Κτηνοβασία, ψυχολογικό προφίλ δράστη & στατιστικά κακοποίησης ζώων στην Ελλάδα | Μέρος Γ΄

Ακρόαση άρθρου......

Μελέτη για την Κακοποίηση/Βιαιότητα Ζώων & την Διαπροσωπική Βία: διερεύνηση της συσχέτισης | Το προφίλ του δράστη. Διαβάστε ακόμη το 1ο Μέρος της έρευνας με τίτλο:| Θεωρητικές προσεγγίσεις για την συσχέτιση κακοποίησης ζώων & διαπροσωπικής βίας αλλά και το 2ο μέρος με τίτλο:  Γνωστικές & συναισθηματικές λειτουργίες του δράστη κακοποίησης ζώων, μορφές & κίνητρα.

Περιεχόμενα 3ου μέρους της έρευνας:

• Ζωοφιλία (Κτηνοβασία)
• Προσέγγιση του (ψυχολογικού) προφίλ-Επιγραμματικά
• Στατιστικά κακοποίησης ζώων στην Ελλάδα

Ζωοφιλία (Κτηνοβασία)

Μία ακόμη ακραία κακοποιητική συμπεριφορά προς τα ζώα αποτελεί η κτηνοβασία (bestiality), όπως συνήθως συναντάται. Αν και το θέμα αυτό προκαλεί ιδιαίτερη απέχθεια εν γένει, ελάχιστη προσοχή έχει δοθεί από τους ερευνητές. Ο όρος κτηνοβασία αναφέρεται σε οποιαδήποτε σεξουαλική δραστηριότητα (πράξη) ανάμεσα σε ανθρώπινα και μη ανθρώπινα όντα. Πολύ συχνά χρησιμοποιείται εναλλάξιμα (με την κτηνοβασία) και ο όρος Ζωοφιλία (Zoophilia), ο οποίος αποτελεί μία παραφιλία. Υπάρχει διάκριση ανάμεσα στους δύο όρους, καθώς ο πρώτος δεν περιγράφει τα κίνητρα του δράστη, ώστε να έχει σεξουαλική δραστηριότητα με ένα μη ανθρώπινο ζώο (Holoyda, Sorrentino, Friedman & Allgire, 2018).

Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο για τις Ψυχικές Διαταραχές (5^η Έκδοση, 2013) ως παραφιλία ορίζεται οποιοδήποτε έντονο κι «…επίμονο σεξουαλικό ενδιαφέρον, διαφορετικό από την γενετήσια διέγερση (γεννητικών οργάνων) ή περίπτυξη (προκαταρτικά χάδια)…», με φαινοτυπικά φυσιολογικούς, σωματικά ώριμους, συναινετικούς ανθρώπινους συντρόφους (Γιωτάκος, 2014).

Η Ζωοφιλία ως παραφιλία εντάσσεται στην κατηγορία των Άλλων Προσδιοριζόμενων Παραφιλικών Διαταραχών και συναντάται σε επιστημονικά άρθρα ως Ζωοφιλική Διαταραχή. Δηλαδή, δεν εντάσσεται ως ξεχωριστή ψυχιατρική διάγνωση. Ορίζεται ως η επαναλαμβανόμενη και έντονη σεξουαλική διέγερση (εμμονικό ενδιαφέρον) προς ένα ζώο, κριτήρια που είναι παρόντα για τουλάχιστον έξι (6) μήνες και μπορεί να εμπεριέχει έναν επιβλαβή κίνδυνο λόγω πιθανού τραυματισμού ιστών (του ζώου) (Stern & Smith-Blackmore, 2016), καθώς κι έλλειψη συγκατάθεσης (Beirne, 1997). Βέβαια, δεν πληρούν κλινικά τα διαγνωστικά κριτήρια της Ζωοφιλικής Διαταραχής, όλοι όσοι διαπράττουν κτηνοβασία.

Παρά ταύτα, πολλοί από αυτούς αυτο-χαρακτηρίζονται ως Ζωόφιλοι (Zoophilic) (Chan & Wong, 2019). Δηλαδή, η παραφιλία διακρίνεται από την Ζωοφιλική Διαταραχή και δεν απαιτεί τη θεραπευτική αντιμετώπισή της, σύμφωνα με το DSM5 (2013). Αρχικά, για να θεωρηθεί διαταραχή και να είναι απαραίτητη η θεραπευτική αντιμετώπιση της ζωοφιλίας, κατά το εγχειρίδιο, πρέπει να προκαλεί δυσφορία στο ίδιο το άτομο σε διάφορους τομείς της λειτουργικότητάς του (κοινωνικά, εργασιακά, κλπ).

Δεύτερον, στον ορισμό εντάσσονται οι τάσεις και φαντασιώσεις του ατόμου για σεξουαλική συνεύρεση  με ζώα, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι όλοι όσοι έχουν φαντασιώσεις, θα τις κάνουν και πράξη. Επομένως, το ερώτημα είναι: Το άτομο πληροί τα κριτήρια της ψυχικής διαταραχής, όταν η φαντασίωση δε γίνεται συμπεριφορά; Εδώ χρειάζονται ακόμα περισσότερες έρευνες.

Θεωρώ ότι η έλλειψη συγκατάθεσης από ένα ανθρώπινο ή μη ανθρώπινο ζώο για σεξουαλική δραστηριότητα, επαφή ή διείσδυση, αλλά και η μη αναγνώριση από τον δράστη αυτής της δυνατότητας ή άρνησης, τον καθιστά ελλειμματικό ενσυναίσθησης. Φαίνεται ότι κατέχει μία ναρκισσιστική δομή προσωπικότητας που υποτιμά τις ανάγκες ενός άλλου έμβιου όντος, ανθρώπινου ή μη, δίνοντας προτεραιότητα στις δικές του. Ακόμα, αναλογιζόμενοι ότι από την τάση ή φαντασίωση έως την συμπεριφορά υπάρχει ένα συγκεκριμένο σκεπτικό και μία απόφαση, συνάγω ότι ο δράστης είναι ανίκανος να αντισταθεί στις παρορμήσεις του και υπάρχει ο κίνδυνος να τη διαπράξει. Αυτό αρκεί να θεωρείται η ζωοφιλία ως Ζωοφιλική Διαταραχή.

Ο όρος Ζωοφιλία στην ελληνική γλώσσα έχει συνήθως θετική χροιά και χρησιμοποιείται για να περιγράψει την άδολη αγάπη προς τα ζώα, ενώ χρησιμοποιείται εναλλάξιμα με τον όρο φιλοζωία, που συνήθως αποδίδεται ως η αγάπη για την ζωή. Όπως και να έχει, ελληνική λέξη που να μπορεί να αποδώσει επακριβώς την έννοια της Zoophilia δεν υπάρχει. Στο εξής, καλό θα ήταν να χρησιμοποιούμε τη λέξη Zωοφιλία, με την έννοια της έντονης σεξουαλικής διάθεσης προς τα ζώα, ώστε να εκφράσουμε μία σεξουαλικά δυσλειτουργική ανθρώπινη πλευρά. Παρακάτω στις έρευνες, όπου αναφέρεται η λέξη ζωόφιλος, εννοείται αυτός που διαπράττει την παραφιλία.

Είναι σημαντικό να ξεκαθαριστούν οι όροι που αναφέρθηκαν. Ο όρος «κτηνοβασία» είναι ο πιο κοινά χρησιμοποιούμενος και αναφέρεται στην πράξη καθαυτή του σεξ με ζώα κι όχι στα κίνητρά του. Ο όρος «ζωοφιλία» συναντάται σε επιστημονικές προσεγγίσεις και αναφέρεται στο σεξουαλικό ενδιαφέρον προς τα ζώα. Ο όρος «Ζωοφιλική Διαταραχή»  είναι επιστημονικός όρος και αναφέρεται στην ψυχιατρική διάγνωση της διαταραχής της ζωοφιλίας, η ύπαρξη της οποίας προκαλεί στο ίδιο το άτομο δυσφορία και δυσλειτουργία σε πολλά επίπεδα της ζωής του. Ο όρος σεξουαλική κακοποίηση ζώων (sexual animal abuse) προτιμάται περισσότερο από τους όρους κτηνοβασία ή ζωοφιλία, καθώς εστιάζει στο ζώο ως θύμα και έχει ως αποτέλεσμα συμπεριφορικές αλλαγές ή/και σωματικές βλάβες πάνω στο ζώο (Stern & Smith-Blackmore, 2016).

Διάφορες μελέτες προσπάθησαν να δώσουν έναν σαφή ορισμό στην κτηνοβασία. Ο Beetz (2002) όρισε την κτηνοβασία ως την σεξουαλική επαφή ανθρώπου-ζώου ή τη σωματική επαφή ανθρώπου-ζώου που έχει ως αποτέλεσμα την σεξουαλική διέγερση του δράστη. Ο Beirne (1997) την όρισε ως την σεξουαλική επίθεση μεταξύ ειδών, καθώς η σεξουαλική διάδραση θα εμπεριέχει εξαναγκασμό, με πράξεις που προκαλούν πόνο κι αποτελούν βασανιστήριο προς το ζώο, το οποίο δεν μπορεί εκφράσει τη δυσφορία του μετά την σεξουαλική επίθεση.

Τα άτομα που κτηνοβατούν έχουν ιδιαίτερη επίγνωση της σεξουαλικής τους συμπεριφοράς κι αναγνωρίζουν ότι η συμπεριφορά τους είναι παράνομη, ακόμη κι αν την θεωρούν ως έκφραση αγάπης (Sendler, 2019). Έχει αναδειχθεί ότι εμπλέκονται σεξουαλικά με ζώα, επειδή νιώθουν ανίκανοι να σχετιστούν με άλλους ανθρώπους (Peretti & Rowan, 1982) ή ίσως επειδή νιώθουν απομονωμένοι, ανασφαλείς, ντροπιασμένοι ή φοβούνται την απόρριψη (Beetz, 2004· Cerrone, 1991).

Είναι φανερό ότι βασικές συναισθηματικές ανάγκες, όπως ασφάλεια, προστασία, αποδοχή, στοργή, κλπ., που είναι απαραίτητες να καλύπτονται από τους σημαντικούς άλλους κατά την παιδική ηλικία, παίζουν καθοριστικό ρόλο ακόμα και στην σεξουαλική ανάπτυξη κι έκφραση ενός ατόμου. Οι πιο συνήθεις λόγοι για την εμπλοκή αυτών των ατόμων σε σεξουαλική δραστηριότητα με ζώα είναι η σεξουαλική έλξη από ζώα, η περιέργεια, η έκφραση αγάπης ή στοργής προς ένα ζώο (Miletski, 2002), η ευχαρίστηση από ένα ζώο και η ικανοποίηση της επιθυμίας για ένδειξη στοργής (Williams & Weinberg, 2003). Πιστεύουν ότι ένας τρόπος για να αποστιγματιστούν είναι να αφαιρεθεί η ζωοφιλία από τη λίστα των διαταραχών (Sendler, 2019).

Αναφορικά με την ποιότητα του σεξ, θεωρούν ότι το σεξ με ζώα έχει υψηλότερη αξία από ό,τι με ανθρώπους και σωματικά χαρακτηριστικά, όπως η ύπαρξη τριχώματος, μπορεί να είναι σεξουαλικά διεγερτική για αυτούς, ειδικά όταν βλέπουν ζώα δημοσίως (Sendler, 2019). Σε αυτά τα άτομα η αλληλεπίδραση με τα ζώα φαίνεται απλή, άμεση και δεν απαιτεί πολύ από τον χρόνο τους, καθώς ούτε ιδιαίτερη προσπάθεια ή/και χρήματα. Οι Ζωόφιλοι έρχονται σε επαφή με άλλους Ζωόφιλους μέσω του διαδικτύου σε forums και blogs, αλλά αυτές οι επαφές συνήθως δεν επεκτείνονται πέραν των online συζητήσεων, κάτι που δηλώνει ότι είναι καχύποπτοι κι ανησυχούν για την προσωπική τους ασφάλεια (Sendler, 2019).

Γενικός πληθυσμός: Περίπου το 8% των ανδρών μίας έρευνας στις Η.Π.Α., παραδέχτηκε την εμπλοκή του σε σεξουαλικές δραστηριότητες με ζώα, με τον μέσο όρο να αυξάνεται σε 40%-50%, όταν αφορούσε αγόρια που μεγάλωσαν σε επαρχιακές φάρμες (Kinsey, Pomeroy & Martin, 1948). Το 1,5% προεφήβων κοριτσιών και 3,6% ενήλικων γυναικών ανέφεραν ότι είχαν σεξουαλική επαφή με ζώα (Kinsey, Pomeroy, Martin & Gebhard, 1953), ενώ το ίδιο ανέφερε και το 4,9% από 982 άνδρες σε 24 πόλεις των Η.Π.Α. (Hunt, 1974).

Φυλακισμένοι: Από τους 45 βίαιους και 45 μη-βίαιους φυλακισμένους εγκληματίες, οι 3 βίαιοι εγκληματίες ανέφεραν ότι είχαν κτηνοβατήσει (Merz-Perez & Heide, 2004), ενώ σε άλλη έρευνα οι 16 από τους 261 φυλακισμένους ανέφεραν ότι είχαν κτηνοβατήσει ως παιδιά (Hensley, Tallichet & Singer, 2006).

Όσοι είχαν ιστορικό κτηνοβασίας είχαν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, ήταν πιο πιθανό να έχουν καταδικαστεί για διαπροσωπική βία και είχαν περισσότερες καταδίκες για διαπροσωπικά αδικήματα. Η κτηνοβασία σε παιδική ηλικία μπορεί να είναι ένας προγνωστικός παράγοντας για διαπροσωπική βία στην ενήλικη ζωή (Hensley, Tallichet & Dutkiewicz, 2010). Επίσης, 1 στους 5 φυλακισμένους παραδέχτηκε ότι είχε σεξουαλική επαφή με ζώο σε δείγμα 180 φυλακισμένων σε μεσαίας και μέγιστης ασφάλειας φυλακές (Henderson, Hensley & Tallichet, 2011). Το ιστορικό κτηνοβασίας βρέθηκε να είναι η μοναδική μορφή κακοποίησης (π.χ. πνιγμός, πυροβολισμός, κλωτσιά, στραγγάλισμα, κάψιμο, συνουσία) η οποία σημαντικά προέβλεψε διαπροσωπική βία στην ενήλικη ζωή.

Ζωόφιλοι (Κτηνοβάτες): Σε έρευνα με αυτο-αναγνωρισμένους ζωόφιλους, το 100% από 111 γυναίκες και το 63% από 82 άνδρες ανέφερε ότι η πρώτη του σεξουαλική εμπειρία συνέβη με σκύλο, με περισσότερο από το 50% του συνολικού δείγματος να αναφέρει ότι το φύλο του σκύλου ήταν αρσενικό (Miletski, 2006).

Οι 14 άνδρες δήλωσαν ότι η πρώτη τους σεξουαλική εμπειρία ήταν με άλογο. Σε σχέση με τη συχνότητα, 68 άνδρες ανέφεραν ότι είχαν σεξουαλική επαφή (συνουσία) με ζώο κατά μέσο όρο 2,96 φορές ανά εβδομάδα, κάτι που κυμαίνεται σε 1 φορά ανά έτος έως και 3 φορές ανά μέρα. Οι 9 γυναίκες ανέφεραν ότι είχαν σεξουαλική επαφή (συνουσία) με ζώο κατά μέσο όρο 1,8 φορές ανά εβδομάδα, που κυμαίνεται από 1 φορά ανά μήνα έως 1 φορά ανά μέρα.

Κοινές μέθοδοι χρησιμοποιήθηκαν συμπεριλαμβανομένου του αυνανισμού του σκύλου (64% των ανδρών και 64% των γυναικών), αιδιολειχία από τον σκύλο (55% των γυναικών), κολπική διείσδυση από τον σκύλο (45% των γυναικών), πεολειχία στον σκύλο (45% των ανδρών) και πρωκτική διείσδυση από τον σκύλο (34% των ανδρών). Άλλη έρευνα έδειξε ότι η πιο κοινή πρώτη εμπειρία με ζώο ήταν με σκύλο (63%) ή με άλογο (29%) ανάμεσα σε 114 αυτο-αναγνωρισμένους ζωόφιλους άνδρες. Το 81% αυτών διέπραξε στοματική-γεννητική δραστηριότητα με ζώο, ενώ η πιο κοινή δραστηριότητα με ζώο ήταν η κολπική διείσδυση με θηλυκό ζώο (75%). Μερικά άτομα που διαπράττουν κτηνοβασία μπορεί πραγματικά να έχουν σεξουαλικό προσανατολισμό προς τα ζώα (Miletski, 2017).

Είναι εμφανές ότι η κτηνοβασία εμπεριέχει όλες τις ανθρώπινες σεξουαλικές συμπεριφορές που λαμβάνουν χώρα μεταξύ ανθρώπων, όπου ακόμα και η διείσδυση από ανδρικό μόριο είναι πιθανή. Αρά, πλέον θα μπορούσαμε να μιλάμε για βιασμό ή σεξουαλική κακοποίηση ζώων, καθώς η σεξουαλική δραστηριότητα λαμβάνει χώρα ανάμεσα σε διαφορετικά είδη.

Τρία στοιχεία μπορούν να στοιχειοθετήσουν την εννοιολογική σύλληψη του όρου αυτού είναι: α) οι σεξουαλικές σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα εμπεριέχουν εξαναγκασμό σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, β) οι σεξουαλικές πράξεις με ζώα προκαλούν πόνο (π.χ. εσωτερική αιμορραγία, ρήξη σε πρωκτό και κόλπο, ψυχικό τραύμα και πιθανό θάνατο), και γ) τα ζώα είναι ανίκανα να δώσουν συγκατάθεση και να εκφράσουν τη διαφωνία τους για την κακοποίηση που υφίστανται (Beirne, 1997, 2009).

Διαφορετικοί τύποι σεξουαλικής κακοποίησης ανάμεσα σε διαφορετικά είδη αποτελούν η ζωοφιλική/σεξουαλική εμμονή, η εμπορευματοποίηση ζώων ή η χρήση ζώων ως εμπορεύματα για πώληση στην παραγωγή πορνογραφίας, ο εφηβικός σεξουαλικός πειραματισμός και η επιδεινωμένη βιαιότητα όπου βία και σεξουαλική πράξη συμβαίνουν παράλληλα (Beirne, 1997, 2009).

Ωστόσο, θεωρείται ότι η διείσδυση δεν είναι απαραίτητη στην σεξουαλική κακοποίηση ζώων, καθώς μπορεί να περιλαμβάνει ένα ευρύτερο φάσμα συμπεριφορών πέραν της κολπικής, πρωκτικής ή στοματικής διείσδυσης, όπως η θωπεία, η επαφή στόματος-γεννητικών οργάνων, η διείσδυση με χρήση αντικειμένων και η θανάτωση ή ο τραυματισμός ενός ζώου (Brayford, Cowe & Deering, 2012).

Ο ελληνικός Νόμος 4039/2012, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει έως σήμερα, δεν κάνει ρητή πρόβλεψη για την σεξουαλική κακοποίηση ή τον βιασμό ζώων. Ωστόσο, με μία γενική πρόβλεψη αναφέρει «…αα) η κακοποίηση και η κακή και βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου και αβ) ο φόνος και ο βασανισμός των ζώων, με την εσκεμμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης, επικίνδυνης για την υγεία τους, ιδίως με δηλητηρίαση, κρέμασμα, πνιγμό, κάψιμο, σύνθλιψη και ακρωτηριασμό…».

Αρχικά, η μη ρητή πρόβλεψη διαφορετικών κακοποιητικών συμπεριφορών προς τα ζώα δεν επιτρέπει την αναγνώριση καθεμίας από αυτές, παρά μόνο τις εντάσσει σε ένα γενικευμένο πλαίσιο πολλές φορές υποτιμώντας τη σημασία τους και μη επιβάλλοντας τις αρμόζουσες κυρώσεις.

Για πρώτη φορά, με την παρούσα μελέτη, επιχειρείται ένας σαφής ορισμός και διαχωρισμός των ανθρώπινων σεξουαλικών συμπεριφορών προς τα ζώα. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι, όπως ο όρος κακοποίηση αποτελεί μία ομπρέλα των ανθρώπινων κακοποιητικών συμπεριφορών, έτσι και ο όρος σεξουαλική κακοποίηση ζώων δεν κάνει σαφές, αν αναφερόμαστε σε βιασμό ενός ζώου ή σε σεξουαλική προσβολή ενός ζώου.

Βιασμός ζώων

Ο βιασμός ζώου αναφέρεται στην εξαναγκαστική ή μη εξαναγκαστική διείσδυση ανθρώπινου ανδρικού γεννητικού μορίου σε οποιοδήποτε ζώο με κολπικό, πρωκτικό ή στοματικό τρόπο (συνουσία). Επίσης, η διείσδυση σε ζώο με οποιονδήποτε τρόπο (κολπικό, πρωκτικό, στοματικό), που γίνεται με οποιοδήποτε μέσο, δάκτυλο(α) άκρων, αντικείμενο ή σεξουαλικό(ά) βοήθημα(τα), αποτελούν βιασμό του ζώου.

Η διείσδυση δε γίνεται μόνο από άνδρες, καθώς βιασμό ζώου μπορούν να τελέσουν και γυναίκες με άλλα μέσα. Οι γυναίκες μπορούν να προκαλέσουν τη διείσδυση του αρσενικού ζώου σε αυτές. Επιπλέον, η αιδοιολειξία, η πεολειξία και ο αυνανισμός που τελείται από ζώο σε άνθρωπο ή από άνθρωπο σε ζώο αποτελούν βιασμό του ζώου.       

Σεξουαλική προσβολή του ζώου

Η σεξουαλική προσβολή του ζώου αναφέρεται σε ανθρώπινες συμπεριφορές προς τα ζώα που λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο σεξουαλικής εκτόνωσης και ευχαρίστησης, όπου δεν υπάρχει συνουσία και διείσδυση προς κι από το ζώο. Τέτοιες συμπεριφορές είναι η επαφή των ανθρώπινων γεννητικών οργάνων με εκείνων των ζώου ή του σώματος του ζώου (εφαψιομανία), η επαφή των γεννητικών οργάνων του ζώου (θωπεία) ή ένδυση του ζώου με ρουχισμό ή άλλα αντικείμενα με σκοπό την σεξουαλική ευχαρίστηση ή/και εκτόνωση πάνω στο ζώο (φετιχισμός).

Η προσβολή δεν αναφέρεται σε ηθική προσβολή, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν δύσκολο να τεκμηριωθεί, αλλά σε σωματική παραβίαση, αφού δεν μπορεί να διαπιστωθεί συναίνεση.

Παρασυσσώρευση Ζώων

Αν και η παρασυσσώρευση ζώων αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για την καλύτερη περιγραφή και την κατανόησή του, εδώ θα περιοριστώ στην αναφορά διάφορων καίριων σημείων από την μελέτη μου «Το φάσμα της κακοποίησης ζώων· η παρασυσσώρευση». 

Τα άτομα αυτά «…περισυλλέγουν ολοένα και περισσότερα ζώα συντροφιάς κυρίως στον χώρο που διαμένουν οι ίδιοι, μη μπορώντας να ανταπεξέλθουν εν συνεχεία στην φροντίδα και τις ανάγκες τους, τη σίτιση, την κτηνιατρική φροντίδα, το κατάλυμα και την καθαριότητα τους, αλλά ούτε και στην φροντίδα του εαυτού τους, με αποτέλεσμα οι ίδιοι αλλά και τα περισσότερα ζώα να ασθενούν σοβαρά, κάποια να πεθαίνουν ή και να αλληλοσπαράζονται. Τα άτομα πάσχουν ήδη ή και καταλήγουν να πάσχουν εξαιτίας των συνθηκών διαβίωσης από παθολογικά προβλήματα. Δεν έχουν επίγνωση του πόνου και της ταλαιπωρίας των ζώων που συχνά φυλακίζουν, αλλά ούτε και της δική τους σωματικής και ψυχικής κατάστασης που χρήζει άμεσης ιατρικής αντιμετώπισης.»

«Εκτιμήσεις ερευνών από ζωοφιλικούς οργανισμούς και φιλανθρωπικές οργανώσεις προτείνουν ότι καταγγέλλονται κατά προσέγγιση 3000 υποθέσεις στις Η.Π.Α. ετησίως. Έρευνες κοινωνικών λειτουργών που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα δείχνουν ότι στο 70-90% των περιπτώσεων υπάρχει ακατάλληλη υγιεινή στα εν λόγω σπίτια και υψηλός κίνδυνος για πρόκληση επικίνδυνων ασθενειών στους ίδιους τους ενοίκους, αλλά και την ευρύτερη κοινωνία, ανάγοντάς το ως πρόβλημα δημόσιας υγείας, ποσοστό που στην παρασυσσώρευση αντικειμένων είναι σαφώς μικρότερο. Τα ούρα και τα κόπρανα των ζώων συνήθως βρίσκονται παντού, στα πατώματα και τους τοίχους με αποτέλεσμα η συγκέντρωση αμμωνίας και αέριων οργανικών ρύπων στον χώρο να προκαλούν κρίσιμα θέματα υγείας.

Μελέτες περιπτώσεων δείχνουν ότι το 31% με 100% όσων παρασυσσωρεύουν ζώα το κάνουν και με αντικείμενα.

Εξαιτίας της υπερσυγκέντρωσης ζώων και άχρηστων αντικειμένων και σκουπιδιών, πολλές καθημερινές φυσιολογικές δραστηριότητες του ατόμου επηρεάζονται σοβαρά, όπως ο ύπνος, το μπάνιο, το μαγείρεμα, κλπ., ενώ πολύ βασικοί χώροι, όπως η κουζίνα και η τουαλέτα δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν. Πολλές φορές παρατηρείται τα τζάμια του σπιτιού να είναι καλυμμένα με εφημερίδες έτσι ώστε να μην βλέπει κανείς εντός. Το άτομο αδυνατεί πλέον να μεριμνήσει για την φροντίδα των ζώων, αλλά και την προσωπική του υγιεινή. Δεν έχει επίγνωση της νοσηρής κατάστασής του κι αυτό δυσκολεύει οποιαδήποτε εξωγενή παρέμβαση. Διατηρεί έντονη αντίσταση έως και εκδήλωση επιθετικότητας όταν πρόκειται να αποχωριστεί τα ζώα του, είτε με νέες υιοθεσίες ή φιλοξενίες είτε με παροχή κτηνιατρικής φροντίδας, ακόμα κι όταν είναι δωρεάν, από φόβο μήπως τα αποχωριστεί διά παντός ή πάθουν κάτι κακό.»

«Λιγοστές είναι οι έρευνες που αναφέρουν αναλυτικά τις επιπτώσεις της παρασυσσώρευσης πάνω στα ζώα. Έρευνα του 2016 που περιελάμβανε 408 σκύλους, που διασώθηκαν από συνθήκες παρασυσσώρευσης, αναφέρει ότι αυτοί οι σκύλοι είχαν φοβικές αντιδράσεις απέναντι στους ανθρώπους:

• φοβόνταν άγνωστους ανθρώπους λόγω της ελλιπούς κοινωνικοποίησης τους,
• παρουσίαζαν ούρηση στην θέα ανθρώπου από φόβο, λόγω της απομόνωσής τους και
• επιδείκνυαν μεγάλη ευαισθησία ακόμα και σε ένα απαλό ανθρώπινο χάδι, εξαιτίας της ελάχιστης επαφής με ανθρώπους.»

Προσέγγιση του (ψυχολογικού προφίλ) του δράστη κακοποίησης ζώων-Επιγραμματικά

Δημογραφικά

• Οποιοδήποτε φύλο
• Οποιαδήποτε ηλικία

Ιστορικό

Οι δράστες μπορεί να:

• έχουν υπάρξει μάρτυρες/θύματα ενδοοικογενειακής βίας & κακοποίησης από γονείς, μεγαλύτερα αδέρφια, παππού, γιαγιά, κ.ά. ή δράστες ενδοοικογενειακής βίας
• έχουν υπάρξει μάρτυρες σε κακοποίηση ζώου κυρίως από ενήλικο μέλος οικογένειας
• έχουν υπάρξει δράστες ή θύματα (σχολικού) εκφοβισμού
• έχουν επιδείξει επαναλαμβανόμενη βίαιη & κακοποιητική συμπεριφορά προς ανθρώπους & ζώα στο παρελθόν
• έχουν παρουσιάσει αντικοινωνικές συμπεριφορές ως παιδιά (εμπρησμός, βανδαλισμός)
• έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά
• έχουν καταδικαστεί-φυλακιστεί ως ενήλικες για διαπροσωπικά βίαια εγκλήματα & άλλα αδικήματα (δείτε παρακάτω)

Ψυχολογικά χαρακτηριστικά

Οι δράστες μπορεί να:

• παρουσιάζουν ελλιπή διαχείριση θυμού & παρορμήσεων (επιθετικότητα)
• ελλιπή ενσυναίσθηση προς άλλους ανθρώπους ή ζώα
• αναλγησία & ψυχρότητα προς το πρόσωπο ή ζώο που προκαλούν πόνο
• αναζητούν την επιβολή ελέγχου σε άλλους ανθρώπους & ζώα
• παρουσιάζουν ελαττωμένη ή απουσία μεταμέλειας
• μειωμένη ή παντελή έλλειψη ενοχών
• παρουσιάζουν σαδιστική συμπεριφορά

Ψυχοπαθολογία

Οι δράστες μπορεί να πάσχουν από (όχι απαραίτητα):

• Διαταραχή Διαγωγής (ως παιδιά-έφηβοι)
• Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας (ως ενήλικες)
• Διαταραχή Παρασυσσώρευσης από κοινού ή όχι με Κατάθλιψη
• Ζωοφιλία (ως σεξουαλική ψυχική διαταραχή)
• Διαταραχές σχετιζόμενες με χρήση αλκοόλ
• Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
• Οιστριονική Διαταραχή Προσωπικότητας

Συσχετιζόμενα πιθανά εγκλήματα με την βιαιότητα/κακοποίηση ζώων

• Ενδοοικογενειακή βία (σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική βία)
• Διαπροσωπική βία/επίθεση
• Σεξουαλική κακοποίηση & Βιασμός
• Σεξουαλική Κακοποίηση Ζώων-Κτηνοβασία
• Ανθρωποκτονία
• Εκφοβισμός (Bullying)
• Κλοπές, Ληστείες
• Ναρκωτικά
• Κυνομαχίες
• Παράνομο εμπόριο ζώων
• Βανδαλισμοί
• Εμπρησμοί
• Ανθρώπινη Εμπορία & Διακίνηση (Trafficking)
• Τζόγος-Τυχερά Παίγνια
• Χρήση όπλου σε σχολείο

Στατιστικά κακοποίησης ζώων στην Ελλάδα

Στον ακόλουθο Πίνακα 1, παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία που αφορούν το ποσοστό των σχηματισθεισών δικογραφιών από τις αστυνομικές υπηρεσίες της χώρας για την μη τήρηση της νομοθεσίας σχετικά με την προστασία των ζώων ανά Γενική Περιφερειακή Αστυνομική Διεύθυνση. Τα στατιστικά στοιχεία παρασχέθηκαν, κατόπιν αιτήματός μου μέσω της σελίδας Report Animal Abuse Greece, από την Δ/νση Γενικής Αστυνόμευσης του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας.

Επίσης, στον Πίνακα 2 παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία που αφορούν τις υποβληθείσες καταγγελίες, τις σχηματισθείσες δικογραφίες, τα επιβληθέντα πρόστιμα και το χρηματικό ποσό που αναλογεί σε αυτά γενικά στην Ελλάδα από το 2017 έως και το 9μηνο του 2020. Σημειωτέον ότι τα στοιχεία αφορούν μόνο τον αριθμό των υποθέσεων που καταγγέλλονται στις αστυνομικές υπηρεσίες της χώρας και ότι ο «σκοτεινός αριθμός» των μην αναφερθεισών περιπτώσεων υπολογίζεται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος.

Για αυτόν τον λόγο, επιλέγεται η στατιστική ανάδειξη των δικογραφιών, οι οποίες αποτελούν πραγματικά κι έγκυρα στοιχεία σε σχέση με τις καταγγελίες, που μπορεί να αλληλεπικαλύπτονται. Δηλαδή, η υποβολή μήνυσης από φιλοζωική οργάνωση και η μήνυση από ιδιώτη να φορούν την ίδια υπόθεση.

Πίνακας 1

Σύμφωνα με τον Πίνακα 1, η πληθώρα των περιπτώσεων σχηματισμού δικογραφίας για τη μη τήρηση της νομοθεσίας για την προστασία ζώων, εντοπίζεται τα τελευταία τέσσερα (4) σχεδόν χρόνια κατά μέσο όρο, στην εδαφική αρμοδιότητα της Γενικής Περιφερειακής Αστυνομικής Διεύθυνσης (ΓΕ.Π.Α.Δ.) Αττικής με ποσοστό 29%. Ακολουθεί η Θεσσαλονίκη με 11%, η Κρήτη με 9%, η Δυτική Ελλάδα και η Κεντρ. Μακεδονία με 8% αντίστοιχα, η Πελοπόννησος με 7%, το Νότιο Αιγαίο με 6%, η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη με 5%, η Στερεά Ελλάδα και η Θεσσαλία με 4% αντίστοιχα, το Βόρειο Αιγαίο με 3% και τέλος η Ήπειρος, η Δυτική Μακεδονία και τα Ιόνια Νησιά με 2% αντίστοιχα.

Όσον αφορά το μεγαλύτερο ποσοστό δικογραφιών που εντοπίζεται στην Αττική (29%), δε σημαίνει ότι σε άλλες περιοχές της Ελλάδας υπάρχουν λιγότερα περιστατικά κακοποίησης, αλλά ότι το ποσοστό είναι ανάλογο του πληθυσμού, καθώς εντός Αττικής βρίσκεται η πρωτεύουσα της Ελλάδας, αλλά υπάρχουν κι αρκετοί ζωοφιλικοί σύλλογοι, σωματεία, κ.ά., που συμβάλλουν στην καταγγελία ανάλογων περιπτώσεων και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών, οι οποίοι προβαίνουν κατ’ επέκταση σε καταγγελίες.

Στον Πίνακα 2, απεικονίζεται αθροιστικά ο αριθμός των καταγγελιών που υποβλήθηκαν στις αστυνομικές αρχές από φιλοζωικά σωματεία και οργανώσεις, από ιδιώτες και από άλλους φορείς-πρωτοβουλίες, από το 2017 έως το 2020 (2017:2971, 2018:3734, 2019:3929, 2020:4303). Βλέπουμε ότι σχηματίσθηκαν δικογραφίες μόνο για τις μισές από αυτές τις καταγγελίες (2017:1531, 2018:1690, 2019:1668, 2020:1501), ενώ οι συλληφθέντες αποτελούν το 1/6 περίπου των σχηματισθεισών δικογραφιών (2017:257, 2018:270, 2019:255, 2020:408).

Επισημαίνεται ότι αυτό πρακτικά δε σημαίνει κάτι σημαντικό, καθώς οι δράστες στη συντριπτική πλειοψηφία τους, εφόσον η κακοποίηση ζώων ως αδίκημα διωκόταν σε βαθμό πλημμελήματος έως και τον Οκτώβριο 2020, αφήνονται ελεύθεροι αν συλληφθούν επ΄αυτοφώρω έως την εκδίκαση της υπόθεσης. Αλλά και τότε, η φυλάκιση είναι σπάνια έως ανύπαρκτη, καθώς οι δράστες δε στερούνται την ελευθερία τους, αφού αφήνονται ελεύθεροι με αναστολή και με επιβολή χρηματικής ποινής και διοικητικών κυρώσεων.

Επίσης, από τα στοιχεία μπορούμε να συνάγουμε πόσο σημαντικό είναι η υποβολή μίας καταγγελίας να πληροί κάποιες προϋποθέσεις έτσι ώστε να στοιχειοθετείται η οποιαδήποτε κατηγορία για τον δράστη και να σχηματίζεται η δικογραφία με ορθό τρόπο. Ειδάλλως, μία υπόθεση που δεν έχει στοιχειοθετηθεί ορθά, με επαρκείς αποδείξεις και μαρτυρίες, τίθεται στο αρχείο. Επιπλέον, στον Πίνακα 2 αναφέρονται οι περιπτώσεις στις οποίες επιβλήθηκαν διοικητικές κυρώσεις (πρόστιμα) και το χρηματικό ύψος αυτών.

Τέλος, αν και από το 2014 έως και το 2016 (2014:1, 2015:11, 2016:9), υπήρχαν υποθέσεις κακοποίησης ζώων που συσχετίστηκαν με υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης παιδιών, από το 2017 δεν αναφέρεται καμία τέτοια συσχέτιση.

Κατόπιν αποστολής ηλεκτρονικής επιστολής της σελίδας Report Animal Abuse Greece στο Αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ., σχετικά με στατιστικά στοιχεία, όπου δράστες κακοποίησης ζώων έχουν διαπράξει αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας, κακοποίησης παιδιών ή άλλα αδικήματα βίας, το Αρχηγείο ΕΛ.ΑΣ. απάντησε ότι δεν τηρούνται πλέον ανάλογα στοιχεία και ότι «...ουδέν περαιτέρω έχει να συνεισφέρει αναφορικά με το αντικείμενο του θέματος.». Έτσι, δυστυχώς, καθίσταται αδύνατο να ελεγχθεί στην Ελλάδα η συσχέτιση μεταξύ κακοποίησης ζώων κι ενδοοικογενειακής ή άλλης διαπροσωπικής βίας, κάτι που η βιβλιογραφία διεθνώς υποστηρίζει.

Πίνακας 2

«… Θέλουμε να μπορούμε να λέμε ότι είναι δυνατόν να αναγνωρίσουμε αυτούς τους επικίνδυνους ανθρώπους. Το πιο τρομακτικό είναι ότι δεν μπορείς να τους αναγνωρίσεις. Οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι υπάρχουν πιθανοί δολοφόνοι ανάμεσά τους ... Πώς μπορεί να ζήσει κανείς σε μία κοινωνία όπου άνθρωποι που του άρεσαν, αγάπησε, έζησε μαζί, δούλεψε μαζί και θαύμασε, την επόμενη ημέρα θα παρουσιαστούν ως οι πιο σατανικοί άνθρωποι που μπορεί να φανταστεί! …»

Ted Bundy

(...λίγο πριν την θανάτωσή του σε ηλεκτρική καρέκλα το 1989 στη Φλόριντα των Η.Π.Α., καταδικασμένος για ανθρωποκτονία, βιασμό, νεκροφιλία σε 36 νεαρές γυναίκες)

Βιβλιογραφία: Δείτε στο παρακάτω pdf αναλυτικά, τις βιβλιογραφικές αναφορές.