Οι 4 θέσεις της ζωής

Ακρόαση άρθρου......

Οι θέσεις της ζωής είναι θεμελιώδεις στάσεις – πεποιθήσεις που έχουμε για τον εαυτό μας και τους άλλους.  Ανάλογα με τις πεποιθήσεις αυτές, διαμορφώνεται η συμπεριφορά και οι σχέσεις μας και παίρνουμε αποφάσεις. 

Πρόκειται για μια έννοια που περιέγραψε πρώτος ο Eric Berne, ιδρυτής της Συναλλακτικής Ανάλυσης.  Η έννοια αυτή βασίζεται σε δύο γενικούς παράγοντες: πώς νιώθω για τον εαυτό μου και πώς νιώθω για τους άλλους ανθρώπους. 

Όπως είναι φυσικό, ο τρόπος που νιώθουμε για τον εαυτό μας και για τους άλλους, επηρεάζει το είδος των σχέσεων που κάνουμε.  Αυτή η επιρροή συνοψίζεται ως εξής:

1. Αν δεν νιώθω καλά ούτε με τον εαυτό μου, ούτε με τους άλλους, δεν έχω καθόλου σχέσεις.

2. Αν νιώθω πως δεν είμαι καλά, ενώ οι άλλοι είναι, τότε έχω την τάση να τους αποφεύγω ή να κάνω εξαρτητικές σχέσεις.

3. Αν νιώθω πως εγώ είμαι καλά, αλλά οι άλλοι όχι, έχω την τάση να τους απορρίπτω.

4. Αν νιώθω πως είμαι καλά, αλλά και οι γύρω μου το ίδιο, τότε έχω καλές διαπροσωπικές σχέσεις.

Συνδυασμοί Πεποιθήσεων, Θέσεις Ζωής

Οι πεποιθήσεις αυτές μπορούν να διατυπωθούν για τον εαυτό μας ως «είμαι ΟΚ» ή «δεν είμαι ΟΚ» και αντίστοιχα για τους άλλους ως «είναι ΟΚ» ή «δεν είναι ΟΚ».  Από τους συνδυασμούς των πεποιθήσεων, προκύπτουν και οι «Θέσεις Ζωής».  Οι περισσότερες θέσεις ζωής διαμορφώνονται σε μικρή ηλικία, ανάλογα με τις εμπειρίες και τα συναισθήματα που έχουμε βιώσει ως παιδιά. 

Χαρακτηριστικά των βασικών Θέσεων Ζωής: 

1. Δεν είμαι ΟΚ – Δεν είσαι ΟΚ

Μια θέση που χαρακτηρίζεται από παραίτηση και αυτοκαταστροφή.  Είναι συνήθως αποτέλεσμα απόρριψης κατά την παιδική ηλικία, με συνέπεια την απόρριψη του εαυτού μας.  Όταν πιστεύουμε ότι είμαστε ανεπαρκείς ή κακοί, τότε «προβάλλουμε» αυτό το χαρακτηριστικό και στους άλλους.  Έτσι κανένας μας τελικά δεν είναι «ΟΚ». 

Μερικές φορές αυτή η στάση ζωής μπορεί να οδηγήσει στην αποδοχή επιθετικών ή άλλων κακών συμπεριφορών, με το σκεπτικό «έτσι είναι η ζωή, κανένας δεν είναι ΟΚ».

Τα άτομα με αυτή τη στάση, δεν έχουν ενδιαφέρον για τη ζωή.  Δύσκολα μπαίνουν στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας, γιατί πολύ απλά πιστεύουν ότι κανείς δεν μπορεί να τους βοηθήσει.  Ως ψυχοπαθολογία, είναι κοντά στα χαρακτηριστικά της σχιζοειδούς προσωπικότητας.

2. Δεν είμαι ΟΚ – Είσαι ΟΚ

Μια θέση που χαρακτηρίζεται από ανασφάλεια και συναίσθημα κατωτερότητας.  Είναι συνήθως αποτέλεσμα υπερπροστασίας και καταπίεσης κατά την παιδική ηλικία.  Οι αυταρχικοί, αγχώδεις, επικριτικοί, πιεστικοί γονείς, αλλά και συνομήλικοι, ή δάσκαλοι, επηρεάζουν το παιδί που καταλήγει να νιώθει μειονεκτικά.

Και στην ενήλικη ζωή τα άτομα αυτά νιώθουν συχνά αδύναμα, ανεπαρκή, αβοήθητα, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.  Προσπαθούν πολύ σκληρά να ευχαριστήσουν τους άλλους και βάζουν συχνά τις ανάγκες των άλλων πιο πάνω από τις δικές τους.

Όπως είναι αναμενόμενο, πάσχουν πιο συχνά από άγχος, κατάθλιψη, δύσκολες σχέσεις.  Έτσι είναι η πιο συχνή Θέση Ζωής των ατόμων που επισκέπτονται σταθερά έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.  Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι καλό αρχικά να υιοθετήσει ο ειδικός ένα ρόλο καλού γονέα (του τροφοδοτικού γονέα που παρέχει φροντίδα, αλλά σταδιακά επιτρέπει την αυτονομία), με στόχο να φτάσει ο θεραπευόμενος στο ‘Είμαι ΟΚ’.

3. Είμαι ΟΚ – Δεν είσαι ΟΚ

Μια θέση που χαρακτηρίζεται από απομόνωση και εξουσιαστικές σχέσεις.  Είναι συνήθως αποτέλεσμα κακοποίησης κατά την παιδική ηλικία.  Η βία από το γονέα οδηγεί το παιδί σε αναζήτηση μοναχικής ικανοποίησης, καθώς μόνο στον εαυτό του βρίσκει ανακούφιση.

Επειδή αυτά τα άτομα θυματοποιούνται και καταδιώκονται, μπορεί να κάνουν το ίδιο στους άλλους.  Μπορεί να αναπτύξουν τελειομανία και επιτεύγματα και να περιφρονούν ή να θυμώνουν με τους λιγότερο ικανούς.  Στην ουσία δηλαδή πιστεύουν ότι η θέση εξουσίας που κατέχουν (π.χ. όταν γίνουν γονείς), ή πέτυχαν (π.χ. διευθυντική θέση στην εργασία), τους καθιστά ανώτερους από τους άλλους.  Εκείνοι δηλαδή είναι ΟΚ, ενώ οι άλλοι δεν είναι ΟΚ – έτσι πάντα φταίνε οι άλλοι.

Τα συμπλέγματα ανωτερότητας, η μοναξιά, ο συσσωρευμένος θυμός έως και μίσος, χτίζουν έναν παρανοϊκό ή μεγαλομανή τρόπο σκέψης.  Ως πελάτες ενός ειδικού ψυχικής υγείας θεωρούν ότι ο ειδικός δεν μπορεί να τους βοηθήσει, δεν τους καταλαβαίνει, αφού κανείς δεν είναι ΟΚ.   Έτσι ή αλλάζουν συχνά θεραπευτή, ή κάνουν εξαιρετικά αραιές και απρόβλεπτες επισκέψεις.

4. Είμαι ΟΚ – Είσαι ΟΚ

Μια θέση αποδοχής του εαυτού μας και των άλλων.  Είναι αποτέλεσμα σκέψης, εμπειρίας και λογικής επεξεργασίας και όχι απλά μια συναισθηματική αντίδραση. Αυτή λοιπόν η θέση είναι η μόνη που επιλέγεται συνειδητά με βάση την ενήλικη λογική.

Είναι μια θέση που ευνοεί τις ισότιμες σχέσεις (αφού κανείς δεν είναι ανώτερος ή κατώτερος) και την επίλυση προβλημάτων.  Το άτομο έχει αυτοπεποίθηση, ρεαλιστικές προσδοκίες και νιώθει γενικά ευτυχισμένο.

Αυτή η θέση είναι και το επιθυμητό αποτέλεσμα της ψυχοθεραπείας, η υγιής, ικανοποιητική και αποτελεσματική θέση ζωής.

Ψυχολογικά Παιχνίδια που παίζουν οι άνθρωποι

Οι «Θέσεις Ζωής» δεν είναι απαραίτητα μόνιμες ή σταθερές. Μπορεί να εναλλάσσουμε θέσεις, ή να φερόμαστε διαφορετικά με διαφορετικούς ανθρώπους (π.χ. σύντροφος – γονείς).  Συνήθως όμως υπάρχει μια βασική θέση που έρχεται στην επιφάνεια όταν αντιμετωπίζουμε κάποιον στρεσογόνο παράγοντα.

Πολλές φορές οι άνθρωποι παίζουν ψυχολογικά παιχνίδια που συντηρούν μια δυσλειτουργική θέση ζωής:  για παράδειγμα, επιλέγουμε ακατάλληλα άτομα για συνεργάτες ή συντρόφους, ώστε να «αποδείξουμε» ότι οι άλλοι «δεν είναι ΟΚ».  Έτσι αποφεύγουμε την (αγχωτική) αλλαγή των πεποιθήσεων μας. 

Τις θέσεις ζωής επομένως τις ενισχύουμε ή τις αλλάζουμε με την επίγνωση, τη συμπεριφορά, τις επιλογές μας. 

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Τζίνα Χονδρού - Ψυχολόγος

Τζίνα Χονδρού: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος - Msc στην Ψυχολογία Υγείας.
Άτομο, Ζευγάρι, Οικογένεια, Ομάδα. Συμβουλευτική - Ψυχοθεραπεία, Ψυχοεκπαίδευση.
Γνωσιακή & Συνθετική Θεραπεία.

2106399742

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού