Στρες και εκφοβισμός στο εργασιακό περιβάλλον: πως μπορεί να βοηθήσει η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία

Ακρόαση άρθρου......

Το εργασιακό περιβάλλον είναι ένας χώρος όπου οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένου του εργασιακού στρες και του εργασιακού εκφοβισμού. Αυτά τα φαινόμενα επηρεάζουν τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική υγεία των εργαζομένων, καθώς και την αποδοτικότητα και τη γενική λειτουργία των οργανισμών.

Το εργασιακό στρες ορίζεται ως η αντίδραση των εργαζομένων στις απαιτήσεις και πιέσεις που υπερβαίνουν τις ικανότητές τους ή τους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους (Leka, Griffiths & Cox, 2004).

Κύριες αιτίες του εργασιακού στρες περιλαμβάνουν

• Υπερβολικό φόρτο εργασίας
• Ασαφείς επαγγελματικοί ρόλοι
• Έλλειψη αυτονομίας στη λήψη αποφάσεων
• Τοξικές εργασιακές σχέσεις
• Έλλειψη υποστήριξης από προϊσταμένους και συναδέλφους

Οι συνέπειες του εργασιακού στρες μπορεί να περιλαμβάνουν σωματικά προβλήματα, όπως πονοκεφάλους και υπέρταση, καθώς και ψυχολογικά ζητήματα, όπως άγχος, κατάθλιψη και επαγγελματική εξουθένωση (burnout) (Lazarus & Folkman, 1984).

Ο εργασιακός εκφοβισμός (workplace bullying) αφορά την επαναλαμβανόμενη, συστηματική και αρνητική συμπεριφορά προς έναν εργαζόμενο, που μπορεί να περιλαμβάνει λεκτική κακοποίηση, κοινωνική απομόνωση, αδικαιολόγητη κριτική και άδικες απαιτήσεις (Einarsen, Hoel, Zapf, & Cooper, 2011).

Οι κυριότερες μορφές εργασιακού εκφοβισμού περιλαμβάνουν:

• Καταναγκαστική εργασία και υπερβολικές απαιτήσεις
• Ταπείνωση και εξευτελισμό
• Απομόνωση από την ομάδα
• Υπονόμευση επαγγελματικής φήμης

Οι επιπτώσεις του εργασιακού εκφοβισμού μπορεί να είναι σοβαρές, οδηγώντας σε αυξημένο άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση και μείωση της παραγωγικότητας (Hoel, Einarsen, & Cooper, 2003).

Η πρόληψη και η διαχείριση του εργασιακού στρες και του εκφοβισμού απαιτούν μια πολυδιάστατη προσέγγιση που περιλαμβάνει:

• Ανάπτυξη οργανωτικών πολιτικών: Καθιέρωση σαφών κανόνων και διαδικασιών για την αντιμετώπιση περιστατικών εκφοβισμού και στρες.
• Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση: Προγράμματα εκπαίδευσης για εργαζόμενους και προϊσταμένους σχετικά με το εργασιακό στρες και τις στρατηγικές διαχείρισής του.
• Υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον: Ενίσχυση της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των εργαζομένων και των διοικητικών στελεχών.
• Στρατηγικές διαχείρισης άγχους: Προγράμματα ψυχολογικής υποστήριξης, καθοδήγησης και τεχνικές χαλάρωσης όπως η ενσυνειδητότητα (mindfulness) (Kabat-Zinn, 1990).

Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) για το Εργασιακό Στρες και Εκφοβισμό

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (Cognitive Behavioral Therapy - CBT) αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους αντιμετώπισης του εργασιακού στρες και εκφοβισμού.

Η CBT βοηθά τους εργαζόμενους να εντοπίσουν και να αλλάξουν δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς, μειώνοντας έτσι το άγχος και ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή τους (Hofmann et al., 2012).

Βασικές τεχνικές της CBT περιλαμβάνουν:

Αναγνώριση αρνητικών σκέψεων: Οι εργαζόμενοι μαθαίνουν να εντοπίζουν και να επανεκτιμούν τις αρνητικές τους σκέψεις σχετικά με τον εργασιακό τους χώρο.

Ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης άγχους: Περιλαμβάνει τεχνικές χαλάρωσης, αναπνευστικές ασκήσεις και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων.

Συμπεριφορική ενεργοποίηση: Προτρέπει τα άτομα να υιοθετήσουν θετικές συμπεριφορές που μειώνουν το στρες και αυξάνουν την αυτοεκτίμηση.

Εκπαίδευση σε δεξιότητες διεκδικητικότητας: Βοηθά τους εργαζόμενους να διαχειρίζονται δύσκολες καταστάσεις, θέτοντας υγιή όρια στις επαγγελματικές τους σχέσεις.

Έρευνες δείχνουν ότι η CBT είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στη μείωση του εργασιακού στρες, με μακροχρόνια οφέλη για την ψυχική υγεία και την επαγγελματική ικανοποίηση (Richardson & Rothstein, 2008).

Το εργασιακό στρες και ο εργασιακός εκφοβισμός είναι δύο σοβαρά ζητήματα που απαιτούν προληπτικές και διαχειριστικές παρεμβάσεις. Οι οργανισμοί και οι εργαζόμενοι πρέπει να συνεργαστούν για τη δημιουργία ενός υγιούς και ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος που προάγει την ψυχική ευημερία και τη βελτίωση της αποδοτικότητας.

Βιβλιογραφία

Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D., & Cooper, C. L. (2011). Bullying and harassment in the workplace: Developments in theory, research, and practice. CRC Press.

Hoel, H., Einarsen, S., & Cooper, C. L. (2003). Organizational effects of workplace bullying. In Bullying and emotional abuse in the workplace (pp. 145-162). CRC Press.

Hofmann, S. G., Asnaani, A., Vonk, I. J., Sawyer, A. T., & Fang, A. (2012). The efficacy of cognitive behavioral therapy: A review of meta-analyses. Cognitive Therapy and Research, 36(5), 427-440.

Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. Random House.

Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. Springer.

Leka, S., Griffiths, A., & Cox, T. (2004). Work organization and stress. WHO.

Richardson, K. M., & Rothstein, H. R. (2008). Effects of occupational stress management intervention programs: A meta-analysis. Journal of Occupational Health Psychology, 13(1), 69.