Ακρόαση άρθρου......

Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε πώς οι οικογενειακοί μύθοι και τα μυστικά διαμορφώνουν τη δυναμική του οικογενειακού συστήματος, πώς μεταδίδονται διαγενεακώς και ποια είναι η επίδρασή τους στην ψυχολογική ευημερία των ατόμων.

Επιπλέον, θα αναζητήσουμε τρόπους για να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτά τα μυστικά, ώστε να δημιουργήσουμε πιο αυθεντικές και υγιείς οικογενειακές σχέσεις

Κάθε οικογένεια λειτουργεί ως ένα συστημικό ον, όπου οι σχέσεις, οι πεποιθήσεις και οι αφηγήσεις διαμορφώνουν μια μοναδική ψυχοκοινωνική πραγματικότητα. Στο επίκεντρο αυτής της πραγματικότητας βρίσκονται οι οικογενειακοί μύθοι – οι συλλογικές αφηγήσεις που κωδικοποιούν τις αξίες, τις προσδοκίες και τις ταυτότητες μιας οικογένειας.

Αυτοί οι μύθοι, βασισμένοι συχνά σε επιλεκτικές αναμνήσεις ή ημι-αλήθειες, λειτουργούν σαν ένα συναισθηματικό DNA που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά.

Ωστόσο, οι μύθοι αυτοί δεν είναι πάντα αθώοι. Κάτω από την επιφάνεια, συχνά κρύβονται απροσπέλαστα μυστικά – γεγονότα, τραύματα ή συναισθήματα που δεν έχουν επεξεργαστεί ή εκφραστεί. Αν και μπορεί προσωρινά να προστατεύουν τη συνοχή της οικογένειας, συχνά μετατρέπονται σε ψυχολογικά βάρη που επιβαρύνουν τα μέλη της και επηρεάζουν τη λειτουργία του συστήματος.

1. Οι Οικογενειακοί Μύθοι: Ορισμός και λειτουργία

Οι οικογενειακοί μύθοι είναι συλλογικές κατασκευές που βασίζονται σε κοινές πεποιθήσεις και αφηγήσεις της πραγματικότητας. Σύμφωνα με τη συστημική θεωρία, οι μύθοι αυτοί λειτουργούν ως μηχανισμός συνοχής, προσφέροντας στα μέλη της οικογένειας μια αίσθηση ταυτότητας και συμμετοχής.

Όταν όμως οι μύθοι στηρίζονται σε ανεπεξέργαστα τραύματα ή αδιερεύνητα συναισθήματα, μπορούν να γίνουν περιοριστικοί παράγοντες που εμποδίζουν την ανάπτυξη και την αυτονομία των ατόμων. Για παράδειγμα, μια οικογένεια με ιστορικό οικονομικής αστάθειας μπορεί να υιοθετήσει τον μύθο ότι "Τα λεφτά είναι πάντα πρόβλημα" διατηρώντας μια αίσθηση ελλείμματος ακόμη και όταν οι συνθήκες έχουν αλλάξεi.

2. Τα Μυστικά ως Ψυχολογικά Φαινόμενα

Τα οικογενειακά μυστικά λειτουργούν ως ανεκπλήρωτα ή ανομολόγητα συναισθήματα "παγιδευμένα" μέσα στο οικογενειακό σύστημα. Σύμφωνα με τη θεωρία της επικοινωνίας, δημιουργούν κενά στον διάλογο και ενδέχεται να οδηγήσουν σε συναισθηματική αποξένωση.

Αν και ενίοτε λειτουργούν αμυντικά, προστατεύοντας την οικογένεια από συγκρούσεις ή κοινωνικό στιγματισμό, μπορούν μακροπρόθεσμα να δημιουργήσουν μια τοξική κουλτούρα σιωπής. Όταν τα μυστικά συσσωρεύονται, εμποδίζουν την αυθεντικότητα και τη συναισθηματική σύνδεση.

3. Διαγενεακή Μετάδοση των Μύθων και των Μυστικών

Εκπαίδευση Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας στην Προσωποκεντρική και Βιωματική Συμβουλευτική για το Σχεσιακό Τραύμα (PCE -rt)
Ένας ξεχωριστός εντατικός κύκλος 7 σεμιναρίων για το σχεσιακό - ψυχικό τραύμα | Early Bird Εγγραφές: έως Κυριακή 4 Μαϊου | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR

Η διαγενεακή μετάδοση των μύθων και των μυστικών είναι ένα φαινόμενο που μελετάται εκτενώς από τη ψυχολογία της οικογένειας και τη συστημική θεραπεία. Σύμφωνα με αυτές τις προσεγγίσεις, τα μυστικά μεταδίδονται μέσα από σιωπηρούς κανόνες, συμπεριφορικά πρότυπα και συναισθηματικές κληρονομιές.

Για παράδειγμα, όταν μια οικογένεια αποφεύγει σταθερά να μιλήσει για ένα συγκεκριμένο γεγονός, τα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν την πεποίθηση ότι "Αυτό το θέμα είναι ταμπού" χωρίς να γνωρίζουν την ακριβής προέλευσή του.

Αυτή η σιωπηρή μετάδοση μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική σύγχυση, ανησυχίες ή και ακόμα και ενοχές στα μέλη της νέας γενιάς.

4. Η Επίδραση στο Οικογενειακό Σύστημα

Οι μύθοι και τα μυστικά μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τη λειτουργία του οικογενειακού συστήματος. Για παράδειγμα, ένας μύθος του τύπου "Πρέπει να δείχνουμε όλοι τέλειοι" μπορεί να ασκήσει έντονη πίεση στα μέλη και να αποκρύπτουν τις αδυναμίες τους, οδηγώντας σε άγχος, απομόνωση ή ακόμη και κατάθλιψη.

Επιπλέον, τα μυστικά μπορούν να δημιουργήσουν διαιρέσεις μέσα στην οικογένεια. Αν κάποια μέλη γνωρίζουν ένα μυστικό και άλλα όχι, μπορεί να δημιουργηθεί μια ανισορροπία στην εμπιστοσύνη και στην επικοινωνία, η οποία είναι πιθανό να αποσταθεροποιήσει τις οικογενειακές σχέσεις.

5. Οικογενειακοί Μύθοι και Μυστικά στη Λογοτεχνία και τον Κινηματογράφο

Στις Σκιές του Έρωτα, για τους αιρετικούς της αγάπης , του Πέτρου Θεοδώρου, από τις Εκδόσεις PSYCHOLOGY.GR:  Μια υπαρξιακή προσέγγιση για τον Ερωτα, την αγάπη, τον σεξουαλικό πόθο.

Πολλές ταινίες έχουν καταγράψει με ευαισθησία την επίδραση των μύθων και των μυστικών στη ζωή των οικογενειών. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα

 "Frozen" (2013) Στιχοι: "Conceal, don't feel, don't let them know..."
Αυτή η γραμμή από το τραγούδι "Let It Go" δείχνει πώς τα μυστικά και η καταστολή των συναισθημάτων μπορούν να γίνουν καταστροφικά, αλλά και πώς η απελευθέρωση από αυτά μπορεί να φέρει ελευθερία. 

"Encanto" (2021) Στιχοι: "We don't talk about Bruno, no, no, no..."
Το τραγούδι "We Don't Talk About Bruno" είναι ένα τέλειο παράδειγμα για το πώς τα οικογενειακά μυστικά (στην προκειμένη περίπτωση, ο Bruno) μπορούν να γίνουν ταμπού και να επηρεάσουν την οικογενειακή δυναμική.

"The Royal Tenenbaums" (2001) Σκηνή/Φράση: "I've had a rough year, Dad." (Λεξ, προς τον πατέρα του, Ρόγιαλ Τένενμπαμ)
Αυτή η ταινία εξετάζει μια δυσλειτουργική οικογένεια και τα μυστικά που κρατάνε τα μέλη της χωρισμένα. Η φράση αυτή δείχνει την ανάγκη για ειλικρίνεια και συγχώρεση.

"August: Osage County" (2013) Σκηνή/Φράση: "We're just people, we're just people! We're just... people." (Βάιολετ, η μητέρα, κατά τη διάρκεια μιας έντονης οικογενειακής σύγκρουσης)
Αυτή η ταινία αναδεικνύει τα μυστικά, τις πληγές και τις δυσλειτουργίες μιας οικογένειας, δείχνοντας πώς τα μυστικά μπορούν να καταστρέψουν τις σχέσεις.

"The Ice Storm" (1997) Σκηνή/Φράση: "You don't know what's going on in this family. You don't know anything."
Η ταινία εξετάζει την αποξένωση και τα μυστικά μέσα σε μια οικογένεια κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, δείχνοντας πώς η έλλειψη επικοινωνίας οδηγεί σε καταστροφή.

"The Squid and the Whale" (2005) Σκηνή/Φράση: "I'm tired of being the adult in this family." (Γουόλτ, ο μεγαλύτερος γιος) Σχόλιο: Αυτή η ταινία δείχνει πώς τα παιδιά επηρεάζονται από τα μυστικά και τις δυσλειτουργίες των γονέων τους, αναλαμβάνοντας ρόλους που δεν τους ανήκουν. 

"Ordinary People" (1980) Σκηνή/Φράση: "You know what? You're not perfect! And neither is he! And neither am I!" (Κόναρντ, προς τη μητέρα του)
Η ταινία εξετάζει τις επιπτώσεις ενός οικογενειακού τραύματος και πώς τα μυστικά και οι μύθοι μπορούν να καταστρέψουν τις σχέσεις.

"The Descendants" (2011) Σκηνή/Φράση: "Goodbye, Elizabeth. Goodbye, my love, my friend, my pain, my joy... Goodbye." (Ματ, προς την κωματώδη γυναίκα του) Σχόλιο: Αυτή η ταινία εξετάζει τα μυστικά και τις πληγές μέσα σε ένα γάμο και μια οικογένεια, δείχνοντας πώς η αλήθεια μπορεί να φέρει θεραπεία.

6. Αντιμετώπιση των Οικογενειακών Μύθων και Μυστικών

Αναγνώριση και Ενσυνειδητοποίηση
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των οικογενειακών μύθων και μυστικών είναι η αναγνώρισή τους. Αυτό απαιτεί μια κριτική προσέγγιση στις πεποιθήσεις και τις αφηγήσεις που έχουν διαμορφώσει την οικογενειακή ταυτότητα.

Ερωτήσεις όπως "Ποιος ορίζει αυτούς τους κανόνες;" ή "Τι κρύβεται πίσω από αυτά τα μυστικά;" μπορούν να βοηθήσουν στην αποκρυπτογράφηση των μύθων. Η ενσυνειδητοποίηση είναι επίσης κρίσιμη. Τα μέλη της οικογένειας μπορούν να ξεκινήσουν μια συλλογική διαδικασία εξερεύνησης, όπου συζητούν ανοιχτά τις πεποιθήσεις και τα μυστικά που έχουν διαμορφώσει τη δυναμική τους. Αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι επώδυνη, αλλά είναι απαραίτητη για την ψυχολογική απελευθέρωση.

Ανοιχτή επικοινωνία
Η επικοινωνία είναι ο πυρήνας της αντιμετώπισης των οικογενειακών μύθων και μυστικών. Μια οικογένεια που επικοινωνεί ανοιχτά και ειλικρινά μπορεί να διασπάσει τους κύκλους της σιωπής και να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης και ασφάλειας.

Για παράδειγμα, η χρήση "εγώ-μηνυμάτων" (π.χ. "Νιώθω ότι όταν δεν μιλάμε για αυτό το θέμα, δημιουργείται μια απόσταση μεταξύ μας") μπορεί να βοηθήσει τα μέλη της οικογένειας να εκφράσουν τα συναισθήματά τους χωρίς να αισθάνονται ότι κατηγορούν ή κρίνουν.

Ψυχοθεραπεία και Υποστήριξη
Σε πολλές περιπτώσεις, η αντιμετώπιση των οικογενειακών μύθων και μυστικών απαιτεί εξωτερική υποστήριξη. Η οικογενειακή θεραπεία ή η ατομική ψυχοθεραπεία μπορούν να προσφέρουν ένα ασφαλές περιβάλλον για την εξερεύνηση και την επεξεργασία των μυστικών και των μύθων.

Οι θεραπευτές μπορούν να βοηθήσουν τα μέλη της οικογένειας να αναγνωρίσουν τα μη λειτουργικά πρότυπα και να αναπτύξουν νέες στρατηγικές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Επιπλέον, η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην επανεξέταση των ρόλων και των προσδοκιών που έχουν διαμορφωθεί από τους μύθους. Δημιουργία νέων αφηγήσεων

Μια από τις πιο ισχυρές στρατηγικές για την αντιμετώπιση των οικογενειακών μύθων είναι η δημιουργία νέων αφηγήσεων. Αντί να επαναλαμβάνουν τους ίδιους μύθους και τα ίδια μυστικά, τα μέλη της οικογένειας μπορούν να δημιουργήσουν νέες ιστορίες που βασίζονται στην αυθεντικότητα, την ανοχή και την αγάπη.

Για παράδειγμα, μια οικογένεια που έχει κρύψει για δεκαετίες μια ψυχική ασθένεια μπορεί να ξεκινήσει μια νέα αφήγηση, όπου η ψυχική υγεία δεν είναι πλέον ταμπού, αλλά ένα θέμα που συζητιέται ανοιχτά και με συμπόνια.

Συμπέρασμα

Οι οικογενειακοί μύθοι και τα μυστικά είναι βαθιά ριζωμένα στο ψυχολογικό και συναισθηματικό DNA μιας οικογένειας. Ενώ μπορούν να προσφέρουν προστασία και συνοχή, συχνά μετατρέπονται σε ψυχολογικά βάρη που επιβαρύνουν τα μέλη της οικογένειας και επηρεάζουν τη λειτουργία του συστήματος.

Ωστόσο, μέσα από την αναγνώριση, την ανοιχτή επικοινωνία και την ψυχοθεραπεία, μια οικογένεια μπορεί να διασπάσει τους κύκλους της σιωπής και να δημιουργήσει νέες, υγιείς αφηγήσεις. Η διαδικασία αυτή δεν είναι πάντα εύκολη, αλλά είναι απαραίτητη για την ψυχολογική ελευθερία και την αυθεντική σύνδεση μεταξύ των μελών της οικογένειας.

Βιβλιογραφία

1. Boszormenyi-Nagy, I., & Spark, G. M. (1973). Invisible Loyalties: Reciprocity in Intergenerational Family Therapy. New York: Harper & Row.
2. Byng-Hall, J. (1995). Rewriting Family Scripts: Improvisation and Systems Change. New York: Guilford Press.
3. Imber-Black, E. (1993). Secrets in Families and Family Therapy. New York: W.W. Norton & Company.
4. Imber-Black, E. (1998). "Family Secrets and the Psychoanalytic Process." Journal of Marital and Family Therapy, 24(2), 135-146.
5. Karpel, M. A. (1980). "Family Secrets: I. Conceptual and Ethical Issues in the Relational Context. II. Ethical and Practical Considerations in Therapeutic Management." Family Process, 19(3), 295-306.
6. Napier, A. Y., & Whitaker, C. A. (1978). The Family Crucible: The Intense Experience of Family Therapy. New York: Harper & Row

 

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αγγελική Αγγελή (Anxhela Angjeli) - Ψυχολόγος

Αγγελική Αγγελή (Anxhela Angjeli): έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

  • Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
  • Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
  • Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος - Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με ειδίκευση στην Αφηγηματική Συνεργατική και Διαλογική Προσέγγιση. 

2170005353
Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού