Ζητήματα θυμού στην εφηβεία: Πώς να βοηθήσετε ως γονείς

Ακρόαση άρθρου......

Πολλά παιδιά στην εφηβεία δυσκολεύονται να διαχειριστούν σε ψυχολογικό επίπεδο τη νέα κατάσταση που τους συμβαίνει. Οι έφηβοι αντιμετωπίζουν πολλές μεταβολές τόσο στο σώμα τους, όσο και στον εγκέφαλο και την ψυχολογική τους κατάσταση.

Μερικές βασικές μεταβολές

Ο εγκέφαλος των εφήβων είναι συνεχώς εξελισσόμενος. Οι αχρησιμοποίητες συνάψεις όσον αφορά τα τμήματα σκέψης και επεξεργασίας ‘κλαδεύονται’, ενώ παράλληλα δημιουργούνται και ενισχύονται νέες συνάψεις. Ο εγκέφαλος λοιπόν, με σκοπό να γίνει πιο αποτελεσματικός, αφήνει πίσω τις λιγότερο χρήσιμες συνδέσεις και ενισχύει τις πιο κατάλληλες (Coleman, 2021). Περισσότερα σε σχέση με τις εντυπωσιακές αλλαγές στον εγκέφαλο των εφήβων θα βρείτε σε άλλο άρθρο μου. 

Όχι μόνο ο εγκέφαλος και το σώμα, αλλά και τα συναισθηματικά ζητήματα μεταβάλλονται και τείνουν να εντείνονται στην εφηβεία. Ένας από τους βασικούς λόγους είναι η αδυναμία εκτόνωσης αυτών των συναισθημάτων με κατάλληλο τρόπο και ιδιαίτερα εκείνου του θυμού.

Ο θυμός είναι ένα ιδιαίτερο συναίσθημα, γιατί συχνά καλύπτει άλλα, όπως φόβο ή στεναχώρια. Σκέψου αυτό: Μια γάτα θα επιτεθεί όταν κάποιος την πλησιάσει πολύ όχι γιατί θύμωσε μαζί του, αλλά επειδή φοβάται. Η εικόνα όμως που εμφανίζεται στους άλλους είναι μια θυμωμένη αντίδραση.

Έτσι και οι έφηβοι. Θυμώνουν για διάφορους λόγους και το εκφράζουν με διάφορους τρόπους. Το σημαντικό όμως είναι ότι δεν έχουν ακόμη αναπτύξει τις απαραίτητες τεχνικές για να διαχειρίζονται αυτό το συναίσθημα. Οι ακατάλληλες εκφράσεις θυμού μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες για τους ίδιους, αλλά και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Το θετικό είναι ότι οι τρόποι διαχείρισης μπορούν να αναπτυχθούν στον καθένα μας.

Τι μπορεί να κάνει ένας γονιός για αυτό;

Κατανόηση του συναισθήματος

Όπως όλα τα συναισθήματα, έτσι και ο θυμός πρόκειται για ένα συναίσθημα με χρησιμότητα. Είναι πραγματικός και σημαντικός και είναι εντάξει να τον βιώνουμε και να τον συνειδητοποιούμε. Γενικά, όσο περισσότερο ερχόμαστε σε επαφή με τα συναισθήματά μας και την έκφρασή τους, τόσο καλύτερα θα τα διαχειριζόμαστε μελλοντικά. Ακριβώς στην συνειδητοποίηση και την έκφραση δυσκολεύονται και οι έφηβοι.

Όπως προαναφέρθηκε, ο θυμός μπορεί να συγκαλύπτει άλλα δύσκολα συναισθήματα. Πολλές φορές ο φόβος, η θλίψη, η απογοήτευση, η αίσθηση αδυναμίας και ο πόνος κρύβονται καλά πίσω από τα αγκάθια του θυμού. Ένας έφηβος, όπως εξάλλου και πολλοί ενήλικες, είναι πιθανό να μη γνωρίζει ή να αποφεύγει αυτά τα συναισθήματα. Ίσως είναι μια καλή αρχή λοιπόν, το ίδιο το άτομο να αναζητήσει μεμονωμένα ή με βοήθεια, τι είναι αυτό που νιώθει, τι το προκαλεί και πώς μπορεί να το εκτονώσει και να το εκφράσει με υγιή τρόπο (McMahon, 2018 ).

Βοηθητικές στρατηγικές

Η πρόκληση για να βοηθήσει ένας γονιός το παιδί του που βρίσκεται στην εφηβεία, κείτεται στο κομμάτι της μετάβασης ενός εφήβου να μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του.

Υπάρχουν διάφορα που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν έναν έφηβο να μάθει τρόπους να αντιμετωπίζει τον θυμό του με επιτυχία:

Ποιοι παράγοντες προκαλούν τον θυμό;

Ένα βασικό στοιχείο για να νιώσει ο έφηβος, αλλά και οποιοσδήποτε άνθρωπος, ότι μπορεί να ελέγξει αυτά που αισθάνεται είναι να αναγνωρίσει τι τον πυροδοτεί.

Όσο καλύτερα συνδέσει το τι δημιουργεί τον θυμό και τι τελικά το ξέσπασμα, τόσο περισσότερο θα μπορεί να ελέγξει και τον τρόπο που εκφράζει αυτό το συναίσθημα.

Σωματικές δραστηριότητες

Παροτρύνετε τον έφηβο να χρησιμοποιήσει το σώμα του υπερ του. Έτσι κι αλλιώς, αυθόρμητα υπάρχει η παρόρμηση να κάνει κάτι σωματικό όταν νιώθει ένταση.

Μια πολύ κατάλληλη λύση λοιπόν είναι η συμμετοχή τους σε δραστηριότητες που προκαλούν αυτή την εκτόνωση, όπως αθλήματα και πολεμικές τέχνες. Φυσικά αυτό δε βοηθά μόνο στη διαχείριση θυμού, αλλά συντηρεί την εκγύμναση του σώματος, δημιουργεί νέες εγκεφαλικές συνάψεις και εξυπηρετεί τη γενική ευημερία του ατόμου. 

Χτύπησε ένα μαξιλάρι ή έναν σάκο του μποξ

Όσο και να εξυπηρετούν τα αθλήματα και οι πολεμικές τέχνες, δεν είναι όλοι οι έφηβοι σε θέση να αθληθούν. Επίσης, μπορεί μακροχρόνια οι επιδράσεις των δραστηριοτήτων να είναι θετικές, όμως πολλές φορές είναι απαραίτητη μια πιο άμεση λύση.

Ένας ασφαλής τρόπος είναι να χτυπήσουν επανειλημμένα έναν εύκαιρο στόχο, όπως ένα μαξιλάρι ή έναν σάκο του μποξ. Άλλα ευκαιριακά αντικείμενα μπορεί να είναι μαλακά μπαλάκια που αναπηδούν, ώστε να τα πετούν μακριά ή και επενδυμένα με αφρό αντικείμενα.   

Εκφραστείτε δημιουργικά

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς τρόπους. Η ζωγραφική, η ελεύθερη γραφή και η μουσική μπορούν να βοηθήσουν αυτά τα αισθήματα να ηρεμήσουν, αλλά και τελικά να εκφραστούν και να γίνουν κατανοητά.

Η μουσική και ο χορός είναι επίσης ένας πολύ λειτουργικός τρόπος να εκφραστούν τα αισθήματα θυμού. Ο χορός, το τραγούδι κα το παίξιμο μουσικής είναι μερικοί καλοί τρόποι διαχείρισης συναισθημάτων.

Επιτρέψτε τραγούδια που εκφράζονται με οργή ή υψηλή ένταση και θυμηθείτε ότι η τέχνη είναι μια πολύ αποτελεσματική πηγή έκφρασης συναισθημάτων, αφού χρησιμοποιείται σε διάφορες μορφές θεραπείας.  

Time out  

Στην κλιμάκωση του θυμού, ο έφηβος μπορεί να χρειάζεται χρόνο και χώρο.

Μπορεί να θέλει να κλάψει, να φωνάξει, να καθίσει απλά μόνος ή να απασχοληθεί με κάτι που εκείνη την ώρα έχει ανάγκη. Δώστε χρόνο και χώρο, αλλά χρησιμοποιείστε αυτόν τον χρόνο και εσείς, αν η ένταση αφορά στη μεταξύ σας σχέση.

Έτσι διασφαλίζετε την ασφάλεια όλων τόσο σωματικά, όσο και συναισθηματικά. 

Και τι κάνω αν ο θυμός δεν είναι διαχειρίσιμος παρόλα αυτά;

Αρχικά, δώστε λίγο χρόνο στη διαδικασία εκμάθησης. Αν ο έφηβος εξακολουθεί να μη μπορεί να διαχειριστεί τον θυμό του, ίσως είναι καλή στιγμή να απευθυνθεί σε επαγγελματική βοήθεια, ώστε να φτάσει τη ρίζα του θυμού.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι:
Οι εκφραστικές θεραπείες βοηθούν τους εφήβους να εκφράσουν τον θυμό, η ατομική θεραπεία παρέχει ένα ασφαλές μέρος για να εξερευνήσουν αυτό το δύσκολο συναίσθημα και οι ομάδες διαχείρισης θυμού παρέχουν την ευκαιρία στους εφήβους να μάθουν ο ένας από τον άλλον.

Σε κάποιες περιπτώσεις, ο ανεξέλεγκτος θυμός μπορεί σχετίζεται και με πιθανές διαταραχές ψυχικής υγείας.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Coleman, J. (2021). From “My baby’s brain” to “My teen brain”. The Teacher and the Teenage Brain, 37-48. doi.org/10.4324/9781003004462-3 

McMahon, G. (2018). What is anger? No More Anger!, 5-21. doi.org/10.4324/9780429477591-3