Η λεπτή γραμμή ανάμεσα στην υγιή και τοξική αγάπη

Ακρόαση άρθρου......

Οι συντροφικές σχέσεις στη ζωή μας έχουν πολύ έντονη δυναμική και μπορούν να μας πυροδοτήσουν έντονα συναισθήματα και συμπεριφορές, τόσο θετικά όσο και αρνητικά. Γι’ αυτό είναι ένα θέμα που μας απασχολεί πολλές φορές σε όποια ηλικία ή φάση της ζωής μας και αν βρισκόμαστε.

Η υγιής αγάπη μπορεί, από την μία να μας δώσει χαρά, ευτυχία και να μας κάνει να αισθανθούμε πληρότητα, αλλά από την άλλη μπορεί να μας δημιουργήσει κάποιες φορές και αρνητικά συναισθήματα, καθώς είναι και αυτά μέρος της ανθρώπινης καθημερινότητας. Παρόλα αυτά υπάρχει μία λεπτή, διαχωριστική γραμμή, που μπορεί να μετατρέψει μια υγιή αγάπη σε τοξική. 

Οι έννοιες της συνεξάρτησης και της αλληλεξάρτησης  είναι αυτές, που περιγράφουν αυτόν ακριβώς τον διαχωρισμό. 

Αλληλεξάρτηση

 Όπως είναι φυσικό όταν επιλέγεις να μοιραστείς έντονα και βαθιά συναισθήματα με έναν άλλον άνθρωπο πάντα υπάρχει ένας βαθμός εξάρτησης, υπό την έννοια του ότι δίνεις στον άλλον ως ένα βαθμό την δύναμη, να σε επηρεάζει.

Έτσι, μια σχέση μπορεί να σου προκαλεί θετικά συναισθήματα, όπως είναι η αγάπη, η φροντίδα, η στοργή και η χαρά, αλλά ταυτόχρονα και αρνητικά, όπως είναι ο θυμός, ο φόβος και η λύπη. Και αυτό, γιατί στη ζωή δεν είναι δυνατόν, αν δεν βιώσεις αρνητικά συναισθήματα, να βιώσεις αντίστοιχα και τα θετικά.

Κατά αυτό τον τρόπο ο άνθρωπος, που επιλέγεις σε κάθε φάση της ζωής σου να βρίσκεται δίπλα σου έχει  την δυνατότητα ορισμένες φορές να επηρεάσει το πώς νιώθεις σε ένα σημαντικό βαθμό και αντίστοιχα εσύ αυτόν.  Αυτό περιγράφεται με την έννοια της αλληλεξάρτησης.

Συνεξάρτηση

Παρόλα αυτά το σημαντικό, που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τα συναισθήματα και την συμπεριφορά μας το έχουμε εμείς. Έτσι εμείς συνειδητά δίνουμε στον σύντροφο μας αυτή την δύναμη, χωρίς όμως να σημαίνει ότι δίνοντάς του την, εμείς αποποιούμαστε τις ευθύνες μας και γινόμαστε έρμαιο των δικών του συναισθημάτων και συμπεριφορών.

Όταν αυτό όμως συμβαίνει, και είτε ένας άλλος άνθρωπος, είτε γενικά οι εξωτερικές συνθήκες έχουν απεριόριστη δύναμη και μπορούν να επηρεάσουν σε απόλυτο βαθμό την αυτοεκτίμησή μας, χωρίς αυτή να ελέγχεται από εμάς, τότε μιλάμε για σχέσεις συνεξάρτησης. 

Για να καταλάβουμε καλύτερα τις δύο αυτές έννοιες μπορούμε να παρομοιάσουμε την αλληλεξάρτηση με την υγιή αγάπη και την συνεξάρτηση με την τοξική αγάπη. 

Σημάδια αλληλεξάρτησης και συνεξάρτησης

Στην υγιή αγάπη, ο καθένας μπορεί να δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη του εαυτού του, όχι με την έννοια του εγωισμού, αλλά με την έννοια της αυτοπραγμάτωσης, που σημαίνει ότι αναγνωρίζει πως ο μοναδικός άνθρωπος, που είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη και την εξέλιξη του είναι πάντα ο ίδιος του εαυτός.

Όμως, σε μία τοξική σχέση υπάρχει έντονη εξάρτηση από το άλλο άτομο, για να καταφέρουμε έτσι να εξασφαλίσουμε τα αισθήματα ασφαλείας, που έχουμε ανάγκη. 

Σε μία σχέση αλληλεξάρτησης και οι δύο πλευρές επιθυμούν να εξελιχθούν τόσο οι ίδιοι όσο και ο σύντροφος τους, ακολουθώντας ο καθένας τα ενδιαφέροντα και τις ιδιαίτερες κλίσεις του. Ταυτόχρονα  επιτρέπουν ο ένας στον άλλον να έχουν ξεχωριστά ενδιαφέροντα και επιθυμίες.

Σε μια σχέση συνεξάρτησης, αντίθετα, θέλουμε εμείς και ο σύντροφός μας να σκεφτόμαστε και να αισθανόμαστε το ίδιο, γιατί αλλιώς νιώθουμε έντονη ανασφάλεια.

Αποκτήστε το βιβλίο Νίκησε τις τοξικές σχέσεις, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr

Αξιοσημείωτο είναι πως τα έντονα αυτά συναισθήματα, φόβου, ανασφάλειας και μοναξιάς, που εμφανίζονται, όταν κάποιος από τους δύο σκέφτεται και αισθάνεται διαφορετικά, παρερμηνεύονται ως αποδείξεις αγάπης. Μία τέτοια αγάπη, όμως, δεν είναι παρά μία τοξική αγάπη. 

Ψηφιακό Marketing για Ψυχολόγους: Κύκλος 11 Σεμιναρίων με Βέλτιστες Πρακτικές και Εργαλεία Διαχείρισης διαδικτυακής παρουσίας | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR

Σε μία υγιή σχέση ενθαρρύνουμε τον σύντροφο μας να αναπτύξει τον κύκλο των φίλων και των γνωστών του, ενώ σε μία τοξική σχέση υπάρχει έντονος φόβος να μην αλλάξει ο άλλος, καθώς ανησυχούμε ότι αλλάζοντας, θα χαθεί και η σχέση μας.

Στην αλληλεξάρτηση υπάρχει σωστός και κατάλληλος βαθμός εμπιστοσύνης, που σημαίνει ούτε υπερβολικός, που φτάνει στα όρια της αδιαφορίας, αλλά ούτε και παράλογη ανασφάλεια, κάτι το οποίο συμβαίνει στη σχέση συνεξάρτησης, όπου υπάρχει έντονη ζήλια και κτητικότητα.

Σε μία υγιή αγάπη, πολλές φορές, γίνονται συμβιβασμοί και περνάμε σε διαπραγματεύσεις, ενώ οι «ηγετικοί ρόλοι» πολλές φορές εναλλάσσονται. Ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια για από κοινού επίλυση των προβλημάτων. Αντίθετα, σε μία τοξική αγάπη υπάρχει η συνήθεια να κατηγορούμε τον άλλον και να χρησιμοποιούμε αμυντικούς ή επιθετικούς χειρισμούς, για να καταφέρουμε να κάνουμε τον άλλον να συμβιβαστεί με τις δικές μας επιθυμίες.

Υγιής και τοξική αγάπη

Στις υγιείς σχέσεις υπάρχει αποδοχή της ιδιαιτερότητας του συντρόφου μας, καθώς η ιδιαιτερότητα αυτή είναι, που τον κάνει μοναδικό. Ωστόσο, στις τοξικές σχέσεις οι σύντροφοι προσπαθούν να αλλάξουν ο ένας τον άλλον, έτσι ώστε να έρθουν στα δικά τους πρότυπα και καλούπια. 

Παράλληλα στις σχέσεις αλληλεξάρτησης αποδεχόμαστε ότι η πραγματικότητα έχει πολλές αποχρώσεις. Αυτό σημαίνει ότι μέσα στη ζωή και κατά τη διάρκεια της σχέσης μπορούν να συμβούν αρνητικά γεγονότα, που θα πυροδοτηθούν δυσάρεστα συναισθήματα.

Στις σχέσεις, όμως, συνεξάρτησης γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια, για να αποφευχθεί το δυσάρεστο, καθώς δυσκολευόμαστε να μπούμε στη διαδικασία να το αντιμετωπίσουμε.

Στις υγιείς σχέσεις η διάθεσή μας δεν εξαρτάται απόλυτα από τη διάθεσή του αλλού και υπάρχει αυτονομία, ενώ στις τοξικές σχέσεις υπάρχει η προσδοκία ότι ο ένας θα σώσει τον άλλον και ένα έντονο, ψυχαναγκαστικό ενδιαφέρον. Επίσης, η σεξουαλική επαφή στις υγιείς σχέσεις γίνεται με την ελεύθερη βούληση και των δύο συντρόφων, ενώ στις τοξικές σχέσεις υπάρχει καταπίεση ακόμα και στη σεξουαλική συμπεριφορά.

Πολύ σημαντικό, επίσης, είναι, πώς στις σχέσεις αλληλεξάρτησης μπορώ να απολαμβάνω τις δραστηριότητες, που αγαπώ, και μόνος μου, ενώ στις σχέσεις συνεξάρτησης επιθυμώ να είμαι συνέχεια μαζί με τον σύντροφό μου, αναπτύσσοντας έτσι έντονη προσκόλληση.

Γενικά, πολύ βοηθητικό, για να αναγνωρίσουμε, αν βρισκόμαστε σε μία υγιή ή σε μια τοξική σχέση, είναι να κάτσουμε και να παρατηρήσουμε, πώς νιώθουμε συνολικά, «στο τέλος της ημέρας», από αυτή τη σχέση. Αν τα συναισθήματα ευχαρίστησης και άνεσης υπερτερούν και νιώθουμε χαρούμενοι με την παρουσία του άλλου ατόμου στη ζωή μας, τότε αυτό είναι ένα καλό σημάδι, πώς βρισκόμαστε σε μία υγιή σχέση.

Αν όμως αυτό που υπερτερεί είναι ο πόνος, η απογοήτευση και η σχέση για εμάς έχει μετατραπεί σε πηγή θλίψης και ματαίωσης, τότε είναι πολύ πιθανό να βρισκόμαστε σε μία τοξική σχέση.

Αντιμετώπιση μια τοξικής σχέσης

Η επένδυση σε μία σχέση είναι σημαντική, χρειάζεται προσπάθεια και από τις δύο πλευρές και σωστή, αυθεντική και ειλικρινή επικοινωνία για την έκφραση των αναγκών μας. Σκέψεις και πράξεις αγάπης και προς τον σύντροφό μας, αλλά και προς τον εαυτό μας, έστω και σε μικρό βαθμό καθημερινά, είναι σχεδόν απαραίτητες, για να μπορέσουμε να βιώσουμε τα οφέλη του να βρισκόμαστε κοντά σε κάποιον, να μοιραζόμαστε μέρος της ζωής μας και να βιώνουμε μια «συνειδητή εξάρτηση», που πάντα κρύβει μέσα της το στοιχείο της ευθύνης από μέρους μας. 

Ωστόσο, ακόμα και αν εντοπίσουμε, πως βρισκόμαστε σε μία τοξική σχέση ποτέ δεν είναι αργά, αν το επιθυμούμε, να αναλάβουμε την ευθύνη μας και να αναγνωρίσουμε ότι είμαστε οι κύριοι υπεύθυνοι για την ικανοποίηση του εαυτού μας.

Χτίζοντας όρια, αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό μας μπορούμε να αποτρέψουμε ένα πιθανό χωρισμό και από κοινού να αναζητήσουμε ακόμα και τη βοήθεια κάποιου ειδικού, αν θεωρούμε ότι χρειάζεται.

Δεν είναι κακό άλλωστε, όταν οι δικές μας δυνάμεις δεν είναι αρκετές, να επισκεφτούμε κάποιο τρίτο άτομο ειδικά εκπαιδευμένο, το οποίο θα μας βοηθήσει να φτιάξουμε μία πιο υγιή και λειτουργική σχέση.  Ακόμα, όμως, και ένας χωρισμός είναι πάντα καλύτερος από μία σχέση, που μας πυροδοτεί καθημερινά  άσχημα και δυσάρεστα και συναισθήματα.

Ξεκινώντας να αγαπάμε περισσότερο τον εαυτό μας θα καταφέρουμε να αγαπήσουμε ακόμα πιο βαθιά και το σύντροφό μας! Ξεκινώντας να αποδεχόμαστε τα ελαττώματά μας θα καταφέρουμε να αποδεχτούμε και τα ελαττώματά του συντρόφου μας!

Βιβλιογραφία:

Toxic Love in Romantic Relationships - the dysfunctional norm
Beattie, Melody; Co-Dependent No More.
Burney, Robert; Codependence: The Dance of Wounded Souls. Compiled with the help of the work of Melody Beattie & Terence Gorski and Burney, Robert.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Γεωργία Κορδώνη - Ψυχολόγος

Ψυχολόγος, απόφοιτος Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εξειδίκευση στη Σωματική Ψυχοθεραπεία.
Ατομικές Συνεδρίες Δια Ζώσης & Διαδικτυακά.

6987616870

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού