Συγκρούσεις στις σχέσεις: Μην τις φοβάστε!

Ακρόαση άρθρου......

Όσο υπάρχουν άνθρωποι θα υπάρχουν και συγκρούσεις. Όσο οι άνθρωποι σχετίζονται θα υπάρχουν και συγκρούσεις. Το «σχετίζεσθαι» περιλαμβάνει μια αλληλεπίδραση ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικές ιδέες, απόψεις, επιθυμίες, πιστεύω και ανάγκες.

Μπορεί να διαφωνήσουμε για τις ιδέες μας  («έχω την εντύπωση ότι  δεν μου μίλησες καλά» «όχι μια χαρά σου μίλησα», τα πιστεύω μας («πιστεύω στο Θεό», «όχι πιστεύω στην επιστήμη»), τις αξίες μας (« το να απατήσεις τον άντρα σου με τον καλύτερο του φίλο δεν σημαίνει ότι τον πρόδωσες. Αυτό θα γινόταν αν το μάθαινε», «τι λές; είναι η εσχάτη προδοσία!», τις επιθυμίες μας (« θέλω βουνό για διακοπές», «θέλω θάλασσα για διακοπές») κ.λ.π.

Πολλοί τρέμουν στην ιδέα να συγκρουστούν με τους άλλους. Φοβούνται ότι η σύγκρουση θα φέρει αρνητικά συναισθήματα όπως άγχος, λύπη, θυμό ή χειρότερα θα οδηγήσει στην λήξη της σχέσης.

Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι από εμάς, εκτός απο κάποιες ακραίες ψυχοπαθολογικές καταστάσεις, έχουμε την τάση να κυνηγάμε την ευχαρίστηση και να αποφεύγουμε τις δυσάρεστες καταστάσεις που θα μας φέρουν σε δύσκολη θέση και θα μας κάνουν να αισθανθούμε αμηχανία, ντροπή, θυμό ή άγχος.

Από την άλλη φανταστείτε για λίγο έναν  κόσμο όπου όλοι θα συμφωνούσαμε μεταξύ μας, θα είχαμε τις ίδιες επιθυμίες, ανάγκες, και πιστεύω. Πως θα ήταν η καθημερινότητα μας, ο κόσμος μας, οι σχέσεις μας;

Οι συγκρούσεις είναι δημιουργικές, παραγωγικές, μας πηγαίνουν μπροστά, οδηγούν στην πρόοδο της κοινωνίας, του κόσμου γενικά και των σχέσεων ειδικότερα. Μας είναι χρήσιμες γιατί μας κινητοποιούν να βρούμε λύσεις, να πάρουμε αποφάσεις, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, να μας αγαπήσουμε και να αγαπήσουμε τους άλλους.

Σκεφτείτε για λίγο με ποιους ανθρώπους στη ζωή σας έχετε πιο έντονες, πιο ειλικρινείς, πιο αγαπησιάρικες σχέσεις και παράλληλα με ποιους έχετε έντονες συγκρούσεις;
Με ποιους νιώθετε ότι είστε πιο κοντά, πιο ασφαλείς;  
Είναι η μαμά του συμμαθητή του γιού σας, ο μπακάλης της γειτονιάς, ο άγνωστος συνάδελφος στο γραφείο ή μήπως αυτοί που έχετε τις πιο έντονες συγκρούσεις, όπως οι γονείς σας, τα αδέλφια σας , οι κολλητοί σας;  

Οσο πιο σημαντική η σχέση τόσο πιο αναπόφευκτη η σύγκρουση. Γιατί όσο κάτι δεν μας αφορά πολύ δεν ασχολούμαστε. Πολλές φορές στη θεραπεία ζεύγους, το ένα μέλος ή και τα δύο αναφέρουν το εξής παράδοξο: «δεν ξέρω γιατί οδηγήθηκαμε εδώ ,(στο γραφείο του ψυχολόγου). Εμείς δεν τσακωνόμαστε ποτέ!».

Εμείς οι ψυχολόγοι ξέρουμε ότι αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα!.

10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.

Η έλλειψη ειλικρίνειας, οικειότητας και  εμπιστοσύνης οδηγεί το ζευγάρι στην έλλειψη επικοινωνίας και άρα στην απουσία συγκρούσεων.

Το παραπάνω είναι ένα τυπικό παράδειγμα ότι η έλλειψη συγκρούσεων δεν σημαίνει απαραίτητα λειτουργική σχέση. Κάποιες φορές δηλώνει το ακριβώς αντίθετο.

Αφού είμαστε άνθρωποι λοιπόν και αφού δεν ζούμε στον «ιδανικό κόσμο» που αναφέραμε, ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για  να ξεπεράσουμε τον φόβο για τις συγκρούσεις καθώς και τους τρόπους για να τις αντιμετωπίσουμε με τρόπο που να είναι παραγωγικές παίρνοντας ιδέες από επικοινωνιακά στοιχεία που αναφέρονται στο βιβλίο του Rudolph Verderber, Η Τέχνη της Επικοινωνίας. 

 Η λύση δεν είναι η απουσία συγκρούσεων αλλά η διαχείριση τους με τρόπο που να καθίστανται παραγωγικές. Ας ξεχωρίσουμε όμως πρώτα τους μη παραγωγικούς τρόπους αντιμετώπισης από τους παραγωγικούς

Μη παραγωγικοί τρόποι τρόποι αντιμετώπισης σύγκρουσης

Υποχώρηση
Η υποχώρηση είναι μια παθητική συμπεριφορά με την έννοια ότι επιλέγουμε σωματικά και ψυχολογικά να μην εμπλακούμε καθόλου στην κατάσταση. Ετσι, είτε φεύγουμε από τον χώρο  με φράσεις και συμπεριφορές του τύπου: «δεν θέλω να το συζητήσω..» και απομακρυνόμαστε, είτε σιωπούμε. Ποιός δεν έχει καταφύγει σε αυτού του τύπου την συμπεριφορά κάποια στιγμή ή και μόνιμα;

Κάποιες φορές η υποχώρηση ή καλύτερα ή προσωρινή απομάκρυνση είναι προτιμότερη, για παράδειγμα όταν υπάρχει ένταση και πρέπει να «ηρεμήσουν τα πνεύματα» για να επανέλθει το θέμα σε ηπιότερο κλίμα και να παρθούν πιο σωστές αποφάσεις ή όταν αποφασίζετε ότι ο λόγος διαμάχης δεν είναι τόσο σημαντικός για εσάς.

Όταν όμως αυτός ο τρόπος είναι μόνιμος τρόπος αντιμετώπισης γίνεται δυσλειτουργικός και οδηγεί σε παρεξηγήσεις, απομάκρυνση και ίσως διάλυση της σχέσης. Συνήθως αυτός που υποχωρεί, παίρνει μόνιμα αυτό το ρόλο και ενώ αρχικά ανακουφίζεται από την αποφυγή της σύγκρουσης μακροπρόθεσμα αναπτύσσει αισθήματα θυμού για το άλλο μέλος, υποτίμησης εαυτού, άγχος, κατάθλιψη.

Υποταγή
Η υποταγή είναι μια άμεση υποχώρηση στα θέλω του άλλου με σκοπό την αποφυγή  οποιασδήποτε σύγκρουσης. Π.χ Φέρτε  στο νού σας μια περίσταση κατά την οποία ας πούμε ότι εσείς θέλετε να φάτε σε ένα ιταλικό εστιατόριο και η φίλη σας σε κινέζικο. Το λέτε αυτό στη φίλη σας και εκείνη απαντά ότι θα ήθελε να δοκιμάσει το ιταλικό αλλά ότι έχει ακούσει ότι ο σεφ στο κινέζικο είναι πολύ καλός και διάσημος και τότε της λέτε «ωραία  τότε δεν έχω πρόβλημα» παρόλο που θα θέλατε να πάτε στο ιταλικό. Με τον ίδιο τρόπο που είδαμε παραπάνω αρχικά υπάρχει ανακούφιση γιατί αποφεύγεται η σύγκρουση αλλά μακροπρόθεσμα αναπτύσσονται όλα τα αρνητικά συναισθήματα που αναφέρθηκαν.

Επίθεση
Είναι όντως «η καλύτερη άμυνα η επίθεση»; Ναι, όταν θέλουμε να αποφύγουμε την επίλυση της σύγκρουσης. Η επίθεση, με την έννοια του εξαναγκασμού του άλλου να υποχωρήσει στην διαφωνία με κάθε τρόπο, ενέχει τον κίνδυνο τα πράγματα να παρεκτραπούν και να υπάρξουν ξεσπάσματα σωματικά ή ψυχολογικά. Στη περίπτωση αυτή τα συναισθήματα και των δύο μερών της σύγκρουσης είναι αρνητικά όπως θυμός, φόβος, ντροπή και η σχέση κινδυνεύει.

Παραγωγικοί τρόποι αντιμετώπισης σύγκρουσης

Παρακίνηση
Η προσπάθεια να πείσω το μέλος που διαφωνεί ότι μια στάση ή συμπεριφορά είναι σωστή. Για παράδειγμα σκεφτείτε ότι διαφωνείτε με τον σύζυγο σας για το μέρος που θέλετε να πάτε διακοπές και ενώ εσείς λέτε «μήπως να πάμε φέτος στο εξωτερικό;» ο σύζυγος απαντά « και στο εξοχικό μας μια χαρά θα ήμαστε». Εδώ, ανάλογα με την απάντηση σας, μπορεί να πυροδοτηθεί μια σύγκρουση παρά να επιλυθεί αποτελεσματικά. 

Αν όμως εσείς πείτε: «ναι αλλά θυμάσαι που συζητούσαμε να πάμε τον επόμενο χρόνο στο εξωτερικό και πόσο ήθελες να πάμε στο Λονδίνο; Και μου έλεγες ότι είναι ακριβά. Τώρα βρήκα μια καλή προσφορά για Λονδίνο και θα μπορούμε να μείνουμε στους φίλους μας που θα είναι εκεί την ίδια περίοδο».  Αυτός ο τρόπος ενώ φαίνεται εκ πρώτης όψης ότι θα διαιωνίσει μια σύγκρουση, βασίζεται πολύ στην επιχειρηματολογία οπότε το πιθανότερο είναι να βοηθήσει στην επίλυση συγκρούσεων.  

Συζήτηση

Η πιο αποτελεσματική μέθοδος επίλυσης συγκρούσεων είναι η συζήτηση γιατί εμπεριέχει τα στοιχεία του διαλόγου και της ισότητας. Βέβαια είναι δύσκολο να επιτευχθεί μια παραγωγική συζήτηση γιατί προϋποθέτει  ωριμότητα, αντικειμενικότητα και ειλικρίνεια από την πλευρά των μελών στην συζήτηση. Προσεγγίστε την συζήτηση σαν να προσπαθείτε να επιλύσετε ένα πρόβλημα. Καθορίστε το θέμα της συζήτησης, αναλύστε τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στις ιδέες σας , επιλέξετε από κοινού την καλύτερη λύση και πειραματιστείτε σε αυτήν. Αφού την βάλετε σε εφαρμογή εξετάστε από κοινού αν είναι όντως η καλύτερη λύση και αν όχι διαπραγματευτείτε ξανά. Το κλειδί επιτυχίας της σύγκρουσης είναι η αμοιβαία θέληση να διαπραγματευτείτε και να «δουλέψετε» σε μια κοινή προσπάθεια για να ικανοποιήσετε τις ανάγκες και επιθυμίες σας και όχι η επιβολή εξουσίας. 

Αναλυτικότερα θα συνοψίζαμε σε οκτώ βασικές αρχές στις οποίες πρέπει να βασίζεται η αποτελεσματική συζήτηση που θα φέρει και την επίλυση της σύγκρουσης.

1. Αμοιβαία επιθυμία επίλυσης της σύγκρουσης και διατήρησης της σχέσης. Όταν και τα δύο μέλη μιας σύγκρουσης θέλουν να συνεχίσουν να έχουν αυτήν την σχέση οι πιθανότητες επίλυσης είναι μεγάλες.

2. Το σωστό timing. Η συζήτηση για επίλυση των συγκρούσεων φέρνει αποτελέσματα όταν γίνεται την κατάλληλη ώρα και στο κατάλληλο μέρος. Π.χ δεν ανοίγω μια συζήτηση όταν κάποιος είναι κουρασμένος/η, θυμωμένος/η ή απασχολημένος/η. Κλείστε ραντεβού για να συζητήσετε.

3. Συνεργασία και όχι ανταγωνισμός. Όταν αντιμετωπίζουμε μια διαμάχη ανταγωνιστικά  με σκοπό την επιβολή δύναμης τότε εκ των προτέρων αντιμετωπίζουμε τον άλλο εχθρικά και απομακρυνόμαστε από την ουσία της σύγκρουσης και άρα από την επίλυσης της.  Στην θεραπεία ζεύγους για παράδειγμα, αυτό επιτυγχάνεται με την λεγόμενη «αρχή της αμοιβαίας συνεργασίας» που στην ουσία είναι μια παραδοχή και συμφωνία και από τα δύο μέλη ότι  αναλαμβάνουν την ευθύνη, που αναλογεί στο κάθε μέλος, των ενεργειών τους σε μια κοινή προσπάθεια επίλυσης της διαφωνίας και διατήρηση της σχέσης. Έτσι πείτε για παράδειγμα : «..με ενδιαφέρει να λύσουμε την διαφωνία. Ξέρω ότι και εγώ μπορεί να κάνω κάποιο λάθος σε αυτό που υποστηρίζω, ας το δούμε καλύτερα..» αντί : «…εσύ φταίς που δεν καταλαβαίνεις τί σου λέω..».

4. Κατανόηση μη λεκτικής συμπεριφοράς. Μάθετε να διαβάζετε τα συναισθήματα του συνομιλητή σας μέσα από τον τόνο φωνής, τις χειρονομίες του, τις εκφράσεις του, την στάση σώματος για να αποφύγετε παρεξηγήσεις. Για παράδειγμα προτείνετε να πάτε σινεμά σε ένα έργο που ο σύζυγος το θεωρεί πολύ κουλτούρα για τα γούστα του και σας λέει :“..αμάν πια! Με έχεις κουράσει με τα κουλτουριάρικα σου!” Η εξέλιξη αυτού του διαλόγου θα εξαρτηθεί από τις υπόλοιπες μη λεκτικές πληροφορίες. Αν μείνετε στις λέξεις μόνο, πιθανόν να αισθανθείτε υποτίμηση, απόρριψη ή ντροπή. Ο τόνος της φωνής του συζύγου, η έκφραση στο πρόσωπο του, οι χειρονομίες του συμφωνούν με αυτά τα συναισθήματα που σας γεννούν ή είναι αντίθετες και δηλώνουν μια επιθυμία του συζύγου να επιλύσετε την διαφορά με χιούμορ;

5. Χιούμορ. Αν και η αποτελεσματικότητα αυτής της αρχής βασίζεται στην ποιότητα της σχέσης στο σύνολο της, πολλές φορές δρά πυροσβεστικά και εξομαλύνει διαφωνίες χωρίς ταυτόχρονα να αισθάνεται κάποιο μέλος απειλητικά. Στο παραπάνω παράδειγμα με το σινεμά, αν εκλάβετε τη διάθεση ως χιουμοριστική και τις προθέσεις του συζύγου θετικές μπορείτε να απαντήσετε ανάλογα χιουμοριστικά και θετικά π.χ ”..για αυτό με παντρεύτηκες αγάπη μου. Για να πάρουμε το Οσκαρ!”.

6. Διαπραγμάτευση. Αποτελεί μεγάλη δεξιότητα να ξέρουμε να διαπραγματευόμαστε. Σχεδόν καθημερινά κάνουμε διαπραγματεύσεις από τα πολύ απλά, όπως τι θα φάμε σήμερα, μέχρι τα πιο πολύπλοκα θέματα όπως π.χ αν τα παιδιά θα πάνε σε δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο. Όταν δώσουμε εναλλακτική στο άλλο μέλος έτσι ώστε να αισθανθεί ότι δεν είναι χαμένο αλλά ότι και οι δύο είμαστε ισάξια κερδισμένοι από την διαμάχη έχουμε πολλές πιθανότητες να λύσουμε την σύγκρουση.

7. Εξωτερική βοήθεια. Όταν δεν μπορείτε να λύσετε την διαφωνία τότε ίσως ήρθε η στιγμή να ζητήσετε βοήθεια από κάποιο τρίτο άτομο που είναι αντικειμενικό, που εμπιστεύεστε από κοινού την αμεροληψία και την κρίση του για να σας βοηθήσει να λύσετε την σύγκρουση. Το ρόλο αυτό παίζουμε εμείς οι ψυχολόγοι, στην θεραπεία ζεύγους. 

8. Αυτό-αξιολόγηση. Παρά τις προσπάθειες κάποιες φορές υπάρχουν μεγάλα χάσματα στις απόψεις, πεποιθήσεις, επιθυμίες και ανάγκες των ανθρώπων που οποιαδήποτε προσπάθεια επίλυσης της σύγκρουσης πέφτει στο κενό. Μην απογοητεύεστε. Σκεφτείτε τί πήγε λάθος και αναλύστε το. Να θυμάστε ότι αυτό που έχει σημασία δεν είναι τόσο πολύ να συμφωνήσουν οι άλλοι μαζί σας αλλά το πώς νιώθετε εσείς μέσα σας. Να έχετε θετικά συναισθήματα για τον εαυτό σας και όσο μπορείτε που ομολογουμένως όταν είμαστε θυμωμένοι δεν είναι πάντα εύκολο, να αισθάνεστε θετικά και για τους άλλους.

Πηγή: Rudolph F. Verderber(1998) « Η Τέχνη της Επικοινωνίας» 8η έκδοση, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝ

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ζωή Βλαχάκη - Ψυχολόγος

Ζωή Βλαχάκη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια. Πτυχιούχος Παντείου Πανεπιστημίου με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος (αρ.αδείας 7829/04). BA in Psychology Deree College.  Μεταπτυχιακό απο το Πανεπιστήμιο Γλασκώβης (M.Phil in Psychology). Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία. Μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων.

6937143047

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού