Έρνεστ Χέμινγουεϊ: Η πορεία προς την αυτοκτονία

Ακρόαση άρθρου......

O Έρνεστ Μίλλερ Χέμινγουεϊ γεννήθηκε το 1899 και ήταν ο πρώτος γιος και το δεύτερο από τα συνολικά έξι παιδιά του Κλάρενς Έντμοντς Χέμινγουεϊ και της Γκρέις Χωλ.

Ο ίδιος, στο βιβλίο του «Μία κινητή γιορτή» αναφέρει ότι οι οικογένειες έχουν πολλούς τρόπους να γίνουν επικίνδυνες (Hemingway, 1964) και η δική του του κληροδότησε σίγουρα πολλούς επιβαρυντικούς παράγοντες.

Η ζωή του Έρνεστ Μίλλερ Χέμινγουεϊ

Ο πατέρας του ήταν γιατρός και με βάση τους βιογράφους του Χέμινγουεϊ ήταν ιδιαιτέρως αυστηρός, εμμονικός με την πειθαρχία και έδερνε συχνά το γιό του, ακόμη και με δερμάτινο ιμάντα. Υπέφερε από έντονες συναισθηματικές εναλλαγές, καταθλιπτικά επεισόδια και επεισόδια ευερεθιστότητας.

Χρειάστηκε να υποβληθεί επανειλημμένα σε θεραπείες που εστίαζαν στην ξεκούραση μακριά από την οικογένειά του (Lynn, 1987; Reynolds, 1986).

Το Δεκέμβριο του 1928, στα πλαίσια ενός καταθλιπτικού επεισοδίου και υπό το βάρος σωματικών και οικονομικών προβλημάτων, αυτοκτόνησε με μία σφαίρα στο κεφάλι (Mellow, 1992). Πολλοί μεταγενέστεροι μελετητές διέγνωσαν διπολική διαταραχή και στον πατέρα του συγγραφέα (Jamison, 1993; Lynn, 1987).

Η προσωπικότητα της μητέρας του συγγραφέα Χέμινγουεϊ 

Αναφερόμενος στη μητέρα του, ο Χέμινγουεϊ την περιέγραφε πάντα ως μία ιδιαιτέρως εγωιστική και ελεγκτική φιγούρα, με κυριαρχική προσωπικότητα, η οποία επιβλήθηκε τόσο στον ίδιο, όσο και στον παθητικό πατέρα του (Lynn, 1987). Με βάση τα βιογραφικά στοιχεία, η Γκρέις Χωλ επέμενε να ντύνει το γιο της Έρνεστ σαν κορίτσι για μεγάλο χρονικό διάστημα ενώ αποπειράθηκε να τον παρουσιάσει ως τη δίδυμη αδερφή της μεγαλύτερης αδερφής του.

Όταν ο πατέρας του αυτοκτόνησε, ο Έρνεστ κατηγόρησε ανοιχτά τη μητέρα του για το θάνατό του (Hemingway, 1981). Καθόλη τη διάρκεια της ζωής του φέρεται να εξέφραζε ανοιχτά το θυμό του προς τη μητέρα του και αρνήθηκε μάλιστα να παρεβρεθεί στην κηδεία της. Η Γκρέις Χωλ υπέφερε επίσης από επεισόδια αϋπνίας, κεφαλαλγίες και άλλα προβλήματα «νεύρων» (Reynolds, 1986).

Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι δύο από τα αδέρφια του Χέμινγουεϊ αυτοκτόνησαν επίσης, συμπληρώνοντας τη βαριά «ψυχιατρική κληρονομιά» του συγγραφέα.

Οι προσωπικές εμπειρίες του Χέμινγουεϊ στην εξέλιξη της ψυχικής του υγείας

Οι προσωπικές εμπειρίες του Χέμινγουεϊ αποτέλεσαν σίγουρα επιπλέον επιβαρυντικούς, τραυματικούς ή αν μη τι άλλο καθοριστικούς παράγοντες όσον αφορά στην εξέλιξη της ψυχικής του υγείας. Σε ηλικία δεκαοχτώ ετών, ο Χέμινγουεϊ προσπάθησε να καταταχθεί στον Αμερικανικό στρατό για να λάβει μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο.

Απορρίφθηκε, πιθανώς εξαιτίας προβλήματος όρασης και, επιμένοντας στην προσπάθειά του, το 1917, έγινε δεκτός ως εθελοντής οδηγός ασθενοφόρου του Ερυθρού Σταυρού και αναχώρησε για το ιταλικό μέτωπο. Λίγες εβδομάδες μετά την άφιξή του τραυματίστηκε σοβαρά από θραύσματα όλμου.

Μετά τη λήξη του πολέμου, ο Χέμινγουεϊ επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τη δεκαετία του 1930 έζησε στο Παρίσι και εισήλθε στον κύκλο της λογοτεχνικής «χαμένης γενιάς», μαζί με τον Σκοτ Φιτζέραλντ, τον Τζέιμς Τζόις, τον Έζρα Πάουντ. Συνέχισε την ενεργό κοινωνική του δράση και κάλυψε δημοσιογραφικά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο και την καταστροφή της Σμύρνης, τον ισπανικό εμφύλιο αλλά και το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Στη δεκαετία του 1950, επί αφρικανικού εδάφους, βίωσε δύο αεροπορικά ατυχήματα τα οποία τού προκάλεσαν σοβαρούς τραυματισμούς. Παντρεύτηκε τέσσερις φορές και απέκτησε τρία παιδιά. Τιμήθηκε με βραβείο Πούλιτζερ και βραβείο Νόμπελ ενώ υπολογίζεται ότι έγραψε περισσότερα από 100 διηγήματα και 88 ποιήματα.

Πολλά έχουνε γραφτεί και πολλές πιθανές διαγνώσεις έχουν δοθεί στον Έρνεστ Χέμινγουεϊ, στην προσπάθεια κριτικών, βιογράφων και ιατρών, να κατανοήσουν τη ζωή και το έργο του μεγάλου αυτού συγγραφέα του 20ου αιώνα.

Η δομή της προσωπικότητας του Χέμινγουέϊ

Τα βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε ορισμένες θεωρίες σχετικά με τη δομή της προσωπικότητάς του. Ο Χέμινγουεϊ παρουσιάζε ισχυρά ναρκισσιστικά στοιχεία, καθώς και στοιχεία μεταιχμιακής- συναισθηματικά ασταθούς δομής προσωπικότητας, τα οποία επέδρασαν αρνητικά και στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Ήταν ιδιαίτερα ανταγωνιστικός, ευερέθιστος, παρορμητικός, με αυτοκαταστροφικές τάσεις και υπερτόνιζε τις ικανότητές του σε τέτοιο βαθμό, ώστε να φτάνει σε επίπεδα μιας αίσθησης μεγαλείου, παραδεχόμενος ότι θα ήθελε να έχει γίνει βασιλιάς (Baker, 1969).

Τα διφορούμενα μηνύματα που έλαβε από τη μητέρα του σχετικά με το φύλο και την αυταξία του, οδήγησαν σε μία ασταθή ταυτότητα και μία προσπάθεια αντιστάθμισης μέσω του υπερτονισμού της αρρενωπότητάς του. Η απόρριψη που βίωσε από τη μητέρα του, τον έκανε πιθανότατα να στραφεί στον πατέρα του σε αναζήτηση προτύπου, εισπράττοντας όμως και από εκεί μία βίαιη και άρα διαστρεβλωμένη μορφή αγάπης.

Η αυτοκτονία του πατέρα του και η ενασχόλησή του με τα όπλα

Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ είχε ευχηθεί πολλές φορές το θάνατο του πατέρα του, κάτι το οποίο πιθανότατα πυροδότησε έντονα ενοχικά συναισθήματα μετά την αυτοκτονία του.

Από πολλούς βιογράφους πιθανολογείται μάλιστα ότι η αυτοκτονία του πατέρα του αποτέλεσε το εναρκτήριο έναυσμα ενασχόλησης με τα όπλα και γενικά τις βίαιες φαντασιώσεις, προοικονομώντας ουσιαστικά και τη δική του αυτοκτονία. Ο Χέμινγουεϊ είχε χαρίσει στον εαυτό του το προσωνύμιο “papa” και φαίνεται πως κουβαλούσε πάντα μαζί του την αυτοκτονία του πατέρα του, ως υπενθύμιση μιας πιθανής διεξόδου.

Κατά την εισαγωγή του στην κλινική Mayo, ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ διαγνώστηκε με σακχαρώδη διαβήτη και ηπατομεγαλία, πιθανόν στα πλαίσια αιμοχρωμάτωσης. Πρόκειται για μια σπάνια κληρονομική πάθηση, κατά την οποία γίνεται συσσώρευση σιδήρου στον οργανισμό. Η πάθηση αυτή έχει συσχετιστεί με κατάθλιψη αλλά και με απώλεια μνήμης, συμπτώματα τα οποία παρουσίασε ο Χέμινγουεϊ στη διάρκεια της ζωής του.

Προκειμένου να επιβεβαιωθεί η διάγνωση, έπρεπε να γίνει βιοψία ήπατος, κάτι το οποίο θεωρήθηκε ως ιδιαίτερα επικίνδυνο, δεδομένης της βεβαρυμένης κατάστασης στα πλαίσια αλκοολικής κίρρωσης του ήπατος.

Η υπερκατανάλωση αλκοόλ

Η υπερβολική χρήση αλκοόλ καθόλη τη διάρκεια της ζωής του επιδείνωνε διαρκώς την κατάσταση της υγείας του και στα ιατρικά αρχεία υπάρχουν άπειρες καταγραφές συστάσεων για μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. Η κατανάλωση ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της εφηβείας του ενώ η καθημερινή χρήση φαίνεται να ξεκίνησε μετά το πρώτο διαζύγιο και να κορυφώθηκε μετά την αυτοκτονία του πατέρα του. Ήδη το 1937, σε ηλικία μόλις 38 ετών, διαπιστώθηκε ηπατική αλκοολική βλάβη.

Όλα αυτά καθιστούν πολύ πιθανή επίσης την ύπαρξη εγκεφαλικής βλάβης λόγω της χρόνιας χρήσης αλλά και την επιδείνωση της ήδη υπάρχουσας συναισθηματικής διαταραχής.

Τραυματική εγκεφαλοπάθεια

Υπό την επήρεια αλκοόλ αλλά και στα πλαίσια της πολυτάραχης ζωής του, ο Χέμινγουεϊ υπέστη πολλαπλές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Μετά από μία μόνο από τις πολλαπλές κακώσεις, έπασχε από κεφαλαλγίες, εμβοές, διπλωπία και επιβράδυνση του λόγου. Όλα αυτά οδήγησαν πολλούς μελετητές στο συμπέρασμα ότι έπασχε από χρόνια τραυματική εγκεφαλοπάθεια (CTE). Πρόκειται για μία νευροεκφυλιστική νόσο, η οποία εμφανίζεται συχνά σε αθλητές του μποξ.

Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν διαταραχές της συμπεριφοράς, της διάθεσης και των γνωστικών ικανοτήτων και προϊούσα μπορεί να οδηγήσει σε μία μορφή άνοιας.

Διαταραχές διάθεσης

Όποια κι αν ήταν η αιτία, οι διαταραχές της διάθεσης του συγγραφέα είναι αδιαμφισβήτητες. Ο ίδιος, σε γράμματά του, περιγράφει πολύ χαρακτηριστικά τόσο τις καταθλιπτικές, όσο και τις φερόμενες ως μανιακές περιόδους της ζωής του.

Στα πλαίσια ενός καταθλιπτικού επεισοδίου περιγράφει την αίσθηση του κενού και της ματαιότητας, την επικράτηση της ιδέας του θανάτου και την ανικανότητά του να κάνει έρωτα, να παλέψει ή να γράψει (Lynn, 1987).

Μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο

Συνθέτει έτσι τη συμπτωματολογία ενός μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου, με απώλεια ενδιαφέροντος, ανηδονία, μειωμένη libido, παθητικό αυτοκτονικό ιδεασμό. Από την άλλη, στις μανιακές φάσεις του, έμενε ξάγρυπνος μέχρι το πρωί, γράφοντας, πίνοντας και διαβάζοντας, νιώθοντας, όπως ο ίδιος έλεγε, μία συναισθηματική ένταση που τον έφτανε στα ουράνια, σαν να ήταν έτοιμος να εκραγεί (Reynolds, 1989).

Το 1960 άρχισε να χάνει τη μάχη με την κατάθλιψη και περιέγραφε το επεισόδιο που βίωνε, ως «εφιάλτη του Κάφκα» (Lynn,1987). Κατά τη διάρκεια του τελευταίου αυτού επεισοδίου είχε σαφή παρανοϊκό ιδεασμό με ιδέες παρακολούθησης. Πίστευε πως το FBI τον παρακολουθούσε και οι φίλοι του σχεδίαζαν να τον σκοτώσουν, συνθέτοντας την εικόνα ενός μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου με ψυχωτικά συμπτώματα. Νοσηλεύθηκε στην κλινική Mayo και υποβλήθηκε σε ηλεκτροσπασμοθεραπεία ή, κοινώς, ηλεκτροσόκ (ECT).

Σύμφωνα με το βιογράφο του Jeffrey Meyers, δέχθηκε 11 έως 15 θεραπείες, οι οποίες όμως, όχι μόνο δεν τον βοήθησαν αλλά αντιθέτως είχαν αρνητικά αποτελέσματα, προκαλώντας του απώλεια μνήμης και επιταχύνοντας πιθανά και τη μελλοντική του αυτοκτονία.

Η αυτοκτονία του Χέμινγουεϊ

Αποπειράθηκε για πρώτη φορά να αυτοκτονήσει την άνοιξη του 1961, και τελικά, μετά από άλλες δύο απόπειρες, στις 2 Ιουλίου αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι με κυνηγετικό όπλο, λίγες ημέρες πριν τα εξηκοστά δεύτερα γενέθλιά του.

Η αυτοκτονία του θα μπορούσε να είναι απλά η κατάληξη μίας διαταραγμένης ψυχοσύνθεσης. Είναι μια σκέψη, με την οποία «φλέρταρε» από νωρίς. Σε γράμμα προς τον αμερικανό ποιητή και φίλο του, Archibald MacLeish, αναφέρει: «Αγαπώ τη ζωή πάρα πολύ. Τόσο πολύ, που θα νιώσω μεγάλη αποστροφή όταν θα πρέπει να πυροβολήσω τον εαυτό μου.» (Hemingway, 1981). Φαίνεται μάλιστα ότι προκαλούσε τη μοίρα με κάθε ευκαιρία, ζώντας μια ζωή γεμάτη κινδύνους, ώστε, όπως έλεγε ο ίδιος, να σκοτωθεί και να μη χρειαστεί τα παιδιά του να ζήσουν με το βάρος ότι ο ίδιος πήρε τη ζωή του.

Οι παρενέργειες της ηλεκτροσπασμοθεραπείας

Λίγους μήνες πριν το τέλος, σε γράμματά του προς την τελευταία του σύζυγο, Mary, τόνιζε ότι δεν μπορούσε πλέον να θυμηθεί διάφορες λεπτομέρεις, ότι οι ηλεκτροθεραπείες έμοιαζαν να «διώχνουν» πληροφορίες από τον εγκέφαλό του και ότι τη μέρα μετά την κάθε θεραπεία, δεν μπορούσε να γράψει.

Οι παρενέργειες της ηλεκτροσπασμοθεραπείας συμπεριλαμβάνουν σύγχυση και γνωστικές δυσλειτουργίες με προεξάρχουσα την απώλεια μνήμης, αν και συνήθως είναι παροδικές. Όταν ο βιογράφος του, Aaron Edward Hotchner, τον επισκέφτηκε στην κλινική και τον ρώτησε γιατί ήθελε να αυτοκτονήσει, εκείνος του απάντησε «επειδή δεν μπορώ να γράψω», συμπληρώνοντας χαρακτηριστικά, ότι αν δεν μπορεί να υπάρξει με τους δικούς του όρους, τότε η ύπαρξή του είναι για εκείνον ανέφικτη.

Προτεινόμενη βιβιλιογραφία:

1. Christopher D. Martin (2006) Ernest Hemingway: A Psychological Autopsy of a Suicide, Psychiatry, 69:4, 351-361, DOI: 10.1521/psyc.2006.69.4.351.
2. Yalom, I. D., & Yalom, M. (1971). Ernest Hemingway: A psychiatric view. Archives of General Psychiatry, 24, 485–494.
3. John T Metts (2016). Ernest Hemingway, A Comprehensive Psychological Case Study: His Life, Works, Illness, and Suicide. (Haemochromatosis & Suicide). Thesis for: BA, Cultural Anthropology, Psychology. Advisor: Professor: Peggy Olsen. Ashford University. December 2016.
4. Hemingway, E. M. (1981). Ernest Hemingway, Selected Letters: 1917–1961. (C. Baker, Ed.), New York: Charles Scribner’s Sons.
5. Reynolds, M. (1986). The Young Hemingway. Oxford, UK: Basil Blackwell.
6. Lynn, K. S. (1987). Hemingway. New York: Simon & Schuster.
7. Mellow, J. R. (1992). Hemingway: A life without consequences. Boston: Houghton Mifflin.
8. Jamison, K. R. (1993). Touched with fire: Manic–depressive illness and the artistic temperament. New York: Simon & Schuster.
9. Baker, C. (1969). Ernest Hemingway: A life story. New York: Charles Scribner’s Sons.
10. Hotchner, A. E. (1966). Papa Hemingway. New York: Random House.
11. Martin, D. (2006). Ernest Hemingway: A Psychological Autopsy of a Suicide. Psychiatry 69(4).
12. Meyers, J. (1999). The Hemingway's: An American tragedy. The Virginia Quarterly Review, 75(2), 267-279.
13. Olson, S. (2013). The Ongoing Mystery Of Hemingway’s Misdiagnosed Death: Accident, Suicide Or Genetic Disorder? Medical Daily.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Βαϊζίδου Χριστίνα - Ψυχίατρος

Βαϊζίδου Χριστίνα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχοφαρμακολογική και ψυχοθεραπευτική παρακολούθηση για όλο το φάσμα των ψυχιατρικών παθήσεων ενηλίκων.Το θεραπευτικό πλάνο διαμορφώνεται εξατομικευμένα αναλόγως των αναγκών του ασθενούς.

6908458345

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού