Ενοχοποίηση θύματος (Victim blaming)

Ακρόαση άρθρου......

Victim blaming. Πόσο συχνό φαινόμενο στην εποχή μας! Πρόκειται για την ενοχοποίηση αυτού που έχει υποστεί την αδικία, τη βία, την κακοποιητική συμπεριφορά. Ουσιαστικά, όταν περιγράφουμε τέτοια φαινόμενα αναφερόμαστε στην ενοχοποίηση του θύματος.

Χρειάζεται μεγάλη προσοχή, γυναίκες που είναι θύματα σωματεμπορίας και όχι μόνο, που είναι θύματα σωματικής βίας ή άλλων κακοποιητικών πράξεων, παιδιά που έχουν υποστεί βασανιστήρια ή εργάζονται παράνομα για να πλουτίσουν ενήλικες, ασθενείς που τους έχουν φερθεί με βάναυσο τρόπο αντί να τους προσφέρουν κατάλληλη ιατρική φροντίδα, πρόσφυγες που διώχθηκαν χωρίς να τους παρασχεθεί η απαραίτητη βοήθεια και αλληλεγγύη από το κράτος στο οποίο ζητούν άσυλο και πλείστοι άλλοι συνάνθρωποι μας που αναγκάστηκαν να ανεχτούν κακοποιητικές συμπεριφορές εις βάρος τους να προστατεύονται για να μην μετατραπούν από την πολιτεία σε “θύτες”, για να μην παραβλεφθούν από την δικαιοσύνη τα εγκλήματα αυτών που τους έβλαψαν.

Όταν το φταίξιμο ρίχνεται στο θύμα πρόκειται για ξεκάθαρη παραπλάνηση της κοινής γνώμης και της δικαιοσύνης. Όταν εκείνος που υπέφερε αναγκάζεται να “πληρώσει και τα ρέστα’, τότε έχουμε να κάνουμε, ας μου επιτραπεί η έκφραση, με μια κοινωνία "υπανάπτυκτη". Και μη νομίζετε ότι αυτό που περιγράφεται εδώ δεν είναι πιθανό να συμβεί, γιατί τα δεδομένα αποδεικνύουν το αντίθετο.

Πόσες και πόσες υποθέσεις “έκλεισαν” γιατί θεωρήθηκε ότι το θύμα "φαντάστηκε" τα γεγονότα, πόσοι και πόσοι ένοχοι απαλλάχτηκαν κατηγοριών γιατί κατάφεραν να ρίξουν το φταίξιμο σε αυτόν που έβλαψαν!

Δυστυχώς, κάθε σχεδόν γυναίκα που βιάζεται γίνεται στόχος κακόφημου κουτσομπολιού όταν το πάθημά της δημοσιοποιείται, είτε στην τοπική κοινωνία είτε στα ΜΜΕ.

Μα γιατί; Θα αναρωτιόταν κάθε σκεπτόμενος πολίτης. Αφού υπάρχουν νόμοι που προστατεύουν τα θύματα. Αφού οι θύτες τιμωρούνται, μέσω ειδικών διαδικασιών και νομοθεσίας.

Αφού όλα είναι ξεκάθαρα, πως ξεφεύγουν οι θύτες; Η απάντηση είναι απλή. Συχνά θεωρείται πως προκάλεσε το θύμα είτε με τα λόγια, είτε με το ντύσιμο είτε με την συμπεριφορά της γενικώς. Αυτό ακριβώς εκμεταλλεύονται κάποιοι κακοποιητές και ρίχνουν το φταίξιμο στο θύμα. Όχι μόνο εκτός της αίθουσας δικαστηρίου, αλλά και εντός αυτής, όπου δυστυχώς πολλοί από αυτούς αθωώνονται.

Το ίδιο ισχύει και για τα θύματα σωματεμπορίας που οι έμποροι μπορεί να ισχυριστούν ότι “πήγαιναν γυρεύοντας” ή ακόμη και για παιδιά που εργάζονται από πολύ μικρή ηλικία κάτω από πολύ άσχημες συνθήκες για να εξασφαλίσουν την επιβίωση, μπορεί τα αφεντικά τους να δικαιολογηθούν ότι τους προσέλαβαν για να “μην πεινάνε”.

Αν ρίξουμε μια ματιά στις ειδήσεις, μια οποιαδήποτε τυχαία μέρα, μπορούμε να καταλάβουμε πόσο συχνά συμβαίνουν φαινόμενα σαν αυτά που περιγράφηκαν παραπάνω και να δούμε ιδίοις όμμασι πώς κάποια θύματα δικάζονται και καταδικάζονται από λαϊκά δικαστήρια πριν ακόμη προλάβουν να αναζητήσουν το δίκιο τους μέσω της νομικής οδού και πόσο πολύπλοκες είναι κάποιες καταστάσεις γιατί δεν μπορεί να αποδειχτεί το κίνητρο του δράστη ή να καταρρεύσουν τα επιχειρήματα του θύτη.

Θεωρώ πως είμαστε υποχρεωμένοι, τόσο η πολιτεία με τους λειτουργούς της, όσο και οι ειδικοί επιστήμονες αλλά και οι απλοί πολίτες, να εξασφαλίσουμε την προστασία των θυμάτων και να μην αφήνουμε να αμαυρώνεται η φήμη τους πριν ακόμη εξεταστεί η υπόθεσή τους στα δικαστήρια.

Να εξασφαλίσουμε την φροντίδα των θυμάτων από ειδικό επιστημονικό προσωπικό όπως οι ψυχολόγοι, παθολόγοι, γυναικολόγοι, παιδίατροι, κοινωνικοί λειτουργοί και όποια άλλη ειδικότητα χρειαστεί που θα εξετάσουν την κατάσταση υγείας τους και θα τους παρέχουν σωματική αλλά και ψυχολογική υποστήριξη και όχι μόνο.

Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αναγκαία η συμβουλευτική. Είναι απαραίτητο να βρεθεί ένας τρόπος τα θύματα να ξεφύγουν. Π.χ. οι κακοποιημένες γυναίκες να έχουν ένα σπίτι να κοιμηθούν και να βρουν δουλειά μόλις καταφέρουν να ξεφύγουν από τους θύτες τους. Τα παιδιά που κακοποιούνται από τους γονείς τους να βρίσκουν μια ζεστή αγκαλιά να τα περιθάλψει και χέρια που θα απαλύνουν τον ψυχικό τους πόνο. Οι ασθενείς που παραμελήθηκαν ή ακόμη και έχουν υποστεί βία να μπορούν να απευθύνονται αλλού για υπηρεσίες υγείας και να μην αφήνονται στο έλεος του Θεού.

Και πάνω απ’όλα, να μην θεωρούμε δεδομένο ότι κάποιες κατηγορίες πολιτών δεν μας δίνουν αξιόπιστες πληροφορίες (π.χ. πολύ μικρής ηλικίας παιδιά ή ειδικής κατηγορίας θύματα π.χ. ιερόδουλες) και να τους παραμελούμε ή να μην τους αφήνουμε να καταγγείλουν τα παθήματά τους αλλά να εξετάζουμε ενδελεχώς, με κάθε τρόπο κι αν είναι δυνατόν, να διασταυρώνουμε πληροφορίες (επαγγελματικό, οικογενειακό, φιλικό περιβάλλον, γειτονιά κ.λ.π..) και μετά να καταλήγουμε σε συμπεράσματα.

Πάνω από όλα χρειάζεται να κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας και να σκεφτόμαστε πολύ πριν κατηγορήσουμε ένα θύμα ότι έφταιγε γι’αυτά που έπαθε. Να ρωτάμε τη λογική μας αλλά και τη συνείδησή μας, αν αυτό που συμβαίνει είναι σωστό ή ανήθικο ή ακόμη και παράλογο τελείως.

Η κοινωνία αντί να αγκαλιάζει τα θύματα κάποιες φορές τα κλοτσάει παραπέρα. Τα φορτώνει άδικα με το “βάρος της ενοχής”. Αυτό από δω και εμπρός ας μην το επιτρέψουμε να ξανασυμβεί. Ας εργαστούμε όλοι πάνω σε αυτόν τον σκοπό. Ας γίνουμε αρωγοί στο έργο της πολιτείας. Ας φροντίσουμε να ενώσουμε όλοι τα χέρια για μια κοινωνία καλύτερη. Μια κοινωνία πιο ανθρώπινη που δεν θα ανέχεται τέτοιου είδους αδικίες!