Όχι δεν είναι φόβος, είναι ειδική φοβία

Ακρόαση άρθρου......

Απλοποιώντας το αρκετά, η ειδική φοβία είναι ο φόβος ενός ατόμου για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, ζώο ή κατάσταση. Ο φόβος είναι τόσο μεγάλος που το άτομο εύχεται και προσπαθεί να αποφύγει την όλη κατάσταση οτιδήποτε κι αν σημαίνει αυτό. Το έχεις σίγουρα συναντήσει στη ζωή σου ή το βιώνεις και αισθάνεσαι ντροπή.

Όχι, δεν είσαι το μοναδικό άτομο, η μειονότητα σε αυτή την διαταραχή. Οι ειδικές φοβίες είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο.

Τι είναι η ειδική φοβία

Σε μια σχετικά πρόσφατη έρευνα το 60% των ατόμων δήλωσαν ότι υπάρχει κάτι το οποίο τους φοβίζει τόσο πολύ. Οι πιο συνηθισμένοι φόβοι είναι εκείνοι των εντόμων, των ποντικιών, των φιδιών, του ύψους, των μέσων μαζικής μεταφοράς, των κλειστών χώρων και των καταιγίδων. Πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν περισσότερα από 1 πράγματα ή καταστάσεις ενώ το 12% των ατόμων πληρεί τα κριτήρια ειδικής φοβίας.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο φόβος τους είναι επίμονος και σχετίζεται με πολύ υψηλά επίπεδα άγχους. Αποφεύγουν ή προσπαθούν να αποφύγουν συγκεκριμένες καταστάσεις αν και αναγνωρίζουν ότι ο φόβος τους είναι υπερβολικός και μη ρεαλιστικός. Τέλος, ο φόβος τους δημιουργεί προβλήματα και δυσκολίες στην ποιότητα ζωής τους.

Πώς και γιατί κάποιος θα αναπτύξει ειδική φοβία

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που θα μπορούσαν να ευθύνονται στην ανάπτυξη της ειδικής φοβίας. Η γνωσιακή συμπεριφοριστική προσέγγιση εντοπίζει 2 βασικά στάδια που σχετίζονται α) με το πως έμαθες να φοβάσαι κάτι και β) γιατί εξακολουθείς να το φοβάσαι ακόμα κι αν περάσουν χρόνια.

Από βιολογική σκοπιά πολλές θεωρίες υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να αναπτύσσουν φοβίες για αντικείμενα, ζώα ή καταστάσεις οι οποίες ήταν επικίνδυνες σε παλιότερες εποχές. Για παράδειγμα τα έντομα, τα ποντίκια και τα φίδια όπως και άλλα ζώα, το ύψος, οι άγνωστοι, το νερό ήταν εν δυνάμει επικίνδυνα για τους πρώτους ανθρώπους. Στο άγριο περιβάλλον της φύσης αυτοί οι φόβοι ήταν χρήσιμοι και εξελικτικοί. Όσοι είχαν τέτοιους φόβους προετοιμάζονταν καλύτερα, ήταν πιο προσεκτικοί και κατά συνέπεια είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν. Σήμερα όμως, στον τεχνολογικά εξοπλισμένο κόσμο, αυτοί οι φόβοι δεν είναι εξελικτικά χρήσιμοι.

Μια άλλη πηγή προέλευσης των φοβιών είναι η μάθηση- είτε συνδέοντας το φοβικό αντικείμενο με μια κακή εμπειρία (π.χ. να έχεις φοβία με τα σκυλιά/ σε έχει δαγκώσει σκύλος) είτε παρατηρώντας κάποιον που έχει φοβία, μαθαίνοντας στην ουσία τον φόβο του (π.χ. μέλη της ίδιας οικογένειας φοβούνται το ταξίδι με αεροπλάνο).

Μια ακόμη αιτία ύπαρξης και διατήρησης των φοβιών είναι οι παραποιήσεις στον τρόπο σκέψης. Για παράδειγμα, η φοβία μπορεί να βασίζεται σε λανθασμένες πληροφορίες, στην καταστροφοποίηση, στην τάση του ατόμου να προβλέπει το χειρότερο δυνατό σενάριο, στην πεποίθηση ότι το άτομο δεν μπορεί να αντέξει/ διαχειριστεί το άγχος κτλ.

Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι ένα σύνολο παραγόντων βιολογικών, περιβαλλοντικών, μαθησιακών μπορεί να οδηγήσουν κάποιον ανεξαρτήτου φύλου, μορφωτικού επιπέδου ή ηλικίας να αναπτύξει μια ειδική φοβία.

Τι είναι αυτό που τη διατηρεί στη ζωή του ατόμου αν και αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι ρεαλιστική

Ο πιο σημαντικός παράγοντας διατήρησης της φοβίας είναι η αποφυγή του φοβικού αντικειμένου. Αν φοβάται, για παράδειγμα,  την πτήση με αεροπλάνο το άτομο αισθάνεται κάθε φορά που αποφεύγει την πτήση πολύ καλύτερα και με λιγότερο άγχος. Κάθε φορά που αποφεύγει μια πτήση μαθαίνει στον εαυτό του "ο τρόπος να μειώσω το άγχος μου είναι η αποφυγή". Αλλά αποφεύγοντας αυτό που φοβάσαι, δε μαθαίνεις ποτέ ότι μπορείς να ξεπεράσεις τον φόβο σου. Ένας άλλος τρόπος διατήρησης της φοβίας είναι οι συμπεριφορές ασφαλείας. Συμπεριφορές ασφαλείας είναι όλα όσα λέει ή κάνει ένα άτομο πιστεύοντας ότι αυτά θα το προστατέψουν. Για παράδειγμα, στο αεροπλάνο μπορεί να κρατά σφιχτά το κάθισμα ή να επαναλαμβάνει προσευχές ή να ψάχνει επιβεβαίωση όταν είναι σε μια φοβική κατάσταση, με αποτέλεσμα να φτάνει στο σημείο να πιστέψει ότι οι συμπεριφορές ασφαλείας είναι σημαντικές ώστε να ξεπεράσει ή διαχειριστεί εκείνη τη στιγμή το φόβο του.

Τί μπορεί να κάνει κάποιος ώστε να ξεπεράσει την ειδική φοβία

Θεραπεία εκλογής για την ειδική φοβία είναι η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία. Εφόσον κάποιος αποφασίσει ότι ήρθε η ώρα να απαλλαγεί από την ειδική φοβία δεν έχει παρά να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό. Σαφώς και δεν είναι εύκολο, γι αυτό εξάλλου απαιτείται να το έχει αποφασίσει. Μαζί με τον ειδικό θα αποφασίσουν τα θεραπευτικά βήματα γνωσιακά (διατύπωση περίπτωσης, εντοπισμός παραποιήσεων, συμπεριφορών ασφαλείας) και συμπεριφορικά (σταδιακή έκθεση στον φόβο) και ο ρυθμός της θεραπείας.

«Yπάρχουν 3 τρόποι να διαχειριστείς το φόβο. Να το ξεπεράσεις, να σε διακατέχει και να σε περιτριγυρίζει. Αλλά εάν αποφασίσεις να τον αφήσεις πίσω σου, θα πρέπει να περάσεις από μέσα του. Μόλις αφήσεις το φόβο πίσω σου, έχεις νικήσει.» - Donna Favors

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Πλεύρη Μαρία - Ψυχολόγος

Πλεύρη Μαρία: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, MSc Κλινικής Νευροψυχολογίας της Ιατρικής Σχολής ΑΘηνών σε συνεργασία με το Montreal Neurological Institute (MNI), Mc Gill University & Τετραετης Εξειδίκευση στη Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία.

2810300873

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού