Πώς η έλλειψη αγάπης προκαλεί εθισμούς

Ακρόαση άρθρου......

Tο ανθρώπινο σώμα συνιστά τη μεγαλύτερη απόδειξη για το πόσο δυστυχισμένοι είμαστε. Το σώμα μας υποφέρει από διάφορες παθήσεις, μολύνεται από καρκίνους, προσβάλλεται από καρδιακές δυσλειτουργίες, αυτοάνοσα ή και χρόνιους πόνους.

Συναισθηματικά κενά, χρόνιο στρες και ψυχικός πόνος

Η κατάθλιψη, το χρόνιο στρες, η άδεια ζωή, οι ανούσιες σχέσεις, οι απογοητεύσεις, τα συναισθηματικά κενά που κουβαλάει ο καθένας μέσα του κρύβουν πολύ μεγάλο πόνο. Συνειδητό και υποσυνείδητο. Όλο και περισσότεροι νέοι εθίζονται, οδηγούνται σε αυτοτραυματικές συμπεριφορές, άλλοι στο τέλος αυτοκτονούν.

Πολλοί από αυτούς χάνουν τα πάντα.

Το ερώτημα, όμως, είναι γιατί ενώ χάνουν τα πάντα, δε μπορεί τίποτα να τους κάνει να ξεχάσουν τον εθισμό τους;

Τι κάνει τον εθισμό τόσο δυνατό;

Γεννιέσαι ή γίνεσαι εθισμένος; Και γιατί δεν σε νοιάζει να πεθάνεις εθισμένος; Είναι τα γονίδια και μια εγκεφαλική προδιάθεση που δεν μπορεί το άτομο να χαλιναγωγήσει, οπότε δέχεται αυτή του τη μοίρα;

Οι ορμόνες του εγκεφάλου ή οι γονιδιακές τάσεις σαφώς και αποτελούν έναν παράγοντα κινδύνου για την ευαλωτότητα του ατόμου να εθίζεται, όχι μόνο στις ουσίες και το αλκοόλ αλλά και σε εξαρτητικές συμπεριφορές, όπως οι αγορές, η χαρτοπαιξία, η άθληση, η μουσική, το φαγητό και άλλα.

Πλέον όμως γνωρίζουμε πως ένα μωρό που έρχεται στον κόσμο, ακόμη και αν δεν καταγράφει στο DNA του προδιάθεση, δύναται στα πρώτα χρόνια ζωής του να υποστεί μεταβολές στις ορμόνες του εξαιτίας του περιβάλλοντος που μεγαλώνει και του στρες που απορροφά υποσυνείδητα.

Το στρες είναι φόβος και ο φόβος γεννά τον ψυχικό πόνο.

Πέρα από τις απογοητεύσεις της βρεφικής ηλικίας, συναντάμε παιδιά διαζυγίων, ανθρώπους που έχουν υποστεί κακομεταχείριση από τους γονείς, ψυχές που έχουν παραμεληθεί ή που δεν ένιωσαν ποτέ ικανοποίηση από τη φροντίδα και την αγάπη των γονέων.

Οι γονείς τη σύγχρονη εποχή, δουλεύουν περισσότερο από ποτέ, επινοούν πολλές φορές τρόπους να «ξεφορτωθούν» τα παιδιά στέλνοντάς τα σε δραστηριότητες ώστε να κερδίσουν ελεύθερο χρόνο. Άλλοι γονείς θεωρούν από άγνοια ότι τα παιδιά πρέπει διαρκώς να μαθαίνουν και να δοκιμάσουν διαφορετικά πράγματα (ρομποτική, πολεμικές τέχνες, άθληση, ξένες γλώσσες).

Όλα αυτά είναι χρήσιμα, όμως χρειάζεται και κάποιο μέτρο.

Το παιδί αναγκάζεται να αποσύρει την έμφυτη ανάγκη του ελεύθερου παιχνιδιού, της ανεμελιάς και της συντροφιάς του μπαμπά και της μαμάς, υποκαθιστώντας τα με τη μάθηση. Τα παιδιά πλέον αναλαμβάνουν περισσότερες υποχρεώσεις από ό,τι παλαιότερα σε μια ανεκτίμητη περίοδο της ζωής τους. Πρέπει να αφεθούν και λίγο ελεύθερα ώστε να μην καταπιέζουν τις ανάγκες τους, γιατί κάποια στιγμή οι καταπιεσμένες ανάγκες θα επαναστατήσουν μάλλον με άσχημο τρόπο.

Ο φόβος απέναντι στην πραγματικότητα

Ακόμη, πολλοί άνθρωποι βρίσκουν διέξοδο σε εθισμούς γιατί φοβούνται τις προκλήσεις της ζωής. Ίσως έχουν μια χαμηλή αυτοεκτίμηση, θεωρούν τον εαυτό τους ανίκανο και υποδεέστερο ή έχουν μάθει να ζουν με ευκολίες. Δε μπορείς να είσαι εξαρτημένος και να βασίζεσαι στον εαυτό σου. Προτιμούν συνεπώς να ζουν σ' ένα όνειρο δικό τους παρά να ζουν την πραγματικότητα που τους καλεί να ενηλικιωθούν.

Όλοι οι άνθρωποι που εθίζονται ή είναι απλώς χρήστες μοιράζονται κάτι κοινό: την ανάγκη για ανακούφιση από τον πόνο, το αίσθημα γαλήνης, την επιθυμία για προσωρινό έλεγχο, ένα εσωτερικό κενό διαφορετικό στον καθένα που πρέπει να γεμίσει.

Το κενό συναίσθημα σχετίζεται με τη θλίψη, το άγχος και την κατάθλιψη. Όλοι παλεύουν με κάποιο τρόπο να το ξορκίσουν ώστε να νιώσουν ευχαρίστηση από τη ζωή και την πληρότητα. Αναζητούν νόημα στη ζωή, γιατί το έχουν χάσει.

Στις απώλειες, τις συναισθηματικές πληγές και την κακοποίηση κρύβεται ο πόνος. Αυτός ο πόνος είναι τόσο απειλητικός για την ψυχή και το μυαλό που τελικά οι ουσίες λειτουργούν σαν αυτό-ίαση και κάθαρση για το άτομο.

Ακόμη και ένα εσωτερικό κενό που μεταφράζεται μέσα από το «δε ξέρω γιατί δεν είμαι καλά, δε ξέρω πως νιώθω», μοιάζει αθώο, όμως δεν παύει να σημαίνει μια έλλειψη ζωτικότητας, μια άχαρη βαρετή ζωή, το ανικανοποίητο από τη ζωή ή τραυματικά γεγονότα που δεν έχουν επουλωθεί. 

Γιατί προτιμώ να χάσω τα πάντα;

Είναι φοβερό αλλά πολλές φορές οι άνθρωποι προτιμούν να χάσουν τα πάντα μέσα από τις ουσίες: την υγεία τους, την ομορφιά τους, τις ανθρώπινες σχέσεις, τα χρήματα, μέχρι και την ίδια τους τη ζωή, παρά να δυστυχούν με τον πόνο τους.

Τα ναρκωτικά και όλα τα άλλα δεν είναι εθιστικά από μόνα τους. Εμείς εξαρτόμαστε από αυτά. Ένας από τους μεγαλύτερους φόβους του ανθρώπου πέρα από το θάνατο είναι ο ίδιος του ο εαυτός, το μυαλό του. Επομένως, η απειλή δεν κρύβεται στις ουσίες, αλλά μέσα μας, όπως και ο πόνος.

Γι αυτό το λόγο και ο εθισμός γίνεται τόσο δυνατός και ανεξέλεγκτος. Γι αυτό δεν τον ξεχνάς ποτέ. Γι αυτό τον χρειάζεσαι συνέχεια. Είναι το μέσον να ξεχάσεις, να δραπετεύσεις από όσα σε έχουν πληγώσει, συνειδητά ή υποσυνείδητα, να μην είσαι ο εαυτός σου, έστω και για λίγο.

Η αγάπη επί της ουσίας

Σε πολλά περιστατικά βλέπω ότι το ανικανοποίητο προέρχεται από το κενό συναίσθημα. Το κενό συναίσθημα καλλιεργείται διότι κάτι λείπει που δεν πήρε το άτομο όταν το είχε ανάγκη. Κάποια κομμάτια μέσα μας είναι λειψά. Ίσως το άτομο έχει στερηθεί στο παρελθόν συναισθήματα και ανάγκες σημαντικές για την ύπαρξή του.

Μπορεί οι εξαρτήσεις να κινούν το μοχλό διαφορετικών συναισθημάτων, όπως ενοχές, ντροπή, αγωνία, άγχος, έκσταση, πρόσκαιρη ηρεμία, μοναξιά, όμως έστω και αυτή η αναλογία συναισθημάτων γεμίζουν την κενότητα της ζωής του ατόμου με κάποιο τρόπο.

Ο άνθρωπος με εθισμό, προτιμά αυτόν τον τρόπο ζωής, ακόμη και αν είναι αυτοκαταστροφικός και το γνωρίζει, παρά βιώνει το τραύμα του κάθε μέρα στον πραγματικό κόσμο.

Όλες οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως ο αυτοτραυματισμός, κρύβουν μια εσωτερική κραυγή, μια φωνή που λέει «πρόσεξέ με», «νοιάσου για μένα», «φρόντισέ με» «μη με αφήνεις», «ζητάω αγάπη».

Μπορεί εκ πρώτης όψεως να νομίζουμε ότι οι συμπεριφορές αυτές είναι η ανάγκη του ανθρώπου να βλάψει τον εαυτό του αλλά η ουσία είναι διαφορετική.

Πώς μπορεί η έλλειψη αγάπης να προκαλεί εθισμούς;

Και τώρα ερχόμαστε στην ουσία.

Το άτομο, ήδη από την βρεφική ηλικία, βιώνει την πρώτη του ολοκληρωτική εξάρτηση από τη μητρική φιγούρα. Είναι η πρώτη φορά στη ζωή που βιώνει αυτήν την ανάγκη και έτσι σμιλεύει τον χαρακτήρα και τις αντοχές του μέσα από τη στέρηση της μητέρας, τη συμπεριφορά ή την αγάπη της. Έχει την απόλυτη εξάρτηση, λοιπόν, από εκείνη γιατί η επιβίωσή του, τόσο η σωματική όσο και η ψυχική διακυβεύεται από την ίδια.

Τους πρώτους μήνες ένα μωρό πιστεύει ότι η μητέρα του και αυτό είναι ενωμένοι, σαν ένα σώμα. Με το χάδι της η μητέρα δίνει τα όρια στο παιδί και εκείνο αντιλαμβάνεται ότι είναι ένα ξεχωριστό ον και κυρίως διαμορφώνει την ύπαρξή του, «με χαιδεύει, άρα υπάρχω».

Το χάδι, η αγκαλιά, η αγάπη δεν υπήρξαν ποτέ σε παιδιά που έχουν κακοποιηθεί και στην πλειονότητά τους είναι σήμερα εθισμένοι.

Οι κακοποιητικές συμπεριφορές γονέων έχουν ως αποτέλεσμα οι ενδορφίνες, η ντοπαμίνη και οι μορφίνες να μην αναπτύσσονται σωστά στον παιδικό εγκέφαλο.

Όσο κακομεταχειριζόμαστε ένα παιδί, κακομεταχειριζόμαστε και τον εγκέφαλό του. Αν δεν έχει υπάρξει σημαντική σύνδεση και αγάπη με το γονέα, τότε επέρχεται σημαντική έλλειψη. Η έλλειψη δημιουργεί την επιθυμία.

Πώς η ανάγκη της αγάπης ελέγχει την επιθυμία;

Έπειτα, ο εγκέφαλος είναι τόσο ευαίσθητος την ώρα που το άτομο λαμβάνει την ηρωίνη ή την κοκαΐνη, ακριβώς γιατί υπάρχει η υπέρμετρη ανάγκη της αγάπης.

Ο πόνος της έλλειψης της αγάπης με όλες τις εκφάνσεις της ανακουφίζεται με υποκατάστατα από το περιβάλλον.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά μια κοπέλα που περιέγραφε την πρώτη φορά που έκανε χρήση ηρωίνης, λέγοντας μου πως αισθάνθηκε μια έντονη, πρωτόγνωρη ζεστασιά, σαν αυτή που νιώθει ένα μικρό παιδί στην αγκαλιά της μαμάς του. Την απόλυτη πληρότητα που και οι λέξεις μοιάζουν ανίσχυρες να περιγράψουν το συναίσθημα.

Από την άλλη, έχουμε τα παραισθησιογόνα και τις ψυχεδελικές ουσίες που επιφέρουν μια έντονη διαταραχή του ψυχικού κόσμου. Αποπροσανατολισμό της σκέψης, οπτικές – ακουστικές ψευδαισθήσεις, αλλοίωση του χωροχρόνου, μείωση του πόνου, αλλοιωμένη εικόνα του σώματος, φαντασιώσεις, έντονα χρώματα και εικόνες.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, πίσω από την προτίμηση μιας συγκεκριμένης ψυχοτρόπου ουσίας;

Οι προτιμήσεις δεν είναι σίγουρα τυχαίες. Η κάθε ουσία έρχεται και κουμπώνει ακριβώς στην τρύπα του κενού που έχει μέσα του το άτομο. Μια συγκεκριμένη ανάγκη συναντά το κατάλληλο ηρεμιστικό, το ελιξίριο για να την κατευνάσει. Είναι σαν να κρυώνω και ψάχνω το σωστό ρούχο που θα με προστατέψει από το κρύωμα.

Κι είναι φορές που καταλαβαίνουμε ότι ο εθισμός δεν είναι ο φόβος του θανάτου, αλλά ο φόβος να ζήσεις. Να ζήσεις μόνος, ανήμπορος, κακοποιημένος, άδειος, χωρίς αγάπη, χωρίς ταυτότητα προσωπική.

Για να γλυτώσεις από τους δαίμονες των τραυμάτων σου, κάνεις ό,τι μπορείς για να βγεις έξω από αυτήν την οδυνηρή ζωή. Πολλές φορές εξαρτόμαστε από αυτό που δεν είχαμε ποτέ. Όταν το αποκτούμε πέφτουμε τα μούτρα και χωρίς αυτό αισθανόμαστε ανήμποροι και μόνοι.

Εθίζομαι για να βρω τη χαμένη αγάπη

Όλοι ψάχνουν να βρουν την αγάπη. Και υπάρχει μια ανεξάντλητη ανάγκη να μιλούμε και να γράφουμε συνεχώς για αυτήν, γιατί ακόμη μας είναι δύσκολο να την αποκωδικοποιήσουμε και να κατανοήσουμε πόση δύναμη έχει τελικά. Γεννιέσαι για να αγαπήσεις και να αγαπηθείς, και όλα τα πράγματα τα ψάχνουμε με βάση το κίνητρο της αγάπης. Όπου απουσιάζει αυτή, απουσιάζει και η ευτυχία, η ολοκλήρωση.

Ακόμη και στη σκέψη θανάτου, πολλοί εύχονται να πεθάνουν μαζί. Η δύναμη του «μαζί», είναι εκρηκτική, όπως και ο πόνος ενός αποχωρισμού.

Ο εθισμός είναι δυστυχία, όχι αδυναμία.

Τα πράγματα είναι απλά πολλές φορές ακόμη και σε δύσκολες περιπτώσεις, όπως οι εθισμοί. Όπως είπαμε, δε χρειάζεται να φοβόμαστε τις ουσίες, αλλά τον εαυτό μας.

Ο εαυτός μας είναι και ο εσωτερικός εχθρός μας. Και μάλλον δεν τον γνωρίζουμε τόσο καλά όσο τους πραγματικούς εχθρούς στη ζωή.

Όσο περισσότερο φοβόμαστε και διαιωνίζουμε το κενό μέσα μας, τόσο δυναμώνει και ο εθισμός. Και όταν κάποιος διακόπτει τον εθισμό του γιατί νιώθει σαν άρρωστος; Μήπως διότι στερείται την πλασματική ευτυχία;

Μήπως στερείται αυτό που τον κάνει να νιώθει επιτέλους ζεστασιά, ηρεμία, ευφορία και ανακούφιση;

Όμως ποτέ δεν είναι αργά να επαναπροσδιορίσουμε τη ζωή και να συνειδητοποιήσουμε ότι η δυστυχία μας δε μετατρέπεται σε ευτυχία μέσα από τους εθισμούς. Είναι σαν ο εθισμένος να χρησιμοποιεί το σώμα του για να στείλει ένα μήνυμα. Και είναι πράγματι ανησυχητικό το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι εθίζονται. Άνθρωπος εθισμένος δε σημαίνει αδύναμος, σημαίνει δυστυχής.

Η αγάπη είναι το πιο γλυκό μεθύσι, που υπερβαίνει όλα τα υποκατάστατα και μην ανησυχείς, η υπερβολική δόση δε σε σκοτώνει.