Πένθος εν μέσω Covid-19

Ακρόαση άρθρου......

Ο συγκεκριμένος ιός που προκαλεί την νόσο covid-19, οδηγεί σε θάνατο προκαλώντας αντίστοιχα πένθος και θλίψη παγκοσμίως. Πέραν των απωλειών σε επίπεδο ανθρώπινων ζωών, προκάλεσε σε μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού διαφορετικούς βαθμούς πολιτικών, προσωπικών, οικονομικών, και κοινωνικών απωλειών.

Όπως αυτοί που μολύνονται από τον ιό βιώνουν τις συνέπειες του υψηλού ιικού φορτίου, έτσι και εκείνοι που βιώνουν τις απώλειες ή άλλες δυσκολίες λόγω νόσησης, αντιμετωπίζουν υψηλό «συναισθηματικό-ιικό» φορτίο.

Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα, υπήρξαν περιπτώσεις ατόμων που έχασαν τη ζωή τους μόνοι στο νοσοκομείο. Επιπλέον, τα αγαπημένα πρόσωπα και οι οικείοι δε μπορούσαν να αποχαιρετίσουν τον δικό τους άνθρωπο, τα τελετουργικά σε μερικές χώρες απαγορεύτηκαν ή ήταν περιορισμένης εμβέλειας, ενώ σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται ο διαδικτυακός τρόπος παρακολούθησής τους.

Το σοκ των θανάτων Covid-19, σε συνδυασμό με τα καθεστώτα καραντίνας και την περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση στην οικογενειακή υποστήριξη, ενισχύουν την άρνηση και τον θυμό για τον θάνατο.

Κάποια άτομα νιώθουν ντροπή και ενοχή για την ανικανότητά τους μπροστά σε αυτή την κατάσταση, συμπεριλαμβανομένης και της μη πραγματοποίησης των εθιμοτυπικών τελετουργικών ταφής (Gray, 2020; Tay et al.,2017).

Απώλειες και νόσηση λόγω Covid-19

Οι άνθρωποι σε αυτή την πραγματικότητα, εκτός από τα αγαπημένα τους πρόσωπα, θρηνούν τόσο τη χαμένη τους καθημερινότητα και «φυσιολογικότητα» όσο και τις απώλειες που επιφέρει ο περιορισμός της κινητικότητας και της ελευθερίας τους.

Ενώ αυτές οι απώλειες μεμονωμένα θα μπορούσαν να θεωρηθούν σχετικά μικρές, οι επιπτώσεις τους στο πλαίσιο της πανδημίας είναι σημαντικές, με αποτέλεσμα να αφήνουν έντονα τα σημάδια τους τόσο στα σώματα όσο και στις ψυχές των ανθρώπων. Τέτοιες απώλειες, είναι ιδιαίτερα σοβαρές για όσους ζουν με ενεργές παθήσεις ψυχικής υγείας, τους απομονωμένους ηλικιωμένους, τα άτομα με προϋπάρχουσα ή αναδυόμενη ενδοοικογενειακή βία, και εκείνους που πλησιάζουν στο τέλος της ζωής τους.

Σύμφωνα με τους Ahmed (2004) και Anderson (2009), παρά την αύξηση της θλίψης και της απώλειας που προκαλείται από την πανδημία, είμαστε επίσης μάρτυρες αρκετών θετικών πραγμάτων. Συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αύξηση της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης, καθώς και μειωμένα ποσοστά αυτοκτονίας (Blair, 2020).

Επιπλέον, αυξήθηκε η διαδικτυακή επικοινωνία και η αξιοποίηση της εν λόγω τεχνολογίας, διευκολύνοντας την εργασία και την κοινωνική αλληλεπίδραση με άλλους τρόπους.

Το ηθικό των ανθρώπων ενισχύθηκε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την πολιτική σάτιρα, το τραγούδι, τα παιχνίδια, τις πρωτοβουλίες συγκέντρωσης χρημάτων (Concern, 2020), καθώς και από διάφορες κοινοτικές και παγκόσμιες πρωτοβουλίες.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί η «παραγκούπολη Kibera» του Ναϊρόμπι, όπου ομάδες αυτοβοήθειας κινητοποιήθηκαν για τη διανομή απολυμαντικού χεριών και την παραγωγή μασκών.

Από τη συγκεκριμένη διαδικασία, δεν απουσιάζει η Ελλάδα και ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, όπου εθελοντές και στελέχη του προχώρησαν στη δημιουργία video-spot για την ορθή χρήση της μάσκας και των γαντιών μιας χρήσεως, το σωστό πλύσιμο των χεριών, την ορθή τήρηση Μέτρων Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π.) αλλά και

Μέτρων Υψηλής Ατομικής Προστασίας (ειδικές στολές), τη λειτουργία Τηλεφωνικής Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης, τη σύσταση Οδηγών/Εγχειριδίων για τη διαχείριση του στρες και του μετατραυματικού στρες λόγω του βιώματος της πανδημίας και της καραντίνας, οδηγίες για την εφαρμογή CPR-AED με Covid-19, τη μεταφορά ευάλωτων ομάδων προς τα εμβολιαστικά κέντρα ανά την επικράτεια, τη συμμετοχή σε εμβολιαστικά κέντρα και την πραγματοποίηση εμβολιασμών, την παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, τη θερμομέτρηση σε δημόσιους χώρους, την παροχή Υπηρεσίας Περιπάτου για Ζώα Συντροφιάς κ.α.

Το πένθος πριν και κατά τη διάρκεια του Covid-19

Μια πρόσφατη επιστημονική μελέτη έδειξε, ότι μέχρι σήμερα δεν έχει διεξαχθεί έρευνα για τις επιπτώσεις του πένθους μετά από μόλυνση εξαιτίας του κορονοϊού. Για να καλυφθεί αυτό το κενό γνώσης, πραγματοποιήθηκε μελέτη (Eisma, M. C., & Tamminga, A. 2020) στην οποία αναδείχθηκε ότι, οι άνθρωποι που χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας του Covid-19, βιώνουν πιο έντονα το πένθος, σε αντίθεση με εκείνους που πεθαίνουν από φυσικά αίτια (για παράδειγμα προχωρημένη ηλικία 80+ ετών).

Αυτή η δυσκολία όμως, δεν μπορεί να συγκριθεί με τα άτομα που βιώνουν κάποια απώλεια λόγω αφύσικων αιτιών (τροχαία δυστυχήματα, εγκληματικές πράξεις κ.α.).

Μέχρι στιγμής, λίγες ποσοτικές μελέτες έχουν ρίξει φως στο συγκεκριμένο θέμα. Για παράδειγμα, μεταξύ γονέων που σε αυτό το διάστημα έχασαν ένα παιδί από καρκίνο, εντοπίστηκαν τόσο οι αρνητικές όσο και οι θετικές πλευρές της πανδημίας στη διεργασία του πένθους.

Συγκεκριμένα, ενώ η πανδημία έκανε κάποιους να αισθάνονται πιο απομονωμένοι λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων επαφής με άλλους ανθρώπους, κάποιοι άλλοι άνθρωποι εξέλαβαν την καραντίνα σαν αφορμή για να βιώσουν το πένθος λειτουργικότερα, αφού είχαν την ευκαιρία να απομονωθούν ευκολότερα και να κάνουν επαφή με τα συναισθήματά τους.

Λόγω του Covid-19, δεν είναι ασυνήθιστο για τις οικογένειες να βιώνουν πολλαπλές απώλειες (οικονομικές, κοινωνικές κ.α.). Μεταξύ ασθενών στο σπίτι, σχεδόν οι μισοί εμφάνισαν άγχος (γενικευμένο φόβο για το άγνωστο) ή/και κατάθλιψη.

Επιπλέον, όταν ένα άτομο δεν έχει ακολουθήσει τους κανόνες προστασίας για τον Covid-19 και μολυνθεί, η ευθύνη, ο θυμός και η θλίψη που νιώθει, είναι συνυφασμένα και με ενοχές στο ενδεχόμενο να χάσει τη ζωή του, τόσο ο ίδιος, όσο και κάποιος τον οποίο κόλλησε.

Συμπερασματικά, φάνηκε ότι το βίωμα του πένθους διέφερε στην περίπτωση του Covid-19. Μερικές φορές, οι άνθρωποι βιώνουν την πανδημία σαν αφορμή καταγραφής του πένθους πιο έντονα αλλά και πιο παρατεταμένα. Επιπλέον, οι οικογένειες που έχασαν ένα δικό τους άτομο λόγω της πανδημίας, δυσκολεύονται περισσότερο να ξεπεράσουν τη θλίψη και να επιστρέψουν στην καθημερινή τους ρουτίνα.

Παρατεταμένο πένθος μετά τον Covid-19 (ICD-11 & DSM-5)

Μέχρι πρόσφατα, το Παρατεταμένο Πένθος δεν ήταν καταχωρημένο ως διαταραχή (Prolonged Grief Disorder PGD) στα ψυχιατρικά διαγνωστικά συστήματα ταξινόμησης. Γενικότερα, το παρατεταμένο πένθος και η καθήλωση σε αυτό, θα αποτελέσει πεδίο προβληματισμού δημόσιας υγείας στο μέλλον.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η διάδοση θεραπευτικών και υποστηρικτικών προσεγγίσεων μέσω διαδικτύου, καθώς τέτοιες παρεμβάσεις μπορούν να εφαρμοστούν ακόμη και αν η πανδημία παραμείνει για τα επόμενα χρόνια.

Πρώτες Βοήθειες Ψυχικής Υγείας κατά τη διάρκεια του Covid-19 και πένθος

Οι Πρώτες Βοήθειες Ψυχικής Υγείας (Psychological First Aid) είναι ο συνηθέστερος τρόπος παροχής ψυχοκοινωνικής στήριξης σε εκείνους που πλήττονται από τον Covid-19, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που βρίσκονται αντιμέτωποι με αντίστοιχο πένθος. Μπορεί να υλοποιηθεί και εξ αποστάσεως (χρησιμοποιώντας τηλεφωνικές γραμμές) αλλά και δια ζώσης (λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα ατομικά μέτρα προστασίας για τον κορονοϊό).

Κατά τη διάρκεια της παροχής Πρώτων Βοηθειών Ψυχικής Υγείας, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω:

Συμπερασματικά, η παροχή Πρώτων Βοηθειών Ψυχικής Υγείας είτε από επαγγελματίες είτε από εκπαιδευμένους πολίτες, μπορεί να βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό στην τρέχουσα κατάσταση. Μπορεί να φαίνεται μια απλή διαδικασία, αλλά στην πραγματικότητα με μία λανθασμένη κίνηση ή προσέγγιση, η συναισθηματική κατάσταση του ατόμου μπορεί να επιδεινωθεί.

ΠΗΓΗ: Αποσπάσματα απο το:  Εγχειρίδιο - Οδηγό: Κατανόηση και διαχείριση της ψυχολογίας του πένθους με αφορμή την πανδημία Covid-19  του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού - Τομέας Κοινωνικής πρόνοιας που επιμελήθηκε ο  Τζαν Μεμέτ Αλη.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Μαρία Βουρλιώτου - Ψυχολόγος

Μαρία Βουρλιώτου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ζω και εργάζομαι στη Θεσσαλονίκη στον τομέα της υγείας. Ολοκλήρωσα τις σπουδές μου το στο τμήμα ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ειμαι υποψήφια φοιτήτρια μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών στη φιλοσοφία.

6942226938

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού