Οι ταυρομαχίες δεν γίνονται με αγελάδες Πού και πόσο μπορεί να «φταίνε» οι μαμάδες των αγοριών για τις γυναικοκτονίες και την βία κατά των γυναικών;

Ακρόαση άρθρου......

Ήμασταν στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Ο εξάδελφός μου, κάτι μήνες μικρότερός μου, είχε πιαστεί στα χέρια με ένα παιδί ένα χρόνο μεγαλύτερό μας. Όταν ο ξάδελφός μου φοβήθηκε και υποχώρησε, πήρα εγώ την θέση του στον καυγά. Σύντομα έβαλα κάτω το άλλο παιδί, αλλά εκείνο άρχισε να κλαίει.

Η επιθετικότητά μου κατέρρευσε με μιας, σήκωσα το παιδί και έμπλεος χριστιανικής ηθικής, που επανέκαμψε μέσα μου, τον ρώτησα γεμάτος τύψεις αν είναι καλά. Ήμασταν πολύ κοντά και με μια απότομη κίνηση του κεφαλιού του με χτύπησε πάνω από το μάτι, κάτω από το φρύδι. Κάποιο αγγείο έσπασε και ευθύς φούσκωσε η περιοχή κάνοντας  το μάτι να κλείσει τελείως. Τότε ξύπνησε το θηρίο εντός μου. Τον έβαλα κάτω και του χτύπαγα το κεφάλι στην άσφαλτο. Ταυτόχρονα φοβήθηκα και φώναξα στον ξάδελφό μου «έλα πιάσε με, θα τον σκοτώσω», ανήμπορος να σταματήσω μόνος μου. Και εκείνος όντως με τράβηξε…

Στη μετέπειτα ζωή μου δεν έφτασα ποτέ ξανά σε τέτοιο σημείο. Δεν σήκωσα ποτέ χέρι στα παιδιά μου, σε γυναίκα, και, ευτυχώς, δεν μπορώ να χτυπήσω άνθρωπο πρώτος. Υποθέτω η εμπειρία που περιέγραψα, η οποία έδειχνε πως κάπου μέσα μου υπάρχει ένα τέρας ικανό να σκοτώσει άνθρωπο, και οι σχετικές γνώσεις που δείχνουν την επιθετικότητα του αρσενικού, με βοήθησαν να φυλάγομαι... από τον εαυτό μου...

Στο παρόν άρθρο δεν αναζητούμε τα κοινωνικά μέτρα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση της βίας κατά των γυναικών αλλά επισημαίνουμε μερικές από τις βιολογικές διαστάσεις του προβλήματος.

Γιατί πιστεύουμε πως η επίγνωση και κατανόηση, το γνώθι σαυτόν, είναι το μεγαλύτερο δυνατό φρένο για τη βίαιη συμπεριφορά.

Και αυτό είναι που πρέπει να πούμε στα αγόρια μας... Πως είναι, βασικά, ζώα [1]. Σαν τον ταύρο, τον τράγο, το βαρβάτο άλογο. Σαν τους κόκορες που μπορούν να σφαχτούν σε κοκορομαχίες. Πως έχουν τέτοια προδιάθεση από τη φύση τους. Η συνεισφορά των ανδρογόνων στην επιθετικότητα είναι γνωστή. Και η όλη αυτή κατασκευή, με το δυνατότερο μυϊκό σύστημα, εξελίχθηκε γιατί τα επιθετικά και δυνατά αρσενικά κέρδιζαν τη μάχη της αναπαραγωγής για την κατάκτηση των θηλυκών. Να τους πούμε πως τα θηλυκά δεν κερδίζονται πια κουτουλώντας τα κέρατα. Είναι ανόητο να συνεχίζουν να συμπεριφέρονται σαν τα τραγιά. Να τους πούμε πως η έμφυτη επιθετικότητά τους, εκτός από ευλογία δυναμισμού, είναι επικίνδυνη για αυτούς και για άλλους. Πως σαν κοινωνικά όντα μπορούν και οφείλουν να αναπτύξουν τις αρετές της ευγένειας και της καλοσύνης. Κι αν στην ιστορία της ανθρωπότητας (μια ιστορία πολέμων) οι συμπολεμιστές ανέπτυσσαν τη συντροφικότητα για τα μέλη της ομάδας τους, θα πρέπει να δουλέψουν για να ενστερνιστούν πως η «άλλη» ομάδα (εθνική, θρησκευτική, τοπική, σχολική, ποδοσφαιρική κλπ., κλπ.) δεν είναι αληθινά εχθρός.

Η βία των ανδρών δεν είναι μόνο, ούτε κυρίως, επί των γυναικών

Οι φεμινίστριες, και όχι μόνο, θεωρούν πως «Η βία κατά των γυναικών σχετίζεται άμεσα από τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν τα αγόρια στην κοινωνία μας. Είναι θέμα μαθήσεως.» (Αντωνίου, 2021)

Όντως σχετίζεται άμεσα, αλλά δεν είναι αυτή η αρχή της ιστορίας. Αν η άνιση μεταχείριση μεταξύ των αγοριών- κοριτσιών παιδιών ήταν υπεύθυνη για την κυριαρχική στάση που τα αγόρια υιοθετούν απέναντι στα κορίτσια, πώς ερμηνεύεται το παγκόσμιο γεγονός ότι πάνω από 80% των ανθρωποκτονιών έχει θύματα άνδρες (United Nations Office for Drugs and Crime, 2022) και φυσικά τελούνται από άνδρες;

Η βία που καταλήγει σε δολοφονία είναι βασικά ενδοανδρική υπόθεση… Μήπως η μάνα και ο πατέρας με τη συμπεριφορά και τη διδασκαλία τους διδάσκουν το αγόρι τους να σκοτώνεται με άλλους άνδρες (πέρα από το να σκοτώνει την γυναίκα του); Εκείνοι του υποδεικνύουν π.χ. να σκοτώνεται με τους οπαδούς της άλλης ποδοσφαιρικής ομάδας; (Δες και το άρθρο: Είναι απλώς ανόητοι οι οπαδοί ή κάποιες βαθύτερες ανάγκες τους οδηγούν;) Η φεμινίστρια η οποία βλέπει μόνο τη βία των ανδρών ενάντια σε γυναίκες προφανώς δεν βλέπει πέρα από αυτό που ενδιαφέρει την ίδια. Αν όμως δεν κατανοείς σοβαρά ένα φαινόμενο (την πιο βίαιη φύση του άνδρα σε σχέση με εκείνη της γυναίκας) και το αντιμετωπίζεις βασικά με ανταγωνιστική «κακία», δεν μπορεί να έχεις τις ενδεικνυόμενες προτάσεις αντιμετώπισής του.

Γιατί αναπτύχθηκε ιστορικά η πατριαρχία και επιβλήθηκε η ανδροκρατία σχεδόν σε κάθε τόπο και πολιτισμό της γης, ακόμα και σε άσχετους παντελώς μεταξύ τους πολιτισμούς;

Αν δεν ληφθεί υπ’ όψιν η βιολογική βάση, δεν υπάρχει σοβαρή ερμηνεία [2]. Ούτε γιατί υφίστανται τόσο μεγάλες ομοιότητες συμπεριφοράς με τα άλλα θηλαστικά. Εκτός κι αν το λιοντάρι, ο ταύρος, ο τράγος, ο κόκορας κ.α. διδάσκονται την «αρσενικοκρατία»! Κι όμως, η απάντηση είναι απλή: οι διαφορετικές κοινωνίες πήραν την ίδια κατεύθυνση από τη βιολογία. Στη συνέχεια, αυτά που λαμβάνουν χώρα σε κοινωνικό επίπεδο, ως πεποιθήσεις, ήθη και έθιμα, πολιτισμός, έχουν όντως καθοριστική σημασία. Ας μην ξεχνάμε πως δεν είναι τα πορνό τεράστια βιομηχανία επειδή οι νέοι διδάχτηκαν να δίνουν σημασία στη σεξουαλικότητα, αλλά διότι οι άνθρωποι είναι φύσει σεξουαλικά όντα. Δεν θα ασχολούνταν όλος ο κόσμος με τη μαγειρική, όσες εκπομπές κι αν είχαν οι τηλεοράσεις, αν οι άνθρωποι δεν είχαν την ανάγκη να τρώνε.

Ας δούμε πολύ επιγραμματικά την κοινωνιοβιολογική ερμηνεία, η οποία είναι η μόνη που μπορεί να φωτίσει το φαινόμενο της ανδροκρατίας και των ανάλογων συμπεριφορών στα ζώα.  

Τα αρσενικά που πετυχαίνουν στις μάχες για την κατάκτηση των θηλυκών είναι τα δυνατότερα και τα πιο επιθετικά. Αυτά, τα πετυχημένα αρσενικά, διαιωνίζουν τα γονίδιά τους ευκολότερα. Οι άνδρες ανέπτυξαν επιθετικότητα και δυνατότερο μυϊκό σύστημα περισσότερο από τις γυναίκες, οι οποίες δεν τα χρειάζονταν. Η διαφορά ξεκινά από το διαφορετικό γενετικό σύστημα των φύλων: το αρσενικό παράγει τεράστια ποσότητα σπερματοζωαρίων σε κάθε εκσπερμάτιση και μπορεί να μην συμμετέχει διόλου στην τεκνοποίηση αφότου γονιμοποιήσει το θηλυκό. Το θηλυκό ωστόσο έχει περιορισμένα ωάρια, μεγάλης βιολογικής αξίας, κυοφορεί, γεννάει, θηλάζει κλπ.

Το βιολογικό συμφέρον του αρσενικού, από την άποψη της δημιουργίας απογόνων, είναι να γονιμοποιεί πολλά θηλυκά, ενώ του θηλυκού να αποδώσει η τεράστια επένδυση που κάνει. Η πολυγαμική συμπεριφορά του αρσενικού και η τάση για «φωλιά» του θηλυκού, οι οποίες είναι τόσο συνηθισμένες στα ζώα, όσο και στον άνθρωπο, γίνονται έτσι κατανοητές. Επίσης, το θηλυκό ξέρει πάντα ότι το παιδί στην κοιλιά της είναι δικό της, ενώ το αρσενικό δεν το γνωρίζει.

Για να μην μεγαλώνει το παιδί ενός άλλου, το αρσενικό έχει συμφέρον από την μονογαμία του θηλυκού. Οπότε, η κοινωνία και οι θρησκείες, θεσπίζοντας «ηθικούς κανόνες», ήθη και έθιμα, που εξυμνούν την παρθενία ως «αγνότητα» των γυναικών, τις μπούργκες και τις κλειτοριδεκτομές, τα φυλασσόμενα από ευνούχους χαρέμια, και ένα σωρό άλλα τρομερά, δεν έκαναν τίποτε περισσότερο από το να συνεπικουρούν αυτό το «συμφέρον» των ανδρών. (Διαβάστε το βιβλίο Η Ιερή αγελάδα και ο βδελυρός χοίρος για να δείτε πώς οι διατροφικές συνήθειες οι οποίες θα ήταν καλό εξ’ ανάγκης να υφίστανται σε έναν τόπο, σε σχέση δηλαδή με το τι υπάρχει να φαγωθεί και τι μπορεί να είναι επικίνδυνο και ασύμφορο, γίνονται ήθη και έθιμα, «θεϊκές εντολές» και κανόνες διατροφής).

Ας σημειωθεί πάλι πως, αν δεν ληφθεί υπ’ όψιν η βιολογική διαφορά των φύλων στη διαδικασία της τεκνοποίησης, οι θρησκευτικές και ηθικές επιταγές μονογαμίας, παρθενίας, μη ηδονής των γυναικών κλπ, δεν έχουν εξήγηση.

Η κοινωνική και ψυχολογική διάσταση. Πού μπορεί να «φταίει» η μάνα;

Και ενώ συνολικά οι δράστες και τα θύματα των ανθρωποκτονιών είναι 80% άνδρες, οι γυναίκες είναι κατά 53% θύματα των ανθρωποκτονιών στο σπίτι. Δηλαδή, οι γυναίκες εκτός  σπιτιού ήταν αποδέκτες πολύ μικρής βίας σχετικά, αλλά το σπίτι τους αποδεικνύεται ο πιο επικίνδυνος τόπος και καθίστανται εκείνες πλειονότητα των θυμάτων εντός αυτού. Οι δράστες είναι σύντροφοι ή συγγενείς των γυναικών, βασικά άνδρες.

Δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για τους ακριβείς λόγους που οδηγούν σε γυναικοκτονίες, διεθνώς και στη χώρα μας, εφόσον η κατάταξη των περιπτώσεων είναι δύσκολη και κάθε μια έχει μοναδικά χαρακτηριστικά. Μελετώντας ωστόσο συγκεκριμένες υποθέσεις μπορέσαμε να συμπτύξουμε τους κύριους λόγους στους παρακάτω δύο:

1. Διαρκής ενδοοικογενειακή βία, που κάποια στιγμή κορυφώνεται
2. Λύση του δεσμού, εγκατάλειψη του συντρόφου από τη γυναίκα, ο οποίος μπορεί να νιώθει εξάρτηση από αυτήν, κτητικότητα και ζήλεια. Λόγοι τιμής (από συγγενείς της γυναίκας).

Συχνά η γυναικοκτονία είναι το αποκορύφωμα μιας μακροχρόνιας κατάστασης ενδοοικογενειακής βίας, καυγάδων, παντοειδών προβλημάτων και ασυνεννοησίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το  γεγονός ότι δεν σκοτώνει η γυναίκα τον άνδρα αλλά ο άνδρας τη γυναίκα είναι βασικά αποτέλεσμα της βιαιότερης συμπεριφοράς και δύναμης του άνδρα.

Στη δεύτερη όμως κατηγορία, οι ψυχικές και κοινωνικές συνιστώσες είναι πολύ ισχυρότερες. Η γυναίκα- μάνα που χωρίς αυτή δεν μπορώ να ζήσω, η γυναίκα είναι κατώτερη, οφείλει να είναι πιστή, υπάκουη, να μην ενδιαφέρεται για το σεξ και την ηδονή, να μην την αγγίξει κανείς, να μην δει τα μαλλιά της ή και το πρόσωπό της κ.λπ., κ.λπ., έχουν τον κύριο λόγο στα εγκλήματα κατοχής και τιμής [3]

Ας σταθούμε όμως στο άκρως ενδιαφέρον ερώτημα αν, και σε τι, θα μπορούσαν να «φταίνε» οι μητέρες. Εν πρώτοις, των αγοριών.

Το «φταίνε» τίθεται εντός εισαγωγικών διότι τα λάθη που θα περιγράψουμε δεν είναι κάτι που οι γυναίκες κάνουν συνειδητά και σκόπιμα. Δεν είναι αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησής τους, εφόσον καμιά γυναίκα δεν θέλει να κάνει το αγόρι της βίαιο και πιθανό δολοφόνο της γυναίκας του.

Η εξαρτησιακή σχέση η οποία αρκετά συχνά δημιουργείται μεταξύ μάνας και γιου μπορεί να είναι βασικός λόγος που εκείνος δεν μπορεί αργότερα να αποδεχθεί την απόρριψη και την εγκατάλειψη από τη σύντροφό του.

Τη σύντροφο, στην αγκαλιά της οποίας είχε μεταβιβάσει ασυνείδητα την ασφάλεια που βίωνε στην αγκαλιά της μάνας. Χωρίς αυτή την ασφάλεια ο κόσμος γίνεται αβίωτα απειλητικός, δεν αντέχεται. Και ένα ταραγμένο μυαλό ενίοτε θεωρεί πως προδίδεται, εγκαταλείπεται, προτιμά να πεθάνει και ο ίδιος, από το να αποδεχθεί πως η αγκαλιά αυτή θα δίδεται σε κάποιον άλλον, σκοτώνει τη σύντροφο και αυτοκτονεί. Το γεγονός ότι δεν κάνουν όλοι οι άνδρες που τους εγκαταλείπουν οι γυναίκες τους κάτι τέτοιο δείχνει πως η παθολογική εξάρτηση δεν είναι απαραίτητο να συμβεί ή πως είναι δυνατό να υπερβαίνεται από την πλειονότητα των ανδρών εφόσον αυτή έχει λάβει χώρα κατά την παιδική ηλικία. Σε αυτού του είδους τη βία, εκτός από την πιθανή συνεισφορά μιας κληρονομικής τάσης για ψυχοπαθολογία στο αγόρι, μπορεί και η συμπεριφορά της μάνας να είναι μεγάλη. Αντί δηλαδή να βοηθά το αγόρι να απαγκιστρωθεί από εκείνη, να επιδιώκει την εξάρτησή του. Οι λόγοι για να κάνει κάτι τέτοιο μια μάνα είναι πολλοί, αλλά δεν είναι το αντικείμενο του παρόντος άρθρου.

Ευθύνη επίσης έχει η μάνα, όσο και ο πατέρας του αγοριού, όταν αναπαράγουν έμπρακτα και θεωρητικά την πατριαρχία στην οικογένεια. Στις σχέσεις μεταξύ άνδρα- γυναίκας, στη μεταχείριση των αγοριών- κοριτσιών παιδιών της οικογένειας κλπ. Ας σημειωθεί πως και σε αυτή την περίπτωση οι άνθρωποι, αναπαράγοντας τις πεποιθήσεις της κοινωνίας στην οποία ζουν, θεωρούν πως προετοιμάζουν τα παιδιά τους σωστά για να βγουν στην κοινωνία. Δεν νομίζω πως πιστεύει κανείς ότι υπάρχουν γονείς που φτιάχνουν συνειδητά αγόρια δολοφόνους των συντρόφων τους. Υπό αυτή την οπτική, οι γονείς είναι επίσης θύματα της κοινωνίας και της ιστορικής εποχής που ζουν.

Εξομοίωση άνδρα- γυναίκας ή αποδοχή των βιολογικών διαφορών; Τι να προσπαθούμε, τι να επιδιώκουμε;  

Η βιολογική εξέλιξη (ή ο Θεός, αν προτιμάτε) έκανε τις διαφορές των φύλων. Με διαφορετικά πρωτογενή χαρακτηριστικά του φύλου: όρχεις, πέος, σπερματικοί πόροι, προστάτης για τους άνδρες, ωοθήκες, σάλπιγγες, μήτρα, κόλπος για τις γυναίκες. Με διαφορές και σε δευτερογενή χαρακτηριστικά, όπως: ανάπτυξη τριχοφυΐας στο πρόσωπο (γένια, μουστάκι) και στο σώμα, αύξηση μυϊκής μάζας και ανάπτυξη του στέρνου, βάθυνση της φωνής, στους άνδρες, ανάπτυξη μαστών, αύξηση του λίπους στους γοφούς και στους μηρούς, εμμηνόρροια κλπ. στις γυναίκες.

Προσωπικά, δεν νομίζω πως οι άνθρωποι έχουμε κάποιου είδους ηθική υποχρέωση να θεωρούμε ιερό ό,τι βρήκαμε, πως δεν πρέπει να αγγίξουμε ή μεταβάλουμε κάτι «γιατί έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί έτσι τα βρήκαμε και οφείλουμε να τα διατηρήσουμε». Ταυτόχρονα, οπωσδήποτε δεν είναι σοφό να επιδιώκονται αβασάνιστα αλλαγές σε πράγματα που έχουν λειτουργήσει για χρόνια.

Οι άνθρωποι έχουμε πετύχει ένα πολύ μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης, έχουμε αντιμετωπίσει ασθένειες και μπορεί στο μέλλον να δούμε εκπληκτικές καινοτομίες σε πολλά πράγματα. Όπως ας πούμε από απευθείας διασύνδεση του ανθρώπινου εγκεφάλου με τεχνητή μνήμη ή και γενετικές τροποποιήσεις που μπορεί να προσφέρουν ποικίλα σημαντικά οφέλη στην ανθρωπότητα. Δεν λέω λοιπόν όχι σε προσπάθεια εξάλειψης των διαφορών του φύλου από φόβο αλλαγών, ακόμα και στη βιολογία. Λέω όχι στην εξομοίωση των φύλων, επειδή η υφιστάμενη διαφορά μού φαίνεται δώρο και, ανάλογα, ξέρω ότι βιώνεται από την πλειονότητα των ανθρώπων.

Ναι, η διαφορά της συνεισφοράς των δυο φύλων στην τεκνοποίηση είναι όντως πολύ μεγάλη. Όμως η διαφορά συνεπάγεται οπωσδήποτε και αδικία; Τι είναι πιο σημαντικό, η δυνατότητα να κυοφορείς, να γεννάς, να έχεις μεγαλύτερη υπομονή και να ζεις τελικά περισσότερο ή η μεγαλύτερη σωματική δύναμη και αντοχή;

Τι είναι πιο καλό, να είσαι δέντρο στη γη ή φτερό στον άνεμο;

Έχουν ακουστεί απόψεις πως ίσως θα έπρεπε να αμβλύνουμε τη βιολογική διαφορά στην τεκνοποίηση προσπαθώντας να βρεθεί τρόπος να κυοφορούν και οι άνδρες στο έντερο, να γεννούν με καισαρική, να κάνουν γαλακτοφόρα στήθη με ορμονοθεραπείες ώστε να θηλάζουν, να αμβλύνουν ίσως στη συνέχεια την επιθετικότητά τους με ενέσεις αντιανδρογόνων ώστε να αποκτήσουν μεγαλύτερη υπομονή και καρτερικότητα, προκειμένου να αντέξουν να μεγαλώσουν ένα παιδί. Δεν έχω ακούσει προτάσεις να «πειράξουμε» ως ανθρωπότητα και άλλα, όπως να βγάλουν γένια οι γυναίκες ή να κάνουν περιφέρεια οι άνδρες, αν και μεμονωμένοι άνθρωποι το επιχειρούν. Θα μπορούσαμε να πούμε: όποιος το θέλει και το χρειάζεται, ας το κάνει. Οι άνδρες και οι γυναίκες που νιώθουμε όμορφα και εν τάξει στο σώμα μας και λατρεύουμε το διαφορετικό σώμα του άλλου φύλου, γιατί να επιθυμούμε αλλαγές; Αλλαγές που θα είναι εξαιρετικά επώδυνες και έχουν συντριπτικά μεγάλες πιθανότητες να αποτύχουν και να οδηγήσουν σε καταστροφές; Απλώς για να εξυπηρετήσουμε μια νηπιακή απαίτηση δικαιοσύνης; Μα δεν είμαστε όλοι ίδιο ύψος και δεν έχουμε την ίδια νοημοσύνη. Δεν έχουμε το ίδιο επίπεδο υγείας. Δεν έχει βρεθεί ακόμα Προκρούστης για το μυαλό και την υγεία, αν θεωρηθεί πως αυτός θα μπορούσε να διευθετήσει το ύψος.

Οι «αδικίες» είναι παντού στη φύση και στη βιολογία. Αυτό που μπορούμε σαν ανθρώπινος πολιτισμός είναι να επιδιώκουμε την ισοτιμία.

Θεωρώντας εξίσου ιερό το ταξίδι κάθε ανθρώπου στη ζωή, πως όλοι οι άνθρωποι έχουμε δικαίωμα να το πορευτούμε χωρίς απαραίτητα με τον ίδιο βηματισμό και χωρίς κάποιοι από εμάς να κάνουν βάσανο το ταξίδι του άλλου.

Υπάρχουν όμως πράγματα που πρέπει να πούμε και στα κορίτσια 

Είπαμε στο αγόρι, παραπάνω, να θυμάται το επιθετικό τέρας που κρύβει μέσα του. Υπάρχουν όμως πράγματα που θα είναι καλό να τολμήσουμε να πούμε και στα κορίτσια, κι όχι να θεωρούμε πως είναι προσβλητικό ή προκλητικό να κάνουμε κάτι τέτοιο, εφόσον αυτές είναι συνήθως τα θύματα της βίας.

Να τους πούμε πως δεν εξισώνονται κοινωνικά με τον άνδρα αντιγράφοντάς τον βιολογικά και συμπεριφορικά. Να τους πούμε ότι και η δική τους συμπεριφορά μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της ανδρικής βίας απέναντί τους. Πως όσες κρυφοθαυμάζουν τους άνδρες, συμπεριφέρονται ως άνδρες, είτε επιδιώκουν την αρρενοποίηση του κοριτσιού τους, το κάνουν γιατί δεν έχουν καταλάβει τη δύναμη της θηλυκότητας. Θεωρούν μειονέκτημα να είναι κάποιος λιγότερο επιθετικός στη συμπεριφορά του; «Να βρεις μια γυναίκα να τον φροντίζει», λένε για άνθρωπο που χρειάζεται φροντίδα, κι όχι «βρες έναν άνδρα». Και τούτο δεν είναι κοινωνική προκατάληψη. Είναι επειδή η γυναίκα είναι καλύτερη σε αυτό. Διότι από τη φύση της έχει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στο να σταθεί δίπλα στον έχοντα ανάγκη, όπως είναι φτιαγμένη να αντέχει στο μεγάλωμα του μωρού της. Ενώ ο άνδρας σκαρφαλώνει στις σκαλωσιές και, παρά τη σημαντική ισότητα των φύλων στις δυτικές κοινωνίες, δεν είναι μισοί άνδρες και μισές γυναίκες στις οικοδομές ή στις άλλες βαριές δουλειές. Μπήκαν οι γυναίκες στο στρατό, αλλά όπου γίνονται πόλεμοι άνδρες είναι στις μάχες. Άνδρες σκοτώνονται χωρίς λόγο στα γήπεδα. Προτείνει μήπως κάποιος να αναβαθμιστούν και να σκοτώνονται σε ίσους αριθμούς και τα κορίτσια στους πολέμους ή στα γήπεδα;

Ας τολμήσουμε να πούμε στα κορίτσια ότι δεν είναι μειωτικό το να εκδηλώνουν μικρότερη επιθετικότητα. Δεν χρειάζεται να ουρλιάζουν, να σπάνε, να χτυπάνε όταν διαφωνούν, να κάνουν τις μαγκιές που βλέπουν στις χαζές ταινίες και σειρές [4], για να μην θεωρούνται υποτελείς και υποδεέστερες. Δεν μειώνονται όταν δείχνουν αυτοσυγκράτηση. Ανώτερα αποδεικνύονται. Δεν είναι καθόλου έξυπνο το «γιατί εγώ να συγκρατούμαι κι όχι αυτός;» Και οι δυο πρέπει, και αυτός πολύ περισσότερο.

Το κορίτσι όμως είναι καλό να θεωρεί αρετή και όχι μειονέκτημα τη μικρότερη επιθετικότητά του. Ο καλός λόγος, το χάδι είναι εξαιρετικά αποδοτικότερα μέσα για τη λύση των διαφορών. Και ένα κορίτσι μπορεί να τα χρησιμοποιεί ευκολότερα. Κι αυτά είναι ευχής έργο να τα χρησιμοποιεί, όχι μόνο γιατί δεν τη συμφέρει να ξυπνήσει το θηρίο που κρύβει μέσα του, αλλά και διότι το κορίτσι μπορεί ευκολότερα να περιορίσει τη φύσει μικρότερη επιθετικότητά της και να οδηγήσει στην ευγένεια και στην καλοσύνη και εκείνον.

Τελικά ας θυμόμαστε: Οι κοινωνίες γίνανε «από μόνες τους» ανδροκρατούμενες διότι επικράτησε το πιο επιθετικό φύλο. Το ότι οι κοινωνίες πολλαπλασιάζουν και αναβαθμίζουν τις διαφορές των φύλων καθιστά όντως αναγκαίο να προσπαθούμε να βελτιώνουμε νόμους, θεσμούς, συνήθειες, προκαταλήψεις, ήθη και έθιμα, χωρίς όμως να ξεχνάμε τις υφιστάμενες βιολογικές διαφορές των φύλων.

Ευτυχώς, οι διαφορές μπορεί να είναι εφαλτήριο βελτιώσεων και απάλειψης της βίας και της ανισοτιμίας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Για τον σύγχρονο άνθρωπο που κατανοεί και προσπαθεί με εφόδιο τη γνώση, η ισότητα είναι δυνατή.

Οι προσπάθειες εξομοίωσης είναι αποτέλεσμα μικρόνοιας και καταδικασμένες σε αποτυχία. Δεν μπορούμε να κάνουμε τα αγόρια κορίτσια ή τα κορίτσια αγόρια, και θα ήταν ακόμα χειρότερα αν μπορούσαμε να το πετύχουμε. Οι ταυρομαχίες γίνονται με ταύρους και όχι αγελάδες, οι κοκορομαχίες με κόκορες και όχι κότες. Ας εξαλείψουμε τις ταυρομαχίες και τις κοκορομαχίες. Δεν είναι λύση να κάνουμε τους ταύρους αγελάδες ή τους κόκορες κότες. Ας μην ξεχνάμε ακόμα, σε καμιά γυναίκα η οποία καταφέρνει να ευνουχίσει τον άνδρα της δεν αρέσει αυτό που εκείνος γίνεται μετά…

Αναφορές

Andre Jacques, Η ανδρική σεξουαλικότητα, 2017, Εκδόσεις Πατάκη

Marvin Harris Ιερή αγελάδα και ο βδελυρός χοίρος, Προβλήματα διατροφής και πολιτισμού, 1989, Εκδόσεις Τροχαλία

(United Nations Office for Drugs and Crime, 2022, Gender- related killings of women and girls (Femicide/ Feminicide) unwomen.org/sites/default/files/2023-11/gender-related-killings-of-women-and-girls-femicide-feminicide-global-estimates-2022-en.pdf 

Αντωνίου Αντώνης, Πατριαρχία και η βία κατά των γυναικών, 2021, huffingtonpost.gr/entry/patriarchia-kai-e-via-kata-ton-yenaikon_gr_60cc3bb5e4b02e04e28ad140 

Κερασίδης Στέλιος, Είναι απλώς ανόητοι οι οπαδοί ή κάποιες βαθύτερες ανάγκες τους οδηγούν; 2024 

Παράρτημα

[1] Αυτό φυσικά ισχύει για όλους τους ανθρώπους. Όσοι τείνουν να ξεχνούν την βιολογική βάση τους και βλέπουν μόνο την κοινωνική τους διάσταση, ας προσπαθήσουν για λίγο να μην ανασάνουν, να μην εξυπηρετήσουν τις βασικές τους ανάγκες για νερό, τροφή, αφόδευση, ύπνο… Μπορούν μήπως να αποτρέψουν την βιολογική φθορά το γήρας και τον θάνατο; Αυτοί που βλέπουν σε κάθε πρόβλημα μόνο την κοινωνική διάσταση (που όντως υφίσταται) μοιάζει να αυταπατώνται στο μέγιστο βαθμό υπαρξιακά. Συχνά είναι σα να ψάχνουν κάτω από την κολώνα που φωτίζει για να βρουν τα κλειδιά, παρότι τα κλειδιά τα έχασαν αλλού…

[2] Οι υποτιθέμενες ελάχιστες εξαιρέσεις μητριαρχικών κοινωνιών είναι μάλλον στην φαντασία λίγων ανθρωπολόγων και δεν φαίνεται η ύπαρξή τους να υποστηρίζεται από σοβαρά στοιχεία. Φυσικά, υπάρχουν και «εναλλακτικές» ερμηνείες για την πατριαρχία, σαν κι αυτήν της Φρανσουάζ Εριτιέ: πως πρόκειται για κυριαρχία αντιδραστική στην αποκλειστική δυνατότητα των γυναικών να εξασφαλίζουν την αναπαραγωγή αρσενικών όπως και θηλυκών: «Η ανδρική κυριαρχία ξεκινά από αυτή τη διαπίστωση και από τη συνεπακόλουθη ανάγκη του άνδρα να οικειοποιηθεί το γυναικείο σώμα»!! (Andre, 2017) Προσωπικά μένω έκπληκτος με το μέγεθος της αυθαιρεσίας…

[3] Γυναικοκτονίες για λόγους τιμής λαμβάνουν χώρα κυρίως σε πιο καθυστερημένες πολιτισμικά χώρες. Οι διαφορές μεταξύ των διαφόρων πολιτισμών σε ό,τι αφορά στην ισότητα των φύλων είναι πολύ μεγαλύτερες απ’ ό,τι οι βιολογικές, παγκοσμίως. Το γεγονός αυτό (ότι οι κοινωνικές- πολιτισμικές διαφορές είναι μεγαλύτερες από τις βιολογικές στο σύνολο της ανθρωπότητας) είναι αλήθεια πως δικαιώνει εν πολλοίς τους κοινωνιολογίζοντες. Η άποψη «αν μπορούμε να κάνουμε τόσα πολλά αλλάζοντας τις κοινωνικές πεποιθήσεις ενώ μπορούμε πολύ λιγότερο να επιδράσουμε επί της βιολογίας, γιατί να ασχολούμαστε με τη βιολογία και να μην μείνουμε στα κοινωνικά μέτρα;» φαίνεται να διαθέτει κάποια λογική. Η απάντηση όμως είναι πως, αν δεν κατανοούμε με τη μεγαλύτερη δυνατή πληρότητα τα φαινόμενα, οι προτάσεις βελτίωσης μπορεί να είναι ανεφάρμοστες, επώδυνες, αναποτελεσματικές.

[4] Εκεί όπου ένα αδύνατο κορίτσι δίνει γροθιά στον φουσκωτό και τον πετάει πέρα, γελοιοποιώντας κάθε νόμο της  φυσικής. Στην πραγματικό κόσμο, μια τέτοια συμπεριφορά του κοριτσιού της στοιχίζει την ζωή, όταν το φουσκωτό ζώο απέναντί της τής ανταποδίδει την γροθιά…