Τι συντηρεί το φόβο εγκατάλειψης;

Ακρόαση άρθρου......

Μιλώντας για φόβο ή άγχος εγκατάλειψης αναφερόμαστε την διάχυτη και έντονη πεποίθηση που διακατέχει κάποιον ότι οι άνθρωποι που τον αγαπούν και είναι δίπλα του ή ακόμα και αυτοί που μπορεί να τον γνωρίσουν στο μέλλον, θα τον εγκαταλείψουν.

Η σκέψη ότι ο άλλος θα απομακρυνθεί από κοντά τους, γεννά έντονα συναισθήματα άγχους και ανασφάλειας, μεταφράζεται ως προσωπική απόρριψη και το άτομο την δικαιολογεί στην βάση της προσωπικής του αναξιότητας.

Θεραπεία σχημάτων και άγχος εγκατάλειψης

Στην θεραπεία σχημάτων αναφέρεται ως Σχήμα Εγκατάλειψης/ Αστάθειας και εμπερικλείει ένα σύνολο πεποιθήσεων με κεντρικό άξονα την πεποίθηση ότι οι άλλοι δεν θα είναι σε θέση να παρέχουν στο άτομο την συναισθηματική υποστήριξη που έχει ανάγκη επειδή είναι συναισθηματικά ασταθείς, απρόβλεπτοι και αναξιόπιστοι.

Θεωρούν ότι ο σύντροφος τους θα τους εγκαταλείψει επειδή θα βρει κάποιον καλύτερο και φοβούνται ότι οι δικοί τους άνθρωποι μπορεί χαθούν ξαφνικά από τη ζωή τους, λόγω μη ελεγχόμενων γεγονότων, όπως ένα θάνατος.

Επαναλαμβανόμενες εμπειρίες ασταθούς συναισθηματικής κάλυψης στην παιδική και βρεφική ηλικία συνδέονται με έντονους φόβους εγκατάλειψης στην ενήλικη ζωή.

Στο παρελθόν των ατόμων αυτών συναντούμε γονείς που έχουν υπάρξει συναισθηματικά απόμακροι και στερητικοί ή και παντελώς απόντες ανά διαστήματα από τις ζωές των παιδιών τους. Μεγαλώνουν έτσι αναπτύσσοντας την πεποίθηση ότι αυτό θα συμβαίνει πάντα με τους ανθρώπους με τους οποίους συνδέονται στενά συναισθηματικά.

Ως ενήλικοι βέβαια συντηρούν άθελα τους και επιβεβαιώνουν αυτήν την δυσλειτουργική τους πεποίθηση μέσα από διάφορους μηχανισμούς, όπως αυτοί που ακολουθούν.

Αποκτήστε το βιβλίο Νίκησε τις τοξικές σχέσεις, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.

Μη ρεαλιστική ανάγνωση της πραγματικότητας

Όταν θεωρούμε ότι οι άλλοι θα μας εγκαταλείψουν τείνουμε να βλέπουμε την εγκατάλειψη στη ζωή μας ακόμα και εκεί που δεν υπάρχει. Αυτό σημαίνει ότι μεταφράζουμε με μεγαλύτερη ευκολία συμπεριφορές τρίτων ως εγκατάλειψη ή απόρριψη, όταν άλλες ερμηνείες θα ήταν πιο πιθανές ή και ρεαλιστικές. Είναι σαν να αντικρίζουμε τον κόσμο μέσα από ένα παραμορφωτικό φίλτρο, αυτό της εγκατάλειψης.

Έτσι, αν για παράδειγμα δεν απαντήσει αμέσως ο/η σύντροφος μας στο μήνυμα που του/της στείλαμε, θα σκεφτούμε εύκολα ότι μπορεί να αδιαφορεί για μας και να έχει βρει άλλον/η, παραβλέποντας πλήρως τις καθημερινές αποδείξεις που μπορεί να έχουμε στη διάθεση μας για τα συναισθήματα του/της προς εμάς.

Μοτίβο εμπλοκής σε στερητικές σχέσεις

Έχοντας μεγαλώσει σε ένα στερητικό μοντέλο σχέσης με έναν ή και τους δύο γονείς μας, έχουμε άθελα μας εξοικειωθεί με την ελλιπή συναισθηματική έκφραση. Μπορεί να μας είναι δύσφορο και αγχωτικό συναισθηματικά αλλά μας είναι οικείο. Είναι σαν να θεωρούμε φυσιολογικό κάποιος που ισχυρίζεται ότι μας αγαπά και νοιάζεται για μας ... να μην το δείχνει.

Συχνά βλέπουμε στην ζωή κάποιων ανθρώπων την επανάληψη ενός μοτίβου στερητικών ερωτικών σχέσεων. Επαναλαμβάνουν οι ίδιοι ασυναίσθητα το μαρτύριο από το οποίο πασχίζουν να ξεφύγουν επιλέγοντας ακατάλληλους συντρόφους. Επειδή είναι εξοικειωμένοι με την έλλειψη συναισθηματικής έκφρασης επιλέγουν συντρόφους που δεν εκδηλώνουν συναισθήματα, είτε γιατί έχουν τις δικές του δυσκολίες, είτε γιατί δεν έχουν τρυφερά συναισθήματα.

Η λήξη των σχέσεων αυτών επιβεβαιώνει την πεποίθηση τους περί εγκατάλειψης, έχοντας όμως συμβάλει και οι ίδιοι ασυναίσθητα σε αυτήν την επιβεβαίωση

Αυτοεκπληρούμενη προφητεία: σε πιέζω, με εγκαταλείπεις

Η πεποίθηση ότι οι άνθρωποι που μας αγαπούν θα μας εγκαταλείψουν μπορεί να γίνεται πραγματικότητα στη ζωή μας μέσα από ένα είδος αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Ακόμα και αν αποφύγουμε την επιλογή ενός ακατάλληλου συντρόφου και επιλέξουμε έναν άνθρωπο ικανό για συναισθηματική αντιστοίχιση ίσως να αδυνατούμε εμείς να σταθούμε με υγιή τρόπο σε αυτήν την σχέση.

Το σχήμα της εγκατάλειψης / αστάθειας μας προτρέπει να μεταφράζουμε απλές συμπεριφορές του συντρόφου μας ως ενδείξεις απειλής. Στην προσπάθεια να αποφύγουμε την καταστροφή της εγκατάλειψης, που θεωρούμε ότι έρχεται, μπορεί να γινόμαστε υπερβολικά πιεστικοί και ελεγκτικοί με τον σύντροφο μας.

Ζητάμε όλο και περισσότερες διαβεβαιώσεις της αγάπης του αλλά δεν πειθόμαστε ποτέ. Είναι σαν να προσπαθούμε να γεμίσουμε ένα ποτήρι κάτω από μια τρεχούμενη πηγή με νερό, μόνο που το ποτήρι έχει τρύπα. Η εγκατάλειψη μπορεί να έρθει σε αυτήν την περίπτωση ως απόρροια της δικής μας ασφυκτικής στάσης προς τον σύντροφο μας καθώς αδυνατεί να αντέξει την συνεχή πίεση, την απαιτητικότητα για πλήρη κάλυψη των αναγκών μας και την αδυναμία μας να ρυθμίζουμε μόνοι μας τα συναισθήματα μας.

Αποφυγή: δεν εμπλέκομαι δεν εγκαταλείπομαι

Για πολλούς ανθρώπους, ο φόβος αλλά και οι παρελθούσες εμπειρίες εγκατάλειψης, μπορεί να είναι τόσο ισχυρά που επιλέγουν συνειδητά να απέχουν από σχέσεις. Επιλέγουν την μοναχικότητα ως τον μόνο σίγουρο τρόπο να μην εγκαταλειφθούν. «Αν μείνω μόνος μου δεν κινδυνεύω να με αφήσουν».

Ωστόσο η μοναξιά, δεν απαλύνει τον φόβο της εγκατάλειψης, αλλά επιβεβαιώνει το σκεπτικό της. Από τη στιγμή που είμαι μόνος μου και δεν έχω εγκαταλειφθεί, έχω λύσει το πρόβλημα.

Το πρόβλημα όμως έγκειται στο ότι συνεχίζω να συντηρώ το φόβο μου, μέσα από μια διαδικασία αποφυγής. Είναι σαν να λέω πως επειδή δεν γυρίζω το κεφάλι μου να το δω, δεν υπάρχει. Συνεχίζει να είναι εκεί η πεποίθηση αλλά επιλέγουν να μην την τεστάρουν με βάση την πραγματικότητα.

Αποκτήστε το βιβλίο Να έχεις ή να είσαι;, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.

Μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τον σύντροφο

Αρκετά συχνά άνθρωποι με σχήμα εγκατάλειψης θεωρούν το σύντροφο τους υπόλογο για την δική τους συναισθηματική κατάσταση. Στην περίπτωση αυτή διαμορφώνουν υπερβολικές και φυσικά μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τον σύντροφο τους. Θεωρούν ότι από τη στιγμή που αισθάνονται ανασφαλείς στη σχέση, φταίει ο σύντροφος τους και όχι οι ίδιοι.

Προβάλουν έτσι μια απαίτηση προς αυτόν ότι οφείλει να κάνει τα πάντα για να νιώθουν οι ίδιοι συναισθηματικά ασφαλείς και σταθεροί. Αν κάτι τέτοιο λειτουργεί στη σχέση; Φυσικά και όχι.

Επειδή έχουμε πρωτίστως εμείς την ευθύνη για το πώς νιώθουμε, είναι αδύνατο να μας εξασφαλίσει κάποιος συναισθηματική σταθερότητα αν δεν έχουμε αποκτήσει εμείς πρώτα τα εφόδια.

Οφείλουμε στον εαυτό μας την δυνατότητα συναισθηματικής αυτορρύθμισης, αν δεν την έχουμε κατακτήσει ήδη ως δεξιότητα. Δεν μας την οφείλει αλλά και ούτε μπορεί να μας την εξασφαλίσει ο σύντροφός μας!

Θεραπεία φόβου εγκατάλειψης

Ο διαρκής και ανεξέλεγκτος φόβος της εγκατάλειψης  συνοδεύεται συχνά από υψηλό άγχος και καταθλιπτική συμπτωματολογία. Διαστρεβλώνει την αντίληψή μας για την πραγματικότητα και μας εμποδίζει από το να αναπτύξουμε υγιείς και σταθερές σχέσεις. Αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο δουλειάς της ψυχοθεραπείας όλων των προσεγγίσεων. Σωστή και συστηματική συνεργασία με έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να μας βοηθήσει να ελέγχουμε το φόβο μας και μην ελέγχει αυτός τη ζωή μας.

Πηγές:

Continuing Education Activity ''Working with the pain of Abandonment'', National Institute for the Clinical Application of Behavioral Medicine

Young, J., Klosko, J. & Weishaar, E. (2015) Θεραπεία Σχημάτων, ένας οδηγός για τον θεραπευτή. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Βάλια Παυλίδου - Ψυχολόγος

Βάλια Παυλίδου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Η Βάλια Παυλίδου είναι ψυχολόγος Γνωστικής Συμπεριφορικής Κατεύθυνσης και εργάζεται από το 2011 ιδιωτικά στην Θεσσαλονίκη παρέχοντας ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική σε ενήλικες.

6934439522

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού