τους (π.χ. ότι οι συχνοί πονοκέφαλοι σημαίνουν ότι είναι σοβαρά άρρωστος και μάλλον θα τον οδηγήσουν στο θάνατο) και να κάνουν καταστροφικές παρερμηνείες για τα σωματικά τους συμπτώματα (π.χ. οι ταχυκαρδίες σημαίνουν ότι όντως είμαι σοβαρά άρρωστος).

Για το λόγο αυτό, έφηβοι και παιδιά που διακατέχονται από κρίσεις πανικού πρέπει να επισκέπτονται ψυχολόγο για την άμεση αντιμετώπιση των κρίσεων και την πρόληψη μετατροπής τους σε διαταραχή πανικού. Οι πληροφορίες που ακολουθούν είναι μια ενημέρωση-βοήθεια, για να μπορούν οι γονείς να διαχειριστούν τη κατάσταση σε πρώτο επίπεδο.

Η στάση σας απέναντι στο παιδί είναι σημαντική.

Είναι βασικό να μείνετε και εσείς ψύχραιμοι και να μην πανικοβάλλεστε, στην περίπτωση που το παιδί σας πάθει κάποια κρίση.

Πρώτα απ’ όλα, μάθετε τεχνικές χαλάρωσης για να το βοηθήσετε κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Με το πέρας της κρίσης, εξηγήστε τι ακριβώς είναι η κρίση πανικού, αφού πρώτα βέβαια έχετε ενημερωθεί και εσείς επαρκώς, δείχνοντάς του πως καταλαβαίνετε πως αισθάνεται, ενώ παράλληλα, το πληροφορείτε και εκείνο, ώστε να ξέρει τι να περιμένει. Για παράδειγμα πείτε του, πως η αίσθηση τρόμου που πιθανόν να έχει, διαρκεί για λίγη μόνο ώρα και ότι στην πραγματικότητα δεν κινδυνεύει από κάτι.

Έπειτα, διαφυλάξετε ένα ήρεμο περιβάλλον για το ίδιο, αποφεύγοντας συμπεριφορές που μπορεί να το αγχώνουν ή να το πιέζουν περαιτέρω. Μάθετε να ακούτε το παιδί και αφήστε το να σας μιλήσει για τα συναισθήματά του. Επαινέστε το παιδί για τον αγώνα που κάνει να διαχειριστεί τη δύσκολη κατάσταση.

Τέλος, είναι απαραίτητο να μην ενισχύεται τους φόβους που μπορεί να έχει σχετικά με τη διαταραχή και να το ενθαρρύνετε να συνεχίσει τις δραστηριότητες που έχει, να παρακολουθεί κανονικά τα μαθήματα στο σχολείο του, να παίζει έξω με τους φίλους του.

Εάν η διαταραχή πανικού αφεθεί χωρίς θεραπεία, τότε μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε πολλούς περιορισμούς στη ζωή του. Αυτοί οι περιορισμοί μπορεί να αφορούν τη σχέση με τους συνομηλίκους του, τη λειτουργία του στο σχολείο, ακόμα και τη σχέση του με τα μέλη της οικογένειας και κατ’ επέκταση τη δυσλειτουργία ολόκληρης της οικογένειας.

Βιβλιογραφία

Ανωγειανάκης, Γ. Καραγιαννίδου, Μ. Παπαλιάγκας, Β. (2010). Αγχώδεις Διαταραχές. Interreg III, Κοινοτική Πρωτοβουλία.

Καλπάκογλου, Θ.(2008). Άγχος και Πανικός. Γνωσιακή θεωρία και θεραπεία. Ηλεκτρονική έκδοση