Διδάσκοντας την ενσυναίσθηση στη σχολική τάξη

Ακρόαση άρθρου......

Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε και να κατανοούμε τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά των άλλων και να ανταποκρινόμαστε με συμπόνοια. Να μπαίνουμε στα «παπούτσια» του άλλου χωρίς όμως να ταυτιζόμαστε. Δεν μπορούμε να ταυτιστούμε και να κάνουμε δικά μας τα προβλήματα των άλλων γιατί θα εξαντληθούμε ψυχικά αλλά μπορούμε να ακούσουμε, να βοηθήσουμε, να συναισθανθούμε και να σταθούμε δίπλα στους αγαπημένους μας ανθρώπους.

Η καλλιέργεια της Ενσυναίσθησης στο σχολείο

Τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία δείχνουν ότι διαθέτουν αυτή την ικανότητα καθώς ανταποκρίνονται στη συναισθηματική κατάσταση των άλλων είτε με τις εκφράσεις του προσώπου είτε με αγκαλιές και φιλιά. Για παράδειγμα, αν η μαμά είναι στεναχωρημένη ή φορτισμένη, το παιδί έρχεται κοντά της και την αγκαλιάζει για να την καθησυχάσει. Είναι σημαντικό λοιπόν να καλλιεργούμε αυτή την ικανότητα και στο σχολείο.

H ενσυναίσθηση δεν είναι κάτι που εκπαιδεύεται μέσω της μεταφοράς γνώσεων. Είναι μια βιωματική διαδικασία, το παιδί μαθαίνοντας να αναγνωρίζει τα δικά του συναισθήματα θα μπορέσει να αναγνωρίσει και των άλλων. Επειδή δεν είναι αυτονόητο ότι γνωρίζει για τη χαρά, τη λύπη, τον θυμό, πρέπει να του μιλήσουμε γι’ αυτά και να του εξηγήσουμε πώς να τα διαχειρίζεται π.χ αν νιώθει λύπη για κάποιο γεγονός που το στενοχώρησε σεβόμαστε το συναίσθημά του, δεν σπεύδουμε να το βοηθήσουμε να νιώσει χαρά, είναι σημαντικό να βιώνονται όλα τα συναισθήματα.

Μια δική μας εναλλακτική στάση θα ήταν να σταθούμε κοντά του και να του δώσουμε την ευκαιρία να μας μιλήσει εκείνο όποτε νιώσει έτοιμο. Η δική μας συμπεριφορά είναι παράδειγμα για τα παιδιά, αν βρεθούν σε μια αντίστοιχη περίπτωση θα θυμηθούν πως αντιδράσαμε και θα το επαναλάβουν.

Καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση στα παιδιά απομακρύνονται από έννοιες όπως ο σχολικός εκφοβισμός και έρχονται πιο κοντά στην αλληλοβοήθεια, στο μοίρασμα, στον υγιή ανταγωνισμό, στην αποδοχή της διαφορετικότητας και δημιουργούν βαθύτερες και πιο ουσιαστικές σχέσεις και σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Πώς μπορεί να διδαχθεί η ενσυναίσθηση μέσα σε μια σχολική τάξη;

Καταρχάς, διδάσκοντας στα παιδιά κοινωνικές δεξιότητες και τον κατάλληλο τρόπο να τις χρησιμοποιούν. Τα παιδιά μαθαίνουν τις κοινωνικές δεξιότητες από εμάς και είναι απαραίτητες για τη ομαλή συμβίωση με τους άλλους ανθρώπους.

Ο δάσκαλος της τάξης ενισχύει το ενδιαφέρον και την εκδήλωση της συμπάθειας μεταξύ των συμμαθητών διευκολύνοντας την επικοινωνία, τις ομαδικές δραστηριότητες και τις φιλικές σχέσεις μεταξύ των συμμαθητών.

Η προσφορά είναι μια πολύ σημαντική αξία. Το παιδί μαθαίνει να προσφέρει αλλά του εξηγούμε γιατί το κάνει. Δεν πιέζουμε ποτέ το παιδί να προσφέρει ή να μοιραστεί πράγματα ή συναισθήματα χωρίς να το θέλει γιατί τότε η προσφορά χάνει την αξία της ως μια γλυκιά κίνηση από καρδιάς.

Μαθαίνουμε τα παιδιά να εκφράζουν με έναν αποδεκτό τρόπο τις ανάγκες τους χωρίς να ξεχνάνε ότι βρίσκονται μέσα σε μια ομάδα. Πρέπει να γνωρίζουν ωστόσο ότι έχουν και δικαιώματα που πρέπει να διεκδικούν. Οι ανάγκες και τα δικαιώματά μας εκφράζονται συνήθως με το «θέλω». Αυτή η λεξούλα μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και ένταση μέσα σ ένα σπίτι μόνο με ένα παιδί , πόσο μάλλον σε μια τάξη που θα ακούγεται από πολλά διαφορετικά στόματα. Γι’ αυτό λοιπόν χρειάζονται οι κανόνες που θα πρέπει να ακολουθούνται από όλους.

Η καλή και σωστή επικοινωνία όλων των μελών αυτής της μικρής κοινωνίας είναι το θεμέλιο για το χτίσιμο της ενσυναίσθησης.

Η επιβράβευση η οποία τονώνει την αυτοπεποίθηση και ενισχύει τις πρακτικές καλής συμπεριφοράς είναι ένας ακόμα τρόπος. Νιώθοντας το παιδί ότι έχει κερδίσει την εκτίμηση του δασκάλου μέσω του «μπράβο! ή του «συγχαρητήρια!» θα νιώσει υπερήφανο.

Ακόμα, τα παιχνίδια ρόλων, η αφήγηση ιστοριών ή η επινόηση ιστοριών μέσα από ερεθίσματα όπως εικόνες ή ακόμα και η φαντασία μας. Τα παιδιά μπορούν να αναλάβουν ρόλους από αυτές τις ιστορίες και μέσα από αυτούς να καταλάβουν πώς μπορούν να διαχειρίζονται διάφορες καταστάσεις και συναισθήματα.

Τέλος,  η επαφή με τη φύση είναι ένα μέσο για να καλλιεργήσουμε την ενσυναίσθηση. Παρακινούμε τα παιδιά να φυτέψουν και να φροντίσουν φυτά μέσα στην τάξη. Δεν παίρνουν απλώς ένα φυτό έτοιμο από κάποιο μαγαζί αλλά συμμετέχουν σε όλη τη διαδικασία ανάπτυξής του˙ του παρέχουν ήλιο, νερό, νιώθουν υπερήφανα για εκείνο και ταυτόχρονα δένονται μεταξύ τους καθώς έχουν καταφέρει κάτι από κοινού. Η επαφή με τη φύση και η ευγνωμοσύνη για όσα έχουμε γύρω μας είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ενσυναίσθηση.

Αν έχετε παρατηρήσει ασυνήθιστες συμπεριφορές στα παιδιά όπως εγωκεντρισμός, πλήρη απουσία ενσυναίσθησης, προβλήματα στην έκφραση συναισθημάτων ή χρειάζεστε συμβουλές πάνω σ αυτό το θέμα θα ήταν χρήσιμο να επικοινωνήσετε με έναν σύμβουλο ψυχικής υγείας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να καλλιεργήσουμε αυτή την αρετή στα παιδιά και να μεγαλώσουμε ενήλικες με λιγότερο εγωιστικές συμπεριφορές και περισσότερες ουσιαστικές σχέσεις.