Ψυχολογική ανθεκτικότητα. Μοντέλα ανάπτυξής της και αποτελέσματα στο σύγχρονο κοινωνικό και εργασιακό πλαίσιο

Ακρόαση άρθρου......

Πόσο αντέχεις ψυχή μου; Πόσοι άνθρωποι φτάνουν στα όρια της ψυχής τους και δοκιμάζονται;

Η ψυχική ανθεκτικότητα ως έννοια ενσωματώνει αρκετές διαδικασίες στον ψυχισμό του ανθρώπου. Οι παρακάτω ορισμοί αναφέρονται σε τέτοιες διεργασίες:

Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι η διαδικασία χειρισμού αποδιοργανωτικών, στρεσογόνων ή προκλητικών γεγονότων στη ζωή με ένα τρόπο που να παρέχει στο άτομο πρόσθετες δεξιότητες προστασίας και διαχείρισης από ότι είχε πριν απο αυτό το αποδιοργανωτικό γεγονός”, Glenn E. Richardson και συνεργάτες (1990)

Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι μια διαδικασία εξέλιξης και αυτο-διόρθωσης. Gina O’Connell Higgins, (1994) συγγραφέας του βιβλίου ‘Resilient Adults: Overcoming a Cruel Past.

Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα να ανακάμψεις, να αντέξεις τις δυσκολίες και να επιδιορθώσεις τον εαυτό σου. Steven J. Wolin & Sybil Wolin(1993) –Project Resilience.

Η ψυχική ανθεκτικότητα αναφέρεται στη δυναμική διαδικασία της θετικής προσαρμογής, παρά την ύπαρξη δύσκολων και αντίξοων συνθηκών και παρά την έκθεση σε παράγοντες επικινδυνότητας. (Cicchetti & Becker, 2000 – Luthar, 2006 – Masten, 2001, 2007 – Rutter, 2006)

Με τον όρο ψυχική ανθεκτικότητα αναφερόμαστε στην ικανότητα του ατόμου για ‘καλή’ προσαρμογή σε προκλήσεις και την ταυτόχρονη δυνατότητα για επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση. Kate Cairns: 2011 – συγγραφέας του βιβλίου ‘Attachment, Trauma and Resilience: Therapeutic Caring for Children

Ανάλυση ορισμών της ψυχικής ανθεκτικότητας και τρόπος αντίληψης της θετικότητας.

Όπως διαβάζουμε τους ορισμούς παρατηρούμε ότι ο άνθρωπος κινείται μέσα σε ένα εξαιρετικά δύσκολο δίπολο, αυτού της αντιξοότητας – που επιφέρει αρνητισμό – και από την άλλη πλευρά της θετικότητας που καλείται να επιδείξει μέσα από τη δική του προσπάθεια. Αυτό σημαίνει όχι μόνο την αντιμετώπιση της αντιξοότητας, αλλά ταυτόχρονα και την αντίληψη του νοήματος αυτής, προκειμένου ο ίδιος να αλλάξει και να διαμορφωθεί σε μια πιο εξελιγμένη προσωπικότητα.

Καλείται, δηλαδή, να κάνει μια τομή στην ομοιόστασή του. Η ομοιόσταση είναι η ιδιότητα που επιτρέπει στο σύστημα να παραμένει σχετικά σταθερό μετά την ενσωμάτωση μιας πληροφορίας. Δηλαδή, η ομοιόσταση είναι μια μορφή αλλαγής κατά την οποία διατηρείται σταθερή η δομή, παρά τις εσωτερικές διαφοροποιήσεις. Έτσι πολλοί άνθρωποι, μετά από μια αντιξοότητα, καταφέρνουν να επιστρέφουν στην προηγούμενη κατάστασή τους σε μικρά χρονικά διαστήματα. Η έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας, όμως, δεν σταματά εδώ. Αυτό είναι μόνο το ένα μέρος.

Ένα άλλο μέρος αφορά την εξελικτική διαδικασία ανάπτυξης δεξιοτήτων διαχείρισης που αποτελούν καινούρια δεδομένα ενσωμάτωσης. Εδώ έχουμε να κάνουμε με ανάπτυξη και εξέλιξη. Είναι τότε που συμβαίνουν βαθιές αλλαγές και συνειδητοποιήσεις, μετά την αντίληψη και τη νοηματοδότηση, και η διαφοροποίηση φέρνει μια μεταμόρφωση. Αυτή είναι η πραγματική υπόσταση της εξέλιξης της ψυχής, όταν η προηγούμενη, αναφέρεται μόνο στην προσαρμογή και συμβιβασμό της, στα γύρω δεδομένα.

Έτσι, ενώ η ομοιόσταση έχει σχέση με εσωτερική αλλαγή, αλλά διατήρηση της προηγούμενης μορφής, η μεταμόρφωση αφορά στην εξέλιξη και την ανάπτυξη της συνθετότητας. Η ομοιόσταση χαρακτηρίζεται από την αυτοπροστασία όπου ενέχονται μηχανισμοί άμυνας αντανακλαστικοί, ενώ η μεταμόρφωση από την αυτοκατεύθυνση, όπου κυριαρχεί και πρωταγωνιστεί ένας λογικός, συνειδητός νους που εξελίσσεται και γίνεται πολυπλοκότερος και ανώτερος.

Το θέμα, λοιπόν, της ψυχικής ανθεκτικότητας άπτεται καθαρά στο πώς νοηματοδοτούμε τα γεγονότα που έρχονται να ταράξουν την ψυχική μας ομοιόσταση.

Η Ελβετίδα ψυχίατρος και συγγραφέας Elizabeth Kubler-Ross στο βιβλίο της «On Death and Dying» αναφέρει κάποιες πολύ ουσιαστικές και βαθιές αλήθειες που διατρέχουν ανθρώπους «ζωντανούς» και αληθινούς. «Δεν θα ωριμάσετε αν κάθεστε μέσα σε έναν πανέμορφο κήπο με λουλούδια, αλλά όταν είστε άρρωστοι, όταν πονάτε, όταν έχετε απώλειες και παρ’ όλα αυτά δεν κρύψετε το κεφάλι σας στην άμμο, αλλά αντέξετε τον πόνο ως ένα δώρο που έχει έναν πολύ συγκεκριμένο σκοπό». Δηλαδή, να ξεπεράσει την αντιξοότητα και να βρεί την λύση για την συνέχεια και την πρόοδο αυτοπραγμάτωσης.

Οι άνθρωποι έχουν την αντίληψη και την πεποίθηση ότι βρίσκονται σε καλή πορεία όταν τίποτα άσχημο δεν συμβαίνει στο δρόμο τους. Αυτό, όμως, αποτελεί μια φαινάκη, ενώ προσδίδει και εγωκεντρισμό. Έχει χαθεί η επαγωγή και η μέθοδος των τριών και έχουμε αναγωγή στη μονάδα, μαθηματικά μιλώντας.Η απλοποίηση δεν βοηθάει στην εξέλιξη, αλλά την αναστέλλει . Δεν βλέπουμε συστημικά, ολιστικά, μέσα από τη συσχέτιση, αλλά εγωκεντρικά, μονοδιάστατα.

Όμως, μέσα στη ροή της ζωής, όπου «τα πάντα ρει και ουδέν μένει», το συστημικό γιγνεσθαι θα φέρει καταστάσεις καλές και «άσχημες». Η δική μας προκατάληψη έγκειται στο να αναγνωρίζουμε ως «άσχημες» τις καταστάσεις, λόγω της ημιμάθειάς μας, καθώς δεν μπορούμε να δούμε την όλη εικόνα μέσα από το χρονικό συστημικό γίγνεσθαι, άρα είμαστε υποτελείς, και η δική μας μετάφραση καθιστά έτσι τα πράγματα. Εξαιτίας της περιορισμένης αντιληπτικής μας ικανότητας να δούμε τι κρύβεται κάτω από ένα γεγονός που μας προκαλεί δυσφορία, εμείς ταυτιζόμαστε με το γεγονός και δεν ερευνούμε τα βαθιά μηνύματα που καλούμαστε να διαχειριστούμε.

Η ανωτέρω Ελβετίδα ψυχίατρος, στο ίδιο βιβλίο, αναφέρει επίσης:

Οι πιο όμορφοι άνθρωποι είναι εκείνοι που γνωρίζουν την ήττα, την ταλαιπωρία, την απώλεια, και έχουν βρει τον δρόμο από τα βάθη. Αυτά τα άτομα έχουν μια εκτίμηση, μια ευαισθησία και κατανόηση της ζωής που τους γεμίζει με συμπόνια, ευγένεια και ανησυχία. Οι όμορφοι άνθρωποι δεν συμβαίνουν απλά.

Αυτό μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε πως το σκληρό όστρακο που μας περιβάλει και δεν μας αφήνει να είμαστε πολυαισθητηριακοί “σπάει” μόνο μέσα από τις θλίψεις, τις κακουχίες. Γιατί έτσι θα ξυπνήσουν και θα ζωντανέψουν οι αισθήσεις μας, και το σκληρό, το αναίσθητο θα γίνει μαλακό και ευαίσθητο και θα μπορεί να αντιλαμβάνεται πλέον και τα πιο απλά, λεπτά και ανεπαίσθητα που φέρνουν κύμματα συναισθημάτων. Όπως οι γιατροί σε άνθρωπο που δεν συνέρχεται από λιποθυμία φτάνουν να τον χτυπούν σφαλιάρες στο πρόσωπο προκειμένου να ξυπνήσει. Είναι, λοιπόν, απαραίτητα αυτά τα σοκ για να μας κάνουν να ξυπνήσουμε εσωτερικά.

Η τέχνη του να ωριμάζουμε έγκειται στο να μπορούμε να αποδεχόμαστε και να καλωσορίζουμε την αντιξοότητα, γνωρίζοντας ότι θα πάρουμε ένα σημαντικό μάθημα από την εμπειρία που θα διαχειριστούμε.

Οι ίδιοι είμαστε αποκλειστικά υπεύθυνοι για τις επιλογές μας και πρέπει να αποδεχτούμε τις συνέπειες της κάθε πράξης, λέξης και σκέψης μας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Εξάλλου, δεν υπάρχουν συμπτώσεις, όλα έρχονται ειδικά για τον καθέναν για να τον μεταφέρουν εκεί που έπρεπε να είναι.

Τα εφόδια που αποκτούμε κάθε φορά από μια τέτοια διαχείρηση είναι για μας πολύτιμα καθώς ισχυροποιούν την εσωτερική μας ψυχοσύνθεση, και την εμπλουτίζουν με γνώση, με ανθεκτικότητα και θετικότητα και μας φέρνουν πιο κοντά σε έναν πιο ολοκληρωμένο εαυτό, αφού τον έχουμε φωτίσει εσωτερικά και δεν τον κρατάμε στο σκοτάδι, βλέποντας επιφανειακά τα πράγματα και μεμψιμοιρώντας την κακή μας τύχη.

Προμηθευτείτε από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας το βιβλίο:  Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας

«Οι άνθρωποι είναι σαν τα παράθυρα βιτρώ. Λάμπουν κι αστράφτουν όταν τα βλέπει ο ήλιος, αλλά όταν πέσει το σκοτάδι η αληθινή ομορφιά τους αποκαλύπτεται μόνο αν υπάρχει φως από μέσα». (Elizabeth Kubler-Ross, «On Death and Dying»).

Οι ευγενέστεροι άνθρωποι έχουν δει κάθε προσωπείο της ζωής, γνωρίζουν την τέχνη της μεταμόρφωσης της αρνητικότητας σε θετικότητα. Δεν σημαίνει ότι γεννιούνται έτσι, έχουν διαμορφωθεί έτσι μέσω των συνειδητών επιλογών που έκαναν κατά τη διάρκεια δοκιμασιών, έχουν αντέξει στις πιο αντίξοες συνθήκες χωρίς να πτοηθούν. Κατά τη διάρκεια των δοκιμασιών το άτομο είχε την ευκαιρία να έρθει πολύ κοντά στον εαυτό του και να γευτεί διαφορετικές εμπειρίες, όπως καλλιέργεια ευγνωμοσύνης, αυτοφροντίδα, αίσθηση ελέγχου, συναισθηματική νοημοσύνη, πνευματικότητα, λογική με απουσία ψυχικών ιδεασμών, αυτογνωσία, νοηματοδότηση της ύπαρξής του και νόημα στη ζωή του.

Οι νόμοι που διέπουν τις θετικές αλληλεπιδράσεις και οδηγούν στην ευημερία

Για να μπορούμε, όμως, να έχουμε μια τέτοια αντιμετώπιση θετική στις δύσκολες συνθήκες πρέπει να εφαρμόζουμε, αλλά και να βιώνουμε, πρωτίστως, στις καλές συνθήκες τις παραπάνω εμπειρίες.

Σύμφωνα με τη θετική ψυχολογία (Martin Seligman 2002) όλοι οι άνθρωποι έχουν καλά στοιχεία μέσα τους καθώς γεννιούνται φύσει αγαθοί. Στην πορεία έρχονται οι στρεβλώσεις. Κατά τον ίδιο τρόπο ζούμε σε έναν κόσμο τέλειο. Αν αναλογιστούμε λίγο την αρμονία, την ομορφιά, την ποικιλία, την ισορροπία και τους φυσικούς νόμους που διέπουν το σύμπαν και όλα του τα συστήματα – φυτικά, ζωικά, περιβαλλοντικά- δεν μπορούμε παρά να υποκλιθούμε στον Μεγάλο Καλλιτέχνη.

Αν, λοιπόν, είναι όλα τόσο σοφά τοποθετημένα, με την κυκλικότητά τους, την κίνησή τους, τις αλληλεπιδράσεις τους, τους φυσικούς τους νόμους, πόσο μάλλον καθόλου τυχαία τοποθετημένος είναι ο άνθρωπος που αποτελεί τον κύριο αυτού του πλανήτη και όλα γίνανε για τη δική του ευημερία.

Ο καθένας από εμάς είναι τοποθετημένος στα συστήματα - οικογενειακά, εργασιακά, χωροχρονικά - που έπρεπε να είναι για να εξελιχθεί. Επομένως, καλώς βρίσκεται ο καθένας εκεί που είναι, και είναι το σημείο από όπου συνειδητά θα αρχίσει το ταξίδι του. Η αποδοχή αυτής της αλήθειας είναι η αρχή της θετικής αντιμετώπισης της ζωής μας. Της δίνει ένα νόημα που έχουμε να βρούμε μέσα από την εξελικτική μας διαδικασία. Να βρούμε τον εαυτό μας και να τον αγαπήσουμε.

Αγάπη για τον εαυτό επιδεικνύουμε όταν θέλουμε να διαμορφώσουμε και να εξελίξουμε, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ό,τι δόθηκε στον καθένα ως τάλαντο για να το εναποθέσει στην κοινωνία, και παράλληλα η ανάγκη εκπαίδευσης του εαυτού μας προς μια ηθική τελείωση.

Τα ανθρώπινα συναισθήματα χωρίζονται σε θετικά και αρνητικά, ή αλλιώς σε ανώτερα όπως αγάπη, ανιδιοτέλεια, ενσυναίσθηση, συμπάθεια, όραμα, πίστη και ο,τιδήποτε μεταμορφώνει και ανυψώνει την ύπαρξή μας σε αυτό που εξ αρχής δημιουργηθήκαμε, και κατώτερα όπως μίσος, θυμός, ανταγωνισμός, έπαρση, ιδιοτέλεια και ο,τιδήποτε ρίχνει τον άνθρωπο σε ένα ευτελές, ζωώδες επίπεδο παρουσιάζοντάς τον σαν μια καρικατούρα. Βλέποντας ο άνθρωπος αυτές τις επιλογές, καλείται να διαλέξει σε τί κόσμο θέλει να ζει. Σε ένα φωτεινό που κάθε στιγμή είναι μια ευκαιρία να χτίσει, να δημιουργήσει, να εναποθέσει κάτι δικό του μοναδικό ή σε κόσμο μίζερο που όλα είναι σκληρά, έξω από τον έλεγχό του, που τα δέχεται μεμψίμοιρα υπομένοντας ή δυσανασχετώντας χωρίς να λαμβάνει καμιά δράση προς αλλαγή.

Ο άνθρωπος, όμως, είναι φύσει θετικό όν, ψάχνει την ευημερία του, επικοινωνιακό και πολυαισθητηριακά ευαίσθητο. Αλληλεπιδρώντας στο παρόν ο ένας με τον άλλον δημιουργούμε καθρέφτες αντανάκλασης που μας θυμίζουν πως η πραγματικότητα που μας έχει διαμορφώσει και υπάρχει μέσα μας καθρεφτίζεται σε εμάς ως εικόνα της πραγματικότητάς μας μέσα από τις συμπεριφορές όσων αλληλεπιδρούμε.

Όταν κάποιος έχει εκτιμήσει και αγαπήσει τον εαυτό του ως κάτι μοναδικό, τότε μόνο μπορεί να σεβαστεί και να εκφράσει θετικά συναισθήματα και για τους άλλους, καθώς τους αποδέχεται για τη δική τους μοναδικότητα ,γιατί ό,τι έχεις μέσα σου αυτό επιδεικνύεις και αλληλεπιδράς και προς τα έξω. Εστιάζοντας στα καλά μέσα μας και στα καλά των ανθρώπων που σχετιζόμαστε καταφέρνουμε να μην κρίνουμε ο ένας τον άλλον, αλλά να βοηθάμε ο ένας τον άλλον να δει τον εαυτό του καλύτερα.

Τέτοιες προσεγγίσεις, επειδή δεν ενέχεται ανταγωνισμός, μας κάνουν να έχουμε θετικές αλληλεπιδράσεις. Τότε παραγκωνίζουμε, υποσκελίζουμε και υποβαθμίζουμε τα άσχημα, και θα ήμασταν υποκριτές αν δεν το κάναμε, γιατί ως άνθρωποι κανείς μας δεν είναι τέλειος. Έτσι, μπορούμε να αποδίδουμε μεταξύ μας τη θεία ιδιότητα του συγχωρείν, “ανθρώπινο το σφάλλειν, θείον το συγχωρείν”. Το μυστικό έργο της αγάπης μέσα μας μεταμορφώνει την καθημερινότητά μας σε στιγμές απόλυτης αποδοχής, ζεστής επικοινωνίας και αλληλεπιδράσεις που θεραπεύουν.

Έχει αποδειχτεί επιστημονικά η καθοριστική σημασία της γλώσσας και η άμεση επίδρασή της πάνω στο σώμα μας. Όταν διατηρούμε την ευαισθησία μας τότε και ο λόγος μας είναι εύγλωττος και προσεγμένος να αγγίζει χωρίς να πληγώνει. Η ενσυναίσθηση μας προτρέπει σε επικοινωνίες από καρδιάς που μιλούν στην ψυχή του άλλου. Ο λόγος αυτός λέγεται παραμυθεία. Παραμυθεία είναι ο όμορφος λόγος που ενεργοποιεί τη φαντασία και μας μεταφέρει σε κόσμους μαγικούς. Είναι η ανακούφιση, ο μετριασμός της λύπης, η παρηγοριά και η επούλωση των πληγών. Είναι αυτό που ανακουφίζει τη θλίψη, τον ψυχικό πόνο, είναι η εμψύχωση που δίνει η πίστη στο Θεό, είναι η θεραπεία η ίδια. Με την παραμυθεία η ψυχή γίνεται λεία και κάθε λέξη μαλακώνει το στήθος.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Lübeck στη Γερμανία σε μελέτη που διεξήγαγαν διαπιστώθηκε ότι, όσο πιο ικανοί είμαστε να αποκωδικοποιούμε τα συναισθήματα των άλλων, τόσο πιο ελκυστικοί είμαστε γι’αυτούς. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ενεργοποιείται το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου προκαλώντας ευχάριστες αισθήσεις.

Η Silke Anders, καθηγήτρια κοινωνικής και συγκινησιακής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Lübeck και σχεδιάστρια της μελέτης, λέει τα εξής: “Το να είμαστε ικανοί να κατανοούμε τις προθέσεις και τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου είναι ουσιαστικό για μια επιτυχημένη κοινωνική αλληλεπίδραση”. Το ίδιο φυσικά συμβαίνει και με με τον εαυτό μας, όταν κάθε φορά αναγνωρίζουμε το πως νιώθουμε και γιατί. Η αγάπη του εαυτού μας μέσα από την αυτογνωσία, μας κάνει ελκυστικούς στους άλλους. Η επιβράβευση λαμβάνει επίσης μέρος κάθε φορά που είμαστε ευγνώμονες.

Επομένως, ο νόμος της ενεργοποίησης του κέντρου επιβράβευσης του εγκεφάλου εφαρμόζεται κάθε φορά που αντιλαμβανόμαστε σωστά κάθε τι γύρω μας, ως αυτό που είναι και δεν το ονομάζουμε αλλιώς. Η αντικειμενική αυτή αντίληψη μας κάνει να βιώνουμε τις πραγματικές διαστάσεις των πραγμάτων, άρα και της πραγματικότητάς μας. Μέσα από αυτήν την κυκλικότητα της αλληλεπίδρασης επιτελείται η ανέλιξη του συστήματος του εαυτού. Ανεβαίνει επίπεδα επίγνωσης καθώς οι εμπειρίες του καθημερινά γίνονται ακόμα πιο βαθιές. Η εστίαση, η προσοχή και η πρόθεση, μέσα από τη διττή εναπόθεση πνεύματος σώματος στην ασφαλή βίωση του τώρα, μας καθιστούν ολοκληρωμένους.

Ο εγκέφαλός μας είναι ένα ανοιχτό σύστημα και συνδέεται λειτουργικά με άλλα συστήματα, ειδικά με άλλους εγκεφάλους. Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον είναι ο ρόλος που παίζουν ο πομπός και ο δέκτης. Κατά τη διάρκεια της αλληλεπίδρασης δηλαδή, δεν λαμβάνουμε μόνο αλλά και εκπέμπουμε. Όταν λαμβάνουμε τα πράγματα ως έχουν και αποδίδουμε μέσα από τη γνώση του εαυτού τότε πραγματοποιείται και η ανέλιξη του συστήματος που συσχετιζόμαστε.

Επομένως, κάθε αντικειμενική διαχείριση με ο,τιδήποτε αλληλεπιδρούμε κατακλύζει τον εγκέφαλο με σεροτονίνη, ντοπαμίνη, ωκυτοκίνη αυτές τις ορμόνες της χαράς που ενεργοποιούν και ισχυροποιούν το αίσθημα της ικανοποίησης και της αποδοχής. Οι εσωτερικοί αγγελιοφόροι μας, οι νευροδιαβιβαστές, που αλλάζουν τη χημεία του σώματός μας μέσα από τις σκέψεις μας, μας ωθούν να γινόμαστε οι αντίστοιχοι εξωτερικοί αγγελιοφόροι. Ο,τι διαδραματίζεται εντός, πραγματώνεται στην εξωτερική μας πραγματικότητα.

Μία σκέψη δεν είναι μόνο ένα πράγμα, είναι μια ενέργεια που επηρεάζει αλληλεπιδραστικά, την γύρω πραγματικότητα μας. Εξάλλου, το μεγαλείο ενός ανθρώπου μετριέται με την ικανότητά του να επιδρά θετικά στους γύρω του. Συγκλονίζει η συνειδητοποίηση ότι όλοι μας έχουμε το ρόλο του αγγελιοφόρου ο ένας προς τον άλλο. Επιπλέον, η ομορφιά οδηγεί στην ομορφιά. Τα συναισθήματα είναι αυτά που ενεργοποιούν και πυροδοτούν τις ενέργειες. Μεγάλη είναι η εξέλιξη εκεί που δεν υπάρχει εγωισμός ή κρίση, γιατί η ψυχή δεν κρίνεται. Στέκει με το μεγαλείο της μπροστά στο όλο ως ένα μέρος του.

Να μάθουμε να ζούμε την ποιότητα σε αντίθεση με την ποσότητα, την ετερογένεια σε αντίθεση με την ομοιογένεια, την αλληλοδιείσδυση σε αντίθεση με την παράταξη. Σε τέτοιες συνθήκες, η νόηση που στερεοποιεί ό,τι είναι φύσει μεταβαλλόμενο αφήνει χώρο στο σώμα και τις αισθήσεις να πουν τις δικές τους αλήθειες. Τόσες διαφορετικότητες να επικοινωνούν τόσο με το σύνολο όσο και με τον εαυτό τους. Τον πραγματικό εαυτό. Όχι αυτόν που μας φόρεσαν οι άλλοι μέσα από τις συμβατικές καταστάσεις της ζωής. Μέσα από μια τέτοια κυκλικότητα, οι αλληλεπιδράσεις φέρνουν ένα απροσδόκητο γινόμενο ανέλιξης που οδηγεί σε ανώτερα επίπεδα ευφορίας καθώς εγκαθίστανται πλέον τέτοιες καταστάσεις.

Αρχίζει, έτσι, ο νους να προγραμματίζεται, να θέλει ο ίδιος να βιώνει τέτοιους νευροδιαβιβαστές και κατά τη διάρκεια της μέρας να αναζητά αλλά και να επιζητά το ωραίο. Αρχίζει να συγχρονίζεται με την αρμονία του χώρου και του χρόνου και μπορούμε, έτσι, να αποδίδουμε την ευγνωμοσύνη στη στιγμή, στο τώρα, μέσα από την αποδοχή όσων έχουμε ήδη, είτε πρόκειται για ανθρώπους, είτε για υλικά αγαθά, είτε για το επάγγελμά μας. Όταν η αποδοχή εγκαθιδρυθεί στον εγκέφαλό μας, το κάθε τι θα μας ολοκληρώνει και θα μας ευφραίνει με διαφορετικούς τρόπους. Όλα αλληλεπιδρούν πάνω μας με τον τρόπο που εμείς προτιθέμεθα να αλληλεπιδράσουμε μαζί τους.

Ας κρατήσουμε τον πήχυ ψηλά ατενίζοντας το θείο, το αιώνιο, γιατί όπου στρέφεις την προσοχή σου εκεί πηγαίνεις. Επιπλέον, οι ποιότητες που προσδίδει στις ενέργειές του καθημερινά ο άνθρωπος καθορίζουν τελεολογικά την κάθαρση των παθών και την ανάδειξη του ενάρετου, του σοφού , του ολοκληρωμένου. Όπως αναφέρει ο Ασπάσιος, σχολιαστής του Αριστοτέλη, "έστι γάρ η αρετή τελειότης φύσεως και κατορθωμένη φύσις" (Φυσικά,Αριστ.ΙΙ,194a 21) αρετή είναι,δηλαδή, μια φυσική ιδιότητα με επιτυχία οδηγημένη στο σκοπό της.

Οι μέρες μας με αυτόν τον τρόπο δεν θα είναι ποτέ οι ίδιες και δεν θα γίνουν ποτέ ρουτίνα, καθώς κάθε μέρα, αν και πηγαίνουμε στην ίδια δουλειά, μιλούμε με τους ίδιους ανθρώπους πάντα θα διέπονται από αυτά τα μικρά αλλά μοναδικά που δίνουμε και παίρνουμε στα πλαίσια μιας ζωντανής αλληλεπίδρασης. Κάθε ατομικότητα είναι μοναδική και αυτό είναι που την κάνει πολύτιμη καθώς χρωματίζει με τη δική της έκφραση το χώρο.

Επομένως, είναι ξαιρετική η προώθηση της μοναδικότητας! Παράγει υγιείς προσωπικότητες και χαράσει μοναδικούς δρόμους για τον καθέναν από εμάς. Αποτρέπεται κάθε κακόβουλος ή διαβρωτικός μιμητισμός και αναπτύσονται διαφορετικές εκφράσεις αποτυπωμένες μοναδικά από τον καθένα. Αναπτύσεται, έτσι, μια πολλά υποσχόμενη κοινότητα σε περιβάλλον αλληλοσεβασμού, αποδοχής και δημιουργίας.

Επιπλέον, η πολυπραγμωσύνη μέσα σε μια μέρα χτίζουν έναν πολύπλευρο εαυτό και οι συνδέσεις που γίνονται όσο άσχετα κι αν φαίνονται τα συστήματα μεταξύ τους εξυπηρετούν την δική μας ανέλιξη τόσο στο προσωπικό μας σύστημα όσο και στα συστήματα που αλληλεπιδρούμε. Επειδή, λοιπόν, χτίζουμε έναν πολυδιάστατο εαυτό σε κάθε δραστηριότητά μας είναι απαρραίτητο να συμβάλλουν όλες οι διαστάσεις μας, το πνεύμα- που άπτεται ανώτερων διεργασιών - ο νους - που πρέπει να παρεμβαίνει στις καταστάσεις εσωτερικές και εξωτερικές κάνοντάς τες λειτουργικές για περεταίρω εξέλιξη - και το σώμα ώς λειτουργός ή τελεστής όσων διεργάστηκαν.

Αλληλεπιδρώντας με το σύμπαν, με το όλον, τον Πατέρα, προγραμματίζουμε ένα θαύμα

Η αυτογνωσία κάνει τον καθένα να στρέφεται σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις, όπου ο εαυτός θα αναδειχθεί μέσα από τα ταλέντα μας. Έχοντας όραμα για το μέλλον μας και καταπιανόμενοι με ό,τι μας εκφράζει, είτε σε επαγγελματικό επίπεδο, είτε σε προσωπικό, χτίζουμε πολυδιάστατα τον εαυτό μας. Κάθε μέρα μας πάει ένα βήμα πιο μπροστά σε σχέση με αυτά που καταπιανόμαστε. Η συγκέντρωση της πρόθεσής μας σε συγκεκριμένο θέμα, με αληθινή αναζήτηση, ενδιαφέρον και θέρμη καρδιάς δημιουργούν άριστες συνθήκες διαδραμάτισης του θαύματος.

Έχοντας την επίγνωση του παρόντος μας εργαζόμαστε για να το κάνουμε καλύτερο. Δεν περιμένουμε αποτελέσματα από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά είναι σίγουρο ότι αυτό κάποια στιγμή θα φέρει τα αποτελέσματά του. Τα αποτελέσματα δεν είναι δικά μας, είναι αλλουνού. Δική μας είναι μόνο η προσπάθεια και η πρόθεση. Να ζήσουμε το ταξίδι με απόλαυση, μάθηση, ευχαρίστηση χωρίς να μας ενδιαφέρει το αποτέλεσμα. Τότε, θα ξέρουμε σίγουρα ότι αυτό που θα έρθει θα είναι για την δική μας εξέλιξη με τρόπους που δεν είχαμε συνεκτιμήσει. Εμείς να έχουμε ήσυχη τη συνείδησή μας ότι κάναμε το καλύτερο δυνατό, έχουμε κάνει τα πρέποντα και δέοντα.

Παρατηρείται, ότι όταν κυνηγάς τα όνειρά σου συνειδητά, στρέφοντας την προσοχή σου εκεί που θέλεις, με θέρμη καρδιάς και πίστη στο εγχείρημά σου, εκπέμπεις ένα σήμα, μια πρόθεση προς τα έξω ότι κάτι συγκεκριμένο αναζητάς. Αυτή αναγνωρίζεται από τον Πατέρα που θέλει για εμάς το καλύτερο και μας χαρίζει με τον πιο λειτουργικό και λυτρωτικό τρόπο όσα ποθούμε. Ζητήστε και θα σας δοθεί είπε κάποτε ο Ιησούς. Η μοναδικότητα που μας εμπιστεύεται ο Θεός έχει δική της ταυτότητα και η απόλυτη αποδοχή της από εμάς και η ανάλογη τοποθέτηση θα μας μεταμορφώσουν σε αυτό που εξ αρχής γεννηθήκαμε να υπηρετήσουμε.

Ο άνθρωπος διακατέχεται από τα στοιχεία του ρευστού, τόσο από τα υγρά του σώματός του όσο και από τον ηλεκτρομαγνητισμό που παράγουν οι σκέψεις του. Τα ρευστά έχουν την ιδιότητα να ρέουν και γι'αυτό παίρνουν τη μορφή που τους δινει το δοχείο στο οποίο εμπεριέχονται, όπως ορίζουν οι νόμοι της φυσικής επιστήμης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το δοχείο είναι το ανθρώπινο σώμα. Όταν τα ρευστά καθοδηγούνται σωστά από τη συνείδηση τότε το αντίκτυπο θα αποτυπωθεί στο σώμα προτρέποντάς το να πράξει ορθά. Επομένως, όταν ο άνθρωπος γίνει μία ολότητα και συντονίσει πνεύμα και σώμα σε μια πρόθεση και μια πράξη τότε θα πάει μόνο ευθεία. Την κατακόρυφη, όμως, ευθεία , όχι την οριζόντια.

Ζούμε σε ένα σύμπαν ρευστό που “ανοίγει” για εμάς και τις επιθυμίες μας αναγνωρίζοντας φωνητικές εντολές, συναισθήματα και έργα. Η διαπίστωσις αυτή μας κάνει πιο συνειδητούς όχι μόνο στα θέλω μας αλλά κάνει και την πεποίθηση της πίστης μας πιο βαθιά μαθαίνοντας να αλληλεπιδρούμε με το όλον, το σύμπαν, τον Πατέρα.

Ευτυχία, λοιπόν, είναι μια κατάσταση του νου που συνειδητοποιεί ότι εκεί που βρίσκεται είναι καλά και νιώθει ευγνωμοσύνη για όσα του συμβαίνουν και για όσα έχει, αλληλεπιδρώντας με τον καλύτερο εαυτό του στο κάθε τώρα, αλλά και κάνοντας όνειρα και ενέργειες για προσδοκίες ακόμα μεγαλύτερες. Είναι η δυνατότητα που μας δίνεται να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να εστιάσει στο άτομο που θέλουμε να είμαστε, και να δούμε πως, όποια εμπειρία κι άν έχουμε είναι τέλεια και μοναδική, ασχέτως αποτελέσματος.

Ο μόνος τρόπος να δούμε τους εαυτούς μας επιτυχημένους ή αποτυχημένους είναι όταν συγκρίνουμε τις εμπειρίες και τα αποτελέσματά τους με άλλων. Γιατί ο παράδεισος του καθενός βρίσκεται εκεί που βρίσκεται η δική του καρδιά. Να αναζητούμε και να εστιάζουμε στα όμορφα μέσα στη μέρα μας, στα ευγενή. Σε μια εποικοδομητική συζήτηση με το συνάδελφο, σε μια τρυφερή αγκαλιά με το σύζυγο, το παιδί, σε έναν καλό λόγο, σε μια ευγενική παραχώρηση της θέσης μας, ενέργειες που ανυψώνουν και φέρνουν θετικά συναισθήματα αλλά και αποδίδουν την έννοια άνθρωπος.

Πάνω από όλα να αποτινάξουμε από πάνω μας τα κριτήρια αξιολόγησης ανθρώπων και καταστάσεων της σημερινής σκοτεινής κοινωνίας η οποία παραπαίει καθώς άγεται και φέρεται.
Είναι πραγματικά στο χέρι του καθενός και προσωπική η ευθύνη του πως βλέπουμε τα πράγματα γύρω μας, άρα και μέσα μας. Δεν θα ήταν άτοπο να λέγαμε ότι ο τρόπος που εξωτερικεύουμε τις αλληλεπιδράσεις μας δείχνει μακράν την σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας και επομένως με το θεϊκό κομμάτι μέσα μας ως υποσύνολο του όλου, του Θεού.

Δική μας και η ευθύνη για το πως κρίνουμε το παρόν, το τώρα, καθώς και πως επιλέγουμε να αλληλεπιδράσουμε με ό,τι αυτό μας φέρει.