Paul Watzlawick (1921-2007)

Ακρόαση άρθρου......

Αυστροαμερικανός ψυχολόγος και φιλόσοφος, ασχολήθηκε με το θεωρητικό πεδίο της επικοινωνίας και με την οικογενειακή θεραπεία.

Προσωπική ζωή του Paul Watzlawick
Γεννήθηκε στις 25 Ιουλίου του 1921 στην Αυστρία και αποφοίτησε από το λύκειο το 1939. Ασχολήθηκε με την εκμάθηση γλωσσών, μιλούσε πέντε συνολικά, και σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Βενετίας ολοκληρώνοντας το διδακτορικό του το 1949.

Στη συνέχεια, σπούδασε αναλυτική ψυχοθεραπεία στο Ινστιτούτο Carl Jung της Ζυρίχης και έλαβε το πτυχίο του το 1954.

Πέθανε στις 31 Μαρτίου του 2007 μετά από καρδιακή ανακοπή στο σπίτι του στο Πάλο Άλτο. Επιθυμούσε να μην τελεστεί κηδεία μετά το θάνατό του, αλλά να δωρίσει το σώμα του στην επιστήμη, όπως και έγινε.

Επαγγελματική σταδιοδρομία

Το 1954 εγκαινίασε το ιδιωτικό του γραφείο και η ερευνητική του πορεία συνεχίστηκε στο Πανεπιστήμιο Ελ Σαλβαδόρ το 1957, όπου παρέμεινε για ένα χρόνο διδάσκοντας στη Σχολή Ψυχολογίας και Ιατρικής. Το 1960 ο Don D Jackson τον κάλεσε να συνεχίσει τις έρευνές του στο Ινστιτούτο Ψυχικών Ερευνών του Πάλο Άλτο. Το 1967 ανέλαβε θέση καθηγητή ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Ακολούθησε τις θεωρητικές προσεγγίσεις της ερευνητικής ομάδας του Gregory Bateson και ήταν ένα από τα τρία ιδρυτικά μέλη του Κέντρου Βραχείας Θεραπείας στο Ινστιτούτο Ψυχικών Ερευνών του Πάλο Άλτο. Οι έρευνές του πάνω στις διαδικασίες και στις αρχές της επικοινωνίας αποτέλεσαν το θεμέλιο της εξωστρεφούς θεραπευτικής προσέγγισης που ανέπτυξε μαζί με τους συναδέλφους του και που αργότερα πήρε την ονομασία Βραχεία Στρατηγική Θεραπεία.

Έγραψε πολυάριθμα άρθρα και 22 βιβλία, τα οποία μεταφράστηκαν σε 80 γλώσσες και ήταν αποδέκτης αρκετών τιμητικών διακρίσεων όπως το Βραβείο Διακεκριμένου Καθηγητή για την Προσφορά στην Οικογενειακή Θεραπεία από τον Αμερικανικό Σύλλογο για τη Θεραπεία Γάμου και Οικογένειας το 1982 και το Μετάλλιο Αξιέπαινης Υπηρεσίας από την πόλη της Βιέννης το 1990.

Συμβολή στην ψυχολογία του Paul Watzlawick

Πραγματοποίησε εκτεταμένη έρευνα για τον τρόπο με τον οποίο η επικοινωνία σχηματοποιείται μέσα στις οικογένειες. Καθόρισε πέντε βασικά αξιώματα στη θεωρία της επικοινωνίας τα οποία είναι απαραίτητα για την επίτευξη μίας λειτουργικής επικοινωνιακής διαδικασίας. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η επικοινωνία μπορεί να χαρακτηριστεί ως κακή αν τα άτομα δεν «μιλούν την ίδια γλώσσα».

Τα πέντε αξιώματα της επικοινωνίας είναι τα ακόλουθα:

Το ανέφικτο της μη επικοινωνίας. Καθώς η συμπεριφορά δεν έχει αντίθετο, δεν υπάρχει δηλαδή κάτι το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί ως μη συμπεριφορά, και αν δεχτούμε ότι κάθε συμπεριφορά σε μία κατάσταση αλληλεπίδρασης κατέχει αξία μηνύματος, είναι δηλαδή επικοινωνία, τότε δεν μπορεί κανείς να μην επικοινωνεί. Ακόμα και αν η επικοινωνία αποφεύγεται, η συμπεριφορά αυτή καθίσταται αυτόματα ως μορφή επικοινωνίας. Οι εκφράσεις του προσώπου, η ψηφιακή επικοινωνία και η σιωπή δύναται να θεωρηθούν από κάποιους δέκτες ως μορφές επικοινωνίας.

Σε κάθε επικοινωνία εντοπίζεται η σχέση και το περιεχόμενο έτσι ώστε η πρώτη να καθορίζει το δεύτερο και να αποτελεί με αυτόν τον τρόπο μεταεπικοινωνία. Όλες οι επικοινωνίες περιλαμβάνουν περισσότερες πληροφορίες, πέρα από την απλή σημασία των λέξεων. Η πληροφορία αυτή βασίζεται στον τρόπο με τον οποίο ο ομιλητής επιθυμεί να γίνει αντιληπτός και πώς ο ίδιος αντιλαμβάνεται κάθε φορά τη σχέση του με τον αποδέκτη της πληροφορίας.

Η φύση της σχέσης εξαρτάται από τη στίξη της ακολουθίας των συμβάντων. Οι μετέχοντες αντιλαμβάνονται την επικοινωνιακή διαδικασία με διαφορετικό τρόπο διότι ο καθένας υπολογίζει κάποιο διαφορετικό κομμάτι ως σημείο έναρξης αυτής.

Η ανθρώπινη επικοινωνία περιλαμβάνει τόσο αναλογικούς όσο και ψηφιακούς κώδικες. Η ψηφιακή γλώσσα διαθέτει μια εξαιρετικά σύνθετη και ισχυρή λογική σύνταξη αλλά υστερεί σε ό,τι έχει να κάνει με την σημασιολογία αναφορικά με τη σχέση, ενώ από την άλλη η αναλογική γλώσσα διαθέτει τη σημασιολογία αλλά υστερεί στη σύνταξη.

Η διαπροσωπική επικοινωνία είναι είτε συμμετρική είτε συμπληρωματική. Η συμμετρική ανταλλαγή βασίζεται στην ισότητα μεταξύ των επικοινωνούντων, ενώ η συμπληρωματική ανταλλαγή βασίζεται στη διαφορετικότητα των επικοινωνούντων.

Το μοντέλο των πέντε αξιωμάτων έχει δεχθεί οξεία κριτική καθώς έχει υποστηριχθεί ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστεί στις οικογενειακές σχέσεις. Γενικά, θεωρείται ότι βοηθά σημαντικά στην κατανόηση των προβλημάτων, ωστόσο δεν παρέχει κανενός είδους αντιμετώπιση αυτών. 

Είπε: «Η πεποίθηση ότι η προσωπική άποψη κάποιου για την πραγματικότητα είναι η μόνη πραγματικότητα, αποτελεί την πιο επικίνδυνη από όλες τις αυταπάτες.»

Βιβλία του Paul Watzlawick

1. An Anthology of Human Communication (1964)
2. Pragmatics of Human Communication (με τους Janet Beavin Bavelas και Don D. Jackson, 1967)
3. Change: Principles of Problem Formation and Problem Resolution  (με τους John Weakland και Richard Fisch, 1974)
4. How Real Is Real? (1976)
5. The Language of Change (1977)
6. Gebrauchsanweisung für Amerika (1978)
7. The Situation Is Hopeless, But Not Serious: The Pursuit of Unhappiness (1983)
8. The Invented Reality: How Do We Know What We Believe We Know? (Contributions to Constructivism) (1984)
9. Ultra-Solutions, or, How to Fail Most Successfully (1988)
10. Munchausen's Pigtail: Or Psychotherapy and "Reality" (1990)
11. Brief Strategic Therapy: Philosophy, Techniques, and Research (με τον Giorgio Nardone, 1997)

 

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Pragmatics of Human Communication (1967)