Απαραίτητη η συμβουλευτική στην υπογονιμότητα

Η διεθνής βιβλιογραφία καθιστά την υπογονιμότητα ως μία από τις πιο στρεσογόνες συνθήκες στη ζωή ενός ατόμου και τη συγκρίνει με το πένθος, τον καρκίνο και το διαζύγιο (Holter et al., 2006).

Τα συναισθήματα που βιώνουν όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας είναι απόγνωση, αβοηθησία, θυμός και θλίψη (Mahlstedt, 2013) ενώ η πλειοψηφία των ερευνών αναδεικνύουν καίρια ζητήματα που αφορούν, την αίσθηση απώλειας της ατομικής ταυτότητας (Matthews & Matthews, 1986), την απομόνωση, την αίσθηση του κοινωνικού στιγματισμού, την απώλεια νοήματος (Domar et al., 20) και τη μείωση της αυτοεκτίμησης (Cousineau & Domar, 2007).

Η υπογονιμότητα επηρεάζει αρνητικά το άτομο σε τέσσερα διαφορετικά επίπεδα.

• Σε επίπεδο σχέσης με τον σύντροφο όπου υπάρχουν συγκρούσεις και φόβος εγκατάλειψης (Daniels et al., 1993).
• Σε σωματικό επίπεδο όπου υπάρχει έντονο άγχος και αίσθηση ότι το σώμα είναι "ελαττωματικό" (Spencer, 1987).
• Σε επίπεδο σεξουαλικής ζωής όπου οι συνευρέσεις του ζευγαριού γεμίζουν με οδύνη (Kraft et al., 1980).
• Σε επίπεδο κοινωνικού πλαισίου όπου το ζευγάρι μπορεί να αρνείται να συναναστραφεί με ζευγάρια που έχουν τεκνοποιήσει και μπορεί να νιώθει έντονο πένθος για ένα παιδί που δεν υπήρξε ποτέ (Woods et al., 1991).

 Τα άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας, διέρχονται από πολλές προσωπικές και αναπτυξιακές κρίσεις οι οποίες μπορεί να κλονίσουν τόσο την ατομική ψυχοσύνθεση όσο και τη συντροφική σχέση (Hart, 2002). Ως εκ τούτου η συμβουλευτική κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να βοηθήσει το άτομο ή και το ζευγάρι να αποδεχτεί τις μεταβάσεις που βιώνει και ταυτόχρονα να διαχειριστεί το άγχος στην καθημερινότητά του (Dube et al., 2021).

Στη διεθνή βιβλιογραφία επισημαίνονται πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν το ζευγάρι και το κάθε άτομο ξεχωριστά, να διαχειριστεί το πρόβλημα της υπογονιμότητας. Για παράδειγμα η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία σε άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας είναι αποτελεσματική ως προς τη μείωση του άγχους και της θλίψης, την αλλαγή των πεποιθήσεων αναφορικά με το κοινωνικό στίγμα, την αποδοχή της οικογενειακής συνθήκης άνευ τέκνων (Faramarzi et al., 2013).

Ταυτόχρονα, η ΓΣΘ μπορεί να ενισχύσει το αίσθημα ελπίδας των υπογόνιμων γυναικών (Ashrafian et al., 2019), να μειώσει το άγχος, να αποτρέψει ενδεχόμενα καταθλιπτικά επεισόδια (Golshani et al., 2020), να βελτιώσει την εικόνα που έχουν σχηματίσει για το σώμα τους μέσα από την αμφισβήτηση γνωστικών σφαλμάτων και πεποιθήσεων ότι το σώμα είναι ελαττωματικό (Ahmadi et al., 2017).

Επιπλέον, η εν λόγω θεραπευτική προσέγγιση αποδεικνύεται πως είναι αποτελεσματική και στη θεραπεία ζεύγους καθώς σύμφωνα με τους Tuschen – Caffier et al., (1999) βοηθά στη διαχείριση συναισθημάτων όπως ο θυμός, ενώ μπορεί να βελτιώσει και τη σεξουαλική ζωή μέσα από τη μείωση του άγχους και της ανασφάλειας για το αποτέλεσμα της ερωτικής επαφής. Επιπρόσθετα, μέσα από την εκμάθηση συγκεκριμένων τεχνικών το ζευγάρι επικοινωνεί καλύτερα και αναζητά εναλλακτικές πηγές ικανοποίησης μέσα στην καθημερινότητά του, που ενισχύουν τη συναισθηματική του επαφή και ευεξία (Myers & Wark, 1996).

Μεταξύ άλλων, η ψυχοδυναμική θεραπευτική προσέγγιση, φαίνεται επίσης να έχει θετικά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία των ατόμων με προβλήματα υπογονιμότητας καθώς η πλειοψηφία των ερευνών αναδεικνύει την αποτελεσματικότητα της ψυχοδυναμικής προσέγγισης αναφορικά με την ενίσχυση της αίσθησης του εαυτού και τον επαναπροσδιορισμό της ατομικής ταυτότητας μέσα από ατομικές συνεδρίες (Jaoul et al., 2014), ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η αυτοεπίγνωση και η κατανόηση των εσωτερικών συγκρούσεων που μπορεί να βιώνει ένα άτομο με πρόβλημα υπογονιμότητας (Sarrel & DeCherney, 1985). Η έμφαση που δίνεται μέσα από την ψυχοδυναμική θεραπεία, σε ασυνείδητα συναισθηματικά μοτίβα του συμβουλευόμενου προσφέρει μία κατανόηση του εαυτού γεγονός που επιτρέπει την ανάπτυξη μηχανισμών διαχείρισης του τραύματος που προκαλεί η συνθήκη της υπογονιμότητας (Apfel & Keylor, 2002).

Εξίσου σημαντική στο πλαίσιο της συμβουλευτικής για την υπογονιμότητα, κρίνεται και η υπαρξιακή προσέγγιση που έχει θετικά αποτελέσματα ως προς τη μείωση του στρες τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ζεύγους (Ghorbani et al., 2024), ενώ επιτρέπει στα υπογόνιμα άτομα να αναπλαισιώσουν τη δυσκολία τους με τέτοιον τρόπο ώστε να ανακαλύψουν ένα νέο νόημα ζωής μέσα από αυτήν, γεγονός που ενισχύει το αίσθημα ελπίδας (Mosalanejad & Koolee, 2013).

Συν τοις άλλοις, η ομαδική υπαρξιακή θεραπεία είναι αποτελεσματική όσον αφορά τη σχέση του ζεύγους με προβλήματα υπογονιμότητας, καθώς επιτρέπει στο ζευγάρι να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του, αναζητώντας σύνδεση και επικοινωνία μέσα από την κοινή του δυσκολία (Schmidt, 2009).

Η πλειοψηφία των επαγγελματιών ψυχικής υγείας χρησιμοποιούμε τεχνικές από διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις καθώς το πρόβλημα υπογονιμότητας δεν είναι μονοδιάστατο (Dube et al., 2021).

Η πιο βασική συνθήκη είναι πως τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας έχουν ανάγκη τη συμβουλευτική καθώς τόσο η υπογονιμότητα όσο και οι προσπάθειες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ενδέχεται να είναι τραυματικές εμπειρίες τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ζεύγους. 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Abdollahpour, S., Taghipour, A., Mousavi Vahed, S. H., & Latifnejad Roudsari, R. (2022). The efficacy of cognitive behavioural therapy on stress, anxiety and depression of infertile couples: a systematic review and meta-analysis. Journal of Obstetrics and Gynaecology, 42(2), 188-197.

Ahmadi, Z., Abbaspoor, Z., Behroozy, N., & Malehi, A. S. (2017). The effects of cognitive behavioral therapy on body image in infertile women. Iranian Red Crescent Medical Journal, 19(10).

Apfel, R. J., & Keylor, R. G. (2002). Psychoanalysis and infertility myths and realities. The International Journal of Psychoanalysis, 83(1), 85-104.

Ashrafian, F., Sadeghi, M., & Rezaei, F. (2019). The effect of integrative positive cognitive behavioral therapy on infertility stress and hope in infertile women. Journal of Clinical Nursing and Midwifery, 8(3), 436-445.

Beck, J. (2023). Εισαγωγή στη συμπεριφορική θεραπεία. Εκδόσεις Πατάκη 

Cousineau, T. M., & Domar, A. D. (2007). Psychological impact of infertility. Best practice & research Clinical obstetrics & gynaecology, 21(2), 293-308.

Daniels, K. (1993). Infertility counselling: The need for a psychosocial perspective. British Journal of Social Work, 23(5), 501-515.

Domar, A. D., Penzias, A., Dusek, J. A., Magna, A., Merarim, D., Nielsen, B., & Paul, D. (2005). The stress and distress of infertility: Does religion help women cope?. Sexuality, Reproduction and Menopause, 3(2), 45-51.

Dube, L., Nkosi-Mafutha, N., Balsom, A. A., & Gordon, J. L. (2021). Infertility-related distress and clinical targets for psychotherapy: a qualitative study. BMJ open, 11(11), e050373.

Faramarzi, M., Alipor, A., Esmaelzadeh, S., Kheirkhah, F., Poladi, K., & Pash, H. (2008). Treatment of depression and anxiety in infertile women: cognitive behavioral therapy versus fluoxetine. Journal of affective disorders, 108(1-2), 159-164.

Faramarzi, M., Pasha, H., Esmailzadeh, S., Kheirkhah, F., Heidary, S., & Afshar, Z. (2013). The effect of the cognitive behavioral therapy and pharmacotherapy on infertility stress: a randomized controlled trial. International journal of fertility & sterility, 7(3), 199.

Ghorbani, S., Salehin, S., Nazari, A. M., Talebi, S., & Keramat, A. (2024). Effect of Existential Group Therapy on Infertility Stress in Infertile Men’s Spouses. Journal of Holistic Nursing And Midwifery, 34(2), 107-116.

Golshani, F., Mirghafourvand, M., Hasanpour, S., & Biarag, L. S. (2020). The effect of cognitive behavioral therapy on anxiety and depression in Iranian infertile women: a systematic and meta-analytical review. Iranian journal of psychiatry and behavioral sciences, 14(1).

Hart, V. A. (2002). Infertility and the role of psychotherapy. Issues in Mental Health Nursing, 23(1), 31-41.

Holter, H., Anderheim, L., Bergh, C., & Möller, A. (2006). First IVF treatment—short-term impact on psychological well-being and the marital relationship. Human reproduction, 21(12), 3295-3302.

Jaoul, M., Bailly, M., Albert, M., Wainer, R., Selva, J., & Boitrelle, F. (2014). Identity suffering in infertile men. Basic and clinical andrology, 24, 1-6.

Javedani, M., Aerabsheybani, H., Ramezani, N., & Aerabsheybani, K. (2017). The Effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT) in increasing infertile couples’ resilience and reducing anxiety, stress, and depression. NeuroQuantology, 15(3).

Kraft, A. D., Palombo, J., Mitchell, D., Dean, C., Meyers, S., & Schmidt, A. W. (1980). The psychological dimensions of infertility. American Journal of Orthopsychiatry, 50(4), 618-628.

Leichsenring, F., & Leibing, E. (2003). The effectiveness of psychodynamic therapy and cognitive behavior therapy in the treatment of personality disorders: A meta-analysis. American journal of psychiatry, 160(7), 1223-1232.

Leon, I. G. (2010). Understanding and treating infertility: Psychoanalytic considerations. Journal of the American Academy of Psychoanalysis and Dynamic Psychiatry, 38(1), 47-75.

Mahlstedt, P. P. (2013). The crisis of infertility: An opportunity for growth. In Integrating sex and marital therapy (pp. 121-148). Routledge.

Matthews, R., & Matthews, A. M. (1986). Infertility and involuntary childlessness: The transition to nonparenthood. Journal of Marriage and the Family, 641-649.

Mokhtari Sorkhani, T., Ahmadi, A., Mirzaee, M., Habibzadeh, V., & Alidousti Shahraki, K. (2022). Effectiveness of Integrated Psychological Counseling With Couple Therapy Approach on Quality of Life of Infertile Women. Journal of Holistic Nursing And Midwifery, 32(2), 144-151.

Mosalanejad, L., & Koolee, A. K. (2013). Looking at infertility treatment through the lens of the meaning of life: The effect of group logotherapy on psychological distress in infertile women. International journal of fertility & sterility, 6(4), 224.

Myers, L. B., & Wark, L. (1996). Psychotherapy for infertility: A cognitive-behavioral approach for couples. American Journal of Family Therapy, 24(1), 9-20.

Sarrel, P. M., & DeCherney, A. H. (1985). Psychotherapeutic intervention for treatment of couples with secondary infertility. Fertility and Sterility, 43(6), 897-900.

Schmidt, L. (2009). The impact of infertility and treatment on individuals and couples. Adopting after infertility: Messages from practice, research and personal experience, 15-28.

Shargh, N. A., Bakhshani, N. M., Mohebbi, M. D., Mahmudian, K., Ahovan, M., Mokhtari, M., & Gangali, A. (2016). The effectiveness of mindfulness-based cognitive group therapy on marital satisfaction and general health in woman with infertility. Global journal of health science, 8(3), 230.

Spencer, L. (1987). Male infertility: 5. Psychological correlates. Postgraduate Medicine, 81(2), 223-228.

Tuschen-Caffier, B., Florin, I., Krause, W., & Pook, M. (1999). Cognitive-behavioral therapy for idiopathic infertile couples. Psychotherapy and psychosomatics, 68(1), 15-21.

Van Deurzen, E., & Adams, M. (2016). Skills in existential counselling & psychotherapy. Sage.

Vander Borght, M., & Wyns, C. (2018). Fertility and infertility: Definition and epidemiology. Clinical biochemistry, 62, 2-10.

Wang, G., Liu, X., & Lei, J. (2023). Cognitive behavioural therapy for women with infertility: A systematic review and meta‐analysis. Clinical Psychology & Psychotherapy, 30(1), 38-53.

Woods, N. F., Olshansky, E., & Draye, M. A. (1991). Infertility: Women's experiences. Health Care for Women International, 12(2), 179-190.