Ο Ρόλος του Υψηλά Εκφραζόμενου Συναισθήματος στις Οικογένειες Ασθενών με Ψύχωση

Ακρόαση άρθρου......

Η σχέση μεταξύ του εκφραζόμενου συναισθήματος στην οικογένεια και της ανάπτυξης και εξέλιξης της ψύχωσης έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών ερευνών τα τελευταία χρόνια.

Το υψηλά εκφραζόμενο συναίσθημα (ΥΕΣ) είναι ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την πορεία της ψυχικής ασθένειας, ειδικά σε ασθενείς με ψύχωση.

Αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο κλίμα μέσα στην οικογένεια, όπου τα μέλη εκφράζουν έντονα αρνητικά συναισθήματα, όπως κριτική, υπερπροστασία ή συναισθηματική υπερ-εμπλοκή προς το άτομο που πάσχει.

Πώς επηρεάζει το ΥΕΣ τους ασθενείς με ψύχωση;

Αύξηση του κινδύνου υποτροπής: Έχει διαπιστωθεί ότι οι ασθενείς με ψύχωση που επιστρέφουν σε οικογενειακό περιβάλλον με υψηλό επίπεδο εκφραζόμενου συναισθήματος έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να υποτροπιάσουν. Είναι ένας από τους ισχυρότερους προγνωστικούς δείκτες για υποτροπές σε ασθενείς με ψύχωση. Οι συνεχείς εντάσεις και το αρνητικό κλίμα στην οικογένεια μπορούν να πυροδοτήσουν νέο επεισόδιο.  

Δυσκολίες στην κοινωνική επανένταξη: Το ΥΕΣ μπορεί να αποτρέψει τον ασθενή από το να αναπτύξει ανεξαρτησία και να ενταχθεί στην κοινότητα, καθώς φοβάται την αρνητική κριτική ή την υπερβολική φροντίδα από την οικογένεια.

Επιβάρυνση της ποιότητας ζωής: Το ΥΕΣ επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής όλων των μελών της οικογένειας, δημιουργώντας ένα τοξικό κλίμα και αυξάνοντας το στρες.  

Επιβάρυνση των συμπτωμάτων: Τα αρνητικά συναισθήματα, το στρες και οι εντάσεις εντός της οικογένειας μπορούν να επιδεινώσουν τα ψυχωτικά συμπτώματα.  

Δυσκολία στην κοινωνική επανένταξη: Το αρνητικό οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να δυσκολέψει την προσπάθεια του ασθενή να επανενταχθεί στην κοινότητα και να αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες,  καθώς φοβάται την αρνητική κριτική ή την υπερβολική φροντίδα από την οικογένεια. 

Επιβάρυνση της ποιότητας ζωής: Το ΥΕΣ επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής τόσο του ασθενή όσο και των άλλων μελών της οικογένειας.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ΥΕΣ;

Κριτική: Τα μέλη της οικογένειας ασκούν συνεχώς κριτική στον ασθενή, υποτιμώντας τις προσπάθειές του και τον κατηγορούν για τα προβλήματά του.

Υπερπροστασία: Υπερβολική φροντίδα και προστασία του ασθενή, που μπορεί να τον αποτρέψει από το να αναπτύξει ανεξαρτησία.

Συναισθηματική υπερ-εμπλοκή: Τα μέλη της οικογένειας είναι υπερβολικά συναισθηματικά εμπλεκόμενα με την ασθένεια του ασθενή, αγνοώντας τις δικές τους ανάγκες και μπορεί να οδηγήσει σε αποδιοργάνωση της οικογένειας και παραμέληση των υπολοίπων μελών.

Ανησυχία: Συνεχής ανησυχία για την πορεία της ασθένειας και τις επιπτώσεις της, αγωνία και ανυπομονησία να επανέλθει ο άνθρωπός τους στην προ νοσηρή ( πριν δηλαδή παρουσιάσει τα συμπτώματα και εκδηλωθεί η ψυχική δυσκολία), κατάσταση και λειτουργικότητα.

Επιθετικότητα: Εκδηλώνεται με απαξιωτικές, φραστικές ή σωματικές επιθέσεις προς τον ασθενή. 

Ποιες είναι οι αιτίες;

Έλλειψη γνώσεων: Η άγνοια για την ψυχική ασθένεια

Στρες: Η συνεχής φροντίδα ενός ασθενή μπορεί να προκαλέσει μεγάλο στρες στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Αίσθημα ενοχής: Οι συγγενείς μπορεί να νιώθουν ένοχοι ή υπεύθυνοι για την ασθένεια του αγαπημένου τους προσώπου.

Κοινωνικές προκαταλήψεις: Οι αρνητικές στάσεις της κοινωνίας απέναντι στις ψυχικές ασθένειες μπορούν να επηρεάσουν την οικογένεια.

Οικονομική κατάσταση: Οι οικονομικές δυσκολίες που προκύπτουν από την ασθένεια μπορούν να αυξήσουν τις εντάσεις στην οικογένεια.

Τι μπορεί να γίνει;

Ψυχοεκπαίδευση: Η οικογένεια μπορεί να ωφεληθεί από ψυχοεκπαιδευτικά προγράμματα που την βοηθούν να κατανοήσει την ασθένεια, να αναγνωρίσει τα δικά της συναισθήματα και να αναπτύξει πιο υγιείς τρόπους επικοινωνίας.

Οικογενειακή θεραπεία: Η οικογενειακή θεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα μέλη της οικογένειας να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, να μειώσουν το επίπεδο του στρες και να υποστηρίξουν αποτελεσματικότερα τον ασθενή.

Στήριξη στον ασθενή: Είναι σημαντικό ο ασθενής να έχει πρόσβαση σε επαγγελματική υποστήριξη, όπως ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή, για να διαχειριστεί τα συμπτώματα της ασθένειας.

Στήριξη ομάδων: Οι ομάδες υποστήριξης προσφέρουν ένα ασφαλές περιβάλλον για ανταλλαγή εμπειριών και πληροφοριών.

Ψυχοθεραπεία: Η ψυχοθεραπεία βοηθά τον ασθενή να αναπτύξει στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες, να βελτιώσει τις διαπροσωπικές του σχέσεις και να αυξήσει την αυτοεκτίμησή του.

Η συνεργασία με ψυχιάτρους, ψυχολόγους και κλινικούς κοινωνικούς λειτουργούς είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του ΥΕΣ.

Τεχνικές οικογενειακής θεραπείας

Οι τεχνικές οικογενειακής θεραπείας αποτελούν ένα πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση του υψηλά εκφραζόμενου συναισθήματος (ΥΕΣ) στις οικογένειες ασθενών με ψύχωση. Ας δούμε μερικές από τις πιο σημαντικές:

1. Εκπαίδευση για την Ψυχική Ασθένεια

Απομυθοποίηση: Ο θεραπευτής εξηγεί με απλά λόγια την ψυχική ασθένεια, διαλύοντας τους μύθους και τις προκαταλήψεις.

Κατανόηση συμπτωμάτων: Τα μέλη της οικογένειας μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα της ψύχωσης και να αντιδρούν με πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Διαχείριση κρίσεων: Ο θεραπευτής παρέχει στρατηγικές για την αντιμετώπιση κρίσεων και την αποφυγή της κλιμάκωσης της έντασης.

2. Βελτίωση της Επικοινωνίας 

"Εγώ" μηνύματα: Τα μέλη της οικογένειας μαθαίνουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους και τις ανάγκες τους χωρίς να κατηγορούν ή να κρίνουν τους άλλους.

Ακρόαση με κατανόηση: Ο θεραπευτής ενθαρρύνει τα μέλη της οικογένειας να ακούνε ενεργά ο ένας τον άλλον, χωρίς διακοπές ή κρίσεις.

Ρύθμιση του τόνου και της έντασης της φωνής: Τα μέλη της οικογένειας μαθαίνουν να επικοινωνούν με ήρεμο και σεβαστικό τρόπο.

3. Διαχείριση Συναισθημάτων 

Αναγνώριση συναισθημάτων: Τα μέλη της οικογένειας μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά.

Τεχνικές χαλάρωσης: Ο θεραπευτής διδάσκει τεχνικές χαλάρωσης, όπως η βαθιά αναπνοή και ο διαλογισμός, για τη διαχείριση του άγχους και της έντασης.

Αντιμετώπιση του θυμού: Τα μέλη της οικογένειας μαθαίνουν υγιείς τρόπους να εκφράζουν και να διαχειρίζονται τον θυμό τους.

4. Επαναπροσδιορισμός Ρόλων 

Ισορροπία μεταξύ φροντίδας και προσωπικών ορίων: Τα μέλη της οικογένειας μαθαίνουν να φροντίζουν τον ασθενή χωρίς να θυσιάζουν τις δικές τους ανάγκες.

Ανάπτυξη ανεξαρτησίας: Ο θεραπευτής ενθαρρύνει τον ασθενή να αναπτύξει ανεξαρτησία και να αναλάβει ευθύνες για τη ζωή του.

5. Στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων 

Ομαδική επίλυση προβλημάτων: Τα μέλη της οικογένειας μαθαίνουν να συνεργάζονται για την επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν.

Εύρεση συμβιβασμών: Ο θεραπευτής βοηθά τα μέλη της οικογένειας να βρουν λύσεις που ικανοποιούν όλους.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επιλογή των τεχνικών εξαρτάται από τις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε οικογένειας. Ο θεραπευτής θα αξιολογήσει την κατάσταση και θα προσαρμόσει το θεραπευτικό πρόγραμμα ανάλογα.

Συνοπτικά 

• Υψηλά επίπεδα κριτικής και συναισθηματικής υπερφόρτωσης συνδέονται με αυξημένα ποσοστά υποτροπής.
• Οι οικογενειακές παρεμβάσεις που στοχεύουν στη μείωση του EE μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση της ψυχικής υγείας των ατόμων με ψύχωση.
• Εκπαίδευση των μελών της οικογένειας για τον τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων τους μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα.

Βιβλιογραφία

1. Jones, A. et al. (2021). "The Impact of Expressed Emotion on Psychotic Relapse: A Systematic Review"** - Ανασκόπηση των επιπτώσεων του EE στην υποτροπή της ψύχωσης.

2. Smith, B. & Harris, K. (2022). "Family Interventions in Psychosis: The Role of Expressed Emotion" - Εξέταση των οικογενειακών παρεμβάσεων και του ρόλου του EE.

3. Wang, L. et al. (2023). "Expressed Emotion and Recovery Outcomes in First-Episode Psychosis" - Έρευνα για τη σχέση μεταξύ του EE και των αποτελεσμάτων της ανάρρωσης στην πρώτη εμφάνιση ψύχωσης.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ειρήνη Μπονίκου - Ψυχοθεραπευτής

Ειρήνη Μπονίκου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Κλινική Κοινωνική Λειτουργός και Ψυχοθεραπεύτρια. Διατηρεί το ιδιωτικό της γραφείο στο Κουκάκι. 

6942679151

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού