Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά ν’ αντιμετωπίζουν τα αρνητικά τους συναισθήματα

Ακρόαση άρθρου......

Aπό την γέννηση  μας ερχόμαστε σε έναν κόσμο όπου μεγαλώνουμε με το «μην» και το «δεν». Ακούμε συχνά από  τους γονείς μας και το σχολικό μας περιβάλλον αργότερα, να μας λένε με έντονο ύφος «μην κάνεις αυτό» ή «δεν πρέπει να κάνεις αυτό».

Ψυχοεκπαίδευση παιδιών

Τα πράγματα στη συναισθηματική ανθεκτικότητα των παιδιών, θα ήταν πιο κατανοητά αν οι μικρές αυτές αρνητικές λεξούλες, είχαν αντικατασταθεί από το «κάνε αυτό διαφορετικά» ή «μήπως θα τα πήγαινες καλύτερα αν έκανες αυτό; ». Η ψυχοεκπαίδευση των παιδιών από την εμβρυακή μόλις ηλικία έως και τα 5 έτη, είναι πολύ σημαντική για να νιώσουν ασφαλή και χαρούμενα ώστε να μεγαλώσουν σε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, δημιουργικότητας, επικοινωνίας, θετικών συναισθημάτων και κινήτρων.

Κάποιοι γονείς το πετυχαίνουν εμπειρικά με γνώμονα το ένστικτο, άλλοι πάλι πριν γίνουν γονείς και κυρίως όταν νιώθουν ότι δεν είναι έτοιμοι γι’ αυτή την ευθύνη,  είναι απαραίτητο να ενημερώνονται και να ακολουθούν ένα πρόγραμμα συμβουλευτικής παρέμβασης ώστε να βελτιώσουν τις ενδοοικογενειακές σχέσεις και να θέσουν τα θεμέλια για ένα ήρεμο αναπτυξιακό περιβάλλον, μία ποιοτικότερη ζωή. Για να ξεκινήσουν κάτι τέτοιο είναι αναγκαία μία δική τους ανατροφοδότηση, ώστε να αποφύγουν λάθη του παρελθόντος και να φροντίσουν για όλα εκείνα που δεν διδάχτηκαν οι ίδιοι από τους γονείς τους.

«Διακαής πόθος κάθε ψυχικά ισορροπημένου γονέα είναι το παιδί του να είναι υγιές σωματικά και ψυχικά» (Seligman, M.E.P 1995: The optimist Child. Boston Mass: Houghton Mifflin).

Συναισθηματική Νοημοσύνη και Θετική Ψυχολογία

Για τους παραπάνω λόγους τα τελευταία χρόνια στην επιστήμη της ψυχολογίας έχουν προστεθεί οι όροι συναισθηματική νοημοσύνη και θετική ψυχολογία. Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία  είναι μία προσέγγιση που βοηθά μικρούς και μεγάλους να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες τους, να γνωρίσουν τα συναισθήματά τους και να αντικαταστήσουν  τις  αρνητικές σκέψεις με θετικές. Η σχέση μεταξύ των παραπάνω είναι αλληλένδετη. Έτσι οι σκέψεις επηρεάζουν τα συναισθήματα και κατά συνέπεια τις συμπεριφορές μας.

Παιδιά και θετικά συναισθήματα

Οι γονείς που κάνουν παθητικές σκέψεις θα μεγαλώσουν παιδιά με παθητικότητα ενώ εκείνοι που είναι συναισθηματικά υγιείς, θα καλλιεργήσουν θετικά συναισθήματα στα παιδιά τους. Αν από μικρή ηλικία δεν καλλιεργηθεί η γνωριμία με τα συναισθήματα και ο τρόπος που μαθαίνει να νικά τις δυσκολίες του, τότε το παιδί θα έχει λιγότερο ομαλή μετάβαση στην εφηβεία και θα αναγκαστεί να ανακαλύψει αργότερα, μόνο του χωρίς βοήθεια, τον κόσμο των συναισθημάτων, που είναι μία χαρακτηριστικά επώδυνη διαδικασία.

Χρήζει αναφοράς ότι  αυτό θα το καταφέρουν συναισθηματικά ανθεκτικοί χαρακτήρες, που μεγαλώνοντας απέκτησαν αυτή την ανθεκτικότητα χωρίς να τους το υποδείξει κανείς κατά την  παιδική ηλικία, ενώ άτομα μη ανθεκτικά καταφεύγουν σε εύκολες και άμεσες λύσεις όπως είναι ο αλκοολισμός, η χρήση ουσιών, η συνοσηρότητα εκδηλώνοντας καταθλιπτικές συμπεριφορές.

Κάθε παιδί είναι διαφορετικό

Η συναισθηματική στήριξη και η αποδοχή της άποψης από του γονείς  ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό, αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα για την ανάπτυξη τους. Στην εποχή μας, όπως και παλαιότερα υπάρχουν γονείς που εξαιτίας δικών τους βιωμάτων μπερδεύουν τη συναισθηματική στήριξη με τη συναισθηματική εξάρτηση, κάνοντας όλα τα θελήματα των παιδιών, μη εκφράζοντας αντίθετη γνώμη από φόβο  μη δεν τους αγαπούν αργότερα, χάνοντας έτσι την ευκαιρία της διαπαιδαγώγησης . Σε αυτή την περίπτωση αντί να καλλιεργούν την ανεξαρτησία και το σεβασμό γίνονται θύματα χειραγώγησης συμπεριφορών από τα ίδια τους τα παιδιά. Η προσπάθεια λοιπόν ψυχικής ισορροπίας και υγιής συμπεριφοράς εξαρτάται και από τους δύο γονείς. Αυτοί αποτελούν τα πρότυπα και τα παραδείγματα, για τις μελλοντικές τους σχέσεις  αργότερα.

Συμπεριφορές χειραγώγησης

Κατά συνέπεια άτομα με  μη υγιείς συμπεριφορές κινδυνεύουν να διαλέξουν συντρόφους,  που θέλουν να μπορούν να τους χειραγωγούν  γιατί δεν έμαθαν να σκέφτονται ανεξάρτητα και δυναμικά και χειραγωγούσαν ως παιδιά τους γονείς τους, που ήταν θύματα μίας κατάστασης. Και αυτοί οι σύντροφοι αντίστοιχα είναι άτομα που χειραγωγούνται εύκολα γιατί πολύ απλά έμαθαν να χειραγωγούνται οι ίδιοι από μικρή ηλικία , από τους ίδιους τους ,τους γονείς. Επομένως οι μεν δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς το χειραγωγό τους και οι δε να συμβιώσουν με ταίρι που να μη το χειραγωγούν και να το ελέγχουν. Διαμορφώνουν αυτή την άποψη για την  ιδανική σχέση αφού με αυτόν τον τρόπο νιώθουν ασφαλείς.

Ο όρος  χειραγώγηση όμως έχει αρνητική σημασία και στην συμβίωση και ως παιδιά και ως μεγάλοι συνυπάρχουμε αρμονικά, δεν ανταγωνιζόμαστε για να καλύπτουμε τις ανασφάλειες μας. Η αυτοεξάρτηση ενός παιδιού που θα το βοηθήσει να προχωρήσει είναι μία διαρκής προσπάθεια με αρχή, μέση, χωρίς τέλος. Δεν απευθύνεται σε έναν τομέα αλλά ξεκινά από την οικογένεια, την εκπαίδευση και καταλήγει στην κοινωνία. Τα παιδιά φιλτράρουν, μαθαίνουν και πράττουν, ακόμη και με μη λεκτική επικοινωνία (όπως είναι ένα νεύμα επιβράβευσης), γίνονται δέκτες μηνυμάτων και το ανταποδίδουν.

Αντιμετώπιση των ανησυχιών στα παιδιά

Ας μιλήσουμε όμως για τον τρόπο αντιμετώπισης των ανησυχιών στα παιδιά. Όλοι νιώθουμε κάποιες φορές στενοχωρημένοι και φοβισμένοι. Η στενοχώρια είναι ένα συναίσθημα που σχετίζεται με το φόβο. Μερικές φορές αυτό που χρειαζόμαστε είναι να ηρεμήσουμε, να κατανοήσουμε τι συμβαίνει και να πράξουμε κάτι που μπορεί να μας κάνει να αισθανθούμε καλύτερα.

Ας ξεκινήσουμε:

Το παιδικό σώμα σε μία κατάσταση άγχους στέλνει μηνύματα όπως, γρήγοροι χτύποι της καρδιάς, ιδρωμένα χέρια, μούδιασμα στο κεφάλι, κόμπος στο λαιμό, ανατριχίλα και πολλά άλλα. Η κλινική εικόνα  είναι χλόμιασμα ή κοκκίνισμα. Αν μιλήσουμε στο παιδί γι’αυτά τα συμπτώματα και του δείξουμε κάποιες απλές κατανοητές τεχνικές για το πώς να αναγνωρίζει αυτό το συναίσθημα, θα μπορεί να ηρεμεί και καταλαβαίνει τι του συμβαίνει. Για να ηρεμήσει μπορεί να βγει να περπατήσει στον κήπο ή την αυλή του σχολείου, να τυλίξει τα χέρια αγκαλιάζοντας τον εαυτό του και να κάτσει για λίγο ήσυχο, να κοιτάξει στον καθρέφτη παίρνοντας μία τρομακτική γκριμάτσα γι’αυτό που του συμβαίνει.

Στη συνέχεια μπορεί να ζητήσει από τους γονείς του να πάνε μία βόλτα, να κάνει ένα αγαπημένο του σπορ, να ζωγραφίσει κάτι αν του αρέσει ή να παίξει ένα μουσικό όργανο. Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν την καλή συνεργασία των γονέων και τη συναίσθηση ότι γνωρίζουν αυτό που συμβαίνει στο παιδί, έχοντας υποδείξει αυτές τις λύσεις αλλά και αναπτύξει τις κλίσεις του ώστε να ηρεμεί μέσα από αυτές. Αν δηλαδή γνωρίζουν οι γονείς ότι στο παιδί αρέσει η κιθάρα ή ο χορός και το έχουν εντάξει σε ένα ωδείο ή σχολή, η μουσική είναι ένα ένας τρόπος ευχαρίστησης και απαλλαγής από αρνητικά συναισθήματα. Μπορεί λοιπόν να παίξει κιθάρα ή να μελετήσει ένα τραγούδι. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει  να ξανασκεφτεί  το συμβάν που του προκαλούσε την αγχoγόνα κατάσταση με άλλη οπτική,  έχοντας αποκτήσει διαφορετικό έλεγχο. Μαθαίνουμε από την παιδική μας ηλικία πως αν αισθανόμαστε εμείς καλύτερα μπορούμε να κάνουμε και τους γύρω μας να νιώθουν καλά.

Είναι δύσκολο αλλά πολύ σημαντικό να δώσουμε στα παιδιά να καταλάβουν τις διαφορές ανάμεσα στις σκέψεις και τα συναισθήματα. Πρέπει να προσπαθήσουμε να τους δημιουργήσουμε την αίσθηση ότι οι σκέψεις είναι στο μυαλό μας και τα συναισθήματα στην καρδιά μας. Έτσι το παιδί αν σκεφτεί κάτι αρνητικό που του προκαλεί αρνητικό συναίσθημα, το κατανοήσει, το συζητήσει και το αλλάξει με κάτι όμορφο που του συμβαίνει τότε αρχίζει να κυριεύει το σώμα του με θετικό συναίσθημα.

Το να μπορεί να καταφέρει να  αντικαταστήσει τα αρνητικά συναισθήματα με θετικά και να αναγνωρίσει τις ανησυχίες του δεν είναι εύκολη υπόθεση. Απαιτεί υπομονή κι επιμονή και προϋποθέτει καλή διαχείριση συναισθημάτων από τους ίδιους τους γονείς. Δεν μπορώ να έχω απαίτηση να βελτιωθεί το παιδί μου αν δεν βελτιώνομαι καθημερινά ο ίδιος.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ευαγγελία Κουτράκου - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Ειδική Παιδαγωγός στην ξενόγλωσση εκπαίδευση σε μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες. 

2231081316

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού