Το στρες ως παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου

Ακρόαση άρθρου......

Φαίνεται πως υπάρχει κάποια σχέση με το στρες και τα συναισθήματα. Δεν είναι σαφής η διαδικασία, αλλά κάθε φορά αναφέρεται από περισσότερους επιστήμονες ότι το συναίσθημα και το στρες θα μπορούσαν να είναι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του καρκίνου.

Χρόνιο στρες και κατάθλιψη

Λογικά, οι ογκολογικές ασθένειες έχουν ποικίλα περίπλοκα αίτια. Δεν διαθέτουμε ακόμα σοβαρές μελέτες που να συνδέουν άμεσα τα συναισθήματα με τον καρκίνο, αλλά όλοι γνωρίζουμε κάποιον που υπέφερε πολύ στη ζωή του και κάποια μέρα μάς ενημέρωσε, συντετριμμένος, ότι διαγνώστηκε με μια σοβαρή ασθένεια και στο βάθος δεν μας εξέπληξε - «Με τόσα που πέρασε!».

Σε μια μελέτη, με επικεφαλής τον επιδημιολόγο Ντέιβιντ Μπάτι, στα Πανεπιστήμια του Λονδίνου, του Εδιμβούργου και του Σίδνεϊ, ανέλυσαν 16 έρευνες που έγιναν στη διάρκεια μιας δεκαετίας. Αφορούσαν ένα σύνολο 163.363 ατόμων που ξεκίνησαν τη μελέτη και 4.353 που πέθαναν από καρκίνο. Αναζητούσαν τη σχέση ανάμεσα σε κάποιους τύπους καρκίνου, τον ορμονικό παράγοντα και τον τρόπο ζωής.

Ξέρουμε πια ότι η κατάθλιψη προκαλεί ορμονική ανισορροπία με αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης. Αυτό περιορίζει τη σωστή ανανέωση του DNA και τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως οι άνθρωποι με κατάθλιψη και άγχος είχαν κατά 80% μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στον κόλον και δύο φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος και του οισοφάγου.

Πρέπει να διαβάσουμε προσεκτικά τα αποτελέσματα και να μην κλείνουμε τα μάτια μπροστά σε αυτό το τόσο σοβαρό αποτέλεσμα: οι άνθρωποι με άγχος και κατάθλιψη συνδέονται με αυξημένα επίπεδα κατανάλωσης καπνού και αλκοόλ, αλλά και παχυσαρκίας -τρεις από τους παράγοντες που εμφανίζονται πιο συχνά στον καρκίνο.

Ο καρκίνος σχετίζεται με πολλαπλά αίτια -το περιβάλλον, τη διατροφή, τις τοξικές συνήθειες, τη γενετική-, όμως αυτό που προκύπτει κάθε φορά πιο έντονα είναι ότι τα συναισθήματα παίζουν κι αυτά ρόλο. Γι' αυτό, για την εμφάνιση του όγκου πρέπει να συνυπάρχουν πολλοί παράγοντες.

Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που, αν διατηρηθεί για καιρό σε ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα, προκαλεί φλεγμονές για τα κύτταρα του σώματος.

Όταν ο οργανισμός επιτίθεται στον εαυτό του

Τον Ιούλιο του 2017, ο γιατρός Πέρε Γκασκόν, διευθυντής -εδώ και λίγο καιρό- του Νοσοκομείου της Βαρκελώνης, αναγνώριζε σε μια συνέντευξη ότι «το χρόνιο συναισθηματικό στρες μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνιση καρκίνου».

Αυτός ο ογκολόγος είναι ένας από τους πιο γνωστούς ερευνητές για τη σχέση του νευρο-νοητικού συστήματος με τον καρκίνο. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω με απλά λόγια αυτή τη θεωρία. Για να ξεκινήσουμε, ας μην ξεχνάμε πως όλες οι ογκολογικές ασθένειες διαθέτουν μια πολύ σύνθετη διαδικασία.

Θέλω να αποφύγω κάθε υποτίμηση σε σχέση με ένα τόσο σοβαρό θέμα, αλλά νομίζω πως κάποιες απλές ιδέες μπορούν να βοηθήσουν να κατανοήσουμε συνολικά πώς αντιδρά το σώμα σε κάποια ερεθίσματα και τη σημασία της πνευματικής μας ισορροπίας.

Όπως ξέρουμε, η κορτιζόλη προκαλεί φλεγμονή απελευθερώνοντας ουσίες -προσταγλανδίνες, κυτοκίνες κ.ά.- και ενεργοποιείται λόγω του χρόνιου στρες. Από την άλλη, οι όγκοι είναι ένα σύνολο κακοηθών κυττάρων, που αναπτύσσονται σε κάποια περιοχή του σώματος. Στον καρκίνο, όταν δημιουργείται ο όγκος, το ανοσοποιητικό σύστημα -η άμυνα του οργανισμού- παύει να επιτίθεται στον όγκο και «γίνεται κομμάτι του».

Για παράδειγμα, τα μακροφάγα-ένας υπότυπος λευκού αιμοσφαιρίου-είναι αυτά που αναλαμβάνουν να καταπιούν το ξένο σώμα στον οργανισμό. Αποτελούν μέρος της εγγενούς απάντησης του συστήματος άμυνας του οργανισμού.

Στην περίπτωση του καρκίνου σταματούν να δρουν και «δουλεύουν» για τον όγκο. Προκαλείται μια αυτο-επίθεση του ίδιου του ανοσοποιητικού συστήματος εναντίον του σώματος.

Στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν από πέντε δισεκατομμύρια έως και διακόσια τρισεκατομμύρια κύτταρα, ανάλογα με τον άνθρωπο -ηλικία, φύλο κ.ά. Γύρω από το κύτταρο υπάρχει αίμα. Η σύνθεσή του είναι καθοριστική για τη μοίρα των κυττάρων. Ποιος ελέγχει το αίμα; Το νευρο-ορμονικό σύστημα είναι το κλειδί.

Η σημασία του περιβάλλοντος σε κυτταρικό και προσωπικό επίπεδο

Έχει ερευνηθεί ένα ιδιαίτερο στοιχείο: αν πάρω το κύτταρο σε ένα τοξικό περιβάλλον, αρρωσταίνει. Αν το βάλω σε ένα υγιές περιβάλλον, θεραπεύεται. Τόσο το περιβάλλον των κυττάρων όσο και η πληροφορία που δέχονται οι μεμβράνες παίζουν βασικό ρόλο.

Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα κύτταρά μας, αν ένας άνθρωπος -ένα σύνολο από κύτταρα, και φυσικά πολλά παραπάνω!- συχνάζει σε ένα τοξικό περιβάλλον, είτε πρόκειται για άλλους ανθρώπους είτε για αντίξοες συνθήκες, αρρωσταίνει.

Προσοχή! Αν, παρότι βρισκόμαστε σε υγιές περιβάλλον, το μυαλό το ερμηνεύει ως απειλητικό, κινητοποιείται, και αυτό θα προκαλέσει τις ίδιες αλλαγές στο σώμα και στη σύνθεση του αίματος όπως αν βρισκόμασταν στο πιο τοξικό περιβάλλον.

Ας μην το ξεχνάμε. Το μυαλό και το σώμα δεν διαχωρίζουν την πραγματικότητα από τη φαντασία. Υπάρχουν άνθρωποι που, παρότι ζουν σε σχετικά φυσιολογικά περιβάλλοντα και συνθήκες, ζουν διαρκώς σε εγρήγορση. Οι άνθρωποι αυτοί, με τη λανθασμένη προσέγγισή τους, πιέζονται, σωματικά και ψυχολογικά, και η πίεση είναι βλαβερή.

Αν είμαι σε θέση να αλλάξω τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύω την πραγματικότητα, η πραγματικότητα αλλάζει. Η ευτυχία εξαρτάται από την ερμηνεία μου για την πραγματικότητα!

Είναι κρίσιμο να αποδεχθώ μια αλλαγή στις πεποιθήσεις μου, στον ίδιο μου τον εαυτό -χωρίς να με κρίνω σκληρά- ή σε ό,τι με περιβάλλει. 

Τι συμβαίνει στις μεταστάσεις;

Οι μεταστάσεις γεννιούνται σε πολλές περιπτώσεις σε μέρη όπου υπάρχει κάποια χρόνια ασυμπτωματική φλεγμονή.

Δηλαδή, ο καρκίνος αναπτύσσεται και προοδεύει σε πυρήνες με φλεγμονή. Δεν είναι εξίσου επικίνδυνες όλες οι φλεγμονές, ώστε να προκύψει καρκίνος. Ένα κρυολόγημα -φλεγμονή των αμυγδαλών- και μια ρήξη συνδέσμων -με μυϊκή φλεγμονή-δεν είναι το ίδιο.

Ένας καπνιστής, κάθε φορά που καπνίζει, βλάπτει τα κύτταρα των πνευμόνων, δημιουργώντας χρόνια φλεγμονή στην περιοχή.

Η φλεγμονή αυτή προκύπτει για να υπερασπιστεί και να σώσει την περιοχή. Αυτό, στην αρχή, είναι κάτι υγιές και καλό. Αν η κακή συνήθεια του καπνίσματος και η φλεγμονή συνεχιστούν για καιρό, αν αυτός ο άνθρωπος έχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του πνεύμονα, αν τέλος προσθέσουμε σε αυτό το εκρηκτικό κοκτέιλ και κάποιο σοβαρό συναισθηματικό πρόβλημα, ο άνθρωπος αυτός έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες να αρρωστήσει από καρκίνο.

Λογικά, δεν αρρωσταίνουν από καρκίνο όλοι οι καπνιστές, αλλά ξέρουμε πως ο καπνός είναι σημαντικός παράγοντας στη δημιουργία όγκων.

Γι' αυτό, κατά τις ιατρικές επισκέψεις, οι γιατροί ρωτούν τους ασθενείς πόσα χρόνια έχουν σταματήσει να καπνίζουν. Δηλαδή, πόσο χρόνο έχουν δώσει στο σώμα τους για να συνέλθει από αυτή τη χρόνια φλεγμονή που είχε αναπτυχθεί κατά την περίοδο που κάπνιζαν.

Οι μελέτες έδωσαν συγκλονιστικά αποτελέσματα. Ανακαλύφθηκε πως υπάρχει μια άμεση σχέση ανάμεσα στα καρκινικά κύτταρα και το νευρικό σύστημα. Δηλαδή, υπάρχουν υποδοχείς στα κύτταρα των όγκων για τις ουσίες που συνδέονται με τον εγκέφαλο, όπως η αδρεναλίνη ή η κορτιζόλη.

Τα συναισθήματα επιδρούν στο σώμα

Τα συναισθήματα, το έντονο στρες, αλλάζουν το σώμα, αλλά επηρεάζουν και τα κύτταρα του καρκίνου. Υπάρχει μια άμεση επικοινωνία ανάμεσα στον καρκίνο και το μυαλό -το νευρικό σύστημα και κατά συνέπεια το σύστημα των συναισθημάτων.

Αυτή η εξήγηση δεν έχει σκοπό να ταράξει ή να ανησυχήσει τον αναγνώστη. Αντιθέτως, χρησιμεύει για να καταλάβουμε ακόμα περισσότερο τη βαθιά σχέση ανάμεσα στις σοβαρότερες ασθένειες και το μυαλό.

Ο καρκίνος είναι ναθιά συνδεδεμένος με το ανοσοποιητικό σύστημα. Οι συνθήκες στρες, ανησυχίας, θλίψης και τα χρόνια τραύματα αλλοιώνουν τις άμυνές μας και ευνοούν την πιθανή ανάπτυξη μιας σοβαρής ασθένειας. Η αντανάκλαση αυτών των τοξικών συναισθηματικών καταστάσεων εντοπίζεται σε βιοχημικό και φυσιολογικό επίπεδο, με λανθάνοντα στάδια φλεγμονής.

Συμπερασματικά, τα βλαβερά συναισθήματα, ως τέτοια, δεν προκαλούν καρκίνο. Το χρόνιο συναισθηματικό στρες, όμως, μπορεί να ενεργοποιήσει ή να ενισχύσει τη διάχυση αυτών που προκαλούν καρκίνο.

Τι προκαλεί το συναισθηματικό στρες; Καταστάσεις όπως η μοναξιά, οι άρρωστοι συγγενείς, η κακή σχέση με το περιβάλλον, ανεπίλυτα τραύματα, δύσκολες μάχες ή επαγγελματικά και οικονομικά προβλήματα.

Αν είμαστε σε θέση να βελτιώσουμε τη διαχείριση των σκέψεών μας, έχουμε μεγάλες πιθανότητες να ελέγξουμε το επίπεδο των φλεγμονών στο σώμα μας.

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Πώς θα αφήσεις το καλό να μπει στη ζωή σου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο.