Η Θλίψη και το Φίδι

Ακρόαση άρθρου......

Η λέξη θλίψη χρησιμοποιείται στην ψυχολογία για να εκφράσει εκείνο το συναίσθημα που προκαλεί ψυχικό πόνο. Είναι μια κατά την γνώμη μου, παρεξηγημένη λέξη που στο άκουσμα της, σχεδόν όλοι επιθυμούν να την αποφύγουν. Το ερώτημα βέβαια είναι αν μπορούν να την αποφύγουν. Η απάντηση είναι πως όχι, μπορούν να της αντισταθούν για ένα χρονικό διάστημα, αλλά δεν μπορούν να την αποφύγουν.

Ας δούμε αρχικά την ερμηνεία που δίνεται στο λεξικό για την λέξη: θλίψη (η) {-ης κ. - εως | -εις, -εων} 1. ο ψυχικός πόνος, η λύπη: ~ για τον χαμό τού συντρόφου της, συν. οδύνη, πίκρα, στενοχώρια ΛΝΤ. χαρά · 2. (σπάν.-λόγ.) η πίεση, η συμπίεση [1]

Συνοδεύεται από οδύνη, πίκρα, στεναχώρια, επίσης η λέξη χρησιμοποιείται στην μηχανική για να δηλώσει την πίεση ή την συμπίεση ενός στέρεου αντικειμένου. Αντιλαμβάνεστε ίσως γιατί νιώθουμε αυτό το «πλάκωμα» όταν είμαστε θλιμμένοι.

Είναι πιθανό να γνωρίζετε πως δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέουμε την ψυχική κατάσταση της θλίψης με την κατάθλιψη, η παρατεταμένη θλίψη σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη αλλά από μόνη της δεν συνιστά κατάθλιψη.

Γιατί φοβόμαστε την θλίψη;

Καθημερινά συναντάμε άρθρα και συμβουλές για την θετική σκέψη. Μας προτρέπουν να σκεφτόμαστε και να νιώθουμε θετικά, παραμερίζοντας τις όποιες θλίψεις μας. Στην υπερβολή της αυτή η τάση «της θετικότητας», μας πιέζει να γίνουμε στην πράξη οι χαμογελαστές φωτογραφίες που ανεβάζουμε στο προφίλ μας, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ζωή όμως δεν είναι φωτογραφία και δεν επιδέχεται φίλτρα.

Είναι λογικό λοιπόν αν κάποια στιγμή νιώσουμε λύπη, πίκρα ή στεναχώρια να πανικοβληθούμε αρχικά και να προσπαθήσουμε με κάθε τρόπο να τη διώξουμε μακριά. Νιώθουμε πως θα ρουφήξει όλη την καλή μας ενέργεια και τις θετικές σκέψεις που κάνουμε, με αποτέλεσμα είτε να την αγνοήσουμε αρχικά, είτε να την απωθήσουμε προσωρινά ή ακόμη και να τη μεταμφιέσουμε σε ανεξήγητη και υπερβολική χαρά.

Γνωριμία με την θλίψη

Είναι εκείνο το πρωινό που νιώθεις διαφορετικά, το μυαλό σου αρνείται να εντοπίσει κάτι θετικό ή ευχάριστο μέσα στη μέρα. Στην αρχή λες πως είναι μια μέρα και θα περάσει, όμως νιώθεις έτσι και την επόμενη. Διεκπεραιώνεις καθήκοντα και υποχρεώσεις μηχανικά. Φθάνεις ίσως στο τέλος της μέρας με μια αίσθηση ανικανοποίητου.

Αρχικά θα στραφείς στους απλούς και γνώριμους τρόπους που σου προσφέρουν ευχαρίστηση, το φαγητό, το πότο, την ερωτική επαφή ή τη συνεύρεση με φίλους. Προς στιγμήν θα νιώσεις πως το τοπίο πιθανόν να αλλάζει, αλλά την άλλη μέρα πάλι θα νιώθεις το ίδιο.

Τις περισσότερες φορές δεν υπάρχουν άμεσες αιτίες για αυτή την κατάσταση, οπότε είναι λογικό ο εγκέφαλος σου να δημιουργήσει σκέψεις που ίσως δικαιολογήσουν αυτή την κατάσταση. Όπως ότι η δουλειά σου σε έχει κουράσει, η καθημερινότητα είναι δύσκολη, ή ακόμη ότι ο/η σύντροφος σου δεν σε ικανοποιεί σήμερα όπως παλιότερα. Θα αρχίσεις δηλαδή να εξετάζεις όλα τα κομμάτια της ζωής σου, ψάχνοντας να βρεις τον ένοχο.

Ο ένοχος είσαι εσύ!

Όσο πιο σύντομα το καταλάβεις αυτό, τόσες περισσότερες πιθανότητες έχεις να αποφύγεις δύσκολες καταστάσεις με τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής σου.

Η επίσκεψη της θλίψης συμβαίνει γιατί έχεις παραμελήσει ή ανεχθεί γεγονότα, ανθρώπους και καταστάσεις το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Η θλίψη ήρθε για να κάνετε μια κουβέντα και να σου δείξει όσα προσπαθείς να παραμερίσεις.

Φυσικά δεν σου είναι καθόλου συμπαθής, έτσι δεν είναι;

Ακόμη και αν είναι έτσι, θα πρέπει να βρεις τι ήρθε να σου πει, γιατί διαφορετικά δε θα φύγει. Ακόμη και αν την κρύψεις στο πατάρι ή στην αποθήκη και μόνο που γνωρίζεις ότι έχει έρθει, η ψυχολογία σου θα παραμένει σταθερά αρνητική στο μεγαλύτερο μέρος της. Σε λίγο καιρό ίσως να εμφανίσεις ψυχοσωματικούς πόνους ή νοσήματα.

Ίσως να βιώσεις μια κρίση πανικού ή ακόμη χειρότερα να δεις από το παράθυρο να μπαίνει η κατάθλιψη.

Η θλίψη και το φίδι

Άφησε την λοιπόν να καθίσει δίπλα σου, γνωρίζοντας πως μόνο εσύ την βλέπεις και άκουσε την. Θα σου μιλήσει για δύσκολα πράγματα.

Πόσο απομακρύνθηκες από την φροντίδα του εαυτού σου τον τελευταίο καιρό, ίσως για να ικανοποιήσεις μόνο τους άλλους. Θα σου μιλήσει για τους συμβιβασμούς και τις λάθος συμπεριφορές που ανέχτηκες. Για το χρόνο που δεν σου φτάνει, που έχεις γεμίσει υποχρεώσεις και λίστες το ημερολόγιο σου. Για την χαρά που συνεχώς αναβάλεις, αργότερα λες, θα με φροντίσω, θα αγκαλιάσω, θα προσφέρω, θα ξεκουραστώ. Αργότερα.

Θα σου μιλήσει για εκείνο το χάσμα ανάμεσα στο πως έχεις φανταστεί τη ζωή σου και πως στην πραγματικότητα τη ζεις. Θα σου μιλήσει για τα δύο το πολύ τρία συναισθήματα που φοράς κάθε μέρα, συμπάθεια, υπομονή και ελπίδα. Τα καλά συναισθήματα τα έχεις κρύψει βαθιά μέσα σου, ίσως για μια επίσημη στιγμή. Εσύ ξέρεις...

Θα νιώσεις άβολα, θα συμπιεστείς, θα θυμώσεις, φυσικά θα ξεστομίζεις δικαιολογίες με μεγάλη ταχύτητα, μην κουράζεσαι όμως η θλίψη δεν ήρθε για να σε ακούσει. Ήρθε να αλλάξει το βολικό δέρμα της συνήθειας σου.

Σαν το φίδι και εσύ πρέπει να πετάξεις από επάνω σου το παλιό δέρμα. Αν έχεις δει πως το πετυχαίνουν αυτό τα φίδια, τότε ίσως να είσαι προετοιμασμένος/νη, λίγο. Συνήθως το φίδι βρίσκει δύο σχετικά μεγάλες πέτρες και χώνεται ανάμεσα τους, γδέρνει το δέρμα του, συμπιέζεται, και συνεχίζει μέχρι να βγει εντελώς το παλιό δέρμα από το σώμα του και να μείνει πίσω, το φίδι προχωρά, γιατί το φίδι ξέρει πως αν δεν αλλάξει το δέρμα του, αυτό θα του κοστίσει την υγεία του.

Πρέπει να αλλάξεις, να πετάξεις ότι πάλιωσε. Τόσο μέσα σου όσο και γύρω σου, να ανανεωθείς, να θυμηθείς συνήθειες και συναισθήματα, συμπεριφορές και καταστάσεις που σου έχουν λείψει. Να συνδεθείς με την ουσία σου και όσα σε φέρνουν πιο κοντά στην χαρά και την ικανοποίηση. Πολλές φορές αρκούν μόνο μικρές αλλαγές για να νιώσεις πάλι έτσι.

Αν συνεργαστείς με την θλίψη σου, θα βγεις σίγουρα πιο δυνατή/ος. Θα γίνεις καινούριος/α.

Η θλίψη δεν ήρθε να σου ρημάξει την ζωή και την ψυχολογία όπως πιστεύεις. Ήρθε να σε βοηθήσει να εντοπίσεις την ουσία σου, ώστε να επαναφέρεις όσα εσύ, κυρίως αγαπάς. Σαν φίλη η θλίψη  θα σου έδινε πολύ απλές και ουσιαστικές συμβουλές, ανάλογα με τις ανάγκες σου, όπως:

• Να πίνεις νερό και να τρέφεσαι σωστά, το δικαιούσαι
• Να χαμογελάς ακόμα και όταν πιστεύεις ότι δεν υπάρχει λόγος... πάντα υπάρχει λόγος
• Να αγαπάς κάθε μέρα, υπάρχει ένας άνθρωπος που αξίζει να τον αγαπάς κάθε μέρα, εσύ
• Να δίνεις, συναισθήματα, αγκαλιές, φιλιά και την φροντίδα σου σε όσους αγαπάς
• Να συγχωρείς συμπεριφορές και αντιδράσεις, πρώτα τις δικές σου
• Να αποδέχεσαι ό,τι δεν μπορείς να αλλάξεις
• Να αλλάξεις ότι μπορείς ακόμα και αν σε φοβίζει
• Να πιστεύεις σε ότι σε γεμίζει
• Να μην παρατάς τα σχέδια, τους στόχους, τους ανθρώπους με ευκολία

Ο κατάλογος διαμορφώνεται από τον καθένα σύμφωνα με τις αξίες, τις ανάγκες και τις αντιλήψεις του, σύμφωνα με τη δική του θλίψη που στέκεται διακριτικά δίπλα του μια συγκεκριμένη περίοδο, ώστε να του δείξει το δρόμο που οδηγεί πιο κοντά στον αληθινό του εαυτό. Είναι πολύτιμη σύμβουλος η θλίψη μας, αν της δώσουμε το χώρο και τον χρόνο να μας μιλήσει.

Αν την αγνοήσουμε θα φύγει, προσωρινά, αλλά θα γυρίσει πάλι και ίσως την επόμενη φορά να χρειαστεί να συμπιεστούμε πιο επώδυνα ανάμεσα στις πέτρες της ψυχής μας. Ο γνωστός Γάλλος συγγραφέας, Γκυστάβ Φλωμπέρ, αναφέρει χαρακτηριστικά πως: «Ο πιο βαθύς τρόπος για να αισθανθούμε κάτι, είναι να υποφέρουμε γι’ αυτό.

Αγκάλιασε κάθε συναίσθημά σου

Ο Joseph P. Forgas, Ph.D., είναι καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας. Συμμετείχε σε μια επιστημονική έρευνα για την θλίψη, μέρος των αποτελεσμάτων αυτής, δημοσιεύτηκαν μεταξύ άλλων σε άρθρο του στο Creater Good Sience Center Magazine. 

Οι επιστήμονες ξεκίνησαν με την απλή σκέψη πως αν η θλίψη δεν ήταν χρήσιμη, μέσα στα χρόνια της εξέλιξης θα έπρεπε να έχει σχεδόν εξαφανιστεί από το ανθρώπινο είδος. Η λύπη βοηθά το είδος μας να επιβιώσει, για παράδειγμα «αρνητικά συναισθήματα», όπως ο φόβος, ο θυμός και η αηδία, διαπιστώθηκε πως μας προετοιμάζουν ώστε να βρεθούμε σε καταστάσεις, είτε φυγής, είτε αγώνα και επιμονής είτε αποφυγής από μια δυσάρεστη κατάσταση.

Ωστόσο, τα οφέλη σχετικά με τη θλίψη ήταν πιο δύσκολο να κατανοηθούν, μέχρι πρόσφατα.

Πώς η θλίψη λειτουργεί στον εγκέφαλο

Η μέθοδος απεικόνισης FMRI διευρύνει την έρευνα στον εγκέφαλο, έτσι οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να ανακαλύπτουν περισσότερα στοιχεία σχετικά με το πώς η θλίψη λειτουργεί στον εγκέφαλο και επηρεάζει τις σκέψεις και τη συμπεριφορά μας. Παρόλο που η ευτυχία είναι πιο επιθυμητή κατάσταση, υπάρχουν και άλλες καταστάσεις, στις οποίες μια ήπια θλιβερή διάθεση προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα.

Επιγραμματικά θα αναφέρουμε μερικά από αυτά:

Η θλίψη μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη σας:

Σε μια επιτόπια μελέτη, διαπιστώσαμε ότι σε βροχερές, δυσάρεστες μέρες που προκαλούν κακή διάθεση, οι άνθρωποι θυμόταν πολύ καλύτερα τις λεπτομέρειες των αντικειμένων που είχαν δει σε ένα κατάστημα. Σε φωτεινές, ηλιόλουστες μέρες, όταν οι άνθρωποι ένιωθαν χαρούμενοι, η μνήμη τους ήταν πολύ λιγότερο ακριβής.  

Η θλίψη μπορεί να βελτιώσει την κρίση σας:

Σε μια άλλη μελέτη κλήθηκαν, τόσο λυπημένοι όσο και χαρούμενοι άνθρωποι τη δεδομένη στιγμή, να εντοπίσουν την εξαπάτηση σε βίντεο που αφορούσε άτομα που κατηγορούνται για κλοπή (που ήταν είτε ένοχοι είτε όχι), οι συμμετέχοντες με αρνητική διάθεση ήταν πιο πιθανό να εντοπίσουν τον ένοχο, αλλά ήταν επίσης πολύ καλύτεροι στο σωστό διαχωρισμό μεταξύ των υπόπτων.

Η θλίψη μπορεί να αυξήσει τα κίνητρά σας:

Όταν νιώθουμε ευτυχισμένοι, φυσικά θέλουμε να διατηρήσουμε αυτό το χαρούμενο συναίσθημα. Η ευτυχία, μας σηματοδοτεί ότι βρισκόμαστε σε μια ασφαλή, οικεία κατάσταση και ότι δεν χρειάζεται να προβούμε σε ιδιαίτερες αλλαγές. Η θλίψη, από την άλλη πλευρά, λειτουργεί σαν ένα ήπιο σήμα συναγερμού, που μας δίνει το κίνητρο για να κάνουμε τις απαραίτητες ενέργειες, ώστε να αντιμετωπίσουμε μια πρόκληση στο περιβάλλον μας.

Έτσι μπορούμε να συμπεράνουμε πως προσωρινές καταστάσεις θλίψης μπορεί να είναι πράγματι επωφελείς για το χειρισμό διαφόρων πτυχών της ζωής μας. Παρόλο που το να νιώθεις θλίψη μπορεί να είναι δύσκολο, αρκεί να σκεφτούμε πως πολλά από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της δυτικής τέχνης, μουσικής και λογοτεχνίας δημιουργήθηκαν σε συνθήκες θλίψης.

Η εξελικτική θεωρία προτείνει ότι πρέπει να αγκαλιάσουμε όλα τα συναισθήματά μας, καθώς το καθένα έχει σημαντικό ρόλο να παίξει υπό τις κατάλληλες συνθήκες. Έτσι, αν και μπορεί να αναζητάτε τρόπους για να αυξήσετε την ευτυχία, μην απομακρύνετε με ευκολία τη θλίψη σας.

Σύνδεσμος πρωτότυπης δημοσίευσης: Four Ways Sadness May Be Good for You

[1]  (Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Δεύτερη έκδοση, Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε. Αθήνα 2002, σελ 758)

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ιωάννα Κατσιμίγα - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Ιωάννα Κατσιμίγα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας. Ατομικές και Ομαδικές συνεδρίες επίτευξης στόχων στην προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη.
Επιμέλεια και Εισήγηση Σεμιναρίων.

6983237914

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού