Σωματική ψυχοθεραπεία - Η πρόσβαση στον ψυχισμό μέσω του σώματος

Ακρόαση άρθρου......

Η σωματική ψυχοθεραπεία είναι μια αναλυτική ψυχοθεραπεία που εισάγει ένα επιπλέον εργαλείο  στη διάγνωση και τη θεραπεία του ψυχισμού : το σώμα.

Κάθε εμπειρία μας αφήνει ένα μνημονικό ίχνος σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο [1].  Όταν αντιμετωπίζουμε για παράδειγμα μία τρομακτική εμπειρία, πέρα από το συναίσθημα του φόβου νιώθουμε την καρδιά μας να χτυπά δυνατά.  

Πολλές φορές μια εμπειρία μπορεί να αφήνει πίσω της και ασυνείδητα ίχνη που συνδέονται με αντίστοιχες σωματικές καταστάσεις [2].

Η  πρόσβαση στα ασυνείδητα ίχνη της εμπειρίας μπορεί να γίνει μέσω της σωματικής κατάστασης με την οποία αυτή συνδέεται, κι εδώ βρίσκεται η αξία της Σωματικής Ψυχοθεραπείας: το σώμα αποτελεί τη «βασιλική οδό» για το ασυνείδητο [3].

Το σώμα μιλάει μέσα στη συνεδρία

Η Α. 58 ετών, αναφέρει στις συνεδρίες  μια στάση παραίτησης απέναντι στη ζωή: βρίσκεται  στο σπίτι της καθισμένη σε ένα καναπέ ακίνητη, κοιτάζοντας τις ξερές γλάστρες στο μπαλκόνι της που την περιμένουν να ανθίσουν και,  καθώς δεν αντέχει πια και αποφεύγει κάθε επαφή με την ηλικιωμένη μητέρα της που μένει μόνη της και  έχει υποτροπιάσει μια ακόμη φορά σε ένα παρανοϊκό παραλήρημα, την φέρνει συνεχώς  μπροστά της. Ξέρει ότι πρέπει να αντιδράσει, όπως το έχει κάνει και τόσες άλλες φορές στη ζωή της δυναμικά, αλλά δεν θέλει πια να κάνει τίποτα.

Καθώς τα λέει αυτά μέσα στη συνεδρία, παρατηρείται μια κινητικότητα: χαϊδεύει με τα δάχτυλα του αριστερού της χεριού τη δεξιά της παλάμη και μετά χαϊδεύει επίμονα το γόνατό της. Της ζητώ να παρατηρήσει για λίγο αυτήν την κίνηση,  και μετά από λίγα λεπτά μιλάει συγ-κινημένη για την κούραση που νιώθει πια να παρα-κινεί τον εαυτό της με σκληρότητα και την ανάγκη της να τον παρα-κινήσει με αγάπη, με χάδι.

Είναι μια βιωματική συνειδητοποίηση που γίνεται με την διαμεσολάβηση του σώματος, η ασυνείδητη ανάγκη εκδραματίζεται σωματικά μέσα στη συνεδρία, και μέσω της ανάγνωσης του σώματος μπορεί να γίνει συνειδητή, να λεκτικοποιηθεί, να κατανοηθεί.

Είναι μια συνειδητοποίηση βιωματική, που εμπλέκει σωματική συγ-κίνηση και συναίσθημα, γίνεται κατανοητή και επεξεργάσιμη μέσω του λόγου, και ανοίγει τη δίοδο για επιπλέον συνδέσεις και συνειρμούς.

Η Α. συνεχίζει να μιλά για τη σκληρότητα και την απαξίωση της μητέρας της απέναντί της όταν ήταν μικρή, το ίδιο μοτίβο με το οποίο συνεχίζει και η ίδια να αντιμετωπίζει τον εαυτό της, και συνειδητοποιεί την ανάγκη της να αντιμετωπίζει τον εαυτό της με «χάδι», με κατανόηση και αποδοχή.

Βλέπουμε ότι σε μια συνεδρία σωματικής ψυχοθεραπείας η δουλειά με το σώμα, το συναίσθημα και τη σκέψη πάνε μαζί. Συχνά ξεκινάμε από το σωματικό για να πάμε στο ψυχικό ακολουθώντας   την οντογενετική πορεία της ανάπτυξης του ανθρώπου, κατά την οποία η ψυχική ανάπτυξη ξεκινάει από το σώμα.

Ο Φρόιντ αναγνωρίζει πρώτος τη σωματικότητα της ψυχικής ανάπτυξης, κατονομάζοντας στη θεωρία του τα στάδια ψυχικής εξέλιξης του παιδιού με όρους σωματικότητας [4], για να έρθει λίγο μετά ο μαθητής και συνεργάτης του ο Βίλχελμ Ράιχ,  να εντάξει αυτή τη σωματικότητα μέσα στην ψυχοθεραπεία, θεμελιώνοντας της Χαρακτηροαναλυτική Νευροφυτοθεραπεία / Σωματική Ψυχοθεραπεία.

Από το σωματικό στο ψυχικό

Η ψυχική ανάπτυξη του παιδιού έχει αφετηρία τη σωματικότητα.

Η συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού διαμορφώνεται μέσω των σχέσεων με τους σημαντικούς άλλους και στην διαμόρφωση αυτών των σχέσεων διαμεσολαβεί το σώμα: το βρέφος μέσω της επαρκούς ή μη επαρκούς σωματικής φροντίδας που δέχεται,  μέσω της ανταπόκριση του γονιού στις σωματικές του ανάγκες για τροφή, ύπνο κλπ, για αγκαλιά, και αργότερα μέσω της υποστήριξης της ανάγκης του για σωματική αυτονομία και ανεξαρτησία κατά την βάδιση και την σταδιακή απομάκρυνση από την μητέρα, αναπτύσσει ή όχι,  το αίσθημα της ασφάλειας, το αίσθημα του δικαιώματος να έχω ανάγκες και να βρίσκω ανταπόκριση σε αυτές, το αίσθημα ότι μπορώ να αγαπηθώ, ότι μπορώ να ζητώ, ότι έχω δικαίωμα να αυτονομηθώ κοκ

Μέσα από τις σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους, οι εμπειρίες αυτές εγγράφονται σωματικά και ψυχικά ταυτόχρονα, ο ψυχισμός του ατόμου είναι συνυφασμένος με τη σωματικότητα του.

Η αξία του σώματος στην Σωματική Ψυχοθεραπεία

Η ψυχική ανάπτυξη του ατόμου έχει κατεύθυνση από το σώμα προς τον νου. Η σωματική ψυχοθεραπεία μας επιτρέπει την πρόσβαση στον ψυχισμό μέσω της σωματικότητας, με διάφορες τεχνικές που εφαρμόζει, όπως τεχνικές σωματικής συνειδητότητας, αναπνοής, τεχνικές gestalt κ.ά αλλά και με συγκεκριμένες ασκήσεις σωματικής ενεργοποίησης  που στοχεύουν στα συγκεκριμένα αναπτυξιακά στάδια της ζωής του ατόμου που δημιουργήθηκε το τραύμα ή το έλλειμα.

Οι ασκήσεις σωματικής ενεργοποίησης αναπτύχθηκαν από τον πατέρα της σωματικής ψυχοθεραπείας τον Βίλχελμ Ράιχ, εξελίχθηκαν από τον Frederico Navarro και από τον σύγχρονό μας Ιταλό ψυχίατρο Genovino Ferri, στον οποίο οφείλουμε και την συστηματοποίηση τους. Μέσω του σώματος, αυτές οι ενεργοποιήσεις φέρνουν στον νου  εμπειρίες ζωής που είναι χρήσιμες στην ανάλυση.

Όπως γράφoυν οι Ferri & Barbato [5] για την σπουδαιότητα των σωματικών ενεργοποιήσεων:
«Οι ασκήσεις σωματικής ενεργοποίησης συνδέουν το εκεί – και – τότε με το εδώ- και – τώρα, το βάθος με την επιφάνεια, το ασυνείδητο με το συνειδητό, την άρρητη μνήμη με την ρητή, την σωματικότητα με την υποκειμενικότητα. (…) 
Κάνουν εφικτό τον μετασχηματισμό του ενσώματου νου,  με το να αυξάνουν την επίγνωση και την συναίσθηση, και να οδηγούν σε μια ανώτερη συναισθηματική νοημοσύνη και την αίσθηση της υποκειμενικότητας του Εαυτού». 

Παραπομπές

[1]  Ansermet F. & Magistretti P. (2022) Τα ίχνη της εμπειρίας. Νευρωνική Πλαστικότητα & η Συνάντηση της Βιολογίας με την Ψυχανάλυση. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σ.18

[2]  Ansermet F. & Magistretti P. (2022) Τα ίχνη της εμπειρίας. Νευρωνική Πλαστικότητα & η Συνάντηση της Βιολογίας με την Ψυχανάλυση. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.  σ.110

[3] Για τον Φρόιντ το όνειρο υπήρξε η «βασιλική οδός» της ανακάλυψης του ασυνειδήτου

[4] Τα αναπτυξιακά στάδια στη φροϊδική θεωρία είναι το στοματικό, πρωκτικό, φαλλικό,γεννετικό

[5] Ferri G. & Barbato L. (2022). Borderline Disorder in Contemporary Reichian Analysis. International Body Psychotherapy Journal. 21(1)

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Κατερίνα Παπανικολάου - Ψυχολόγος

Κατερίνα Παπανικολάου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Η Κατερίνα Παπανικολάου είναι Κλινική Ψυχολόγος (MSc) και  Σωματική Ψυχοθεραπεύτρια.  Ασχολείται με τη βραχεία ψυχοθεραπεία - συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία βάθους. Η προσέγγισή της  στηρίζεται στη Σωματική Ψυχοθεραπεία - Ανάλυση του Χαρακτήρα.

6937157360

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού