Μάιος: μιλάμε ανοιχτά για την ψυχική υγεία

Ακρόαση άρθρου......

Ο Μάιος έχει καθιερωθεί παγκοσμίως, από τη δεκαετία του 1950, ως ο μήνας ευαισθητοποίησης για την Ψυχική Υγεία στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση των ανθρώπων σε θέματα ψυχικής υγείας, την ανάδειξη της σημασίας της και την εξάλειψη των ταμπού. 

Ως στερεότυπο έχει περάσει στο μυαλό των ανθρώπων ότι το ζήτημα της ψυχικής υγείας ή κάποια διαταραχή συνεπάγεται στιγματισμό και ταμπέλες όπως «τρελός», «πειραγμένος» κλπ.

Στείλτε το δικό σας "θέλω", στην ενότητα της διαδικτυακής καμπάνιας του Psychology.gr #Thelo-Psychiki-Ygeia .

Η έλλειψη γνώσης και ενημέρωσης του κόσμου για την ψυχική υγεία προκαλούν αυτές τις εκφάνσεις οι οποίες έχουν σοβαρές συνέπειες κυρίως στον αποδέκτη τους, όπως τον κοινωνικό διαχωρισμό και την απομόνωση, την αλλοίωση της σχέσης του ατόμου με τον εαυτό του, αλλά και τη δυσκολία στη σύναψη και διατήρηση υγιών διαπροσωπικών σχέσεων.

Υπάρχει περίπτωση κάποιο θέμα ψυχικής υγείας να είναι μικρής διάρκειας και να εξαλειφθεί σύντομα, υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο να διαρκεί για καιρό, ίσως για χρόνια, οπότε έτσι διαταράσσεται η καθημερινότητα και συνολικά η ζωή αυτών των ανθρώπων.

Πολυπαραγοντικά τα αίτια, μπορούν να σχετίζονται με βιολογικούς ή περιβαλλοντικούς λόγους, όπως απώλεια ενός αγαπημένου ανθρώπου, απώλεια εργασίας ή/και εισοδήματος, ένας χωρισμός ή ένα διαζύγιο, καταστάσεις βίας όπως κακοποίηση ψυχολογική, λεκτική ή σωματική, πόλεμος κλπ.

Είτε μικρής είτε μεγάλης διάρκειας, το θέμα που αντιμετωπίζει το κάθε άτομο επηρεάζει τη συνολική καθημερινότητά του, δυσχεραίνοντας την ζωή του, τις σχέσεις του, υπονομεύοντας τις ικανότητες και τις δυνατότητές του, την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση του.

Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη την ανοιχτή επικοινωνία, τον υγιή διάλογο, την υποστήριξη από το κοντινό τους περιβάλλον και τη δυνατότητα να μπορούν να μιλήσουν ανοιχτά για το θέμα που τους απασχολεί και μειώνει την ποιότητα της ζωής τους, χωρίς να αισθάνονται ότι κρίνονται ή κατακρίνονται γι’ αυτό, καθώς αυτό θα ήταν ολέθριο. 

Ενημερωνόμαστε για την ψυχική υγεία, μιλάμε ανοιχτά και δεν ασκούμε κριτική

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την ψυχική υγεία ως την κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος γνωρίζει τις δυνατότητές του, έχει την ικανότητα να ανταπεξέλθει στις φυσιολογικές πιέσεις της ζωής, εργάζεται παραγωγικά και εποικοδομητικά και μπορεί να συνεισφέρει στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο δραστηριοποιείται.

Παγκοσμίως είναι καταγεγραμμένοι σχεδόν 1 δις άνθρωποι (970 εκατομμύρια για την ακρίβεια) που αντιμετωπίζουν θέματα σχετιζόμενα με την ψυχική υγεία, εκ των οποίων:

• 264 εκατ. έχουν διαγνωσμένη κατάθλιψη
• 284 εκατ. έχουν αγχώδεις διαταραχές 

Στην πραγματικότητα, τα παραπάνω νούμερα είναι υψηλότερα, καθώς οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν ψυχικές δυσκολίες αλλά δεν ζητούν βοήθεια, είναι σημαντικά περισσότεροι.

Τα ακόλουθα στοιχεία είναι συγκλονιστικά:

• Καταγράφεται υψηλός αριθμός αυτοτραυματισμών και αυτοκτονιών κάθε χρόνο λόγω ψυχικών διαταραχών
• Σε χώρες με υψηλό εισόδημα το 90% των αυτοκτονιών σχετίζεται άμεσα με θέματα ψυχικής υγείας
• Ο κίνδυνος αυτοκτονίας είναι 20% υψηλότερος στα άτομα που πάσχουν από χρόνια ή βαριά κατάθλιψη

Ο Μάιος ως μήνας ευαισθητοποίησης για την ψυχική υγεία, μπορεί να γίνει έναυσμα για να αλλάξει η οπτική μας σχετικά με τα θέματα που αφορούν στην ψυχική υγεία. Αν αρχίσουμε να αποφεύγουμε να σκεφτόμαστε με προκαταλήψεις και στερεότυπα και ενημερωθούμε για την ψυχική υγεία, θα μπορούμε να βοηθήσουμε συνανθρώπους μας που δυσκολεύονται να μιλήσουν, παρά το ότι το έχουν ανάγκη. Είναι θλιβερό να νιώθει κάποιος μόνος και αβοήθητος σε έναν κόσμο που – θεωρητικά, αλλά και πρακτικά – είναι διασυνδεδεμένος με κάθε πιθανό τρόπο.

Είναι ουσιώδες, λοιπόν, να ευαισθητοποιηθούμε στα θέματα της ψυχικής υγείας και να ενθαρρύνουμε και τους ανθρώπους του περιβάλλοντός μας να κάνουν το ίδιο, στο βαθμό που μπορεί ο καθένας.

Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούμε να διακρίνουμε ευκολότερα αν κάποιος δικός μας άνθρωπος περνάει κάποια δυσκολία, έχει πολύ άγχος ή στενοχώρια, πιέζεται από διάφορες καταστάσεις. Με οδηγό την ευαισθησία και την ενσυναίσθηση, μπορούμε να είμαστε δίπλα του και να τον προσεγγίσουμε διακριτικά, ήπια και ευγενικά, με ειλικρινές ενδιαφέρον.

Διαβάστε ακόμη το σχετικό άρθρο : Το μέλλον των φαρμακοθεραπειών στην ψυχική υγεία: Σχιζοφρένεια και Κατάθλιψη.

Τί μπορούμε να κάνουμε

Μπορούμε να επικοινωνήσουμε πρώτοι, πάντα με διακριτικότητα. Αν κάποιος περνάει μία δύσκολη κατάσταση, ίσως να δυσκολεύεται να προσεγγίσει κάποιον και να ανοιχτεί ή μπορεί να ντρέπεται ή να νιώθει άβολα. Έτσι, μία δική μας ευγενική προσέγγιση, θα τον βοηθήσει να νιώσει πιο άνετα να μιλήσει. Μπορούμε, για παράδειγμα, να πούμε κάτι όπως «μοιάζει κάτι να σε ενοχλεί, θα με ενδιέφερε να μάθω πώς είσαι, πώς τα πας».

Αποφεύγουμε τις όποιες παρεμβολές και ό,τι μπορεί να μας αποσπάσει την προσοχή και αφιερώνουμε τον απαραίτητο χρόνο στο συνομιλητή μας.

Καθόμαστε σε κοντινή απόσταση από τον συνομιλητή μας δείχνοντας οικειότητα, ενώ παράλληλα διατηρούμε βλεμματική επαφή, όχι όμως ιδιαίτερα έντονη, καθώς αυτό μπορεί να τον κάνει να νιώσει άσχημα ή περίεργα.

Σε περίπτωση που στην ερώτησή μας μάς απαντήσει ότι είναι καλά, ρωτάμε ξανά. Διαφοροποιούμε την ερώτηση αναφέροντας ότι έχουμε παρατηρήσει ότι φέρεται διαφορετικά τον τελευταίο καιρό, επισημαίνοντας την αλλαγή που έχουμε δει στη συμπεριφορά του. Για παράδειγμα, μπορούμε να πούμε «Είσαι σίγουρα καλά; Δεν είναι πρόθεσή μου να σε πιέσω, ωστόσο έχω παρατηρήσει ότι τον τελευταίο καιρό είσαι αρκετά οξύθυμος και σκέφτηκα ότι κάτι σε απασχολεί».

Δίνουμε χρόνο να ανοιχτεί και να μιλήσει, εμπνέοντας εμπιστοσύνη και ασφάλεια ώστε να το κάνει, λέγοντας, για παράδειγμα «Ό,τι χρειαστείς είμαι εδώ για σένα, όταν θα νιώθεις έτοιμος και θα θέλεις να μιλήσεις».

Ακούμε για να βοηθήσουμε τον συνομιλητή μας, όχι για να κάνουμε υποθέσεις για το τί μπορεί να συμβαίνει, να κάνουμε διάγνωση ή να του βρούμε λύση. Απλά προσφέρουμε σε έναν άνθρωπο τη δυνατότητα να μιλήσει, να ανοιχτεί.

Ακούμε πολύ προσεκτικά. Κλειδί και σε αυτή την επικοινωνία είναι η ενεργητική ακρόαση. Βεβαιωνόμαστε ότι έχουμε ακούσει τί λέει ο συνομιλητής μας, επαναλαμβάνοντας τί έχουμε ακούσει. Πολλή προσοχή χρειάζεται στην τάση που έχουμε οι άνθρωποι να ακούμε για να απαντήσουμε και όχι απλά για να ακούσουμε. Δεν έχει καμία σημασία αν δεν συμφωνούμε με αυτά που λέει ο συνομιλητής μας, καθώς είμαστε εκεί για να τον ακούσουμε, να ακούσουμε τη δική του οπτική των πραγμάτων.

Στο παραπάνω πλαίσιο της βοήθειας που προσφέρουμε, καλό θα είναι να είμαστε προσεκτικοί. Με άλλα λόγια, βοηθάμε όσο μπορούμε, χωρίς υποσχέσεις για πράγματα τα οποία δεν θα μπορέσουμε να υποστηρίξουμε.

Σε κάθε μορφή επικοινωνίας, αλλά πολύ περισσότερο σε αυτή, η κριτική επιβάλλεται να απουσιάζει. Ο συνομιλητής μας πρέπει να νιώθει ασφαλής να ανοιχτεί, χωρίς να φοβάται ότι θα κρίνουμε αυτά που θα πει. Δεν κρίνουμε.

Προτείνουμε να ζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Θα μπορούσαμε, λόγου χάρη, να πούμε «είναι δύσκολο αυτό που περνάς και πολλοί άνθρωποι στη θέση σου που αντιμετωπίζουν κάτι τέτοιο, απευθύνονται σε κάποιον ειδικό. Ίσως να βοηθούσε περισσότερο αν απευθυνόσουν κι εσύ σε κάποιον».

Περιττό να πούμε ότι ό,τι και να μας πει ο συνομιλητής μας, δεν μπαίνουμε σε διαδικασία αντιπαράθεσης ή τσακωμού. Όλη η διαδικασία γίνεται για να τον βοηθήσουμε, όχι για να εκθέσουμε τις δικές μας απόψεις.

Να σημειωθεί ότι υπάρχουν κάποιοι τρόποι στην επικοινωνία που παρά την καλή πρόθεση, μπορεί να έχουν αρνητικό αποτέλεσμα.

Αντί, λοιπόν, να πούμε «Ηρέμησε, μην σκας», είναι προτιμότερο να πούμε «Βλέπω ότι είναι δύσκολο όλο αυτό για εσένα και πιέζεσαι πολύ. Θέλω να ξέρεις ότι όποτε με χρειαστείς, είμαι εδώ».

Αντί να πούμε «είναι μία δύσκολη μέρα σήμερα, όμως τα πράγματα θα είναι καλύτερα αύριο», μπορούμε να πούμε «Φαίνεται ότι σε ταλαιπωρεί πολύ όλο αυτό που περνάς. Τί θα μπορούσε να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα;»

Η ειλικρινής και ανοιχτή επικοινωνία, ο χρόνος μας και η προσοχή μας είναι το σημαντικότερο που μπορούμε να δώσουμε στους ανθρώπους μας και πολύ δε περισσότερο σε όποιον περνάει μία δύσκολη κατάσταση και νιώθει άγχος ή πολλή πίεση, με την ψυχική του υγεία να διακυβεύεται.

Ας είναι ο φετινός Μάιος το ξεκίνημα μίας διαφορετικής αντιμετώπισης του τόσο σοβαρού ζητήματος της ψυχικής υγείας. Ας αρχίσουμε να μιλάμε ανοιχτά για την ψυχική υγεία, να ενημερωνόμαστε και ας ξεχάσουμε ταμπού, προκαταλήψεις, στερεότυπα και ταμπέλες!

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Βίκυ Βλαστάρη - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Βίκυ Βλαστάρη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Meditation Teacher & Breathing Coach, Life Coach, NLP Practitioner. Με αγάπη για τον άνθρωπο και ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα στην από κοινού προσπάθεια για τη διαχείριση και επίλυση αυτών που τον απασχολούν. Μέλος HCCMA & I.A.R.P.P.

μέσω e-mail

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού