Ακρόαση άρθρου......

Το πένθος συνιστά αναμφίβολα μια τραυματική εμπειρία για το άτομο που το βιώνει, μολονότι είναι μια εμπειρία ξεχωριστή. Είναι αποχωρισμός, οδυνηρός και συγχρόνως πανανθρώπινος. Την ίδια στιγμή, χαρακτηρίζεται από κάποια πολύ συγκεκριμένα γνωρίσματα, όπως η θλίψη, ο θυμός και οι ενοχές σε συναισθηματικό επίπεδο και ενίοτε αντιδράσεις του σώματος, που παρατηρούνται, ως αποτέλεσμα της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου. 

 Το πένθος οδηγεί στη σταδιακή προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα

Ουσιαστικά σε όλη αυτήν τη διαδικασία, η έννοια του πένθους αξιοποιείται με στόχο την περιγραφή των γνωσιακών, συγκινησιακών και λειτουργικών αντιδράσεων απέναντι στο θάνατο κάποιου προσώπου, στην εμπειρία της οριστικής απουσίας του. Πιο απλά, ο θάνατος είναι η πληγή που δημιουργείται και το πένθος η μοναδική οδός, για να επουλωθεί αυτή η πληγή, αφού μέσω του πένθους σταδιακά γίνεται αποδεκτή η ισχύουσα πραγματικότητα και τα πρόσωπα που πενθούν προσαρμόζονται στο διαμορφωμένο περιβάλλον, στο οποίο ο αποθανών θα απουσιάζει οριστικά και πρέπει να οικοδομηθούν νέες ανθρώπινες σχέσεις.

Τα στάδια του πένθους

Είναι πολύ σημαντικό να υπογραμμιστεί, πως το πένθος, πέραν των προαναφερθέντων χαρακτηριστικών, φέρει και ορισμένα σημαντικά στάδια. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρούνται με τη σειρά η άρνηση, ο θυμός, η διαπραγμάτευση, η κατάθλιψη και η αποδοχή. Ειδικότερα, στο πρώτο στάδιο, δηλαδή στην άρνηση, το άτομο που πενθεί αρνείται να αποδεχτεί την πραγματικότητα της απώλειας του αγαπημένου προσώπου.

Πολλές φορές, αυτή η άρνηση εκφράζεται με «ακρότητες», όπως για παράδειγμα η υπερβολική εσωστρέφεια η το αντίστροφο. Έπειτα, σειρά έχει ο θυμός, ο οποίος παρατηρείται στο άτομο. Στη φάση του θυμού το άτομο που πενθεί βρίσκεται στην αναζήτηση της αιτίας της απώλειας και καταλογίζει τις ευθύνες στον εαυτό του ή στο αποθανόν άτομο με απολυτότητα. Πρόκειται για ακόμη μια φάση ακραίων αντιδράσεων, οι οποίες ενδέχεται να εναλλάσσονται κιόλας. Συνεχίζοντας, μετά από τα παραπάνω στάδια το άτομο μπαίνει στη φάση της διαπραγμάτευσης.

Έτσι, πραγματοποιείται μια εσωτερική αναζήτηση και ένας διάλογος με τον εαυτό του πενθούντος. Σε αυτή τη διαδικασία, το άτομο βρίσκεται στο μεταίχμιο της οριστικής άρνησης της πραγματικότητας ή της προσπάθειας αναίρεσης της απώλειας και από την άλλη της αποδοχής, αυτής της οριστικής απουσίας. Το επόμενο στάδιο είναι η κατάθλιψη. Χαρακτηριστικό αυτού του σταδίου είναι η απογοήτευση που κυριαρχεί και το έντονο αίσθημα δυσφορίας. Οι άνθρωποι σε αυτή τη φάση έχουν αρκετά αρνητική διάθεση και προτιμούν να μη συναναστρέφονται με το κοινωνικό τους περιβάλλον, αλλά να μένουν μόνοι. Είναι απαραίτητο το τονιστεί, ότι δεν υφίσταται ούτε έχει διαγνωστεί κατάθλιψη με τους όρους της ψυχιατρικής, εφόσον η διαδικασία του πένθους εξελίσσεται ομαλά.

Τέλος, υπάρχει το στάδιο της αποδοχής. Η διαδικασία του πένθους ολοκληρώνεται και λαμβάνει χώρα η πλήρης αποδοχή της πραγματικότητας. Αξίζει να διευκρινισθεί, πως αποδοχή τη πραγματικότητας δε συνεπάγεται συμφωνία ή διαφωνία με το γεγονός. Αλλά μια συνολική κατανόηση του γεγονότος, ώστε να επανέλθει εν καιρώ η ψυχική ηρεμία στο άτομο. 

Τί να αποφεύγουμε όταν βιώνουμε κατάσταση πένθους

Δεν πρέπει να λησμονηθεί πως η διάρκεια του πένθους εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα την ξεχωριστή προσωπικότητα του κάθε ατόμου που πενθεί, το ποσοστό ευαλωτότητας του κάθε ανθρώπου, η ηλικία του αποθανόντος, η σχέση μεταξύ του ατόμου που πενθεί και του αποθανόντος, το πνευματικό επίπεδο του πενθούντος και το πλαίσιο του θανάτου.

Κλείνοντας, σημειώνονται ορισμένες συμπεριφορές που παρατηρούνται, οι οποίες ωστόσο είναι προτιμότερο να αποφεύγονται. Δηλαδή, υπάρχουν κάποιες συνηθισμένες αντιδράσεις, όπως η εκτός ορίων κατανάλωση αλκοόλ, οι σκέψεις γενικόλογων και άτοπων συμπερασμάτων, όπως: «δε γίνεται να το αντέξω», οι γενικευμένες και πρόχειρες αποφάσεις, όπως: «δεν πρόκειται να ξανακάνω ποτέ σχέση» ή ακόμα και η βεβιασμένη αντικατάσταση του συντρόφου, αν πρόκειται για αποχωρισμό σχέσης, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Οι προαναφερθείσες παράμετροι περισσότερο δυσχεραίνουν τη διαδικασία του πένθους, παρά βοηθούν το άτομο. Απεναντίας, συνιστώνται ορισμένες επιλογές, όπως για παράδειγμα η αποδοχή της συναισθηματικής κατάστασης, η φροντίδα του πενθούντος από τον ίδιο του τον εαυτό, και ασφαλώς η ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων και των προβληματισμών του ατόμου που πενθεί σε οικεία πρόσωπά.

Άλλωστε, κάθε δύσκολη κατάσταση που ξεπεράστηκε και κάθε εμπειρία που μας δοκίμασε ως ανθρώπους, όπως για παράδειγμα το πένθος, που είναι μια φυσιολογική κατάσταση, αν την αξιολογήσουμε ορθώς σκεπτόμενοι, είναι δυνατόν να μας κάνει πιο ώριμους και τελικά πιο ευάλωτους.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Νεκτάριος Κοσμάς - Ψυχοθεραπευτής

Νεκτάριος Κοσμάς: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

  • Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
  • Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
  • Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής, Αναγνωρισμένος και πιστοποιημένος στη Συμβουλευτική Ψυχικής Υγείας από την Ευρωπαϊκή Εταιρία Συμβουλευτικής ECCac κάτοχος του European Certificate of Councellor Accreditation,  Εξειδικευμένος στην Ιατρική Ψυχολογία από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κλινικός - Βιοθυμικός Υπνοθεραπευτής 

6955787766
Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού