Από την παιδική κακοποίηση στην ενήλικη ζωή

Ακρόαση άρθρου......

Η φαινομενολογία της εφηβικής κακοποίησης/παραμέλησης είναι ιδιαίτερα προβεβλημένη και στις χώρες του δυτικού κόσμου, γιατί εκτός των ηθικών και ανθρωπιστικών ενστάσεων που εγείρονται, είναι κυρίως φανερό ότι η εφηβική/παιδική θυματοποίηση ενέχει ισχυρό παράγοντα ανάπτυξης ψυχολογικών προβλημάτων υγείας στην ενήλικη ζωή.

Οι επιπτώσεις αυτές εξαρτώνται από διάφορες παραμέτρους όπως η προσωπικότητα και άλλοι βιολογικοί και ψυχολογικοί παράγοντες, το οικογενειακό περιβάλλον, ο δεσμός γονέα - παιδιού, και το ιστορικό στήριξης ή κακοποίησης.

Παιδική παραμέληση

Τα διάφορα είδη κακοποίησης κυρίως είναι:

• σωματική κακοποίηση,
• παραμέληση,
• σεξουαλική κακοποίηση,
• ψυχολογική-συναισθηματική,
• bullying,
• κακοποίηση μέσω διαδικτύου,
• παιδική εργασία.

Oι παραπάνω τύποι κακοποίησης χαρακτηρίζονται σαν πράξεις παράλειψης (actsofomission) ή σαν πράξεις εντολής (actsofcommission).

Η παράλειψη κυρίως αναφέρεται στην ψυχολογική παραμέληση, η οποία εκφράζεται με γονεϊκή μη-απόκριση και/ή ψυχολογική ή φυσική μη-διαθεσιμότητα, έτσι ώστε το παιδί/έφηβος να μην έχει τη στήριξη και παρηγοριά των γονέων, την οποία αποζητά.

Η στήριξη αυτή ενδεικτικά αναφέρεται σε εκπαίδευση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, παιχνίδι, εξωσχολικές δραστηριότητες κλπ.

Ο έφηβος δεν μπορεί επομένως να γνωρίσει εμπειρίες που θα του διδάξουν την αυτογνωσία, την αυτό-ασφάλεια, τη θετική αντιμετώπιση των άλλων ατόμων και την ανάπτυξη των αντιδράσεων σε διαπροσωπικές σχέσεις και προκλήσεις. Επιπλέον, διαφαίνεται ότι η παραμέληση δύναται να επιφέρει και οξεία ψυχολογική καταπόνηση .

Συμπεριφορές κακοποίησης

Σε αντίθεση με την παραμέληση, οι πράξεις εντολής (actsofcommission) περιλαμβάνουν πραγματικές συμπεριφορές κακοποίησης του εφήβου/παιδιού.

Η φυσική κακοποίηση αναφέρεται στη χρήση υπερβολικής σωματικής δύναμης, η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό του εφήβου, όπως αμυχές, εγκαύματα, κοψίματα, ή τραύματα σε εσωτερικά όργανα.

Η συναισθηματική κακοποίηση ορίζεται ως μια παθητική, ανάρμοστη, επαναληπτική επικοινωνία που παράγει συναισθηματικό πόνο εκφρασμένο ως φόβο, προσβολή, στενοχώρια και απελπισία και καταστρέφει τις δημιουργικές και αναπτυξιακές διαδικασίες περιοχών, όπως η ευφυία, η μνήμη, η προσοχή και η φαντασία. Στο είδος αυτό της κακοποίησης εντάσσεται η σεξουαλική κακοποίηση και το bullying.

Συνέπειες κακοποίησης

Οι  συνέπειες μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Γενικευμένη ανησυχία
• Κατάθλιψη
• Προβλήματα προσαρμογής και συμπεριφοράς
• Μαθησιακές δυσκολίες
• Προβλήματα ύπνου
• Πιθανή χρήση ναρκωτικών ουσιών
• Αυτοκτονικές συμπεριφορές και τάσεις
• Βία εναντίον συνομηλίκων και γονέων
• Διατροφικές διαταραχές
• Επιθετική συμπεριφορά

Επανορθωτική εμπειρία

Τι συμβαίνει όμως κατά τη διάρκεια της θεραπείας;

Ο ρόλος του ειδικού σε αυτήν την προσπάθεια που κάνουν από κοινού με το άτομο είναι κυρίως να δουλέψουν την πραγματική σχέση στο εδώ και τώρα, μιας σχέσης που θα την χαρακτηρίζει η ειλικρίνεια, ο σεβασμός και η φροντίδα, συμβάλλοντας έτσι στη διαδικασία μιας «επανορθωτικής εμπειρίας» (Βεντουράτου,2009).

Η στάση που θα πρέπει να ακολουθήσει ο ειδικός θα είναι μια «ουδέτερη ενσυναίσθηση».

Το άτομο είναι το υποκείμενο και ο πρωταγωνιστής της θεραπευτικής σχέσης και όχι το αντικείμενο προς εξερεύνηση από τον ειδικό. Η ισοτιμία ανάμεσα στους δύο δεν αποτελεί απλώς μια ιδεολογική ή δεοντολογική σχέση , αλλά μια αναγκαιότητα. Σε αυτό το ταξίδι είναι ίσοι και «μαζί».

Θεραπείες στα πλαίσια κακοποίησης

Ειδικότερα στην θεραπεία ενηλίκων, οι οποίοι υπέστησαν σοβαρή κακοποίηση ή παραμέληση ως έφηβοι ή παιδιά, σημαντικό στοιχείο αποτελεί η ολοκληρωμένη προσέγγιση του θέματος. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί, όπως η Προσωποκεντρική, η Ψυχοδυναμική, η EMDR, η γνωσιακή-συμπεριφορική, καθώς και διάφορες συνδυαστικές των παραπάνω. 

Ασφαλώς, υπάρχει η επέκταση των παραπάνω θεωριών σε νέες ιδέες, που καταλαμβάνουν τις περιοχές της «βαθειάς» γνωστικής ενεργοποίησης («deep» cognitive activation) ή σχετικών σχημάτων (relational schema) (Baldwin,1993) καθώς και τον ρόλο που παίζουν οι πρώτες εμπειρίες σε μνήμες και συναισθήματα.

Όσον αφορά τη θεραπεία παιδιών και εφήβων, υπάρχει προσέγγιση εστιασμένη στο θύμα / παιδική πρόνοια και το μοντέλο του οικογενειακού συστήματος. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται από ειδικούς πως ένα ολοκληρωμένο μοντέλο θεραπείας που χρησιμοποιεί στοιχεία τόσο από την προσέγγιση της παιδικής υποστήριξης όσο και από το οικογενειακό σύστημα, μπορεί να είναι το πιο αποτελεσματικό. Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα θα αντιμετωπίζει όλα τα μέλη της οικογένειας.

Η θεραπεία για το θύμα μπορεί να περιλαμβάνει εξατομικευμένες συνεδρίες συμβουλευτικής, που μπορεί να έχουν στοιχεία θεραπείας παιχνιδιού εάν το παιδί είναι μικρό.

Εάν το παιδί είναι μεγαλύτερο, τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί γνωστική συμπεριφορική θεραπεία ή θεραπεία διαλεκτικής συμπεριφοράς. Η ομαδική θεραπεία για παιδιά παρόμοιων ηλικιών μπορεί να είναι χρήσιμη επειδή αυτή η μορφή μπορεί να διδάξει κοινωνικές δεξιότητες και άλλα κοινωνικά βοηθήματα, προκειμένου να στηριχθεί το παιδί και να αισθάνεται λιγότερο απομονωμένο.

Οικογενειακή θεραπεία και κακοποίηση

Η οικογενειακή θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει συνεδρίες με ολόκληρη την οικογένεια ώστε να συνεισφέρει περισσότερο στην επεξεργασία αυτού που συνέβη, καθώς και να δημιουργήσει νέα όρια για να αποτρέψει την περαιτέρω βλάβη από την εμφάνιση. Επίσης, οι ομάδες γονέων χρησιμοποιούνται για να διδαχθούν νέες δεξιότητες γονικής μέριμνας και για να βοηθηθούν οι γονείς να επεξεργαστούν τη θλίψη και την ενοχή τους.

Μερικές φορές, η ατομική θεραπεία για έναν από τους γονείς μπορεί να βοηθήσει όταν έχει υπάρξει κακοποίηση στο παρελθόν τους ή εάν υπάρχει δυσκολία στην διαχείριση αυτού, που συνέβη στο παιδί τους.

Η συμβολή της θεραπείας στην κακοποίηση

Όποιο είδος θεραπείας και αν ακολουθήσει ο θεραπευόμενος, είναι πολύ σημαντικό να μπορέσει να:

• Αναγνωρίσει τα τραυματικά γεγονότα
• Νιώσει ασφάλεια και στήριξη
• Αναπτύξει αυτογνωσία, θετική ταυτότητα και εκτίμηση εαυτού
• Διαχωρίσει όρια μεταξύ εαυτού και άλλων
• Αποκτήσει συναισθηματική επάρκεια
• Διαχειριστεί την κακοποίηση από την οπτική γωνία των ενηλίκων
• Διαχειριστεί τον φόβο για όλα τα είδη βίας, εξαναγκασμού και κακοποίησης
• Προχωρήσει στην Οικοδόμηση εμπιστοσύνης προς τους άλλους και απόκτηση αντοχών για τη συνέχιση της ζωής
• Δημιουργήσει αυτοπεποίθηση

Βιβλιογραφία

1. Berk, L.E. (2007).Development through the lifespan. Illinois State University
2. Drago-Severson, E. (2004). Becoming adult learners: Principles and practices for effective development. Teachers College Press: NY.
3. Goodman, J. Schlossberg, N. and Anderson, M. (2006).Counseling adults in transition. Springer Publishing: NY.
4. Hopson, B. & Adams J. (1976). Transition - understanding and managing personal change
5. Schlossberg, N. K. (1981). A model for analyzing human adaptation to transition. The Counseling Psychologist, SAGE
6. Schlossberg N. K., Waters E. B. & Goodman J. (1995). Counselingadultsintransition
7. Sugarman, L., Taylor & Francis (2005). Life-span development - frameworks, accounts and strategies (2nd edition)
8. Βεντουράτου, Δ (2009). Εισαγωγή στην Ψυχοτραυματολογία και Ψυχοτραυματοθεραπεία. Η Μέθοδος EMDR, Πεδίο

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Βασιλεία Χρηστάκη - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Βασιλεία Χρηστάκη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

MA Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας - University of East London ( Συνθετική Προσέγγιση ).  ΜSc Στρατηγικές Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Ατομική συμβουλευτική - συμβουλευτική ζεύγους, γονέων και εφήβων

6979402458

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού