ΔΕΠΥ στους ενήλικες και Συννοσηρότητα: Γιατί είναι αναγκαία η σωστή και ακριβής διάγνωση;

Ακρόαση άρθρου......

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) θεωρούνταν παλαιότερα παιδική νευροαναπτυξιακή διαταραχή, με την υπόθεση ότι τα συμπτώματα υποχωρούν στην ενηλικίωση.

Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 60-70% των παιδιών με ΔΕΠΥ συνεχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα στην ενήλικη ζωή, με την επικράτηση της διαταραχής στους ενήλικες να εκτιμάται στο 2,5-5% του γενικού πληθυσμού (Kooij et al., 2010).

Παρά τη σημαντική επίδραση της ΔΕΠΥ στη λειτουργικότητα των ενηλίκων, πολλοί άνθρωποι παραμένουν αδιάγνωστοι, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές ψυχολογικές, επαγγελματικές και κοινωνικές επιπτώσεις. 

Στους ενήλικες, η ΔΕΠΥ σπάνια εμφανίζεται μεμονωμένα, καθώς συχνά συνυπάρχει με άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως άγχος, κατάθλιψη και διαταραχές διάθεσης. Αυτή η συννοσηρότητα περιπλέκει τη διάγνωση και τη θεραπεία, καθιστώντας απαραίτητο τον σαφή διαχωρισμό των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ από τις άλλες διαταραχές.

Ο διαχωρισμός μεταξύ ΔΕΠΥ και συννοσηρών διαταραχών είναι κρίσιμος για την παροχή κατάλληλης θεραπείας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με ΔΕΠΥ.

Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε τη σχέση μεταξύ ΔΕΠΥ και συννοσηροτήτων, καθώς και τη σημασία της διαφοροδιάγνωσης.  

1. ΔΕΠΥ και Συννοσηρότητα: Ένα Συχνό Φαινόμενο 

 Η συννοσηρότητα αναφέρεται στην ταυτόχρονη παρουσία δύο ή περισσότερων ψυχικών ή σωματικών διαταραχών στο ίδιο άτομο. Στην περίπτωση της ΔΕΠΥ, οι πιο συχνές συννοσηρές καταστάσεις περιλαμβάνουν:  

1.1 Διαταραχές Άγχους:
Έως και το 50% των ενηλίκων με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν αγχώδεις διαταραχές, όπως γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, διαταραχή κοινωνικού άγχους και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) (Kooij et al., 2010). Το άγχος στη ΔΕΠΥ μπορεί να προέρχεται από τις δυσκολίες συγκέντρωσης και οργάνωσης, οδηγώντας σε χρόνια πίεση και αίσθηση ανεπάρκειας.  

1.2 Κατάθλιψη και Διαταραχές Διάθεσης:
Μεταξύ 30-50% των ενηλίκων με ΔΕΠΥ εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης (Barkley, 2015). Η χρόνια απογοήτευση από τις δυσκολίες αυτοδιαχείρισης, οι αποτυχημένες επαγγελματικές και προσωπικές προσπάθειες και η κοινωνική απόρριψη συμβάλλουν στην ανάπτυξη καταθλιπτικών συμπτωμάτων. 

 1.3 Διαταραχές Χρήσης Ουσιών:
Έρευνες δείχνουν ότι οι ενήλικες με αδιάγνωστη ΔΕΠΥ έχουν αυξημένο κίνδυνο εξάρτησης από ουσίες, όπως νικοτίνη, αλκοόλ και ναρκωτικά (Wilens et al., 2008). Η αυτορρύθμιση μέσω ουσιών χρησιμοποιείται συχνά ως ένας τρόπος αντιμετώπισης της διάσπασης προσοχής και της παρορμητικότητας.  

1.4 Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ):
Η ΔΕΠΥ και η ΔΑΦ εμφανίζουν αλληλεπικαλυπτόμενα συμπτώματα, όπως δυσκολίες στην κοινωνικές δεξιότητες, δυσκολίες στην εκτελεστική λειτουργία και υπερδιέγερση. Παρότι διαφέρουν στις αιτίες και στις γνωστικές λειτουργίες που επηρεάζουν, περίπου το 20-30% των ατόμων με ΔΕΠΥ έχουν και χαρακτηριστικά ΔΑΦ (Simonoff et al., 2012).  

1.5 Διαταραχές Ελέγχου των Παρορμήσεων και της Διαγωγής: 
Διαταραχές όπως η διαταραχή εναντιωματικής συμπεριφοράς (ODD) και η διαταραχή διαγωγής είναι πιο συχνές σε παιδιά και εφήβους με ΔΕΠΥ, αλλά μπορεί να συνεχιστούν στην ενήλικη ζωή, οδηγώντας σε προβλήματα αυτοελέγχου και αντικοινωνική συμπεριφορά (Barkley, 2015).  

1.6 Διατροφικές Διαταραχές: έχει βρεθεί σημαντική συσχέτιση μεταξύ αδιάγνωστης ΔΕΠΥ στους ενήλικες και διατροφικών διαταραχών. Έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών όπως η βουλιμία, η διαταραχή υπερφαγίας και η ψυχογενής ανορεξία (Nazar et al.,2016). 

 Η ανεξέλεγκτη διατροφική συμπεριφορά φαίνεται να συνδέεται με την παρορμητικότητα, τις δυσκολίες αυτορρύθμισης και την εκτελεστική δυσλειτουργία της ΔΕΠΥ(Cortese et al.,2017). Oι ενήλικες με ΔΕΠΥ συχνά εμφανίζουν παρορμητική συμπεριφορά, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί ως ανεξέλεγκτα επεισόδια υπερφαγίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στη βουλιμία και τα υπερφαγικά επεισόδια, όπου το άτομο καταναλώνει μεγάλες ποσότητες τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα.    

Δυσκολίες ρύθμισης συναισθημάτων
Η ΔΕΠΥ σχετίζεται με δυσκολία στη συναισθηματική αυτορρύθμιση, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική υπερφαγία (emotional eating). Τα άτομα μπορεί να καταφεύγουν στο φαγητό για να διαχειριστούν το άγχος, την απογοήτευση ή την ανία.    

Διαταραγμένες εκτελεστικές λειτουργίες και ακανόνιστες διατροφικές συνήθειες  
Η δυσκολία στη διαχείριση του χρόνου και η έλλειψη προγραμματισμού, που είναι χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ, μπορεί να οδηγήσουν σε παράλειψη γευμάτων, κακή διατροφική ποιότητα και ανθυγιεινές επιλογές τροφίμων.    

Αυξημένος κίνδυνος παχυσαρκίας 
Μελέτες δείχνουν ότι οι ενήλικες με ΔΕΠΥ έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, πιθανώς λόγω των δυσκολιών στον αυτοέλεγχο και της παρορμητικής κατανάλωσης θερμιδογόνων τροφών (Cortese et al., 2008).    

2. Γιατί Είναι Αναγκαίος ο Διαχωρισμός της ΔΕΠΥ από τις υπόλοιπες Διαταραχές; 

 Η συννοσηρότητα περιπλέκει τη διάγνωση της ΔΕΠΥ, καθώς τα συμπτώματα συχνά αλληλοεπικαλύπτονται με εκείνα άλλων διαταραχών. Για παράδειγμα, η έλλειψη συγκέντρωσης μπορεί να αποδοθεί τόσο στην αγχώδη διαταραχή όσο και στη ΔΕΠΥ ενώ η παρορμητικότητα μπορεί να συναντηθεί τόσο στη ΔΕΠΥ όσο και στη Διπολική Διαταραχή.

Ο σαφής διαχωρισμός των διαταραχών είναι αναγκαίος για τους εξής λόγους:  

2.1 Σωστή Θεραπεία και Παρέμβαση:
Αν η ΔΕΠΥ δεν διαφοροποιηθεί από άλλες ψυχικές διαταραχές, υπάρχει κίνδυνος εσφαλμένης θεραπευτικής προσέγγισης. Για παράδειγμα, ένα άτομο με ΔΕΠΥ που λαμβάνει αντικαταθλιπτικά χωρίς αντιμετώπιση των εκτελεστικών δυσκολιών του, πιθανώς να μη δει βελτίωση στην καθημερινότητά του.  

2.2 Αποφυγή Λανθασμένης Διάγνωσης:
Η ΔΕΠΥ μπορεί να συγχέεται με άλλες διαταραχές, όπως η διπολική διαταραχή ή η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή. Η εσφαλμένη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει σε ακατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και ανεπαρκή θεραπευτική προσέγγιση (Kooij et al., 2010).  

2.3 Εξατομίκευση Θεραπείας:
Καθώς κάθε άτομο με ΔΕΠΥ ενδέχεται να έχει διαφορετικές  συννοσηρότητες, η θεραπεία πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες του. Για παράδειγμα, ένα άτομο με ΔΕΠΥ και OCD μπορεί να χρειάζεται συνδυαστική θεραπεία που στοχεύει τόσο στις παρορμητικές συμπεριφορές όσο και στις ανεπιθύμητες παρεισφρητικές σκέψεις του. 

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, η ΔΕΠΥ στους ενήλικες συνυπάρχει συχνά με άλλες ψυχικές διαταραχές. Αυτή η συννοσηρότητα μπορεί να δυσκολέψει τη διάγνωση και να οδηγήσει σε ακατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Ο σαφής διαχωρισμός της ΔΕΠΥ από άλλες διαταραχές είναι ζωτικής σημασίας για την επιλογή της σωστής θεραπείας, την αποφυγή λανθασμένων διαγνώσεων και την εξατομίκευση των παρεμβάσεων.

Μόνο μέσω μιας ολοκληρωμένης αξιολόγησης και μιας ολιστικής προσέγγισης απο ειδικούς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι τα άτομα με ΔΕΠΥ λαμβάνουν την κατάλληλη υποστήριξη για να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους.  

Βιβλιογραφία 

1. Barkley, R. A. (2015). Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment. Guilford Press.  

2.Kooij, J. J. S., et al. (2010). “Adult ADHD: Clinical Presentation, Diagnosis and Treatment.” World Psychiatry, 9(2), 79-86.  

3. Simonoff, E., Pickles, A., Charman, T., Chandler, S., Loucas, T., & Baird, G. (2012). “Psychiatric Disorders in Children with Autism Spectrum Disorders: Prevalence, Comorbidity, and Associated Factors.” Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 47(921-929.    

4. Wilens, T. E., Spencer, T. J., Biederman, J., & Johnson, J. (2008). “Long-Term Impact of ADHD Pharmacotherapy on Substance Use Disorders in Adults.” Journal of Clinical Psychiatry, 69(9), 1157-1164. 

5.Cortese, S., Bernardina, B. D., & Mouren, M. C. (2017). “Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder and Binge-Eating Disorder: A systematic review and meta-analysis.” International Journal of Eating Disorders, 50(4), 324–332.    

6. Cortese, S., Bernardina, B. D., & Mouren, M. C. (2008). Attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) and binge eating. Medical Hypotheses, 70(5), 808-810. doi.org/10.1016/j.mehy.2007.09.010  

7.Nazar, B. P., Bernardes, C., Peachey, G., Sergeant, J., Mattos, P., & Treasure, J. (2016). “The risk of eating disorders comorbid with attention-deficit/hyperactivity disorder: A systematic review and meta-analysis.” International Journal of Eating Disorders, 49(12), 1045–1057. 

8.American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.) (DSM-5). Washington, DC: American Psychiatric Publishing. 

9. Biederman, J., Ball, S. W., Monuteaux, M. C., Mick, E., Spencer, T. J., McCreary, M., & Faraone, S. V. (2007). “New insights into the comorbidity between ADHD and eating disorders: Prevalence, clinical correlates, and implications for treatment.” Journal of Attention Disorders, 11(2), 161–172.  

10.Bleck, J. R., DeBate, R. D., & Olivardia, R. (2015). “The comorbidity of ADHD and eating disorders in women: A meta-analytic review.” Eating and Weight Disorders, 20(3), 405–415.