Υπάρχει κυνήγι μαγισσών τον 21ο αιώνα;

Ακρόαση άρθρου......

Κατά την περίοδο των κυνηγιών μαγισσών (κυρίως τον 15ο έως τον 18ο αιώνα), οι γυναίκες ήταν οι κύριοι στόχοι των διώξεων. Οι κατηγορίες για μαγεία συχνά στρέφονταν εναντίον γυναικών που δεν ταίριαζαν στους κοινωνικούς ρόλους της εποχής, όπως ηλικιωμένες, χήρες, ανύπαντρες, ή ανεξάρτητες γυναίκες.

Η πλειονότητα των εκτελέσεων αφορούσε γυναίκες, υποδεικνύοντας ότι αυτές οι διώξεις ήταν σε μεγάλο βαθμό έμφυλα φαινόμενα.

Η καταπίεση των γυναικών μέσω του κυνηγιού μαγισσών

Το κυνήγι μαγισσών μπορεί να θεωρηθεί ως μία μορφή καταπίεσης των γυναικών, με στόχο τον έλεγχο της εξουσίας τους. Οι γυναίκες κατηγορούνταν για τη διατάραξη της κοινωνικής τάξης και για την ανυπακοή στους θρησκευτικούς κανόνες.

Η εξόντωσή τους, είτε μέσω της εκτέλεσης είτε μέσω κοινωνικού στιγματισμού, αποτελούσε έναν τρόπο επαναφοράς στη «φυσική τάξη» της κοινωνίας, με την κυριαρχία των ανδρών και τον υποταγμένο ρόλο της γυναίκας (Barstow, 1994).

Η κοινωνική θέση των θυμάτων

Πολλές από τις γυναίκες που κατηγορήθηκαν για μαγεία ανήκαν σε κατώτερα κοινωνικά στρώματα, ήταν χήρες ή ηλικιωμένες και συχνά ζούσαν περιθωριακά. Αυτές οι γυναίκες εκλαμβάνονταν ως απειλή για την κοινωνική και οικογενειακή τάξη.

Στη διάρκεια των διώξεων, η έμφυλη διάσταση των κατηγοριών ενίσχυσε τη δυναμική της κοινωνικής ανισότητας και την περιθωριοποίηση των γυναικών (Levack, 2016).

Πως μπορεί ένα τέτοιο ιστορικό φαινόμενο να συνδέεται με την έμφυλη βία που παρατηρείται σήμερα; Τι κοινό έχει η φτωχή αγρότισσα του 16ου αιώνα που κατηγορήθηκε για μαγεία, με μία  γυναίκα που δολοφόνησε εν ψυχρώ μπροστά στην κόρη τους ο σύζυγός της;

Η θέση της γυναίκας στον σύγχρονο κόσμο έχει εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, χάρη στη συνεχιζόμενη διεκδίκηση των δικαιωμάτων της.

Η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, η πρόσβαση στην εκπαίδευση, τα δικαιώματα αναπαραγωγής, η κοινωνική και πολιτική εκπροσώπηση είναι κάποια από τα επιτεύγματα που έχουν συντελέσει στην ενδυνάμωση της θέσης τους στην κοινωνία (Rosen, 2019).

Παρόλα αυτά, η πρόοδος αυτή έχει προκαλέσει ανησυχία και αντίσταση σε εκείνους που θεωρούν ότι η ανδρική εξουσία και κυριαρχία στην κοινωνία είναι απειλημένη. Η αντίδραση αυτή συχνά εκδηλώνεται μέσω του φαινομένου της έμφυλης βίας.

Η έμφυλη βία ως αντίδραση στην ενδυνάμωση των γυναικών

Η έμφυλη βία μπορεί να θεωρηθεί ως ένας τρόπος επαναφοράς των παραδοσιακών κοινωνικών δομών, οι οποίες βασίζονται στην υποταγή του ενός φύλου στο άλλο.

Οι γυναίκες που διεκδικούν ίσα δικαιώματα και τονίζουν την ισότητα των φύλων συχνά αντιμετωπίζονται ως απειλή από τις ανδρικές εξουσιαστικές δομές.

Η καταπίεση αυτή μπορεί να εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, όπως η σωματική βία, η σεξουαλική κακοποίηση, η ψυχολογική βία και η κοινωνική απομόνωση (Krug et al., 2002).

Η σύνδεση της έμφυλης βίας με τις παραδοσιακές έμφυλες ιεραρχίες

Αυτές οι έμφυλες ιεραρχίες συνδέονται με τη διάκριση των ρόλων ανάμεσα στα δύο φύλα, όπου οι γυναίκες ήταν περιορισμένες σε καθορισμένα κοινωνικά και οικογενειακά καθήκοντα, ενώ οι άνδρες κατείχαν την εξουσία σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο (Butler, 1990).

Ωστόσο, καθώς οι γυναίκες διεκδικούν μεγαλύτερη συμμετοχή στην πολιτική, την εργασία, και την οικονομία, οι παραδοσιακοί ρόλοι ανατρέπονται, προκαλώντας την αντίδραση εκείνων που θεωρούν ότι αυτή η αλλαγή διαταράσσει την ισχύ της αντρικής εξουσίας.

Ο φόβος ότι οι γυναίκες μπορεί να απειλήσουν την κοινωνική τάξη και την ανδρική κυριαρχία συνδέεται με την εμφάνιση της έμφυλης βίας, η οποία συχνά χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την αναχαίτιση των αλλαγών αυτών.

Η βία αυτή εκδηλώνεται με σκοπό την καταστολή και τον έλεγχο των γυναικών, ενισχύοντας την ανδρική εξουσία και τη διατήρηση των πατριαρχικών αξιών στην κοινωνία (Johnson, 2006).

Η έμφυλη βία ως κοινωνικό φαινόμενο

Η έμφυλη βία είναι, επομένως, όχι μόνο ένα ατομικό πρόβλημα, αλλά και ένα κοινωνικό φαινόμενο που σχετίζεται με τις κυρίαρχες πολιτισμικές και κοινωνικές δομές.

Η καταπίεση της γυναίκας μέσω της βίας χρησιμοποιείται συχνά για να επαναφέρει την τάξη της ανδρικής κυριαρχίας και να αποτρέψει την πλήρη κοινωνική και πολιτική ισότητα των φύλων (Connell, 2005).

Ταυτόχρονα, η έμφυλη βία ενισχύει και τις κοινωνικές ανισότητες, καθώς συχνά οι γυναίκες που πέφτουν θύματα αυτής της βίας είναι περιθωριοποιημένες κοινωνικά, πολιτικά ή οικονομικά. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, 137 γυναίκες δολοφονούνται κάθε μέρα παγκοσμίως από τον σύντροφό τους ή από κάποιον συγγενή τους.

Η Σύνδεση της Ιστορικής και Σύγχρονης Έμφυλης Βίας

Συμπερασματικά, η σύγκριση του κυνηγιού μαγισσών με τη σύγχρονη έμφυλη βία αποκαλύπτει την ενδεχόμενη ύπαρξη ενός διαχρονικού μοτίβου: η έμφυλη βία χρησιμοποιείται ως μηχανισμός ελέγχου και καταστολής των γυναικών, όταν αυτές απειλούν τις παραδοσιακές ισχυρές ανδρικές δομές εξουσίας. Και στις δύο περιόδους, η γυναικεία χειραφέτηση και η διεκδίκηση δικαιωμάτων θεωρούνται απειλητικά για την κυριαρχία των ανδρών, και ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν βία, είτε μέσω της σωματικής κακοποίησης είτε μέσω πολιτικών και κοινωνικών καταδιώξεων.

Εν κατακλείδι, η ιστορία του κυνηγιού μαγισσών και η σύγχρονη έμφυλη βία συνδέονται μέσω του ίδιου μηχανισμού εξουσίας, που επιδιώκει να καταστείλει και να ελέγξει τις γυναίκες, όταν αυτές αμφισβητούν τον παραδοσιακό τους ρόλο στην κοινωνία.

Είναι η ώρα να οικοδομήσουμε μια κοινωνία όπου η θεραπεία δεν είναι απλά η αποκατάσταση, αλλά η ενδυνάμωση.

Μια κοινωνία όπου κάθε άτομο, ανεξαρτήτως φύλου, θα έχει τη δύναμη να ανασηκωθεί από τις πληγές της έμφυλης βίας και να επανακαθορίσει την αξία του. Μια κοινωνία που θα προάγει πρακτικά την ψυχική υγεία και θα δύναται να παρέμβει στα πρώτα στάδια αναγνώρισης δυσλειτουργικών και βίαιων μοτίβων συμπεριφοράς.

Στοχεύοντας στο να ερχόμαστε όλο και πιο κοντά προς την κατεύθυνση της ισότητας και της αποδοχής.

Βιβλιογραφία

Barstow, A. L. (1994). Witchcraze: A new history of the European witch hunts. Pandora.

Butler, J. (1990). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. Routledge.

Connell, R. W. (2005). Masculinities. Polity Press.

Dobash, R. E., & Dobash, R. P. (1992). Women, Violence and Social Change. Routledge.

Johnson, H. (2006). The Politics of Protection: Gender and Violence in the Global Era. The Women’s Press.

Krug, E. G., Dahlberg, L. L., Mercy, J. A., Zwi, A. B., & Lozano, R. (2002). World Report on Violence and Health. World Health Organization.

Levack, B. P. (2016). The Witch-Hunt in Early Modern Europe. Routledge.

Rosen, R. (2019). The Women’s Movement: The Second Wave. Oxford University Press.