Αρνητικές σκέψεις: που οδηγεί αυτός ο λαβύρινθος;

Ακρόαση άρθρου......

Παλιότερα –για κάποιο λόγο μάλλον! - είχα αναρωτηθεί, αν υπάρχει άνθρωπος που σε κάποια στιγμή της ζωής του, ή καλύτερα σε πολλές στιγμές  έχει σκεφτεί αρνητικά, έχει «πέσει» η διάθεση του, απογοητευτεί και όλα όσα συμπληρώνουν τον καμβά των δύσκολων σκέψεων και συναισθημάτων!

Θα ήταν μεγάλη ουτοπία κάποιος να πιστεύει ότι οι αρνητικές σκέψεις μόνο κακό κάνουν παρά καλό και χρήσιμο είναι να τις αποφεύγουμε διότι έχει ακουστεί και αυτό. Ότι μπορεί να φοβίζει τον καθένα αυτό είναι και το κίνητρο του για να το αντιμετωπίσει και να βοηθηθεί.

Σημασία έχει θεωρώ, πόση βαρύτητα δίνουμε στην απαισιόδοξη και αρνητική στάση μιας κατάστασης, χωρίς να αντικρίζουμε καν την θετικότητα της.

Αν κοιτάξουμε γύρω μας μπορεί να συναντήσουμε ανθρώπους που η τάση τους να σκέφτονται μονίμως αρνητικά είναι σχεδόν εκ φύσεως δεν είναι μόνο τα λόγια που μπορεί να χρησιμοποιούν αλλά η πεποίθηση που μετουσιώνεται στο έπακρο με την αρνητικότητα. Αρνητική σκέψη είναι  οτιδήποτε περικλείει συναισθήματα που προδίδουν μισαλλοδοξία, μίζερη σκέψη, έντονα κλειστή εσωστρέφεια, φειδωλή ζωή.......κάθε ένα όμως από αυτά χωριστά μαρτυρούν και μία αιτία για να υπάρχουν στην ύπαρξη ενός ανθρώπου. Δεν γεννιέται κανείς με τις αρνητικές σκέψεις έτσι!

Στο περιβάλλον το οποίο έχει μεγαλώσει υπήρχε μία προδιάθεση έντονων δυσκολιών, αρνητισμών, όλο αυτό λοιπόν σε κάποιους ανθρώπους θα έχει την ίδια κατάληξη, κάτι σαν κληρονομικότητα ας πούμε.

Για παράδειγμα μπορεί κάποιος μεγαλώνοντας σ ένα  χώρο που οι απαιτήσεις να είναι μεγάλες και έντονες και να μην δίνεται ενθάρρυνση στα θετικά στοιχεία του ατόμου αυτό να είναι μία αφορμή ο ίδιος να μην πιστεύει σχεδόν καθόλου στις δυνατότητες και ικανότητες του και να βασανίζεται διακαώς από την αρνητικότητα.

Συνήθως ότι βλέπουν τα παιδιά να κάνουν οι γονείς εκείνα επιδιώκουν να κάνουν ακριβώς το αντίθετο μόνο και μόνο για να ξεχωρίσουν, δηλαδή  όταν σε ένα οικείο περιβάλλον τα σημαντικά πρόσωπα αναφοράς ουσιαστικά «δεν ζουν» την ζωή τους, φέρονται με λιτότητα, δεν έχουν κοινωνική ζωή ή οι ανάγκες τους είναι απόλυτα περιορισμένες τότε σε μεγάλο ποσοστό το ή τα παιδιά μεγαλώνοντας θα υιοθετούν μία πιο έντονη ζωή από εκείνη των γονιών τους, θα έχουν ανάγκες θα προσπαθούν να τις εκπληρώσουν, θα έχουν στόχους.

Η ερώτηση όμως που έρχεται στο νου μου είναι αν όλη αυτή η συμπεριφορά προέρχεται από φόβο να μην γίνουν σαν τους γονείς τους οπότε και προτιμούν το ακριβώς αντίθετο ή όντως νιώθουν συνειδητά έτσι;

Γιατί μπορεί κάποιος να δείχνει ότι τα καταφέρνει στην καθημερινότητα του να σφύζει από αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση, αλλά στην ουσία να είναι τόσο πιεσμένος, τόσο απαισιόδοξος που το μόνο που θέλει είναι να παραδεχτεί σ? όλους και κυρίως στον εαυτό του ότι και εκείνος σκέφτεται δύσκολα και αρνητικά, και εκείνος πολλές στιγμές στην ζωή του νιώθει ότι στην σκέψη του γίνεται καταιγισμός από αρνητικές σκέψεις και έννοιες.

Αυτό πνίγει και κάποια στιγμή το αληθινό συναίσθημα κάνει την επανεμφάνιση του και είναι έντονο, βαρύ και δύσκολο. Δεν σημαίνει βέβαια ότι τότε μιλάμε απαραίτητα για κατάθλιψη, για να  διαχωρίσει κανείς αυτή την λεπτή γραμμή χρειάζεται να δοθεί σημασία στα συμπτώματα και στην συχνότητα.

«Απαισιόδοξος είναι αυτός που ακόμα και όταν βρίσκεται ελεύθερος στον αέρα νιώθει περιτριγυρισμένος από κάγκελα»  (Walter Winchell)                

Που πήγε η θετική σκέψη;

Η δύναμη της θετικής σκέψης πολλές φορές δεν μπορεί να φανεί δυνατή μπροστά σε μία έντονη αρνητικότητα. Η καταθλιπτική τάση παρεμβαίνει βιολογικά στην ικανότητα του εγκεφάλου, οπότε οποιαδήποτε θετική σκέψη εκείνη την στιγμή παραγκωνίζεται.

Η σκέψη όμως περνά από το νου της θετικότητας αλλά δεν είναι τόσο δυνατή σ' αυτή την φάση για να ισχυροποιηθεί.

Η συνεχιζόμενη καταθλιπτική διάθεση ωθεί τους ανθρώπους ολοένα να κλείνονται, ο τρόπος που αυτό επιτυγχάνεται είναι αρκετά ύπουλος και μεθοδικός, μπορεί κάποιος πολύ εύκολα να ξεγελαστεί και να παρασυρθεί, τότε κάνουν την εμφάνιση τους και τα πρώτα σωματικά συμπτώματα και οι επισκέψεις στους άπειρους γιατρούς δεν έχουν τελειωμό, μόνο όταν ακούσουν και τσεκάρουν την  απάντηση «δεν παρουσιάζεται κάτι οργανικό» μπορεί να αναρωτηθούν και πάλι όμως η ακριβής αιτία για εκείνους είναι μακράν ξένη.

Άτομα που εκφράζουν μία έντονη και συνεχιζόμενη θετική και χαρούμενη διάθεση μπορεί να κάνουν ένα άνθρωπο να νιώσει πολύ περισσότερο καταθλιπτικά απ ότι ήταν. 

Σ' έναν άνθρωπο που δεν χαμογελά, που αρνείται να ζει αποφεύγουμε να του πούμε «χαμογέλα» ή «προσπάθησε και θα δεις», το αποτέλεσμα θα είναι ακριβώς το αντίθετο. (Bloomfield H. & McWilliams P.)

Ποιο είναι το όριο μεταξύ φυσιολογικού και μη φυσιολογικού.

Υπάρχει μία αδιάκριτη λεπτή γραμμή που ξεχωρίζει αυτό που λέμε κοινά «κανονικό» με εκείνο που χρειάζεται να κινητοποιηθούμε και να προλάβουμε πιθανών άλλες δύσκολες και δισεπίλυτες καταστάσεις. Σκέψεις αρνητικές έρχονται συχνά στο νου μας. Είναι η ισορροπία που χρειαζόμαστε για να εξισορροπήσουμε όλο το φάσμα των συναισθημάτων μας.

Ο καθένας όταν έχει την επίγνωση του εαυτού του αντιλαμβάνεται πότε είναι να ανησυχήσει και να κινητοποιηθεί. Όταν οι σκέψεις είναι έντονα αρνητικές και αυτό χρονικά διαρκεί για μεγάλο διάστημα τότε οφείλει στον εαυτό του να βοηθηθεί, πως;;; Μιλώντας, μοιράζοντας με ένα οικείο πρόσωπο εκείνο που αισθάνεται, ή αυτό που τον προβληματίζει στην παρούσα φάση, επιλέγοντας να διαβάσει ένα βιβλίο, επισκέπτοντας ένα ειδικό που θα τον βοηθήσει να συνειδητοποιήσει την αιτία του μπλοκαρίσματος του και την συνέπεια που αυτό έχει στην ψυχική του ισορροπία.

Πιο συγκεκριμένα θα ήταν άτοπο να χαρακτηρίζαμε εξωπραγματικές τις αρνητικές σκέψεις απελπισίας όταν η παρούσα φάση κάποιου είναι δύσκολη και ιδιαιτέρως άσχημη.

Συνήθως τα οικεία τους πρόσωπα προβάλλοντας την δική τους αγωνία δεν υπολογίζουν το εξής σημαντικό, ότι εκείνη την στιγμή όσα λόγια αισιοδοξίας και παρηγοριάς ν' ακούσουν εκείνοι θα τα αποκρούσουν, θα μείνουν μόνο στο δικό τους «κλειστό καβούκι», μέχρι εκείνα τα θετικά λόγια και μηνύματα διεισδύσουν και ο ίδιος κινητοποιηθεί.

Τα άτομα με καταθλιπτικά στοιχειά αντιμετωπίζουν σαφώς μεγαλύτερο ποσοστό αρνητικών σκέψεων από εκείνους που καταφέρνουν και ορίζουν τις καθημερινές δυσκολίες τους «αλλιώς», οι συνέπειες των συνεχιζόμενων αρνητικών σκέψεων στα καταθλιπτικά άτομα παρουσιάζονται ως, συνεχιζόμενες απώλειες, ψυχοσωματικά, εντάσεις, διακοπή κοινωνικής δικτύωσης (Allgood-Merten, Lewinsohn & Hops, 1990).

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου άνθρωποι με καταθλιπτικά στοιχεία, το κομμάτι της απαισιοδοξίας τους να είναι πιο ρεαλιστικό με κάποιον που θεωρείται «μη καταθλιπτικός», ερευνητικά δεδομένα έχουν δείξει ότι σκέψεις και ιδέες των απαισιόδοξων ατόμων δεν είναι σταθερές και υπάρχουν συνεχιζόμενες διαφοροποιήσεις που μπορεί να μετατραπούν σε αρνητικές και δυσλειτουργικές σε ρεαλιστικές και πραγματικές (Dykman, Horowitz, Abramson & Usher, 1991).

Τα άτομα με μείζονα αρνητική διάθεση δείχνουν μία ακρίβεια στην εκτίμηση του ελέγχου τους κάτι που δεν παρουσιάζεται πάντα στους μη καταθλιπτικούς, οι οποίοι σε λειτουργικά ζητήματα υπερεκτιμούν τον έλεγχο τους και τον υποτιμούν όταν δεν τα πάνε καλά. (Alloy & Abramson, 1979) Αυτά τα δυσανάλογα «παιχνίδια» του μυαλού είναι πολλές φορές αξιοπερίεργα αλλά και μαγικά.

Η απαισιοδοξία «σκοτώνει» μέχρι και τα καλύτερα αναλγητικά φάρμακα.

Έρευνα: Ο αρνητισμός στην θεραπεία

Οι αρνητικές σκέψεις και η απαισιοδοξία εξουδετερώνουν την αποτελεσματικότητα ακόμα και των καλύτερων αναλγητικών φαρμάκων, σύμφωνα με μια νέα βρετανο-γερμανική επιστημονική έρευνα, η οποία αναδεικνύει τη σημαντική επίδραση των αρνητικών σκέψεων και προσδοκιών του ασθενούς στην ιατρική θεραπεία του.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι όντως ακόμη και ένα ισχυρό αναλγητικό μπορεί να αποδειχτεί αναποτελεσματικό, αν ο ασθενής είναι έντονα απαισιόδοξος, καχύποπτος και δεν πιστεύει ότι το φάρμακο μπορεί να "πιάσει". Αντίθετα, αν ο ασθενής κάνει θετικές σκέψεις και προσδοκά ότι το αναλγητικό θα του μειώσει τον πόνο, τότε το φάρμακο έχει διπλάσια φυσική ή βιοχημική αποτελεσματικότητα.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι πλέον δυνατό, απεικονίζοντας τη νευρωνική δραστηριότητα στον εγκέφαλο κάθε ασθενούς, να μετρούν αντικειμενικά σε ποιο βαθμό το φάρμακο δρα αποτελεσματικά στην περίπτωσή του, ανάλογα με το ποιες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται, πράγμα που, με τη σειρά του, εξαρτάται από τη νοητική στάση και την ψυχική κατάσταση (αρνητική ή θετική) του κάθε ατόμου.

"Η επίδραση των προσδοκιών είναι αρκετά ισχυρή για να αυξάνει σημαντικά τα οφέλη από ένα φάρμακο, αλλά επίσης είναι δυστυχώς αρκετά ισχυρή για να αντισταθμίζει την αναλγητική δράση".. "Είναι εντυπωσιακό. Είναι ένα από καλύτερα αναλγητικά (σ.σ. το remifentanil), παρόλα αυτά ο εγκέφαλος μπορεί είτε να αυξήσει την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου, είτε να την εξουδετερώσει εντελώς".
Πηγή: ΑΠΕ -ΜΠΕ

H συνεχιζόμενη αρνητική στάση σ΄ οτιδήποτε στην ζωή μας, γίνεται επιβεβαίωση ότι τελικά ναι, δεν αξίζει κάτι, ότι δεν θα πετύχει και αυτόματα η αυθυποβολή κάνει την εμφάνιση της. Όταν σκεφτόμαστε χωρίς πριν να ελέγξουμε όλες τις δυνατές πιθανότητες μιας πραγματικής και ρεαλιστικής κατάστασης και αυτόματα ο αρνητισμός θριαμβεύει τότε οι περισσότερες πιθανότητες της αποτυχίας είναι πλέον εμφανή. Κάποιοι «χρησιμοποιούν» αυτό τους το μοτίβο ?της απαισιοδοξίας- για να επιβεβαιώσουν στην κρύπτη του μυαλού τους ότι όλα γυρίζουν γύρω τους αρνητικά.

Αυτοεκπληρούμενη Προφητεία

Η τάση ζωής, που έγινε πεποίθηση, που συνεχίστηκε ως μοτίβο έρχεται να επιβεβαιώσει εκείνο που ο καθένας πιστεύει για την πορεία της ζωής του. Θα έλεγα ότι για κάποιες περιπτώσεις αυτό είναι και μία μορφή παραίτησης, άμυνας και άρνησης της πραγματικότητας.

Δηλαδή αν ένας άνθρωπος για αρκετά χρόνια στην ζωή του πιστεύει σταθερά ότι τα πράγματα κυλάνε στην γύρω  του με αρνητικότητα το πιστεύει αυτό και έχει και πολλά παραδείγματα για να το επιβεβαιώσει κιόλας. Όταν το δεν, επικρατεί σχεδόν πάντα μπροστά από μία κουβέντα τότε το δεν θα έρθει και θα εφαρμόσει στην καθημερινότητα του ανθρώπου, θα γίνουν ένα, θ' αγαπιούνται και θα μισιούνται παράλληλα.....

Θα αγαπιούνται για αυτή την σταθερή ασφάλεια που παρέχει ο ένας στον άλλον για χρόνια, και θα μισιούνται διότι ο ένας δεν αντέχει τελικά τον άλλον και χρειάζεται να ξεχωρίσουν. Σε αυτή την περίπτωση βοηθάει μόνο ένα ισχυρό κίνητρο.

Τα βλέπω όλα μαύρα

Οι αρνητικές σκέψεις που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος για τον εαυτό του, η ασταμάτητη αυστηρή αυτοκριτική και οι απαισιόδοξες προβλέψεις του για το μέλλον, επηρεάζουν την αντίληψη του για το πως πραγματικά είναι η δική του ζωή.

Συχνά οι άνθρωποι με κατάθλιψη, λόγω ενός συγκεκριμένου τρόπου σκέψης, ενώ έχουν πετύχει κάτι πολύ σημαντικό, στην ουσία το βιώνουν ως μια αποτυχία ή ένα πισωγύρισμα. Θεωρούν ένα εμπόδιο ή μια δυσκολία σαν μια προσωπική αποτυχία.

Η απαισιόδοξη αυτή προσέγγιση, τους κάνει να τα βλέπουν όλα μαύρα και ανέλπιδα. Έστω και εάν είναι επιτυχημένοι και έχουν αξιοζήλευτα αποτελέσματα στη ζωή, εντούτοις εγκλωβίζονται σε μια παγίδα αρνητικών σκέψεων που τους βασανίζει οδηγώντας τους στα αδιέξοδα της κατάθλιψης.

Οι σκέψεις μας έχουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της διάθεσης μας. Η τάση στο να βλέπουμε περισσότερο την αρνητική μεριά των πραγμάτων παρά τα υπόλοιπα, μπορεί να φτάσει στο σημείο που να απομακρύνει κάθε χαρά από τη ζωή μας. Είναι όμως πολύ σημαντικό, ο καθένας από εμάς, να αναπτύξει τεχνικές αυτογνωσίας που θα του επιτρέπουν να ελέγχει τις σκέψεις του και κατά συνέπεια τη διάθεση του. Ένα τέτοιο επίτευγμα έχει πολλά να μας προσφέρει παράλληλα με την προστασία από την κατάθλιψη στα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο από αυτήν.

Για να επιτύχουμε τον έλεγχο των αρνητικών σκέψεων που μπορούν να μας παγιδεύουν σε ένα φαύλο κύκλο κατάθλιψης, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίζουμε εκείνους τους διαλογισμούς που τεχνητά μας δημιουργούν πλάνη οδηγώντας μας βαθύτερα στην κατάθλιψη.

Αναγνωρίζοντας τον αρνητικό τρόπο σκέψης, είναι δυνατόν να επεμβαίνουμε έγκαιρα, να το διορθώνουμε ακόμα και εμείς οι ίδιοι στη γένεση του (αυτοβοήθεια), διακόπτοντας έτσι το φαύλο κύκλο που οδηγεί στην κατάθλιψη. (Πηγή: iatronet.gr)

Από το σκοτάδι στο φως

Το κακό που μπορεί να κάνει κάποιος στον εαυτό του έχει ένα συγκεκριμένο όριο, χρειάζεται μία ασπίδα για να προστατευτεί. Μέσα από την ανταμοιβή ένας απαισιόδοξος άνθρωπος θα αρχίσει να γίνεται ολοένα και σταθερά αισιόδοξος. Στην παιδική ηλικία όταν ένα παιδί δέχεται συνεχόμενα τιμωριτικές συμπεριφορές μεγαλώνοντας θα νιώθει ότι το αγαπούν τιμωρώντας το, οπότε το ίδιο θα νιώθει συνεχώς ενοχοποιημένο.

Στην ενήλικη ζωή όμως οι ερμηνείες μεταλλάσσονται και δημιουργείται μία εσώτερη πάλη του παιδιού με τον ενήλικα. Χωρίς άμυνες, δισταγμούς και κρυφές πράξεις μπορεί κάποιος να ανοιχτεί στον ομήλικο του μόνο όταν έχει την πλήρη κατοχή της αυτογνωσίας του, ξέρεις ποιος είναι, τι συνδέσεις είχε κάνει με το παρελθόν του, ή ποιος νόμιζε ότι μπορεί να είναι. Πίσω από ένα άνθρωπο που διεκδικεί μέσα από την πάλη και την ένταση, βρίσκεται ένας ανοριοθέτητος άνθρωπος γεμάτος ανασφάλειες, φόβους και τρομαγμένες εσωτερικές σκέψεις, μόνο που εμείς οι άλλοι δεν θα δούμε αυτή την εικόνα εύκολα, μόνο όταν εκείνος θέλει να το αυτοαποκαλύψει και δεν χρειάζεται να γίνει με τα λόγια αρκεί η στάση του, η αλλαγή πάντα ξεχώριζε εξάλλου.

Ακούγοντας τις ανάγκες του εαυτού ο καθένας αρχίζει να μαθαίνει να συντονίζεται με ότι υπάρχει γύρω του όχι όμως απειλητικά αυτή την φορά, αλλά ισότιμα και ήρεμα, αισιόδοξα και θετικά, ρεαλιστικά και με ειλικρίνεια. Από την παιδική ηλικία συγχρονιζόμαστε να ακούμε και υπακούμε στις φωνές των μεγαλύτερων μας, καθοδηγούμαστε, χρειάζεται όμως να έρθει και εκείνη η δημιουργική φάση όπου αυτές οι «άλλες φωνές» να συγκοτάρονται με τις δικές μας και να γίνονται επιλογή όχι φόβος. Ο εαυτός χρειάζεται να τροφοδοτηθεί από ενθάρρυνση, δυσκολευόμαστε να πούμε ευχαριστώ και να δεχτούμε την καλοπροαίρετη κουβέντα του άλλου, κάποιοι μάλιστα αναρωτιούνται αν τους «δουλεύουν»!

Στην δυσκολία να ακουστούν οι ανάγκες χάνεται και η δύναμη της φωνής και της ύπαρξης και τότε επέρχεται η αδυναμία και η παραίτηση λέμε συνεχώς «έλα μωρέ δεν πειράζει», δεν δίνουμε δεύτερες ή και τρίτες ευκαιρίες όχι σε κάποιον άλλον αλλά στον εαυτό μας να αναδείξουμε εκείνο που αξίζει να φανεί και να ξεχωρίσει.
Για τους ανθρώπους εκείνους που μέλημα της ζωής τους είναι να αυτοκαταστρέφονται χωρίς να κατανοούν γιατί το κάνουν η ψυχοθεραπεία είναι ένας αρκετά σημαντικός τρόπος κάποιος να αρχίζει να χωρίζει από την αυτοκαταστροφική του ασφάλεια.

Η καθοδήγηση προς την βοήθεια του εαυτού πολλές φορές είναι αρκετά δύσκολη διότι τα ισχυρά οδοφράγματα που κάποιοι «σημαντικοί άλλοι» έχουν στήσει δυσκολεύουν το άτομο να τα αποχωριστεί γιατί και εκείνος με τον καιρό συνέχιζε εκείνο που οι άλλοι είχαν αρχίσει. Η μετάθεση τους χρειάζεται χρόνο, πίστη και δυνατή θέληση.
«Βγαίνοντας από την αρνητικότητα μπαίνεις στην πραγματική εικόνα της ζωής, την ατομικά ρεαλιστική πλευρά της».