Αυτοθυσία ή αυτοηττώμενη-μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας

Ακρόαση άρθρου......

Συμβαίνει συχνά στις μέρες μας να θεωρείται από πολλούς η αυτοθυσία και η διάθεση του εαυτού μας προς τον «άλλον» ως ένα γενικό προτέρημα, με την έννοια εκείνης της μόνιμης προθυμίας για βοήθεια στον απέναντι άνθρωπο.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι γενικά γνωστό ότι αρκετά άτομα χαρακτηρίζονται από την τάση να υποβαθμίζουν τις ατομικές τους ανάγκες και να περιθωριοποιούν τις προσωπικές τους ευχάριστες στιγμές - απολαύσεις θέτοντας σε προτεραιότητα τις σχέσεις τους με τους άλλους ανθρώπους και στο πως θα γίνουν το αντικείμενο αγάπης αυτών, αν και κατά βάθος πιστεύουν ότι ποτέ δεν θα το πετύχουν.

Επί της ουσίας ο λόγος αφορά ένα ευρύτερο σύνολο συμπεριφορών και χαρακτηριστικών του ατόμου, το οποίο βασίζεται στο μοντέλο της «αυτοηττώμενης» συμπεριφοράς, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Η ανάπτυξη της μαζοχιστικής προσωπικότητας

Πριν γίνει εκτενής αναφορά στα στοιχεία και τα χαρακτηριστικά μιας μαζοχιστικής προσωπικότητας, είναι απαραίτητο να σημειωθεί το πως αναπτύσσεται μια τέτοιου είδους προσωπικότητα και, μάλιστα, σε ποια ηλικία κάνει την εμφάνισή της.

Πιο συγκεκριμένα, ο άνθρωπος που χαρακτηρίζεται από μαζοχιστική συμπεριφορά σπανίως αφορά σε ένα παιδί – έφηβο που δεν έλαβε την απαραίτητη θαλπωρή ή φροντίδα σε αυτές τις ευαίσθητες ηλικίες.

Απεναντίας, χαρακτηρίζεται από ένα θετικό ξεκίνημα όσον αφορά στην εξελικτική του πορεία, γι’ αυτό και αναζητά τη συνέχεια αυτής της κατάστασης. Δηλαδή αποζητά αυθόρμητα τη συνέχεια αυτής της προσοχής που απολάμβανε, των αγαθών, των εφοδίων και ακόμα πιο πολλά από αυτά. Ένα πολύ σημαντικό σημείο για αυτήν την προσωπικότητα είναι εκεί που εντοπίζεται η αλλαγή συμπεριφοράς και απαιτήσεων, πλέον, προς το πρόσωπό του.

Πιο αναλυτικά, όταν ο περίγυρός του και ιδιαίτερα το οικογενειακό του περιβάλλον περιμένει από τον άνθρωπο αυτόν να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του και τις ευθύνες της ενήλικης ζωής, είτε αφορά αυτό στην αυτάρκεια είτε στην επίδοση γενικότερα, ο μαζοχιστής θεωρεί ότι αδικείται κατάφορα.

Κατά γενική ομολογία ο ''πόθος'' ενός ατόμου που υποφέρει από μαζοχιστική συμπεριφορά είναι να καταφέρει να γίνει αποδεκτός από τους γύρω του και να απολαμβάνει αδιάκοπα την αγάπη τους, επιβεβαιώνοντας την πεποίθησή του ότι όλα αυτά τα αξίζει και τα δικαιούται.

Οικογενειακό περιβάλλον ατόμου με μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας

Η συμπεριφορά αυτή, το σκεπτικό περισσότερο δηλαδή, έρχεται ως μια συνέχεια της αντιμετώπισης που δεχόταν από τους γονείς του. Ειδικότερα, οι γονείς του ενδέχεται να διατηρούσαν αρνητική και επικριτική στάση απέναντί του με μια διάθεση κατηγορίας, προβάλλοντας δικά τους χαρακτηριστικά απέναντι στην προσωπικότητα του παιδιού και πλήττοντας τον εγωισμό του.

Στο ίδιο πλαίσιο αναπτύσσεται ταυτόχρονα μια ακραία ανεκτικότητα απέναντι στο παιδί εκ μέρους των γονέων, ανεξάρτητα από τις πράξεις του ίδιο του παιδιού.

Σε άλλες περιπτώσεις, μελέτες έχουν υποστηρίξει ότι το οικογενειακό περιβάλλον του ανθρώπου με μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από ανορθολογική συμπεριφορά προς το παιδί, έλλειψη σταθερότητας αξιών και συχνά απρόβλεπτες αντιμετωπίσεις ως προς τις συμπεριφορές.

Συμβαίνει, για παράδειγμα, την απουσία συναισθηματικής φροντίδας να την ''καλύπτει'' η αντιμετώπιση του παιδιού ως μωρού, ακόμα και αν βρίσκεται σε σχετικά μεγάλη ηλικία. Κατά ταύτα, ένα παιδί που αναπτύσσεται σε αυτό το περιβάλλον συνηθίζει στο να θεωρεί ότι για να λάβει φροντίδα, αγάπη και προσοχή είναι απαραίτητο να υποφέρει, να βιώνει πόνο.

Ευερεθιστότητα στις μορφές εξουσίας

Συγχρόνως, αναπτύσσεται βαθμιαία μέσα του μια μορφή ευαισθησίας απέναντι στην εξουσία- σε οποιαδήποτε μορφή της- και πιστεύει πλέον ότι οι εκπρόσωποί της πάντοτε είναι σκληροί, άδικοι και υπερβολικά απαιτητικοί.

Ουσιαστικά η δυνάμει «ραγδαία» μεταβολή από την περίοδο της φροντίδας στην περίοδο της ευθύνης του δημιουργεί το αίσθημα της στέρησης, με αποτέλεσμα να παραπονιέται και να μη συνεργάζεται εύκολα. Πρόκειται για μια αρκετά συνηθισμένη αντίδραση ανθρώπου με μαζοχιστική προσωπικότητα στην προσπάθεια του να διαχειριστεί τις σχέσεις του, τις οποίες θεωρεί πιο σημαντικές από οτιδήποτε άλλο.

Η αγάπη στη μαζοχιστική διαταραχή

Πριν αναφερθούμε σε βασικά παραδείγματα χαρακτηριστικών γνωρισμάτων ενός ατόμου με μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας, αξίζει να σημειωθεί γενικότερα στη σκέψη αυτών των ανθρώπων η αγάπη εκλαμβάνεται με την ιδιότητα της υποταγής, της πλήρους αφοσίωσης και της τυφλής εμπιστοσύνης στον απέναντι άνθρωπο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εκδιπλώνεται μια πιο ανάλαφρη μορφή μαζοχιστικής συμπεριφοράς, η οποία χαρακτηρίζεται από την ανάγκη συνεχούς αγαπητικής εκδήλωσης προς κάποια πρόσωπα, την αδιάλειπτη φιλικότητα και προβολή καλών προθέσεων και προαιρέσεων προς αυτά.

Αρκετά συχνά στις περιπτώσεις αυτές η συμπεριφορά τούτη εξελίσσεται σε κτητική.

Από την άλλη πλευρά, όχι σπάνια, παρουσιάζεται μια πιο προχωρημένη μορφή μαζοχιστικής συμπεριφοράς, η οποία χαρακτηρίζεται από ιδιοτέλεια, εγωισμό, προσπάθειες χειρισμού του περιβάλλοντός της κ.λπ. Επιπλέον η διάθεση αυταρχισμού και καταπίεσης είναι εμφανής, ενώ πολύ συχνά προσπαθεί να δημιουργήσει ενοχές στον περίγυρό της για διάφορα ζητήματα.

Οι πεποιθήσεις στην μαζοχιστική διαταραχή

Πιο αναλυτικά, αν επιθυμούσαμε να σκιαγραφήσουμε την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των πεποιθήσεων και του τρόπου αντίληψης ενός ατόμου με μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας, θα μπορούσαμε να υπογραμμίσουμε τις παρακάτω 18 πιθανές σκέψεις στο μυαλό ενός ατόμου με αυτήν τη διαταραχή:

1. Οι ανάγκες των άλλων βρίσκονται πάντα σε προτεραιότητα,
2. Πρέπει να προγνωρίζω τις επιθυμίες των άλλων,
3. Πρέπει να προσφέρομαι σε όσους γνωρίζω,
4. Η επιτυχία είναι ανυπόφορη,
5. Έχω την ανάγκη να βοηθάω τους άλλους ακόμα και χωρίς να μου το ζητήσουν,
6. Δεν αντέχω τη φιλοδοξία,
7. Προσπαθώ να κάνω τους άλλους ευτυχισμένους αλλά κανένας δεν το αναγνωρίζει αυτό,
8. Όταν μου δίνεται προσοχή αισθάνομαι ενοχές,
9. Το να ενδιαφέρομαι και να ασχολούμαι με την ευτυχία των άλλων δίνει νόημα στη ζωή μου,
10. Ξεχνάω τον εαυτό μου όταν σκέφτομαι πως θα βοηθήσω τους υπόλοιπους,
11. Κάθε γονιός θα έπρεπε να θυσιάζει τα πάντα για τα παιδιά του,
12. Η προσωπική επαγγελματική ανάπτυξη δεν είναι προτεραιότητά μου,
13. Αισθάνομαι ότι δεν αξίζω την αποδοχή των άλλων και την ευχαρίστηση στη ζωή,
14. Μόνο προσφέροντας στους άλλους θα γίνω αποδεκτός,
15. Αγάπη είναι πάντα να δίνεις,
16. Χαλαρώνω μονάχα όταν βρίσκομαι εντελώς μόνος μου,
17. Δε μου αρέσει να κάνουν πράγματα οι άλλοι για εμένα,
18. Δεν θα καταφέρω ποτέ να είμαι εντάξει στις επιθυμίες των άλλων,
19. Δεν μου αρέσει να μου δίνουν προσοχή ή ανταμοιβές για τις πράξεις μου.

Θεραπευτική αντιμετώπιση μαζοχιστικής διαταραχής

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να ξέρουμε πως στην περίπτωση της συγκεκριμένης διαταραχής η πιο αποτελεσματική και λειτουργική αντιμετώπιση είναι πρωταρχικά η ψυχοθεραπεία, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις προτείνεται επικουρικά η χορηγία φαρμακευτικής αγωγής, ιδιαιτέρως δε όταν έχουν εντοπιστεί και περαιτέρω ψυχικές διαταραχές.

Ουσιαστικά, μπαίνοντας σε μια τέτοια ψυχοθεραπευτική διαδικασία το άτομο χρειάζεται ένα ζεστό και θετικό περιβάλλον σε συνδυασμό με μια καλή θεραπευτική σχέση, ώστε να μπορεί ο ειδικός - θεραπευτής να βοηθήσει το άτομο στο να αντιμετωπίσει αυτή την ανεπιθύμητη κατάσταση και να ανακαλύψει πιο λειτουργικούς τρόπους συμπεριφοράς στην καθημερινότητά του, χωρίς αυτό το συναισθηματικό βάρος.

Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της θεραπείας πρέπει να γίνει προσπάθεια ώστε ο θεραπευόμενος να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί τα αρνητικά συναισθήματα που κουβαλάει, τα οποία υποκρύπτονται πίσω από τη χαρακτηριστική του παθητικότητα. Έτσι, σταδιακά αναπτύσσεται η δυνατότητα για ευχαρίστηση στο άτομο και αποδοχή των θετικών στοιχείων της ζωής, μέσω της ατομική εξέλιξης.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Νεκτάριος Κοσμάς - Ψυχοθεραπευτής

Νεκτάριος Κοσμάς: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής, Αναγνωρισμένος και πιστοποιημένος στη Συμβουλευτική Ψυχικής Υγείας από την Ευρωπαϊκή Εταιρία Συμβουλευτικής ECCac κάτοχος του European Certificate of Councellor Accreditation,  Εξειδικευμένος στην Ιατρική Ψυχολογία από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κλινικός - Βιοθυμικός Υπνοθεραπευτής 

6955787766

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού