Η χρήση οθόνης από παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές

Ακρόαση άρθρου......

Η τεχνολογία τα τελευταία χρόνια έχει εισβάλλει στη ζωή όλων μας και δεν θα μπορούσε να έχει αφήσει ανεπηρέαστα τα παιδιά. Μιλώντας λοιπόν για χρόνο οθόνης αναφερόμαστε στον χρόνο που κάποιος αφιερώνει σε τηλεόραση, κινητό, τάμπλετ ή υπολογιστή.

Τα παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες μπορεί να αντιδρούν διαφορετικά στην τεχνολογία σε σχέση με τα νευροτυπικά παιδιά. Η υπερβολική ή ακατάλληλη χρήση οθονών μπορεί να επιδεινώσει δυσκολίες που τα παιδιά ήδη αντιμετωπίζουν όπως δυσκολίες στην επικοινωνία, στην κοινωνική αλληλεπίδραση, στην διάσπαση προσοχής και στην υπερκινητικότητα.

Κίνδυνοι από την υπερβολική χρήση οθόνης

Οι κίνδυνοι που μπορεί να προκύψουν από την υπερβολική χρήση οθόνης αφορούν σε διάφορους τομείς. Αρχικά υπάρχει ο κίνδυνος της κοινωνικής απομόνωσης. Η οθόνη μπορεί να απομακρύνει τα παιδιά από τις κοινωνικές τους επαφές στον πραγματικό κόσμο, ενισχύοντας έτσι την μοναξιά τους και τις δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση.

Άλλος ενδεχόμενος κίνδυνος είναι η αποδιοργάνωση της ανάπτυξης επικοινωνιακών δεξιοτήτων. Τα παιδιά που βασίζονται υπερβολικά σε οθόνες για να επικοινωνήσουν ή να διασκεδάσουν, μπορεί να μην αναπτύξουν επαρκώς τις δεξιότητες που απαιτούνται για την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή, όπως είναι η κατανόηση των συναισθημάτων, των μη λεκτικών σημάτων και της γλώσσας του σώματος.

Επιπλέον κίνδυνοι αφορούν στην αύξηση συναισθημάτων ανασφάλειας και άγχους που προκύπτουν λόγω της συναισθηματικής υπερφόρτωσης και του άγχους από τα ερεθίσματα και τον όγκο πληροφοριών που τα παιδιά μπορεί να έρθουν αντιμέτωπα.

Συχνά επίσης ο υπερβολικός χρόνος που ένα παιδί μπορεί να αφιερώσει σε μια οθόνη του στερεί χρόνο για σωματική άσκηση που είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων αλλά και για την εκτόνωση τους.

Ένας ακόμη κίνδυνος είναι η ανάπτυξη εθισμού και εξάρτησης η οποία οδηγεί σε αποσύνδεση ενός παιδιού από τον πραγματικό κόσμο και δυσκολία για την επανενσωμάτωση του σε αυτόν.

Οφέλη από τη χρήση οθόνης

Εκτός των κινδύνων που ελλοχεύουν από την υπερβολική χρήση οθονών, η ελεγχόμενη και στοχευμένη έκθεση σε οθόνες έχει αρκετά οφέλη, τα οποία θα μπορούσαν να αποκομίσουν τα παιδιά με δυσκολίες στην επικοινωνία και στην κοινωνική αλληλεπίδραση.

Αρχικά, μέσω των οθονών και υπό προϋποθέσεις μπορούν να ενισχυθούν οι επικοινωνιακές δεξιότητες των παιδιών. Υπάρχουν εφαρμογές και προγράμματα που παρέχουν δυνατότητες για αλληλεπίδραση προκειμένου τα παιδιά να μάθουν λέξεις, φράσεις, γραμματική μέσω της επανάληψης και των δομημένων ασκήσεων που παρέχουν. Οι ήχοι και οι εικόνες βοηθούν το παιδί να κατανοήσει καλύτερα τη σύνδεση μεταξύ λέξεων και νοημάτων.

Άλλο όφελος είναι η αυτοματοποίηση της μάθησης. Τα παιδιά με δυσκολίες στην επικοινωνία και στην κοινωνική αλληλεπίδραση συχνά ωφελούνται από την επανάληψη και την αυτοματοποίηση των δεξιοτήτων μέσω εφαρμογών που επιτρέπουν τη συνεχιζόμενη εξάσκηση χωρίς την πίεση της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης.

Μέσω της οθόνης μπορεί να ενισχυθεί η κοινωνική αλληλεπίδραση καθώς υπάρχουν προγράμματα που προσομοιώνουν κοινωνικές καταστάσεις και τα παιδιά μπορούν να εκπαιδευτούν στο πως να αναγνωρίζουν συναισθήματα, να ανταποκρίνονται σε κοινωνικές προκλήσεις ή να αναγνωρίζουν κατάλληλες κοινωνικές συμπεριφορές, χωρίς το άγχος της πραγματικής κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Επιπλέον υπάρχουν παιχνίδια συνεργασίας τα οποία μπορούν να ενθαρρύνουν την κοινωνική αλληλεπίδραση μέσω της τεχνολογίας.

Άλλος τομέας που μπορεί να ενισχυθεί μέσω της οθόνης είναι οι αισθητηριακές και οι κοινωνικές δεξιότητες. Εφαρμογές που χρησιμοποιούν ήχους, εικόνες και ασκήσεις μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά στην αισθητηριακή επεξεργασία, ενώ οι οθόνες αφής ενισχύουν τον οπτικοκινητικό συντονισμό και την λεπτή κινητικότητα.

Επιπρόσθετα, οι οθόνες προσφέρουν τη δυνατότητα τα παιδιά να μαθαίνουν με διασκεδαστικό και εποικοδομητικό τρόπο κι έτσι μέσω του παιχνιδιού μπορούν να καλλιεργήσουν γλωσσικές, μαθηματικές ή κοινωνικές δεξιότητες.

Τέλος, αναφορικά με τα οφέλη, η ενίσχυση της συγκέντρωσης μέσω συγκεκριμένων προγραμμάτων είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μέσω της χρήσης εφαρμογών και να βοηθήσουν τα παιδιά να εστιάσουν σε δραστηριότητες.

Συμβουλές προς γονείς

Ο ρόλος των γονέων για την διαχείριση του τρόπου λειτουργίας της οθόνης ούτως ώστε να αποβεί προς όφελος των παιδιών είναι καθοριστικός.

Παρακάτω θα παρουσιάσουμε μερικούς τρόπους για να μειωθούν οι κίνδυνοι από τη χρήση οθονών και παράλληλα να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη.

• Θέστε όρια στον χρόνο που τα παιδιά αφιερώνουν μπροστά σε μια οθόνη: Το χρονικό όριο χρειάζεται να προσαρμόζεται στην κάθε οικογένεια ωστόσο καλό είναι να μην ξεπερνάει το όριο της 1 με 1,5 ώρας ημερησίως για παιδιά 2-5 ετών.

• Χρειάζεται να υπάρχει συνεχής επίβλεψη του περιεχομένου με το οποίο το παιδί έρχεται σε επαφή: Βεβαιωθείτε ότι το περιεχόμενο είναι εκπαιδευτικό και/ή κατάλληλο για την ηλικία του κάθε παιδιού. Προτιμήστε εφαρμογές και προγράμματα που ενισχύουν τις κοινωνικές, επικοινωνιακές, γνωστικές, αντιληπτικές, κινητικές δεξιότητες του παιδιού.

• Προωθήστε τις κοινωνικές επαφές και αλληλεπιδράσεις: Η χρήση οθόνης δεν πρέπει να αντικαθιστά τις κοινωνικές επαφές . Προσπαθήστε να έχετε χρόνο για επαφή με φίλους, επισκέψεις, βόλτα, για κάποια δραστηριότητα. Ακόμη και για χρόνο για αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας που ενισχύουν τη σχέση γονέων παιδιών ή και των αδελφών μεταξύ τους.

• Βάλτε στο πρόγραμμα σας τη σωματική δραστηριότητα: Ο χρόνος μπροστά σε μια οθόνη είναι χρόνος παθητικός. Τα παιδιά παιδιά έχουν ανάγκη από φυσική δραστηριότητα και ειδικά για τα παιδιά με δυσκολίες αυτός ο χρόνος είναι απαραίτητος για την εκτόνωση και την αποφόρτιση τους. Έτσι προάγεται η σωματική και ψυχική τους υγεία που είναι απαραίτητη για μια υγιή ανάπτυξη.

Συμπερασματικά, η τεχνολογία μπορεί να είναι χρήσιμη και να προσφέρει σημαντικά οφέλη στα παιδιά με δυσκολίες στην επικοινωνία και στην κοινωνική αλληλεπίδραση, όταν όμως χρησιμοποιείται με τον σωστό τρόπο και υπό την καθοδήγηση των γονέων.

Το κλειδί είναι μια καλή ισορροπία μεταξύ της χρήσης οθόνης και των υπόλοιπων δραστηριοτήτων του παιδιού που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μειώνονται.

Σίγουρα προσφέρει χρόνο για ξεκούραση στο απαιτητικό πρόγραμμα των γονέων, ωστόσο είναι σημαντικό να υπάρχει στρατηγική καθοδήγηση και περιορισμός του χρόνου οθόνης ώστε να αναπτύσσονται οι δεξιότητες των παιδιών σε φυσικά περιβάλλοντα.