Ο Παγκόσμιος Νους του Αναξαγόρα: πέρα από το καλό και το κακό

Ακρόαση άρθρου......

Ο άνθρωπος ερχόμενος στη ζωή, ακολουθεί μία πορεία. Όποια όμως και να είναι αυτή, δεν μπορεί να αποφύγει τα προβλήματα που προκύπτουν στο διάβα του. Κάθε πρόβλημα όταν δημιουργείται, αναζητά τη λύση του μέσα από εμάς. Είναι οι προβολές του μέσα μας, που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε και ζητούν διέξοδο.

Έτσι,  προβάλλονται στο περιβάλλον, ούτως ώστε να μας γίνονται ευκολότερα ορατά ως αντι-κείμενα, αναδεικνύοντας τη σχέση μας με αυτά. Λες και ζητείται μία συμπόρευση -του έξω και του μέσα- ως προϋπόθεση για να ευτυχούμε. Αναδεικνύοντας έτσι την συσχέτιση του ατομικού με το οικουμενικό, όπως το διατυπώνει ο προσωποκετρικός ψυχολόγος Carl Rogers: “Το βαθιά ατομικό είναι οικουμενικό”.

Όποια όμως και να είναι τα επιτεύγματα και οι επιτυχίες, πάντοτε θα συνοδεύονται από  τα  εκκρεμεί, τα οποία αναζητούν και αυτά την ολοκλήρωση τους. Σαν ένα ζεύγος φαινομενικά αντίθετων, αλληλοσυμπληρώνονται, ώστε να διατηρηθεί ο βηματισμός μιας συνέχειας. Όλα εν τέλει, φαίνεται να υποτάσσονται σε μια αέναη κίνηση, όπως την διατυπώνει η Ηράκλειτος με την ρήση: “Τα παντα ρει”.

Ένας Συμπαντικός Νους, είναι σαν να διαφεντεύει τις ατομικές μας πορείες, ώστε να διασφαλίζει και να ισορροπεί την επίτευξη των οικουμενικών, αλλά και των ατομικών στόχων. Ο πρώτος που διατύπωσε την έννοια του Παγκόσμιου Νου -ως Διάνοια οικουμενική, μιας ενιαίας Σκέψης- είναι, εις εκ των μέγιστων προ-πλατωνικός  φιλόσοφος  Αναξαγόρας. Κατ’ αυτόν “Το Ον είναι Νους ”. 

Αντιλαμβανόμαστε κάτι, κυρίως μέσα από τις διαφορές ή τις ομοιότητες, της σχέσης μας με αυτό. Αντι-λαμβάνομαι αυτό που με προσ-καλεί, για μία νέα συνάντηση προς μια καλύτερη γνωριμία. Μια νέα διερεύνηση, είτε των διαφορών είτε των ομοιοτήτων μεταξύ μας. Αυτό απαιτεί διεργασίες ενός νοητικού διαλόγου. Επομένως, δια της σκέψης πρώτα, κάτι το προσεγγίζουμε. 

Ότι προϋποθέτει σκέψη, στην ουσία είναι επί-σκεψη του ενιαίου παγκόσμιου Νου. Μας καλεί  για μια συνάντηση διαλόγου, ώστε αυτό που θεωρούμε αντι-κείμενο, να εντοπίσουμε μέσα μας το αντίστοιχο υπο-κείμενο του. Δηλαδή να το υποκείμενο-ποιήσουμε, σαν να ήταν ήδη κάτι δικό μας.

Οι αντιθέσεις ανάμεσα σε δύο καταστάσεις, μας ωθούν να μπούμε στη διαδικασία του νοητικού διαλόγου. Πως όμως θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν δύο μέρη, αν δεν υπήρχε ένας κοινός κώδικας επικοινωνίας; 

Μέσα από τις έντονες αντιθέσεις, συνειδητοποιούμε την αξία του σωστού και του λάθους. Του πραγματικού και του ψευδούς. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το αντίθετο -αυτό καθαυτό- είναι ψευδές, έστω κι αν πραγματώνεται ως πραγματικό. Ψευδής συνήθως είναι ο τρόπος που ερμηνεύουμε το συμβαίνον. Γι’ αυτό η ζωή μας δίνει την ευκαιρία αναθεώρησης των προκαταλήψεων μας. Ο Επίκτητος διατύπωνε με σαφήνεια: “Δεν μας ταράζουν οι περιστάσεις, άλλα οι κρίσεις που έχουμε για αυτές.”

Ο άνθρωπος  συνήθως αντιπαραθέτει ως καλό, το αποδεκτό γι’ αυτόν, με το κακό, να θεωρείται το μη αποδεκτό. Αυτό λοιπόν που δεν μας είναι βάσιμα αποδεικτέο, είναι εκείνο που θεωρούμε ότι δεν είναι μέρος μας. Έτσι το αποποιούμαστε, γιατί το θεωρούμε πως δεν μας ανήκει, και γι’ αυτό δεν το βλέπουμε μέσα μας.

Είναι σύνηθες να βλέπουμε στον ορίζοντα μας, αυτό το οποίο πιστεύουμε και θεωρούμε καλό, ενώ να αποστρεφόμαστε το άγνωστο και ξένο προς εμάς, ως κακό.  

Για να υπάρξει όμως συνειδητοποίηση, θα πρέπει σε αυτό το παιχνίδι των κατ’ αρχήν φαινομενικά αντιθέτων, να βρούμε νοητικά αποδεκτούς τρόπους  σύνδεσης, συνύπαρξης και ένωσης: εντός  του ενιαίου Παγκόσμιου Νου, που χαρακτηρίζει και γεννά τα πάντα, Όλα κινούνται σε μία αέναη  κυκλική τροχιά κίνησης, φανερώσεων και αποκρύψεων, ενώσεων και διαιρέσεων.

Όσο βιώνουμε ότι είμαστε μέρος ενός ευρύτερου συνόλου, όπου η Παγκόσμια Διάνοια δημιούργησε -όπως την οραματίστηκε ο νους του Αναξαγόρας- εκεί θα βρίσκουμε την γαλήνη: όταν δια-του-νοός ανοιγόμαστε στον κόσμο, προς μια κοινή συμπόρευση.

Για την πορεία του ανθρώπου, είναι πολύ σημαντικό να ανακαλύψει ο ίδιος, τα βαθύτερα της αυθεντικής φύσης του. Τα περιεχόμενα εκείνα, τα οποία θα του προσδώσουν αληθινό νόημα και σκοπός στην ζωή του. Αυτό που βιώνουμε μέσα μας, αυτό είναι συνήθως που βλέπουμε και γύρω μας.

Είναι δύσκολο να αντισταθούμε στα καλέσματα που η ζωή μας καλεί να ακολουθήσουμε, μέσα από τις διακυμάνσεις που η ίδια προκαλεί. Με την καθοδήγηση της όμως, ωθούμαστε να συναντηθούμε με  τον αυθεντικό μας εαυτό. Με εκείνον που είναι ενταγμένος, στο αληθές ενός ενιαίου συνόλου. 

Ζούμε μέσα στο αληθές και το ψευδές των αισθήσεων, που μας παραπλανούν συχνά. Πέρα όμως και πάνω από την παροδικότητα των φαινομένων, το αληθινά αιώνιο, θα εκφράζεται μέσα από την αυθεντική ύπαρξη της ουσίας του Είναι Του. 

Αν βλέπουμε έναν κόσμο βυθισμένο, στην τραγωδία, τη σύγχυση και το χάος, χωρίς να ενεργούμε για το αντίθετο, θα σημαίνει ότι η κατάσταση αυτή, συνυπάρχει με τον τρόπο που ατενίζουμε τον κόσμο μέσα μας. 

Η εσωτερική ματιά αντιστρέφεται, όταν αγαπήσουμε και αποδεχτούμε χωρίς όρους, όλα όσα είμαστε. Όταν τα εντάξουμε στην αγκαλιά της Αγάπης του Παγκόσμιο Νου του Αναξαγόρα, τότε ο κόσμος γύρω μας θα αλλάζει, παράλληλα με την εσωτερική δική μας αλλαγή.

Η κάθε σκέψη είναι κάλεσμα σε Σχέση, με τον ενιαίο Νου, από τον οποίο απορρέει αλλά και επιστρέφει. Είναι στην ουσία της, η νοητική επί-σκεψη του Είναι. Με τις επι-σκέψεις αυτές, αντι-λαμβανόμαστε, κατά-νοούμε, εν-νοούμε, πορευόμαστε και οδηγούμαστε, είτε σε συγκλήσεις είτε σε αποκλείσεις. Έτσι, οι ενέργειες μας όμως προκύπτουν, σύμφωνα με τις προκαταλήψεις και τα πιστεύω που έχουμε για το εκάστοτε συμβάν. Αναδεικνύουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, σε σχέση με τον κόσμο που μας περιβάλλει. 

Την επόμενη φορά που θα μπούμε στο πειρασμό να αναφερθούμε σε κάτι ως καλό ή κακό, όμορφο ή άσχημο, φιλικό ή εχθρικό, ας αναρωτηθούμε: μήπως ο παγκόσμιος Νους, διά-του-νοός μας, δηλώνει τους τρόπος προσέγγισης και σύγκλισης των δυο.

Πρώτα στο Νου τα πάντα γεννιούνται. Εκεί βρίσκεται το εργαστήρι, όπου δημιουργούνται οι προϋποθέσεις επίτευξης κάθε στόχου. Μέσα από συσκέψεις νοητικών διαλόγων, επιζητείται ο βέλτιστος τρόπος υλοποίησης ενός βιώματος: είτε με διαιρέσεις, είτε με ενώσεις. Στο Νου, οι αποστάσεις που καλούμαστε να διανύσουμε -στη ουσία τους- είναι μηδενικές: εντός του Είναι.

Σε κάθε ταξίδι υλοποίησης, θα πρέπει να κινούμαστε προς οποιαδήποτε διαφορετική κατεύθυνση, από την θέση στην οποία ήδη βρισκόμαστε. Έτσι μας προσκαλεί η ζωή -στο κάθε παρόν-  προς νέες αφετηρίες: ώστε να συναντήσουμε τον αληθινό εαυτό μας, όπου και σε όποια κατάσταση κι αν βρισκόμαστε. Έχοντα σαν οδηγό τις  χαρτογραφήσεις του αυθεντικού εαυτού εντός μας, θα διαπιστώσουμε ότι, κάθε τι φαινομενικά αντίθετο και αυτό οικείο μας είναι. Η ίδια κοινή Μήτρα Νόησης το δημιούργησε. Γι’ αυτό, δεν απειλούμαστε από το αντίθετο, αλλά συμβάλλει και  αυτό, στην απελευθέρωση των προκαταλήψεων και των φόβων μας. Ο γαλήνιος Νους, είναι ο οικείο τόπος, ο οποίος είναι ανοιχτός σε κάθε διάλογο, χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Αναμένει να μας εντάξει στην διαχρονία της γλυκιάς, γαλήνιας, αγκαλιάς της Αγάπης του Είναι: να ζήσουμε την Αλήθεια.

Όλα τα φαινομενικά λάθη, αποκρύβουν την αλήθεια της κοσμικής τάξης που ισορροπεί ο ενιαίας συμπαντικός Νους, όπως την διατυπώνει ο Αναξαγόρας. Αυτό όμως που διαπιστώνουμε ως επίκαιρο σήμερα, οδηγείται προς την αλλαγή της μετάλλαξης του, ώστε να το ανακαλύψουμε. Έτσι κάθε τέρμα, σηματοδοτεί μία πορεία μεγαλειώδη, η οποία αξιώνει μία νεαρή αρχή.

Μέσα από την απόλυτη ενότητα των πραγμάτων και την αποδοχή χωρίς όρους, η Αγάπη του ενιαίου Νου -καθότι Είναι- διανθίζει αιώνια. 

Αφού δεν εξαιρεί τίποτα, κάθε τι που εντάσσεται εντός της Αγάπης Του, είναι συνακόλουθο με το αντίθετο του. Είναι εκείνο που κάποτε είχαμε αποκλείσει.

Μπορούμε να αναγνωρίσουμε την ιδέα του Φωτός, μόνο αν παράλληλα αποδεχτούμε το σκότος που φέρουμε πρώτα στο νου μας.

Είναι πλέον δεδομένο, πως οι εν-αλλαγές στο φαινόμενο κόσμο, είναι σύμφυτες με την εκδήλωση αντίρροπων δυνάμεων. Μέσα από τις διακυμάνσεις τους, αποκρύβουν το Αληθές και το φανερώνουν ανάλογα, με την αναγνώριση και αποδοχή των αντιθετικών τάσεων: ως συμπληρωματικά. Η ελκτική δύναμη της Αγάπης του Είναι, ανυπέρβλητη. Γι’ αυτό δεν δύναται τίποτα να εμποδίσει την συμφιλίωση των αντιθετικών τάσεων, στο διάβα Της. Ο Συμπαντικός Νους, ως μία αιώνια ευφυία, -αργά ή γρήγορα- όλους θα μας οδηγήσει, στην ίδια αγκαλιά της Αγάπης του Είναι.

Το μόνο που καλείται ο άνθρωπος να κάνει, είναι να μην αντιστέκεται να εντάξει (στην Αγάπη του Είναι), όλα όσα είναι μέσα του και γύρου του. Εκεί  κρύβει ο παγκόσμιος προορισμός των σχεδίων Του. 

Στην αναγνώριση και αποδοχή λοιπόν του βαθιά ατομικού, κρύβεται ο οικουμενικός προορισμός, της αυθεντικότητας μας, κατά το Rogers. Εν τέλει όλα στο πυρήνα τους, υπηρετούν την ίδια νοούσα Αρχή. Όταν αυτή αποκρύβεται και μας γίνεται αδιόρατη, της δίνουμε αρνητικό πρόσημο. Όταν όμως φανερώνεται, μας αποκαλύπτει την διαχρονία μιας συνέχειας: ως επίγνωση της Αλήθειας του Είναι να βιώσουμε αυθεντικά.

Ο Νους του Αναξαγόρα

Ζούμε σε έναν κόσμο κοινό, μέσω του οποίου καθρεφτίζουμε την ύπαρξή μας. Ένας διαχωρισμός προκαλείται συνήθως, από την υπόνοια του φόβου ενός αποκλεισμού. Αυτό όμως που κρίνουμε ως λάθος (δηλ. κακό) και το απορρίπτουμε, θα μας ακολουθεί συνεχώς στη ζωή, μέχρι τη δικαίωσή του.

Πραγματικό άλλωστε είναι αυτό που πραγματεύεται τη συνύπαρξη, μέσα από τα αντίθετα ως συμπληρωματικά και όχι ως εναντία μεταξύ τους.

Η ζωή ενιαία πορεύεται αενάως. Δεν διαχωρίζει διαστήματα και παύσεις. Διότι όλα συνέχονται εντός της.

Το αέναο Είναι έτσι κι αλλιώς, την εφημερία του πιστά τηρεί, στο εκάστοτε παρόν του ανθρώπινου βίου. Είναι δε ανεξάρτητο από τις επιλογές μας και για αυτό ζειδωρεί, μοιράζοντας τα δώρα Του κάθε στιγμή.

Η αναφορικότητα της σκέψης, πάντοτε αναφέρεται σε κάτι που μας καλεί να το συναντήσουμε. Μία είναι η παγκόσμια Σκέψη, ως ενιαίος Νους, όπως την ορίζει ο Αναξαγόρας με τις αναφορές του. Είναι η επί-σκεψη του Είναι εκπροσωπώντας το έτερο άλλο, μέσω του οποίου προσβλέπει για μία συνάντηση, προς εν-(Ν)ω-ποίηση.

Όποιου απαξιώνουμε την παρουσία -αργά ή γρήγορα- θα προβάλει την αξιοσύνη του, μέσω του Είναι.

Αυτό που συνέχεται με το Ένα και δεν το γνωρίζουμε, ενώ παράλληλα αρνούμαστε να το συναντήσουμε, σύντομα και πάλι θα μας φανερωθεί. Η διπλή άρνηση όμως, ισοδυναμεί με κατάφαση. Αυτό συμβαίνει, διότι δεν μπορούμε κάτι που δεν γνωρίζουμε να το αντικειμενοποιήσουμε, διότι τότε θα στερείται αναφορικότητας. Έτσι, η διπλή άρνηση στην ουσία της, προσκαλεί καταφατικά προκρήματα, τα  οποία προκαλούν έλξεις γνωριμίας.

Η σκέψη αναφέρεται πάντοτε σε κάτι υπαρκτό, έστω και αν εμείς το αγνοούμε -κατά τον Αναξαγόρα. Επίσης, η αναφορικότητα της σκέψης, πάντοτε θα αφορά ένα αντι-κείμενο, το οποίο θα αναζητά να υποκειμενο-ποιηθεί. Να σχετιστεί δηλαδή, με το σκεπτόμενο υποκείμενό του.

Ο Αναξαγόρας είναι : «Ο πρώτος που έβαλε νους στην ύλη»,(Διογένης  Λαέρτιος ΙΙ 6-15:6).

«Ο Αναξαγόρας ανακαλύπτοντας την παλιά δοξασία, ότι τίποτε δεν γίνεται από το μηδέν, αναίρεσε τον όρο “γένεση” και εισήγαγε τον όρο (διάκρισις)”δια-χωρισμός” αντί για γένεση» ].(Πβ. Σιμπλίκιος, Είς Φυσικά 460, 16.).

Εκείνο που θεωρούμε ότι γεννιέται ή πεθαίνει, είναι αυτό που διαχωρίζει και αποκρύπτει την συνδετική του ουσία, πίσω από τα διχαστικά διλήμματα, κατά τον Αναξαγόρα.

Κατά τον Αναξαγόρα: «ο νους έθεσε σε κίνηση τα πάντα» (Αριστοτέλης, Περί ψυχής Α 2 405a 15).

Έτσι τη κίνηση, αρά και την γέννηση και την φθορά, ο ανθρώπινος νους την τοποθετεί στα πράγματα, μέσα από διαιρέσεις και χωροχρονικές αποστάσεις. Το ΕΟΝ (Εν-Ον-Νους), του Αναξαγόρα, εν όσο όλα είναι εν-(ν)ω-μ-ένα, αληθεύει διαχρονικά. Στην διαφορετική περιπτωση, αποκρύβεται πίσω από τα φαινόμενα, τοποθετώντας τα πράγματα σε κίνηση -εντός των χωρικών και χρονικών τους ορίων. 

Ο Αναξαγόρας προσδίδει σε κάθε αρμονική διάταξη, μια νοητική διεργασία δυνατοτήτων, εστιάζοντας έτσι στο Εν (ως ΕΟΝ). Κατ’ αυτόν :

«Όλα τα πράγματα ήταν μαζί» και ότι, «το να γίνει ένα πράγμα, αυτό ή εκείνο, αποτελεί αλλοίωση της ποιότητας του», ενώ «άλλα είναι για σύνθεση και διαχωρισμό». Αριστοτέλης, Φυσικής ακρόασις Α 4, 187a, 26.[1]  

Επειδή όλα είναι ένα, γι’ αυτό: «όλα συνυπάρχουν σε όλα». Εδώ διατυπώνεται ο νόμος αφθαρσίας της ύλης.

«Ο Αναξαγόρας θεωρεί τις υλικές αρχές άπειρες, ενώ την αιτία όμως της γέννησης και της μεταβολής μια, τον Νου».(Σιμπλίκιος, Εις Φυσικά 27,2). Αίτιο δηλαδή των πάντων, είναι ο Ένας Νους. «Κανένα πράγμα δεν μπορεί να αυτονομηθεί, ούτε να χωρίσει το ένα από το άλλο, ούτε να τεθεί εκτός του Νου».

«Ο Νους δε στην ολότητα του είναι ομοιογενής και στο μεγαλύτερο.

(28) αλλά και στο μικρότερο(εξ ίσου), Δεν υπάρχει κάτι που να διαφέρει(από αυτόν) ούτε και να ομοιάζει με τίποτε,(29)αλλά τα όποια πολλά (που υπάρχουν) είναι ένα, αυτά φανερώνουν το καθένα (χωριστά) την ολότητα (του Νου) στην οποία ανήκουν». (Σιμπλίκιος, 12 ---164,24).

Στο σύστημα του Αναξαγόρα, τα φυσικά(φαινόμενα) και τα αντίθετα τους, ενυπάρχουν στα σπέρματα ως κάτι ενιαίο(στον Νου). 

«(Στην αρχή) όλα τα πράγματα ήταν μαζί, άπειρα  σε αριθμό αλλά και σε μέγεθος.  Μετά ήρθε ο νους τα (ξεχώρισε και τα) ταξινόμησε», (Σιμπλίκιος, Εις Φυσικά 155, 23).

«Στην κίνηση μετέχουν τα πάντα, διότι κινούνται από τον Νου και συγκεντρώνονται μαζί τα όμοια».

«Ο κόσμος του Αναξαγόρα πριν την κίνηση ήτο ήρεμος στο άπειρο, εκεί που δεν υπάρχει χρόνος και όλα ήταν συμπαγή και αδιαχώριστα στο μηδέν του. Θέτοντας δε ο νους σε κίνηση το άπειρο, διαχώρισε τα πράγματα και τα έθεσε σε χρονική τάξη, αποσπώντας τα απ’ ό,τι ήταν στον παρελθόν, ενώ τα διατήρησε εντός, ενιαία και σε εσωτερική συνοχή μεταξύ τους»,(Σιμπλίκιος, 45Β----1123,21)[2]

«Είναι αδύνατον για τον Αναξαγόρα τα πάντα να διαχωρίστηκαν εξ ολοκλήρου, γιατί ο (φαινόμενος) χωρισμός, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην και πλήρη διάσπαση»,(Σιμπλίκιος, Εις Φυσικήν 461, 20).

Ο Αναξαγόρας σύμφωνα με τον Ιππόλυτο, διατύπωνε ότι:  

[αρχή του παντός είναι ο Νους και η ύλη. Και ο μεν Νους είναι ο Δημιουργός, η δε ύλη είναι το δημιούργημα. Ενώ δε υπήρχαν τα πάντα μαζί, ήρθε ο Νους και τα  διακόσμησε. Οι δε υλικές αρχές είναι άπειρες και τις μικρότερες από αυτές τις ονομάζει χωρίς περατά όρια].

Δεν μπορούμε να τιμούμε το δημιούργημα, χωρίς να αναζητούμε τον Δημιουργό Νου που τον συνέλαβε. Ο Νους επέλεξε να εκφραστεί (δηλ. να φανερώσει), την όψη του στον δημιουργό άνθρωπο, ώστε αυτός με την σειρά του, να  αναλάβει να υλοποιήσει το έργο για λογαριασμό του (Νου).

Ο Νους “κατήλθε” ως διάνοια(=δια του Νοός) στο κοινό γενεσιουργό πεδίο του, ώστε  να κάνει εαυτόν αισθητό. Όλα συμπεριλαμβάνονται στην διττότητα που ο ενιαίος Νους, μέσα από τις άπειρες δυνατότητες του ποιεί. Φανερό-αφανέρωτο, άπειρο-απειροστό, κλπ. Ο Νους είναι η αρχή των πάντων και εξ αυτού όλα είναι γεννόμενα: ως να γεννιούνται και φθείρονται, να αποχωρίζονται και να επιστέφουν στην Πηγή τους. Το φανερό όμως σκιάζει και αποκρύπτει την Πηγή της προέλευσης του, στην οποία κατόπιν με την φθορά του επιστρέφει: έτσι, η ζωή είναι μια διαδικασία επιστροφής και ένωσης, με την Πηγή της προέλευσης της. Ο άνθρωπος ερχόμενος στην Γη, μεσ’ την φθορά της ύλης και των ορίων που θέτει ο ενιαίος Νους, στον όμοιο του αυθεντικού του εαυτό, επιστρέφει και πάλι στην συνοχή του Ενός. 

Όποιος εστιάζει στο μερικό, αποκόπτεται από την αποκαλυπτική φανέρωση - ως ενόραση- του όλου, στο οποίο και ο ίδιος ανήκει.

 «Ο Ηράκλειτος βεβαιώνει ότι ο κόσμος γεννιέται όχι σύμφωνα με τον χρόνο αλλά σύμφωνα με τη σκέψη» (Αέτιος, ΙΙ, 4,3).

Αυτό σημαίνει ότι: όλα τα πράγματα οφείλουν την ύπαρξη τους σε μια ενιαία νόηση.

Ο Χώρος και ο Χρόνος δεν προηγούνται του νοήμονος Όντος, αντιθέτως μάλιστα είναι προϊόντα της συμπεριφοράς Του.

- Μια ιδέα ή σκέψη που έχει εγκαταλειφθεί ή ξεχαστεί, ποτέ δεν μπορεί να χάσει της σχέση     της με την Αλήθεια που την δημιούργησε.

- Είναι αδιανόητο αλλά και αδύνατον, να μπορεί κάτι να υπάρχει και ταυτόχρονα να επιτίθεται στον εαυτό του. Αυτό είναι αντιφατικό και παράλογο.

- Εκεί βρίσκεται η χαρά: στην συνειδητοποίηση πως ακόμα και από το λάθος, η Αλήθεια βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να επικρατεί αποκαλυπτόμενη. 

- Το αντίθετο όταν αναζητά το αντιθετικό του, στην ουσία, την ταύτιση του με τον εαυτό του επιδιώκει.

- Τίποτα δεν αντιστρατεύεται τον ενιαίου Νου. Ούτε από κάτι άλλο απειλείται ο ίδιος, πάρα μόνο από τις ανθρώπινες ψευδαισθήσεις. Πως θα μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι κατοικούμε κάπου, ενώ παράλληλα τον αρνούμαστε ότι υπάρχει;  Ή και τα δυο είναι υπαρκτά ή και τα δυο δεν υπάρχουν.

- Η εδραίωση του νοήματος, βρίσκεται στην σύνδεση και την ένωση των διηρημένων. Τα όποια πολλά δεν είναι αντιφατικά, αλλά συνακόλουθα και συμπληρωματικά. Ενώ από την άλλη, ο διαχωρισμός μας αποστερεί από το νόημα της ζωής και οδηγεί στην παραφροσύνη.

Σε έναν πρόθυμο διάλογο, εκεί που αναζητούνται τρόποι ένωσης και ενσωμάτωσης (στον ενιαίο του Νου), η Αλήθεια απεκδύεται την κρυπτότητα του νοητικού ενδύματος που την καλύπτει: ανταμείβοντας την υπόσταση μας, με αναβαθμούς ευφορίας και ψυχικής γαλήνης. 

- Τον κόσμο που ζητάμε, πρώτα στην σκέψη τον χαρτογραφούμε και κατόπιν τον δημιουργούμε.  Αν θέλουμε να τον αλλάξουμε, πρώτα αλλάζουμε τον τρόπο που τον εν-νοούμε, ώστε και αυτός(ο κόσμος) να αλλάξει μαζί μας.   

- Στην έκλαμψη της διαύγειας του νοητικού Φωτός, καθρεφτίζεται ο δικός μας εσώτερος κόσμος. Είναι ο ίδιος λαμπερός κόσμος ο οποίος έρχεται ως ανάμνηση να μας υπενθυμίσει, τον κόσμο που επιθυμήσαμε να ζούμε: ώστε να τον φτιάχνουμε.

- Εκεί κρύβεται η χαρά : όταν βλέπουμε τα προσχέδια των ονείρων μας να υλοποιούνται. Όταν τίποτα δεν αποτυγχάνει να προσδώσει νόημα άξιο να αγαπηθεί, με την ένταξη του στο ευρύτερο όλον, του οποίου είναι μέρος. 

Στο μοίρασμα της προσφοράς και την αποδοχή γίνεται ορατή η Αγάπη, όπου όλα τα περιβάλλει. Το Αληθινό κρύβεται στο ενιαίο και το συμπαγές της Αγάπης το αγκάλιασμα. Όλα όσα είμαστε, αλλά και όσα αποποιούμαστε, μας ανήκουν. Αυτά που πραγματώνονται στην αλήθεια τους, ποτέ δεν θα μπορούσαν να ζουν αυθεντικά στο χωρισμό τους. Όταν συναντηθούμε με την αυθεντικότητα του εαυτού μέσα μας, τότε η  ψευδαίσθηση θα έχει επιτελέσει την ολοκλήρωση του σκοπού της. Η ουσιαστική απελευθέρωση, συνίσταται στην αποδέσμευση από τα δεσμά των διαχωρισμών, που οι προκαταλήψεις του νου μας έχουν φυλακίσει.

Αν αλλάξει η νοητική μας ματιά,  αλλάζει και ο κόσμος γύρω μας -όπως την ορίζει ο Αναξαγόρας

Η απελευθέρωση δεν θα έρθει από μονή της, αν δεν συμπεριλάβει και αυτά που  έχουμε λησμονήσει να αγαπάμε. 

Αν θέλουμε να βρούμε την διέξοδο στην Χαρά(του Είναι), ο Νους όπως τον ορίζει ο Αναξαγόρας, θα πρέπει να ελευθερωθεί από τα νοητικά μας δεσμά. Με ενδελεχή νοητικό διάλογο και με την προτροπή της εν-συναίσθησης, το  εσώτερο Φως, βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να φωτίσει τον κόσμο μας, εκ των έσω προς τα έξω.   

Ο κόσμος που ζούμε είναι ο συμπαντικός διάκοσμος. Είναι το κόσμημα που ο Νους παρήγαγε εαυτόν και δημιούργησε ύλη.  Ο Νους «επελθών» φανέρωσε τον εαυτόν του και προσέδωσε υλική υπόσταση, ώστε να γίνει ορατός. 

Κάθε φορά λοιπόν που κάτι επισκέπτεται το νου μας, θέτοντας ένα ερώτημα, ως αποτέλεσμα μιας ενέργεια ή μιας πράξης να σχολιάσουμε: ας θεωρήσουμε ότι πρόσκληση για συνάντηση είναι. Συνάντηση αυτών που πάντα ήταν ενωμένα, και το ένα επιζητούσε την ανεύρεση του έτερου. Κι αν τύχει να αναγνωριστούν, μετά από διάλογο, ενδέχεται να επιστρέψουν στην προτέρα τους κατάσταση, εν-νω-μ(ε)-ενα.

Της ζωής το ταξίδι, νοητικός τόπος συνάντησης λοιπόν είναι: σκέψεων, φαινομένων, δυνατοτήτων, ενεργειών, προσώπων, συμβάντων. Σε εκείνον τον ενιαίο τόπο του Συμπαντικού Νου, όλα επιζητούν να λάβουν τι θέση τους που δικαιωματικά τους ανήκει- όπως ο Αναξαγόρας διατύπωσε.

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν -ο καθένας ξεχωριστά- αν έχουμε εντοπίσει τη δική μας θέση, ώστε το γίγνεσθαι του προσώπου, να αποκτήσει το νόημα μιας αυθεντικής βιωματικής εμπειρίας στην ζωή μας, όπως ο Αναξαγόρας την εννοεί (=Νοεί το Εν)

Ό Αναξαγόρας υπήρξε ένας εκ των πολλών σημαντικών προ-πλατωνικών φιλοσόφων, ο οποίος φώτισε τον ανθρώπινο νου, διανοίγοντας τους ορίζοντες του ελληνικού στοχασμού, προσδίδοντας του παγκόσμια ακτινοβολία. Έφτασε στα ακρότατα όρια σκέψης τον ανθρώπινο, εξυψώνοντας τον ως στα ουράνια. Γίνεται  διαχρονικά τροφή  σκέψης στο κοινό νου, που στις μέρες μας βιώνουμε την έλλειψή του και τον έχουμε τόσο ανάγκη. Γι’ αυτό αξίζει να στρέψουμε την προσοχή μας τιμώντας τον, αν θέλουμε τον  χορτασμό του. Συνταξιδεύουμε μαζί του σε ένα ατερμάτιστο ταξίδι ως συνεπιβάτες.

Eν τέλει, πως θα μπορούσαμε να υπερβούμε τους διαχωρισμούς, ώστε να οδηγηθούμε πέρα από το καλό και το κακό; Την απάντηση μας την δίνει ο Σωκράτης.

Σε ερώτημα προς τον Σωκράτη, πως ορίζει το κακό; η απάντηση του ήταν πως: αυτό δεν υπάρχει. Και όταν τον ρώτησαν και πάλι: τι είναι όλα αυτά τα επονομαζόμενα κακά στη ζωή, όπου βλέπουμε γύρω μας να συμβαίνουν; Η απάντησή του ήταν πως : κακό είναι εκείνο, που την ουσία του αγνοούμε.

Γι’ αυτό, όταν αναζητάμε το Φως, πρέπει να ψάξουμε να εντοπίσουμε, αν εμείς με την παρουσία μας,  δημιουργούμε κάποια σκιά.

Ο φωτισμένος Νους ενεργεί έλλογα, όταν διανοίγεται προς τον κόσμο. Για να είναι όμως έλλογος (=εν-λόγος), θα πρέπει να είναι συμπαντικός και ενιαίος, όπως ο Αναξαγόρας τον ορίζει.  Διαφορετικά θα οδηγούμαστε στο ψευδές, το οποίο οδηγεί στην παραφροσύνη.

Η Λογική δεν μπορεί να υπάρξει, αν δεν νοήσουμε τον κόσμο μας, ως νοήμων και έναν. Η  Λογική, η Γαλήνη και η Αλήθεια, είναι στην Φύση του Είναι. Δια του Νοός προσεγγίζουμε την  ουσία Τους, διότι εντός Του ίδιου Είναι και εμείς  πορευόμαστε. 

Ο Νους κατά τον Αναξαγόρα, χωράει όλα τα Σύμπαντα, όπως και κάθε ανθρώπινη δυνατότητα εκδήλωσης. Αν συλλάβουμε ότι και εμείς είμαστε μέρος αυτού του θαυμαστού διαγαλαξιακού διάκοσμου,  αυτό που απομένει να εκφράσουμε, είναι ο ύψιστος θαυμασμός εν έργω.

Πηγή αποσπάσματων

Diels-Kranz, “Οι Προσωκρατικοί- οι μαρτυρίες και τα αποσπάσματα”, Τομ.Β’ Εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2007.

Σημείωση:

Διακοσμώ: διαιρώ και τακτοποιώ,  παρατάσσω κατά σειρά, βάζω σε τάξη, τακτοποιώ(τάξη ποιώ) αυτά που είναι διηρημένα, καθόλου, δίνω ρυθμό (ρυθμίζω). ΙΙ ποικίλως κοσμώ, στολίζω (Λεξ. Liddell. & Scott.).