Αντιμετώπιση Βρεφικής Ανορεξίας: Ψυχοδυναμική Προσέγγιση /Θεωρία Δεσμού

Ακρόαση άρθρου......

Ένας βασικός δρόμος που έχει χαραχτεί στην αντιμετώπιση της βρεφικής ανορεξίας  είναι η ψυχοδυναμική προσέγγιση που συνδυάζει και στοιχεία από την θεωρία του δεσμού

και η οποία ουσιαστικά συνιστά μια επικεντρωμένη στο βρέφος προσέγγιση, καθώς αντιμετωπίζει το βρέφος ως ένα ισότιμο μέλος στη θεραπευτική σχέση της οποίας στόχος, αφού εδραιωθεί ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης τόσο με το βρέφος όσο και με τον φροντιστή (μητέρα), είναι: αφενός να διερευνηθεί η μοναδική για κάθε βρέφος υποκειμενική εμπειρία, οι προσωπικές του αναπαραστάσεις για τον εαυτό του, το σώμα του, τις σχέσεις του με τη μητέρα του και φυσικά το φαγητό, και αφετέρου να βοηθηθούν οι γονείς να εκφράσουν τις δικές τους ανησυχίες αλλά και να κατανοήσουν  τα συναισθηματικά διλήμματα του βρέφους και το υποκειμενικό νόημα που εκείνο δίνει στην άρνησή του για φαγητό, και να κάνουν συνδέσεις ανάμεσα στις εμπειρίες του βρέφους και τις δικές τους εμπειρίες όσον αφορά τη μεταξύ τους σχέση (Jordan, 2012).

Πιο αναλυτικά, μέσα σε ένα ψυχοδυναμικό πλαίσιο σκέψης που δανείζεται στοιχεία από τη θεωρία του δεσμού, προτείνεται το σκεπτικό ότι οι αλληλεπιδράσεις μητέρας-βρέφους με αντικείμενο το φαγητό αποτελούν εκφάνσεις της γενικότερης σχέσης τους ενώ η σχέση του βρέφους με το φαγητό υποδηλώνει τη σχέση του με την εξωτερική πραγματικότητα, τον κόσμο γενικά.

Η διαδικασία της σίτισης αντιμετωπίζεται ως διεργασία διαπραγμάτευσης ορίων ανάμεσα στην εξωτερική πραγματικότητα και την εσωτερική πραγματικότητα του βρέφους, ανάμεσα σε ζητήματα εξάρτησης και αυτονομίας.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο θεωρείται σημαντικό να αξιολογηθούν ενδεχόμενες συμπεριφορές αναζήτησης φροντίδας από την πλευρά του βρέφους, η συναισθηματική διαθεσιμότητα της μητέρας, οι προθέσεις του βρέφους (διεκδίκηση ελέγχου/αυτονομίας), τα συναισθήματα που “σερβίρονται” με την τροφή/το γάλα (άγχος, θυμός, θλίψη, απογοήτευση), καθώς και η ακρίβεια της αντίληψης της μητέρας σχετικά με τις συμπεριφορές του βρέφους γύρω από το φαγητό.

Μία βασική αρχή του συγκεκριμένου θεραπευτικού πλαισίου που απορρέει από τη θεωρία του δεσμού, είναι να παρασχεθεί στο βρέφος, αξιοποιώντας την περιέργειά του για τον κόσμο, μια ασφαλής βάση προκειμένου να αρχίσει το βρέφος να εξερευνά το φαγητό, δεδομένου ότι συμπεριφορές εξερεύνησης είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν όταν το βρέφος νιώθει ασφάλεια και παράλληλα να υποστηριχθεί η αυτονομία και η συναισθηματική του ανάπτυξη.

Επομένως, οποιαδήποτε χαρακτηριστικά της σχέσης μητέρας-βρέφους που ενδεχόμενα απειλούν το αίσθημα ασφάλειας και αυτονομίας του βρέφους (τα οποία αισθήματα θα επιτρέψουν την εξερεύνηση του φαγητού), συζητώνται.

Έτσι, ενθαρρύνεται μια συζήτηση που κινείται συνεχώς ανάμεσα στις ανάγκες/προβλήματα των γονέων και στις ανάγκες/προβλήματα των παιδιών και αντίστροφα.

Δεδομένου ότι η διαδικασία της σίτισης γίνεται αντιληπτή ως ένα πεδίο συνεχών συνειδητών και ασυνείδητων συναλλαγών ανάμεσα στους γονείς και το βρέφος, οι γονείς ενθαρρύνονται να εκφράσουν τις ανησυχίες τους για τη σχέση τους με το βρέφος και την γενικότερη ανάπτυξή του, να εξηγήσουν το νόημα που οι ίδιοι αποδίδουν στην άρνηση του φαγητού από το βρέφος (π.χ. μπορεί να το βιώνουν ως απόρριψη του γονεϊκού τους ρόλου), να μοιραστούν ενδεχόμενα συναισθήματα οργής, απογοήτευσης απέναντι στο παιδί τους και συνοδά συναισθήματα ενοχών, να εξηγήσουν τα συναισθήματά τους για τις κινήσεις αυτονομίας και αποχωρισμού που επιχειρεί το βρέφος.

Παράλληλα, ο θεραπευτής τους βοηθά να κατανοήσουν τα συναισθήματα, τους φόβους, τις ευχές, τις συγκρούσεις, τα διλήμματα του  ίδιου του βρέφους τα οποία παράγουν το σύμπτωμα, την άρνηση τροφής (Jordan, 2012).

Το βασικότερο μέσο που χρησιμοποιείται στη ψυχοδυναμική θεραπεία προκειμένου να αντλήσουμε πληροφορίες για τα προαναφερόμενα, δηλαδή για την υποκειμενική εμπειρία του βρέφους σε σχέση με το φαγητό, είναι το παιχνίδι που αποτελεί έναν μη λεκτικό τρόπο επικοινωνίας, μια γέφυρα ανάμεσα στην εξωτερική και την εσωτερική πραγματικότητα.

Το παιχνίδι, που μπορεί να περιλαμβάνει κούκλες, μπιμπερό, πλαστικό φαγητό και χρησιμοποιείται ήδη από την ηλικία των 6 μηνών, γίνεται το συμβολικό μέσο αναπαράστασης που χρησιμοποιεί ο θεραπευτής για να απεικονίσει στο βρέφος αυτό που ο ίδιος κατανοεί σε σχέση με την εμπειρία του βρέφους με το φαγητό.

Παράλληλα, παρέχει και στο ίδιο το βρέφος την ευκαιρία να “παίξει”, μέσα σε ένα δίκτυ ασφαλείας απαλλαγμένο από άγχος και πίεση, χωρίς ενθάρρυνση και έπαινο, με την ιδέα του φαγητού με τον δικό του ρυθμό και να αναπαραστήσει συμβολικά το δικό του υποκειμενικό νόημα σε σχέση με το φαγητό.

Τα βρέφη θεωρείται ότι είναι απόλυτα ικανά για την προαναφερόμενη ψυχοθεραπευτική διαδικασία διότι σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα αναφορικά με την ανάπτυξη των καθρεπτικών νευρώνων στην βρεφική ηλικία, ακόμα και τα βρέφη έχουν την ικανότητα να  σχηματίζουν αναπαραστάσεις μέσα από την παρατήρηση, να ανιχνεύουν τις προθέσεις των άλλων και ανάλογα με τις αναπαραστάσεις που σχηματίζουν να διαμορφώνουν την δράση τους.

Επιπλέον, ένα ακόμη σημαντικό πλεονέκτημα που θεωρείται ότι προσφέρει το παιχνίδι, ως μέσο ψυχοθεραπείας σε περιπτώσεις βρεφικής ανορεξίας, είναι ότι προσφέρει τροφή για σκέψη και στοχασμό πάνω στην ίδια την εμπειρία του παιχνιδιού όταν πλέον το βρέφος ή το νήπιο (πάντα αναφερόμαστε σε ηλικίες πριν τα 3 έτη) επιστρέφει σπίτι.

Σύμφωνα και πάλι με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα στο χώρο της αναπτυξιακής ψυχολογίας, τα βρέφη δεν είναι απλώς ικανά για αισθητηριοκινητικές αντιδράσεις απέναντι στον κόσμο που τα περιβάλλει αλλά και ικανά να διαμορφώνουν θεωρίες για έναν μεταβλητό κόσμο που αλλάζει σύμφωνα με τα δεδομένα που αποκτούν και τα πειράματα που τα ίδια κάνουν.

Συνεπώς, η εμπειρία του παιχνιδιού, ως μέσο ψυχοθεραπείας, προσφέρει στο βρέφος νέα δεδομένα που το βοηθούν να ανοίξει μια πόρτα σε μια καινούρια σχέση με την ιδέα του φαγητού (Jordan, 2012).   

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Jordan, B. (2012). Therapeutic Play within Infant-Parent Psychotherapy and the Treatment of Infant Feeding Disorders. Infant Mental Health Journal, 33, 307-313.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Μπάμπαλου Χριστίνα Ελένη - Ψυχολόγος

Μπάμπαλου Χριστίνα Ελένη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, Τμήμα Ψυχολογίας, Α.Π.Θ. (Υπότροφος ΙΚΥ). MSc Αναπτυξιακή/Εξελικτική & Σχολική Ψυχολογία, Α.Π.Θ. (Υπότροφος Ωνάσειου Ιδρύματος). Μεταπτυχιακή Εξειδίκευση στην Αξιολόγηση & Ψυχοπαιδαγωγική Υποστήριξη Παιδιών με Δυσκολίες Μάθησης & Προσαρμογής (Ειδικές Ανάγκες), Παν/μιο Μακεδονίας. Ευρωπαϊκό Πιστοποιητικό Ψυχοθεραπείας (ECP), Συστημική Ψυχοθεραπεία, Τραυματοθεραπεία-EMDR, DBR

6973480170

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού